21:43 / 23-04-2024
Xankəndidə avtomat silah gizlədən şəxs tutulub - Foto
19:22 / 23-04-2024
Rusiyanın reaktiv raket daşıyıcısı Qərb raketlərini üstələyir
18:35 / 23-04-2024
Rusiyada sosial iğtişaşlar başlaya bilər
18:14 / 23-04-2024
Polad daşıyan gəmi körpüyə çırpıldıqdan sonra batıb
18:05 / 23-04-2024
Makron Zelenskiyə yalan vədlər verib
18:05 / 23-04-2024
Pul, reytinq, əxlaq... - Bu verilişlər bağlanacaq?
17:51 / 23-04-2024
Avropa İttifaqı Çini hədələyir
17:33 / 23-04-2024
Ukraynaya göndəriləcək hərbi yardımın böyük hissəsi Avropadadır
17:27 / 23-04-2024
“Səyyar vergi yoxlamasının keçirilməsi Qaydaları”na dəyişiklik edilib
17:14 / 23-04-2024
Paşinyan Ermənistan-Azərbaycan arasında ilk sərhəd dirəyinin fotosunu paylaşıb - Foto
17:07 / 23-04-2024
“Space”ə qalib gələn aparıcı geri dönüb: "Vado Korovinin kanala rəhbərlik edəcəyi bəlli deyil"
16:58 / 23-04-2024
İlham Əliyev “COP29 və Azərbaycan üçün Yaşıl Baxış” beynəlxalq forumda iştirak edir - (Yenilənib)
16:50 / 23-04-2024
Nazirlər Kabineti polis və ya prokurorluğa çağırış qaydasına dəyişikliyi təsdiqləyib
16:23 / 23-04-2024
Dövlət başçısı: "Fransa, Hindistan və Yunanıstan Ermənistanı bizə qarşı silahlandırır"
16:14 / 23-04-2024
İlham Əliyev geri qaytarılan 4 kənddən danışıb
16:10 / 23-04-2024
Azərbaycan-Ermənistan sərhədinin koordinatları dəqiqləşdirilir - Yenilənib
15:53 / 23-04-2024
Prezident: "Ermənistan Naxçıvanla yol əlaqəsini qurmaq imkanını bloklayır"
15:18 / 23-04-2024
60 milyard dollar yardım Ukraynanı tam qələbəyə aparmayacaq
15:10 / 23-04-2024
Azadlıq Partiyası ləğv olunub? - Açıqlama
15:00 / 23-04-2024
Vüqar Səfərli ilə sabiq icra baçısı əfv üçün müraciət edib
14:57 / 23-04-2024
Ceyhun Bayramov Çexiya baş naziri ilə görüşüb
14:46 / 23-04-2024
Prezidentdən Avrasiya İqtisadi Birliyi barədə açıqlama: "Ermənistan istisna olmaqla..."
14:37 / 23-04-2024
Astara sakini 51 kq narkotiklə tutulub
14:12 / 23-04-2024
İnzibati və yardımçı vəzifələrin təsnifatı dəyişir
14:10 / 23-04-2024
Füzuli şəhərinə növbəti köç karvanı yola salınıb - (Yenilənib)
13:48 / 23-04-2024
Spikerdən deputata cavab: "Hamı bilir ki, ölkədə bu nikah qanunsuzdur"
13:23 / 23-04-2024
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
13:19 / 23-04-2024
Narkotik vasitələrin siyahısına dəyişiklik edilib
13:12 / 23-04-2024
Alkoqollu içkilərin idxalı və istehsalı yeni şərtlərlə müəyyən olunacaq
13:07 / 23-04-2024
Yeni dövlət rüsumu müəyyənləşir
19:13 / 20-04-2024
Bakıda taxta bazarında yanğın olub - Fotolar (Yenilənib)
22:20 / 20-04-2024
ABŞ Ukraynaya 61 milyard dollar ayırıb
18:56 / 22-04-2024
Azərbaycan və Rusiya prezidentlərinin təkbətək görüşü olub - (Yenilənib) - Fotolar
21:22 / 19-04-2024
Buraxılış imtahanının nəticələri elan olunub
18:01 / 21-04-2024
Dünyanın idman paytaxtı olması üçün Bakının namizədliyi irəli sürülüb
13:54 / 22-04-2024
Füzuli şəhərinə növbəti köç olub - (Yenilənib)
00:11 / 23-04-2024
Sağlam və uzun ömür yaşamağın 10 asan yolu var - Siyahı
23:26 / 19-04-2024
Aİ-dən 4 kəndin qaytarılmasına reaksiya: "Davamlı nizamlanmanı tam dəstəkləyirik"
00:37 / 20-04-2024
Hikmət Hacıyev: "Bu, diplomatik və siyasi cəsarətimizin təcəssümüdür"
09:53 / 22-04-2024
Ümid nəğməsi - Etibar Cəbrayıloğlu yazır
16:10 / 22-04-2024
Ölkələr sürətlə silahlanır - Ümumi hərbi xərclər 2,4 trilyon dolları keçib
20:45 / 19-04-2024
19-cu əsrin solğun dagerreotiplərini bərpa ediblər
Deputat: “Daha iri borclar yenə vətəndaşların üzərində qalır” - Müsahibə
Tarix: 18-03-2019 16:16 | Bölmə: Müsahibə / Slayd
Əli Məsimli deyir ki, problemli kreditlərə yenidən baxılmalı, məsələ köklü şəkildə həll olunmalıdır
Ölkə başçısının problemli kreditlərlə bağlı məlum fərmanı banklar tərəfindən bəzi vətəndaşlarımıza yaradılmış problemin ədalətli həllinə hüquqi zəmin yaradıb. Milli Məclisin İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsinin üzvü Əli Məsimli deyir ki, martın sonlarına qədər problemli kreditlərlə bağlı məhkəmədə olan işlərin geri çağrılması tamamlanmalıdır. Onun sözlərinə görə, 10 min dollara (17 min manata) qədər borcu olanların xarici ölkələrə çıxışını məhdudlaşdıran qadağaların da aradan qaldırılması gözlənilir. Hər bir vətəndaşa veriləcək kompensasiyanın məbləği isə aprelin ortalarınadək məlum olacaq.
Reyting.az Əli Məsimlinin Modern.az-a bu və digər problemlərdən danışdığı müsahibəsini təqdim edir:
- Əli müəllim, ölkə rəhbərinin son islahatlarını necə qiymətləndirirsiz?
- Azərbaycan öz inkişafının yeni mərhələsinə - post-neft dövrünə daxil olub. Bu, həm də dünyada gedən proses və meyllər kontekstində çox mürəkkəb və məsuliyyətli bir dönəmə qədəm qoyduğumuz dövrə düşür.
İslahatlar istiqamətində atılan addımlar ölkə iqtisadiyyatını əsaslı surətdə modernləşdirmək, neft gəlirlərinin dominant rol oynadığı iqtisadiyyatdan insan amilinin prioritet təşkil etdiyi innovasiyalı inkişaf relsləri üzərinə keçirmək, dövlətin əhaliyə xidmət göstərmək imkanlarını yaxşılaşdırmaq üçün kompleks şəkildə və davamlı olmalıdır. Ona görə də bu mərhələnin çağırışları həm də obyektiv surətdə müstəqilliyimizə real məzmun verilməsinin gücləndirmək baxımından hər kəsin öz üzərinə düşən məsuliyyəti dərk etməsini və real islahatları dəstəkləməsini zəruri edir. Reallıq hislərini itirməyən hər kəs artıq bunun fərqindədər.
Prezident seçkilərindən sonra ölkədə islahatlar istiqamətində atılan addımlar genişləndirildi və bu ilin ilk aylarında daha da sürətlənib. İqtisadiyytın real və maliyyə sektoru üzrə aparılan islahatlar bu il sosial sektorla bağlı islahatlarla tamamlanır. Bu çox zəruri və faydalıdır. Çünki, xüsusən də 2015-ci ilin iki şok devalvasiyasından sonra Azərbaycanda əhalinin xeyli hissəsinin sosial vəziyyəti ölkənin iqtisadi-maliyyə göstəriciləri ilə müqayisədə xeyli geri qalır. Bu geriliyi aradan qaldırmaqdan ötrü irəli sürülən Yeni Sosial Paket 3 milyondan artıq adamı əhatə edir. Bu, həm 2015-ci ilin iki şok devalvasiyası nəticəsində əhalinin məruz qaldığı itkilərin kompensasiya edilməsi, həm də daha geniş dairənin islahatları dəstəkləməsi üçün çox vacib şərtdir. Ona görə də hər şeydən əvvəl, real vəziyyətin tələbindən çıxış edərək xüsusi vurğulamaq istəyirik ki, islahatlar istiqamətində atılan addımlar ölkə iqtisadiyyatını əsaslı surətdə modernləşdirmək, hökumətin əhaliyə xidmət göstərmək imkanlarını yaxşılaşdırmaq üçün yetərli qədər davamlı və dərin olmalı, insanlar isə ölkədə sabitliyin təmin edilməsinə öz töhfəsini artırmalıdır ki, islahatların iqtisadi nəticələrə və əhalinin güzaranına müsbət təsiri artmış olsun. Düzgün təşkil olunmuş və dolğun həyata keçirilən islahatlar iqtisadi nüfüz, tərəqqi və rifah mənbəyidir. Müasir dövrdə islahatlar yolu ilə iqtisadi artımın generatoruna çevrilən insan kapitalının keyfiyyəti və inkişafı üzrə zəif mövqedən güclü mövqeyə keçidi təmin edilməlidir. Azərbaycanın potensial imkanları belə bir fikir söyləməyə əsas verir ki, başlanan islahatlara davamlı xarakter verilsə, imitasiyalara yer olmasa, bəzi məmurların və qanundan yuxarıda duranların bu islahatlardan sui-istifadə etmək səylərinin qarşısı alınsa, iqtisadiyyatın davamlı inkişafinı, rəqabət qabiliyyətliliyini və əhalinin rifahının artırılmasını təmin edə bilərik. Bundan ötrü görülməsi vacib olan işlərin miqyasları görülən işlərdən xeyli böyük olduğundan qarşıda hələ xeyli iş var.
- Görüləcək işlərin miqyasının çox olduğunu qeyd edirsiniz. Maraqlıdır, “Fiziki şəxslərin problemli kreditlərinin həllilə bağlı əlavə tədbirlər haqqında” Fərman bu sahədəki problemi kökündən həll edəcəkmi?
- Problemlli kreditlər əhalinin güzəranını pisləşdirən ciddi amillərdən biri olduğundan, bu fərmanın reallaşdırılması yüz minlərlə ailənin büdcəsinə müsbət təsir edəcək. Bu fərman say baxımından, banka borcu olan şəxslərin 90 faizindən çoxunu sarsıdıcı bir maliyyə sıxıntısından azad edir. Banka borcu olanlardan əlavə, kredit alanlara zəmanət verən 1 milyona yaxın adam da borc tələsinə düşərək əziyyət çəkir. Onların da xeyli hissəsi bu fərmana aid vətəndaşlara zamin duran insanlardır. Bu baxımdan dövlət 2015-ci ilin iki şok devalvasiyası nəticəsində yaranan məzənnə fərqini öz üzərinə götürməklə, 850 mindən artıq insanı banka olan əlavə borc yükündən azad edir, borca görə yaranan dəbbə pulları-peniya və cərimələr silinir. Əsas borcun qaytarılması işini isə ildə 26-28 və daha yüksək faizlə götürülən kreditlərin yeni müqavilə əsasında ildə 1 faizli kredit hesabına ödənilməsini təmin etməklə vətəndaşların işini asanlaşdırır və beləliklə, borclunu gələcək risklərdən də qoruyur. Ona görə də çoxdan gözlənilən bu qərar həm əhalinin böyük bir kəsimi, həm banklar, həm də dövlət üçün faydalıdır.
Bununla belə təbii ki, bu Fərman sözügedən sahədəki problemlərin hamısını həll eləmir. Prezidentin problemli kreditlərlə bağlı Fərmanı banka 10 min dollardan və 17 min manatdan artıq borcu olanlara şamil edilmədiyindən, həmin məbləğdən yuxarı kreditlərlə bağlı problem qalır.
- Məbləği 10 min dollardan yuxarı olan kreditlərə baxılmasına ehtiyac varmı? Vətəndaşların bununla bağlı da gözləntiləri var…
- İslahatlar davam edir. Fərmanda göstəriləndən artıq kreditlərə, xüsusən də devalvasiya nəticəsində ağır duruma düşən kiçik və orta sahibkarlara da kömək etmək məqsədəuyğun olardı. Hüquqi şəxslərin, biznes strukturlarının problemli kreditlərinin həlli zamanı fərqli yanaşma tələb olunacaq. Amma Konstitusiya Məhkəməsinin xarici valyutda olan kreditlərlə bağlı çıxardığı qərar risklərin bölüşdürülməsinə əsaslanan optimal qərarlar verməyə mane ola bilər. Ona görə də bu fakt da sözügedən məsələyə yenidən baxılmasını zəruri edir. Bununla bağlı digər vacib məqam da var: sözügedən fərman 10 min dollar və 17 min manata qədər olan borclarla bağlı məsələni həll etsə də, daha iri digər borclar yenə də sahibkarların və vətəndaşların üzərində qalmaqda davam edir. Ona görə də ümumiyyətlə, problemli kreditlər məsələsinin köklü həllinin mükəmməl bir normativ-hüquqi bazasının yaradılmasına ehtiyac var. Bu baxımdan “Problemli kreditlərlərin restrukturizasiyası” haqqında qanunun hazırlanıb qəbul edilməsini vacib sayırıq.
Bundan əlavə, Mülki Məcəllədə və digər qanunlarda kreditlərlə bağlı hissələr Azərbaycan Konstitusiyasının milli valyuta ilə bağlı mövqeyini birmənalı ifadə edən vəziyyətə gətirilməkdən ötrü yenidən işlənib anlaşılan hala salınmalıdır ki, bundan sonra heç vaxt Konstitusiya Məhkəməsinin 2015-ci ilin mayında və 2018-ci ilin sentyabrında bankların xeyrinə çıxardığı və bu fərmandan sonra da qüvvədə olan şərh və qərarlarına yer qalmasın. İstehlak kreditləri barədə də qanunun qəbul edilməsi zəruridir.
Sualınıza ümumiyyətlə yanaşdıqda, Azərbaycanda problemli kreditlər məsələsinin etibarlı şəkildə həll etməkdən ötrü hər şeydən əsaslı islahatlara gedib bir sıra banklar üçün xarakterik olan bank soyğunçuluğunu aradan qaldırmaq lazımdır. Problemli kreditlər məsələsinin həlli istiqamətində başlanan işlər banklarda xeyli ucuz kredit resurlarının yaranmasına şərait yaradacaq. Bundan məqsədyönlü şəkildə istifadə etməklə iqtisadiyyatın qan-damar sistemi olan bank sistemi, münasib xarici bankları da cəlb etməklə sağlamlaşdırılmalı, yenidən qurulmalı, bu sahədə raqabət yaranmalı və 26-28 faizlik soyğunçu faiz dərəcələri ilə işləyən bank sistemindən birrəqəmli faiz dərəcələri ilə fəaliyyət göstərən sivil bank sisteminə keçid sürətləndirilməlidir.
- Fərmandan irəli gələn məsələlərin həlli Mərkəzi Bank, Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatası, Maliyyə Nazirliyinə həvalə edilib. Sizcə bu qurumlar prosesin vaxtında icra olunması üçün lazımi işləri görə biləcəkmi?
- Bu fərman problemli kreditlər məsələsinin ədalətli həllinə hüquqi yol açdı. İndi müvafiq hüquqi-normativ aktlar və təşkilati tədbirlər kompleksi vasitəsilə həmin fərmanın reallaşdırma mexanizminin hazırlanmasına başlanıb və daha sonra isə 3 ay ərzində onun layiqincə gerçəkləşdirilməsi məsələsi gəlir. Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatası banklarla birlikdə 1 ay müddətində, yəni martın sonlarından gec olmayaraq, restrukturizasiya olunmalıdır. Yəni əsas kredit borclarının ödənilməsində fiziki şəxslərə güzəştli kreditlərin verilməsi məqsədi ilə kredit borclarının məbləğini və borcluların siyahısını müəyyən etməlidir.
Eyni zamanda, martın sonlarına qədər məhkəmədə olan işlərin geri çağrılması tamamlanmalıdır. 10 min dollara (17 min manata) qədər borcu olanların xarici ölkələrə çıxışını məhdudlaşdıran qadağaların da götürülməsi gözlənilir. Hər bir vətəndaşa veriləcək kompensasiyanın məbləği 45 gün müddətində, yəni aprelin ortalarınadək məlum olacaq. Vətəndaşlara kompensasiyalar isə 3 ay müddətinə, yəni bu ilin may ayının 28-dək ödənilməlidir. Artıq banklar kompensasiya ala biləcək vətəndaşların siyahısını hazırlayıb Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatasına göndəriblər. Məsələ nə qədər mürəkkəb, irihəcmli, zaman nə qədər qısa olsa da, hesab edirik ki, Prezidentin çox ciddi əhəmiyyət kəsb edən bu sosial təşəbbüsü aidiyyatı orqanlar tərəfindən fərmanda göstərilən müddətlərdə mütləq öz həllini tapmalıdır.
- 2015-ci il devalvasiyalarından sonra banklardakı vəziyyət kritik həddə çatdı. Ölkə başçısının son fərmanı bankların sağlamlaşdırılmasında hansı rolu oynayacaq?
- Çoxdan gözlənilən bu qərar həm əhalinin böyük bir kəsimi, həm banklar, həm də dövlət üçün faydalıdır. Bu fərmanın reallaşdırılması bütün bankların tam sağlaşdırılmasına gətirib çıxarmasa da, hər halda bankların likvidliyini artırmaqla onların durumuna müsbət təsir göstərəcəyi şəksizdir. Bu baxımdan fiziki şəxslərin problemli kreditlərinin həllilə bağlı əlavə tədbirlər haqqında Fərmandan daha çox banklar udacaq. Banklar illik 0,1 faizlə, yəni əslində, faizsiz güzəştli kredit əldə edəcəklər. Banklar onlara veriləcək 682 milyon manat kredit və 215 milyon dollarlıq qiymətli kağızlar, xüsusən də dövlət dəstəyi hesabına əhalidən borclarını geri almaqla maliyyə imkanlarını xeyli yaxşılaşdıracaqlar. Bu yöndə ən vacib məqamlardan biri də budur ki, fərmanın reallaşdırılmasına yönəldilən böyük maliyyə resursları və onun multiplikativ effekti hesabına həm də müəyyən dərəcədə ucuz kredit resurları yanacaq. Bu baxımdan banklar faiz dərəcələrinin aşağı salınmasına yönəlik, həm də bankların iqtisadiyyatın real sektoru ilə əlaqələrinin gücləndirilməsi istəqamətində səylərinin artırılmasını zəruri hesab edirik.
- Bu fərmandan sonra hansısa bankın bağlanacağını gözləmək olarmı?
- Problemli kreditlər daha çox iri banklarda cəmləşdiyindən, sözügedən fərmanın reallaşdırılması bankların bir hissəsinin durumuna elə də təsir etməyəcək. Ağır durumda olan banklara münasibət isə bu sahədə aparılacaq siyasətin mahiyyətindən asılı olacaq.
- Son 3 ay ərzində, minimum əməkhaqları, minimum pensiya, əlilliklə bağlı təqaüdlər və s. artırıldı. Bu artım növbəti aylarda inflasiyaya səbəb ola bilərmi? Nəzərə alaq ki, bahalaşma hələ bu artımlara qədər start götürüb...
- Mart ayından etibarən maaşların artmağa başlaması dövriyyəyə əlavə pulların daxil olmasına səbəb olacaq. Amma bunun psixoloji təsirindən, eləcə də inhisarçılıq və sui-istifadə ucbatından artan maaşlar vətəndaşların əlinə çatmamış, bəzi məhsulların qiymətləri artmağa başlayıb. Problemli kreditlərlə bağlı fərmanın reallaşdırılması 3 aydan sonra dövriyyəyə yenə də əlavə pulların daxil olmasına gətirib çıxaracaq. Həmin məbləğlər qısa zaman kəsiyində daxil olsa, inflyasiya təzyiqini real inflyasiyaya çevirə bilər. Bu əsasda həm də təbii qiymət artımı gedir və böyük ehtimalla davam edəcək.
- Xüsusilə hər dəfə bayramlar ərəfəsində süni qiymət artımı müşahidə edilir. Bu dəfəki Novruz bayramı da istisna deyil. Müvafiq qurumlar məsələni hansı şəkildə tənzimləyə bilər?
- Təbii ki, dövriyyəyə əlavə pul daxil olanda qiymətə də təsir edir. Dövriyyəyə daxil olacaq əlavə məbləğlər pərakəndə əmtəə dövriyyəsinin 4-5 faizi ətrafında bir rəqəm təşkil etdiyindən, gözlənilən inflyasiya təzyiqinin bir hissəsi təbii qiymət artımı ilə səciyyələnsə də, daha çox psixoloji amillə bağlı olacaq. Bu da təbii qiymət artımından əlavə həmişə olduğu kimi, süni qiymət artımı da yarada bilər. Ona görə də aidiyyatı qurumlar əllərində olan rıçaqlardan səmərəli istifadə etməklə süni qiymət artımının qarşısının alınması istiqamətində təsirli tədbirlər görməlidirlər. Noruz bayramı münasibətilə təşkil olunan yarmarkalarda çeşid çox geniş, qiymətlər isə bazardan 20-30 faiz aşağıdır. Deməli, inhisarçı topdansatış qiymətlərini əlaltdan qaldırmasa, kənd təsrərüfatı məhsulları satanlar sıxma-boğmaya salınmasa, fermerdən əlavə heç nə tələb edilməsə, öz malını satmağa normal şərait yaradılsa, təkcə yarmarkalarda deyil, digər yerlərdə də qiymətlər 20-30 faiz aşağı düşə bilər.
- Bir neçə gün əvvəl ölkə başçısının mədəniyyət xadimlərilə görüşü böyük reznonansa səbəb oldu. Hamı Prezidentin ayrı-ayrı kateqoriyadan olan insanlarla görüşlərini müsbət qarşılayır. Amma burada diqqətçəkən bir nüans var. Bütün problemlər Prezidentin birbaşa göstərişi, nəzarətilə həll ediləcəkcə, hər şeylə birinci şəxs özü maraqlanacaqsa, ölkədəki struktur vahidləri, ayrı-ayrı məmurlar nəyə və kimə xidmət edir?
- Maraqlı sualdır... Prezidentin vaxtaşırı xalqın arasına çıxmasını və vətəndaşlarla görüşməsini müsbət qiymətləndiririk. Görüşlər zamanı dövlət başçısı ilə xalqın açıq dialoqu baxımından müxtəlif məsələlərin qaldırılması da təbii haldır və faydalı sayırıq. Amma vətəndaşlar öz konkret problemləri ilə bağlı ümid yeri kimi Prezidentə müraciət edib, ondan kömək istəyirlərsə, bu artıq o deməkdir ki, ümumiyyətlə, mövcud idarəçilik sistemi “ASAN Xidmət”dən kənar məsələlərdə vətəndaşların problemlərinin rahat həllinə imkan vermir. Digər tərəfdən, həmin problemlərin həllinə cavabdeh dövlət qurumları əhalinin problemlərinə həssas təkmil idarəçiliyin zəmanətçiləri kimi fəaliyyət göstərə bilmirlər. Zəif işləyən dövlət institutları ucbatından yığılıb qalan, həll olunmamış sosial problemlər və haqsızlıqlar əhalinin narazılığına səbəb olur və vətəndaş ümidini yalnız Prezidentə bağlayır. Artıq qeyd etdiyimiz kimi, Azərbaycan öz inkişafının yeni mərhələsinə keçir. Yeni çağırışlar və bu mərhələnin reallıqları tələb edir ki, köhnə mərhələdə aksioma xarakteri daşıma statusu alan məsələlərə belə yeni prizmadan baxılsın.
- Siz deputat, həmçinin bir vətəndaş olaraq Prezidentlə görüşsəydiniz, dilə gətirmək istədikləriniz nə olardı?
- Bu məsələyə vətəndaş kimi yanaşanda, əvvəlcə onun bildirmək lazımdır ki, mən Azərbaycanın müstəqilliyi uğrunda milli azadlıq hərəkatında iştirak edən bir adam kimi, təbii surətdə, hər şeydən əvvəl ərazi bütövlüyümüzün təmin olunması, müstəqilliyimizin qorunub saxlanılması, ilbəil ona daha çox real məzmun verilməsi, güclü, demokratik Azərbyacan qurulması və müstəqilliyimzin əhalinin bütün təbəqələrinin rifahına xidmət etməsi məsələsini hər şeydən üstün tuturam. Dövlətin əsas vəzifəsini təbəqə yox, vətəndaş yetişdiririlməsində, hökumətin öz vətəndaşına xidmət etməsinə yönəldilməsində görürəm. Fəaliyyətim də məhz bu formulanın gerçəkləşməsinə bacardığımı etməyə yönəlib. Əksəriyyətin fikri belə idi ki, illər keçdikcə, postsovet məkanına aid olan ölkələrin müstəqilliyi birmənalı şəkildə möhkəmlənəcək. Amma xüsusən son illərdə müstəqilliyə təhdidlərin yenidən artmağa başlaması ilə bu sahədə ikili tendensiya özünü daha qabarıq göstərməyə başlayıb. Ona görə də bir vətəndaş kimi öz məsuliyyətimi dərk edərək fəaliyyətimi Azərbaycanın müstəqilliyinə real məzmun verilməsinə əlimdən gələni etməkdə, müstəqilliyin gözdən salınmasına yönələn səylərə qarşı öz töhfəmi verməkdə və Prezidentin də buna yönəlik fəaliyyətinə fikirdə, sözdə və işdə hər vaxt dəstək olacağımı bildirməkdə görürəm. Siyası baxışından asılı olmayaraq, müstqillik və ərazi bütövlüyü məsələsində əksəriyyət fikirdə, sözdə və işdə bir mövqedən çıxış etsə, onda heç bir güc və ya güc mərkəzi müstəqilliyimizi təhdid etsə belə, indiki dərəcədə təhlükə yarada bilməz. Vaxtilə yüksək vəzifələrdə işləmiş br adam kimi dəqiq bilirəm ki, Prezident ölkə həyatının bütün sahələri və ağrılı problemlərlə həm analitik materiallar, həm də bir neçə mənbədən əldə etdiyi məlumatların təhlili əsasında istənilən aktual problemə münasibətdə ətraflı məlumatlıdır.
Mən çıxışlarımda ağı-ağ, qaranı-qara deməklə müntəzəm surətdə müstqilliyimizə real məzmun verilməsinə daxildən daha çox təsir edən və əhalinin güzəranın yaxşılaşdırılmasına ən çox mane olan korrupsiya, inhisarçılıq, məmur özbaşınalıqları, məmur sahibkarlığının yaratdığı fəsadlar, ölkədə milli gəlirin bölgüsündə ədalətsizliyin aradan qaldırılması, dövlət maliyyəsinin xərclənməsindəki məlum problemlərin aradan qaldırılması, fəliyyətin kəmiyyət göstəricilərindən keyfiyyət göstəricilərinə və nəticəlilik prinsipinə keçilməsi, Azərbaycanı keyfiyyətsiz və insan orqanizmi üçün təhlükəli malların satış poliqonuna çevirənlər, süni qiymət artımı mexanizmi vasitəsilə əhalinin milyardlarını mənimsəyənlər, soyğunçu bank faiz dərəcələri və s. bu kimi ağrılı məsəllərə qarşı fikirlərimi açıqca söyləyirəm.
Həm də əhalinin güzəranın yaxşlaşmasına mane olan və daha çox narazılıq yaradan amillərin aradan qaldırılması, əhalinin bütün təbəqələrinin iqtisadi inkişafdan faydalanmasının əlçatan olması, dövlət qurumlarının zəif fəaliyyəti ucbatından yığılıb qalan, həll olunmamış sosial problemlərin həllini sürətləndirilməsinə dair təkliflərimi də müntəzəm irəli sürürəm.
Qarşıda böyük İslahatlar Paketi durur. Bunu təsəvvür etməkdən ötrü təkcə onu xatırlatmaq kifayətdir ki, 2016-cı ilin dekabrında təsdiqlənmiş Strateji Yol Xəritələri üzrə 2020-ci ilə qədər 164 prioritet və 683 tədbir icra edilməlidir. Hamını narahat edən ağrılı və aktual məsələlər də həmin prioritet və tədbirlər kompleksində öz əksinin tapıb. Artıq onların reallaşdırılması prosesı başlayıb. Ona görə də bu məsələyə hansısa konkret problem baxımından yox, bütün aktual problemlərin həllinin sürətləndirilməsinin açarı rolunu oynayan və alternativi olmayan islahatlar kontekstindən yanaşmağa üstünlük verərdim.
İslahatların dərinləşdirilməsi işində və davamlı olmasında uğurlar arzulayardım. Çünki yalnız islahatlar yolu ilə həqiqətin yanında olub, mövcud neqativləri aradan qaldırmaq və rəqabətqabiliyyətli olmaq mümkündür. Dünyanın mahiyyət xarakteri elədir ki, yalnız güclü dövlət və firavan yaşayan güclü millətlə hesablaşırlar. Məhz indi baş verən dəyişikliklər dərinləşdikcə və davamlı xarakt aldıqca, həm dövləti, həm də cəmiyyəti möhkəmləndirə bilər. Həm də dünyanın gedişi göstərir ki, bundan sonra islahatları dərinləşdirmək yolu ilə əldə edəcəyimiz ən yüksək və ən faydalı nəticələr daha çox təhsilin, elmin, kreativliyin, innovasiyaların inkişaf səviyyəsindən asılı olacaq. Bunun yeganə yolu isə islahatları dərinləşdirib ona davamlı xarakter verməkdir.
Bizim bu yöndəki baxışlarımız Milli Məclisdəki və mətbuatdakı çıxışlarımızdan birmənalı şəkildə aydınır: Güclü, demokratik dövlət quruculuğunun Azərbaycanın hər bir vətəndaşının rifahı ilə tamamlanmasına xidmət edən və həqiqətin yanında olub, xalqın iradə, istək, arzularından qaynaqlanan dərinləşdirilmiş, sistemli və davamlı islahatlara hər cür dəstək vermək.
Məsələyə deputat kimi fəliyyətimlə bağlı yanaşanda, onu demək olar ki, əvvəllər Şəkidə Prezidentin iştirakı ilə keçirilən tədbirlərə şəhərin deputatları da qatılırdı. Belə görüşlərdən sonra Prezident Şəki ilə bağlı görülməsi nəzərdə tutulan işlərə maliyyə ayırırdı. Bundan əlavə, həmin görüşlərdə Prezident hər dəfə əlavə hansısa arzu, istəklərin də olub-olmamasını soruşurdu. Təbii ki, şəhərin 3 deputatı sırasından ağsaqqal deputat akademik Yaqub Mahnudov Şəki ilə bağlı irəli sürmək istədiyimiz fikirləri Prezidentə çatdırırdı. Prezident də həmin məsələlərin həllinə yönəlik tapşırıqlar verirdi və məsələ çox operativ həll olunurdu. Sabit Rəhman adına Şəki Dövlət Dram Teatrının əsaslı təmiri, Şəki-Qax-Zaqatala avtomobil yolunun yeni müasir görkəmi və rahatlığı ilə seçilən Şəki-Qax hissəsindəki bir körpünün, qısa müddət ərzində irili-xırdalı ümumi üzunlüğu 2 kilometrə çatan düz 21 körpü ilə tamamlanaraq çox unikal bir körpü kompleksinin meydana gəlməsi və s. bu kimi məsələlər məhz Prezidentin vəziyyətlə tanış olandan sora əlavə olaraq sürətlə həll olunan məsələlər siyahısına aiddir. Regionlarda xeyli iş görülsə də, oradakı vəziyyət bir çox məqamlarına görə heç də bəzi məmurların qələmə vermək istədiyi kimi deyil, vəziyyət pisdi…
Hesab edirik ki, yerlərdəki narazılıqları azaltmaqdan ötrü, digər şərtlərlə yanaşı, həm də hamının bildiyi və dilə gətirdiyi meqativ hallar mütləq nəzərə alınmalı və yığışdırılmalıdır. Əhalinin regionlarda qalıb çalışmasını, iqtisadi inkişafa töhvə verməsini təmin etməkdən ötrü regionlarda məşğulluq məsələsinə yenidən baxılmalıdır. 200-250 manatlıq, yəni işçinin iş yerində aylıq günorta yeməyinə çatan iş yerlərindən, ölkə üzrə bu il gözlənilən orta əmək səviyyəsində, yəni 600 manat və daha çox əmək haqqı olan iş yerlərinin genişləndirilməsinə ehtiyac var. Bu baxmdan Şəki qədimiliklə müasirliyin vəhdətindən ibarət unikal bir məkan, vüqarlı dağlar qoynunda açıq səmada muzey adlandırıla biləcək qədər gözəl, qədim ənənələri qoruyub saxlamağı bacaran, dövlətçiliyimizin etibarlı dayaqlarından biri olan, böyük iqtisadi potensiala malik, amma hazırda potensialından lazımi səviyyədə istifadə edə bilmədiyimiz bir şəhərdir. İnnovasiyalı inkişaf yolu tutmaqdan ötrü burda böyük yaradıcılıq potensialı var .Təkcə Şəki şəhərində deyil, onun kəndlərində də intellektual səviyyə təəccüb ediləcək dərəcədə çox yükəsəkdir. Şəkini lazımi səviyyəyə qaldırmaq, bir ucu İsmayıllı, o biri ucu Balakən olmaqla 600 min nəfərdən artıq əhali yaşayan bir regionun sürətli inkişafına əvəzsiz təkan vermək mümkündür. Biz hələ 10 il əvvəl əsas qayəsi Şəkinin təbii, iqtisadi və dəyərlər sistemi olan mədəni potensialının sosial-iqtisadi inkişafın sürətləndirici amilinə çevrilməsi əsasında dövlətçiliyimizin güclü dayağı kimi regional mərkəz olan “Şəkinin 2011-2020-ci illərdə inkişaf proqramının konseptual əsaları”nı hazırlamış və onun əsas məqamlarının reallaşdırılmasısı xahişi ilə Nazirlər Kabinetinə və aidiyyatı orqanlara müracit etmişik. Təkliflərimiz yaxşı qarşılanıb, müəyyən hissəsi regional inkişaf proqramlarının reallaşdırılması prosesində həyata keçirilib. Amma gerçəkləşdirilməsini gözlədiyimiz məsələlər də var. Bu baxımdan Yeni Regional İnkişaf Proqramı çərçıvəsində Şəkiyə diqqətin artırılmasını vacib hesab edirik. Bu baxımdan təkcə Şəki yox, onun yerləşdiyi regionun potensialını reallaşdırmaq və təbii resurslarından dolğun, səmərəli istifadəni gücləndirəcək, yüksək məvacibli iş yerlərinin açılması işini sürətləndirməkdən ötrü çox sanballı bir “Şəki Sənaye Şəhərciyi”nin və ya Məhəlləsinin yaradılması; Şəki təhsilinin inkişafı və Şəkinin yerləşdiyi region tələbələri və onların valideynləri üçün çox faydalı olan, Bakının təhsil sahəsində öz üzərinə götürdüyü ağır yükü yüngülləşdirmək üçün həlli zəruri məsələlərdən biri kimi ADPU-nun Şəki filialının bazasında müstəqil Şəki Dövlət Universitetinin yaradılması işinə dəstək verilməsini xahiş edərdik.
- Əli müəllim, bəzi sahələrdə hətta ciddi kadr islahatlarına da ehtiyac duyulur. Cəmiyyətdə islahatların mümkün nəticələri ilə bağlı gözləntilər böyükdür. Real vəziyyət bu gözləntilərin özünü doğrultmasına imkan verirmi?
- Prezidentin fərmanları ilə struktur islahatları gedir: bir sıra dövlət qurumları ləğv olunub və ya birləşdirilib. Bununla yanaşı, bəzi yeni qurumlar təsis olunur. Yeni çağırışlar və bu mərhələnin reallıqları tələb edir ki, struktur islahatlarının ciddi kadr islahatları ilə müşayiət olunsun. Ona görə də islahatlar dərinləşdikcə, oturduğu kreslonu sərvət toplamağa konvertasiya edənlər, qanunvericiliklə ona tapşırılan vəzifəni “avtopilota” qoyub, birbaşa və ya dolayısı məmur sahibkarlığı ilə məşğul olanlar, öz fəaliyyət sahələrini inhisara alanlar, ölkənin tərəqqisinin buxovuna çevrilən vəzifəli şəxslərə yeniləşən sistemdə yer olmayacaq. Artıq bu yöndə yeni siyasətin konturları görünməyə başlayıb.
Görünən budur ki, oliqarxların mövqeyinin zəiflədilməsi işi davam edəcək, korrupsiyaya bulaşmamış texnokratların görəvə gətirilməsi işi genişləndiririləcək. Köklü islahatlar yolu ilə dövlət-hakimiyyət sisteminin fəaliyyətinin səmərliliyi artırılmalı, şəffaflıq və güclü nəzarət sistemi formalaşdırlmalıdır ki, bir tərəfdən qanundan yuxarıda duran, oturduğu kreslonu sərvət toplamağa konvertasiya edən məmur zümrəsinin görəvdən alınması prosesi sürətlənsin, digər tərəfdənsə bir bir sıra dövlət qurumlarına yeni təyin edilmiş texnokratlar daha təkmil idarəçiliyin zəmanətçiləri kimi fəaliyyət göstərə, faydalı iş əmsallarını artıra bilsinlər. Bu zaman islahatlar kontekstində ənənəvi üsullarla yanaşı, müasir dünyanın qabaqcıl nümunələrindən də yaradıcılıqla istifadə edilməsini zəruri hesab edirik. Məsələn, korrupsiyaya və digər bu kimi neqativlərə qarşı mübarizənin ən effektli üsulu kimi iqtisadiyyatın rəqəmsallaşdırılmasının genişləndirilməsi və bu əsasda məmurla vətəndaş arasında məsafə yaradılmasını zəruri hesab edirik. Potensialımızdan çox aşağı duran nəticələri yaxşılaşdırmaq, inkişafımızdakı ləngimələrin bir hissəsinin səbəblərini aradan qaldırmaq vacibdir. Vətəndaşların və biznesin qanunlarla müəyyən olunmuş qaydada işləyəndə daha çox nəticə əldə edə biləcəyinə inamını artırmaq, Azərbaycanın imicinə ciddi müsbət münasibətlər və devidentlər gətirmək və əhalinin narazılıqlarını azaltmaqdan ötrü məhkəmə-hüquq sahəsində başlanılan islahatların da genişləndirilməsini, elektron məhkəmə sahəsində atılan addımların sürətləndirilməsini, eləcə də müstəqil məhkəmə institutunun formalaşdırılması və möhkəmləndirilməsi, qanunun aliliyinin təmin edilməsi ilə mülkiyyət hüquqlarının qorunmasının etibarlılığının artırılmasını sosia –iqtisadi tərəqqimizə böyük təkan verəcəyini bildiririk.
- Əhali qaz və işığa tətbiq olunan limitin ləğv olunmasını istəyir. Sosial şəbəkələrdə aparılan müzakirələr də bununla bağlı ölkə rəhbərinə müraciət etməyi düşündüklərini deyənlər də var. Hətta parlamentin son iclasında da həmkarlarınız bu məsələni gündəmə gətirdilər. Sizcə bu, mümkündürmü? Limit ləğv olunarsa, dövlət büdcəsinə dəyəcək ziyan təxminən hansı məbləğdə ola bilər?
- Tarif Şurasının 22 dekabr 2016-cı il tarixli qərarına uyğun olaraq 2017-ci il yanvar ayının 1-dən etibarən əhali qrupu üzrə istehlak olunan təbii qazın illik həcminin 1700 kubmetr olan hissəsinin dəyəri 10 qəpiklə, 1700 kubmetrdən artıq istifadə olunan hər kubmetr qazın dəyəri isə 20 qəpiklə hesablanır. Milli Məclisdə qaz və işığa tətbiq olunan limit məsələsi ilə bağlı çıxışımızda bildirmişdik ki, 350 milyon manata görə əhalinin bu dərəcədə narazı salmaq düzgün deyil. İndi bəlkə bu rəqəm dəyişib. Biz bu gün də eyni mövqedəyik və istək olsa, həlli mümkün olmayan məsələ demək olar ki, yoxdur.
Son zamanlar ölkədə həyat keçirilən sosial layihələrin sayı artıb. Güzəştlər tətbiq olunur, əhalinin sosial vəziyyətinin yaxşılaşması istiqamətində işlər görülür. Əhalinin maddi durumunun yaxşılaşması üçün təbii qaz limitini də ya ləğv etmək, ya da 20 qəpikdən aşağı salmaq olar.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 18-03-2019 16:16 | Bölmə: Müsahibə / Slayd
Əli Məsimli deyir ki, problemli kreditlərə yenidən baxılmalı, məsələ köklü şəkildə həll olunmalıdır
Ölkə başçısının problemli kreditlərlə bağlı məlum fərmanı banklar tərəfindən bəzi vətəndaşlarımıza yaradılmış problemin ədalətli həllinə hüquqi zəmin yaradıb. Milli Məclisin İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsinin üzvü Əli Məsimli deyir ki, martın sonlarına qədər problemli kreditlərlə bağlı məhkəmədə olan işlərin geri çağrılması tamamlanmalıdır. Onun sözlərinə görə, 10 min dollara (17 min manata) qədər borcu olanların xarici ölkələrə çıxışını məhdudlaşdıran qadağaların da aradan qaldırılması gözlənilir. Hər bir vətəndaşa veriləcək kompensasiyanın məbləği isə aprelin ortalarınadək məlum olacaq.
Reyting.az Əli Məsimlinin Modern.az-a bu və digər problemlərdən danışdığı müsahibəsini təqdim edir:
- Əli müəllim, ölkə rəhbərinin son islahatlarını necə qiymətləndirirsiz?
- Azərbaycan öz inkişafının yeni mərhələsinə - post-neft dövrünə daxil olub. Bu, həm də dünyada gedən proses və meyllər kontekstində çox mürəkkəb və məsuliyyətli bir dönəmə qədəm qoyduğumuz dövrə düşür.
İslahatlar istiqamətində atılan addımlar ölkə iqtisadiyyatını əsaslı surətdə modernləşdirmək, neft gəlirlərinin dominant rol oynadığı iqtisadiyyatdan insan amilinin prioritet təşkil etdiyi innovasiyalı inkişaf relsləri üzərinə keçirmək, dövlətin əhaliyə xidmət göstərmək imkanlarını yaxşılaşdırmaq üçün kompleks şəkildə və davamlı olmalıdır. Ona görə də bu mərhələnin çağırışları həm də obyektiv surətdə müstəqilliyimizə real məzmun verilməsinin gücləndirmək baxımından hər kəsin öz üzərinə düşən məsuliyyəti dərk etməsini və real islahatları dəstəkləməsini zəruri edir. Reallıq hislərini itirməyən hər kəs artıq bunun fərqindədər.
Prezident seçkilərindən sonra ölkədə islahatlar istiqamətində atılan addımlar genişləndirildi və bu ilin ilk aylarında daha da sürətlənib. İqtisadiyytın real və maliyyə sektoru üzrə aparılan islahatlar bu il sosial sektorla bağlı islahatlarla tamamlanır. Bu çox zəruri və faydalıdır. Çünki, xüsusən də 2015-ci ilin iki şok devalvasiyasından sonra Azərbaycanda əhalinin xeyli hissəsinin sosial vəziyyəti ölkənin iqtisadi-maliyyə göstəriciləri ilə müqayisədə xeyli geri qalır. Bu geriliyi aradan qaldırmaqdan ötrü irəli sürülən Yeni Sosial Paket 3 milyondan artıq adamı əhatə edir. Bu, həm 2015-ci ilin iki şok devalvasiyası nəticəsində əhalinin məruz qaldığı itkilərin kompensasiya edilməsi, həm də daha geniş dairənin islahatları dəstəkləməsi üçün çox vacib şərtdir. Ona görə də hər şeydən əvvəl, real vəziyyətin tələbindən çıxış edərək xüsusi vurğulamaq istəyirik ki, islahatlar istiqamətində atılan addımlar ölkə iqtisadiyyatını əsaslı surətdə modernləşdirmək, hökumətin əhaliyə xidmət göstərmək imkanlarını yaxşılaşdırmaq üçün yetərli qədər davamlı və dərin olmalı, insanlar isə ölkədə sabitliyin təmin edilməsinə öz töhfəsini artırmalıdır ki, islahatların iqtisadi nəticələrə və əhalinin güzaranına müsbət təsiri artmış olsun. Düzgün təşkil olunmuş və dolğun həyata keçirilən islahatlar iqtisadi nüfüz, tərəqqi və rifah mənbəyidir. Müasir dövrdə islahatlar yolu ilə iqtisadi artımın generatoruna çevrilən insan kapitalının keyfiyyəti və inkişafı üzrə zəif mövqedən güclü mövqeyə keçidi təmin edilməlidir. Azərbaycanın potensial imkanları belə bir fikir söyləməyə əsas verir ki, başlanan islahatlara davamlı xarakter verilsə, imitasiyalara yer olmasa, bəzi məmurların və qanundan yuxarıda duranların bu islahatlardan sui-istifadə etmək səylərinin qarşısı alınsa, iqtisadiyyatın davamlı inkişafinı, rəqabət qabiliyyətliliyini və əhalinin rifahının artırılmasını təmin edə bilərik. Bundan ötrü görülməsi vacib olan işlərin miqyasları görülən işlərdən xeyli böyük olduğundan qarşıda hələ xeyli iş var.
- Görüləcək işlərin miqyasının çox olduğunu qeyd edirsiniz. Maraqlıdır, “Fiziki şəxslərin problemli kreditlərinin həllilə bağlı əlavə tədbirlər haqqında” Fərman bu sahədəki problemi kökündən həll edəcəkmi?
- Problemlli kreditlər əhalinin güzəranını pisləşdirən ciddi amillərdən biri olduğundan, bu fərmanın reallaşdırılması yüz minlərlə ailənin büdcəsinə müsbət təsir edəcək. Bu fərman say baxımından, banka borcu olan şəxslərin 90 faizindən çoxunu sarsıdıcı bir maliyyə sıxıntısından azad edir. Banka borcu olanlardan əlavə, kredit alanlara zəmanət verən 1 milyona yaxın adam da borc tələsinə düşərək əziyyət çəkir. Onların da xeyli hissəsi bu fərmana aid vətəndaşlara zamin duran insanlardır. Bu baxımdan dövlət 2015-ci ilin iki şok devalvasiyası nəticəsində yaranan məzənnə fərqini öz üzərinə götürməklə, 850 mindən artıq insanı banka olan əlavə borc yükündən azad edir, borca görə yaranan dəbbə pulları-peniya və cərimələr silinir. Əsas borcun qaytarılması işini isə ildə 26-28 və daha yüksək faizlə götürülən kreditlərin yeni müqavilə əsasında ildə 1 faizli kredit hesabına ödənilməsini təmin etməklə vətəndaşların işini asanlaşdırır və beləliklə, borclunu gələcək risklərdən də qoruyur. Ona görə də çoxdan gözlənilən bu qərar həm əhalinin böyük bir kəsimi, həm banklar, həm də dövlət üçün faydalıdır.
Bununla belə təbii ki, bu Fərman sözügedən sahədəki problemlərin hamısını həll eləmir. Prezidentin problemli kreditlərlə bağlı Fərmanı banka 10 min dollardan və 17 min manatdan artıq borcu olanlara şamil edilmədiyindən, həmin məbləğdən yuxarı kreditlərlə bağlı problem qalır.
- Məbləği 10 min dollardan yuxarı olan kreditlərə baxılmasına ehtiyac varmı? Vətəndaşların bununla bağlı da gözləntiləri var…
- İslahatlar davam edir. Fərmanda göstəriləndən artıq kreditlərə, xüsusən də devalvasiya nəticəsində ağır duruma düşən kiçik və orta sahibkarlara da kömək etmək məqsədəuyğun olardı. Hüquqi şəxslərin, biznes strukturlarının problemli kreditlərinin həlli zamanı fərqli yanaşma tələb olunacaq. Amma Konstitusiya Məhkəməsinin xarici valyutda olan kreditlərlə bağlı çıxardığı qərar risklərin bölüşdürülməsinə əsaslanan optimal qərarlar verməyə mane ola bilər. Ona görə də bu fakt da sözügedən məsələyə yenidən baxılmasını zəruri edir. Bununla bağlı digər vacib məqam da var: sözügedən fərman 10 min dollar və 17 min manata qədər olan borclarla bağlı məsələni həll etsə də, daha iri digər borclar yenə də sahibkarların və vətəndaşların üzərində qalmaqda davam edir. Ona görə də ümumiyyətlə, problemli kreditlər məsələsinin köklü həllinin mükəmməl bir normativ-hüquqi bazasının yaradılmasına ehtiyac var. Bu baxımdan “Problemli kreditlərlərin restrukturizasiyası” haqqında qanunun hazırlanıb qəbul edilməsini vacib sayırıq.
Bundan əlavə, Mülki Məcəllədə və digər qanunlarda kreditlərlə bağlı hissələr Azərbaycan Konstitusiyasının milli valyuta ilə bağlı mövqeyini birmənalı ifadə edən vəziyyətə gətirilməkdən ötrü yenidən işlənib anlaşılan hala salınmalıdır ki, bundan sonra heç vaxt Konstitusiya Məhkəməsinin 2015-ci ilin mayında və 2018-ci ilin sentyabrında bankların xeyrinə çıxardığı və bu fərmandan sonra da qüvvədə olan şərh və qərarlarına yer qalmasın. İstehlak kreditləri barədə də qanunun qəbul edilməsi zəruridir.
Sualınıza ümumiyyətlə yanaşdıqda, Azərbaycanda problemli kreditlər məsələsinin etibarlı şəkildə həll etməkdən ötrü hər şeydən əsaslı islahatlara gedib bir sıra banklar üçün xarakterik olan bank soyğunçuluğunu aradan qaldırmaq lazımdır. Problemli kreditlər məsələsinin həlli istiqamətində başlanan işlər banklarda xeyli ucuz kredit resurlarının yaranmasına şərait yaradacaq. Bundan məqsədyönlü şəkildə istifadə etməklə iqtisadiyyatın qan-damar sistemi olan bank sistemi, münasib xarici bankları da cəlb etməklə sağlamlaşdırılmalı, yenidən qurulmalı, bu sahədə raqabət yaranmalı və 26-28 faizlik soyğunçu faiz dərəcələri ilə işləyən bank sistemindən birrəqəmli faiz dərəcələri ilə fəaliyyət göstərən sivil bank sisteminə keçid sürətləndirilməlidir.
- Fərmandan irəli gələn məsələlərin həlli Mərkəzi Bank, Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatası, Maliyyə Nazirliyinə həvalə edilib. Sizcə bu qurumlar prosesin vaxtında icra olunması üçün lazımi işləri görə biləcəkmi?
- Bu fərman problemli kreditlər məsələsinin ədalətli həllinə hüquqi yol açdı. İndi müvafiq hüquqi-normativ aktlar və təşkilati tədbirlər kompleksi vasitəsilə həmin fərmanın reallaşdırma mexanizminin hazırlanmasına başlanıb və daha sonra isə 3 ay ərzində onun layiqincə gerçəkləşdirilməsi məsələsi gəlir. Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatası banklarla birlikdə 1 ay müddətində, yəni martın sonlarından gec olmayaraq, restrukturizasiya olunmalıdır. Yəni əsas kredit borclarının ödənilməsində fiziki şəxslərə güzəştli kreditlərin verilməsi məqsədi ilə kredit borclarının məbləğini və borcluların siyahısını müəyyən etməlidir.
Eyni zamanda, martın sonlarına qədər məhkəmədə olan işlərin geri çağrılması tamamlanmalıdır. 10 min dollara (17 min manata) qədər borcu olanların xarici ölkələrə çıxışını məhdudlaşdıran qadağaların da götürülməsi gözlənilir. Hər bir vətəndaşa veriləcək kompensasiyanın məbləği 45 gün müddətində, yəni aprelin ortalarınadək məlum olacaq. Vətəndaşlara kompensasiyalar isə 3 ay müddətinə, yəni bu ilin may ayının 28-dək ödənilməlidir. Artıq banklar kompensasiya ala biləcək vətəndaşların siyahısını hazırlayıb Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatasına göndəriblər. Məsələ nə qədər mürəkkəb, irihəcmli, zaman nə qədər qısa olsa da, hesab edirik ki, Prezidentin çox ciddi əhəmiyyət kəsb edən bu sosial təşəbbüsü aidiyyatı orqanlar tərəfindən fərmanda göstərilən müddətlərdə mütləq öz həllini tapmalıdır.
- 2015-ci il devalvasiyalarından sonra banklardakı vəziyyət kritik həddə çatdı. Ölkə başçısının son fərmanı bankların sağlamlaşdırılmasında hansı rolu oynayacaq?
- Çoxdan gözlənilən bu qərar həm əhalinin böyük bir kəsimi, həm banklar, həm də dövlət üçün faydalıdır. Bu fərmanın reallaşdırılması bütün bankların tam sağlaşdırılmasına gətirib çıxarmasa da, hər halda bankların likvidliyini artırmaqla onların durumuna müsbət təsir göstərəcəyi şəksizdir. Bu baxımdan fiziki şəxslərin problemli kreditlərinin həllilə bağlı əlavə tədbirlər haqqında Fərmandan daha çox banklar udacaq. Banklar illik 0,1 faizlə, yəni əslində, faizsiz güzəştli kredit əldə edəcəklər. Banklar onlara veriləcək 682 milyon manat kredit və 215 milyon dollarlıq qiymətli kağızlar, xüsusən də dövlət dəstəyi hesabına əhalidən borclarını geri almaqla maliyyə imkanlarını xeyli yaxşılaşdıracaqlar. Bu yöndə ən vacib məqamlardan biri də budur ki, fərmanın reallaşdırılmasına yönəldilən böyük maliyyə resursları və onun multiplikativ effekti hesabına həm də müəyyən dərəcədə ucuz kredit resurları yanacaq. Bu baxımdan banklar faiz dərəcələrinin aşağı salınmasına yönəlik, həm də bankların iqtisadiyyatın real sektoru ilə əlaqələrinin gücləndirilməsi istəqamətində səylərinin artırılmasını zəruri hesab edirik.
- Bu fərmandan sonra hansısa bankın bağlanacağını gözləmək olarmı?
- Problemli kreditlər daha çox iri banklarda cəmləşdiyindən, sözügedən fərmanın reallaşdırılması bankların bir hissəsinin durumuna elə də təsir etməyəcək. Ağır durumda olan banklara münasibət isə bu sahədə aparılacaq siyasətin mahiyyətindən asılı olacaq.
- Son 3 ay ərzində, minimum əməkhaqları, minimum pensiya, əlilliklə bağlı təqaüdlər və s. artırıldı. Bu artım növbəti aylarda inflasiyaya səbəb ola bilərmi? Nəzərə alaq ki, bahalaşma hələ bu artımlara qədər start götürüb...
- Mart ayından etibarən maaşların artmağa başlaması dövriyyəyə əlavə pulların daxil olmasına səbəb olacaq. Amma bunun psixoloji təsirindən, eləcə də inhisarçılıq və sui-istifadə ucbatından artan maaşlar vətəndaşların əlinə çatmamış, bəzi məhsulların qiymətləri artmağa başlayıb. Problemli kreditlərlə bağlı fərmanın reallaşdırılması 3 aydan sonra dövriyyəyə yenə də əlavə pulların daxil olmasına gətirib çıxaracaq. Həmin məbləğlər qısa zaman kəsiyində daxil olsa, inflyasiya təzyiqini real inflyasiyaya çevirə bilər. Bu əsasda həm də təbii qiymət artımı gedir və böyük ehtimalla davam edəcək.
- Xüsusilə hər dəfə bayramlar ərəfəsində süni qiymət artımı müşahidə edilir. Bu dəfəki Novruz bayramı da istisna deyil. Müvafiq qurumlar məsələni hansı şəkildə tənzimləyə bilər?
- Təbii ki, dövriyyəyə əlavə pul daxil olanda qiymətə də təsir edir. Dövriyyəyə daxil olacaq əlavə məbləğlər pərakəndə əmtəə dövriyyəsinin 4-5 faizi ətrafında bir rəqəm təşkil etdiyindən, gözlənilən inflyasiya təzyiqinin bir hissəsi təbii qiymət artımı ilə səciyyələnsə də, daha çox psixoloji amillə bağlı olacaq. Bu da təbii qiymət artımından əlavə həmişə olduğu kimi, süni qiymət artımı da yarada bilər. Ona görə də aidiyyatı qurumlar əllərində olan rıçaqlardan səmərəli istifadə etməklə süni qiymət artımının qarşısının alınması istiqamətində təsirli tədbirlər görməlidirlər. Noruz bayramı münasibətilə təşkil olunan yarmarkalarda çeşid çox geniş, qiymətlər isə bazardan 20-30 faiz aşağıdır. Deməli, inhisarçı topdansatış qiymətlərini əlaltdan qaldırmasa, kənd təsrərüfatı məhsulları satanlar sıxma-boğmaya salınmasa, fermerdən əlavə heç nə tələb edilməsə, öz malını satmağa normal şərait yaradılsa, təkcə yarmarkalarda deyil, digər yerlərdə də qiymətlər 20-30 faiz aşağı düşə bilər.
- Bir neçə gün əvvəl ölkə başçısının mədəniyyət xadimlərilə görüşü böyük reznonansa səbəb oldu. Hamı Prezidentin ayrı-ayrı kateqoriyadan olan insanlarla görüşlərini müsbət qarşılayır. Amma burada diqqətçəkən bir nüans var. Bütün problemlər Prezidentin birbaşa göstərişi, nəzarətilə həll ediləcəkcə, hər şeylə birinci şəxs özü maraqlanacaqsa, ölkədəki struktur vahidləri, ayrı-ayrı məmurlar nəyə və kimə xidmət edir?
- Maraqlı sualdır... Prezidentin vaxtaşırı xalqın arasına çıxmasını və vətəndaşlarla görüşməsini müsbət qiymətləndiririk. Görüşlər zamanı dövlət başçısı ilə xalqın açıq dialoqu baxımından müxtəlif məsələlərin qaldırılması da təbii haldır və faydalı sayırıq. Amma vətəndaşlar öz konkret problemləri ilə bağlı ümid yeri kimi Prezidentə müraciət edib, ondan kömək istəyirlərsə, bu artıq o deməkdir ki, ümumiyyətlə, mövcud idarəçilik sistemi “ASAN Xidmət”dən kənar məsələlərdə vətəndaşların problemlərinin rahat həllinə imkan vermir. Digər tərəfdən, həmin problemlərin həllinə cavabdeh dövlət qurumları əhalinin problemlərinə həssas təkmil idarəçiliyin zəmanətçiləri kimi fəaliyyət göstərə bilmirlər. Zəif işləyən dövlət institutları ucbatından yığılıb qalan, həll olunmamış sosial problemlər və haqsızlıqlar əhalinin narazılığına səbəb olur və vətəndaş ümidini yalnız Prezidentə bağlayır. Artıq qeyd etdiyimiz kimi, Azərbaycan öz inkişafının yeni mərhələsinə keçir. Yeni çağırışlar və bu mərhələnin reallıqları tələb edir ki, köhnə mərhələdə aksioma xarakteri daşıma statusu alan məsələlərə belə yeni prizmadan baxılsın.
- Siz deputat, həmçinin bir vətəndaş olaraq Prezidentlə görüşsəydiniz, dilə gətirmək istədikləriniz nə olardı?
- Bu məsələyə vətəndaş kimi yanaşanda, əvvəlcə onun bildirmək lazımdır ki, mən Azərbaycanın müstəqilliyi uğrunda milli azadlıq hərəkatında iştirak edən bir adam kimi, təbii surətdə, hər şeydən əvvəl ərazi bütövlüyümüzün təmin olunması, müstəqilliyimizin qorunub saxlanılması, ilbəil ona daha çox real məzmun verilməsi, güclü, demokratik Azərbyacan qurulması və müstəqilliyimzin əhalinin bütün təbəqələrinin rifahına xidmət etməsi məsələsini hər şeydən üstün tuturam. Dövlətin əsas vəzifəsini təbəqə yox, vətəndaş yetişdiririlməsində, hökumətin öz vətəndaşına xidmət etməsinə yönəldilməsində görürəm. Fəaliyyətim də məhz bu formulanın gerçəkləşməsinə bacardığımı etməyə yönəlib. Əksəriyyətin fikri belə idi ki, illər keçdikcə, postsovet məkanına aid olan ölkələrin müstəqilliyi birmənalı şəkildə möhkəmlənəcək. Amma xüsusən son illərdə müstəqilliyə təhdidlərin yenidən artmağa başlaması ilə bu sahədə ikili tendensiya özünü daha qabarıq göstərməyə başlayıb. Ona görə də bir vətəndaş kimi öz məsuliyyətimi dərk edərək fəaliyyətimi Azərbaycanın müstəqilliyinə real məzmun verilməsinə əlimdən gələni etməkdə, müstəqilliyin gözdən salınmasına yönələn səylərə qarşı öz töhfəmi verməkdə və Prezidentin də buna yönəlik fəaliyyətinə fikirdə, sözdə və işdə hər vaxt dəstək olacağımı bildirməkdə görürəm. Siyası baxışından asılı olmayaraq, müstqillik və ərazi bütövlüyü məsələsində əksəriyyət fikirdə, sözdə və işdə bir mövqedən çıxış etsə, onda heç bir güc və ya güc mərkəzi müstəqilliyimizi təhdid etsə belə, indiki dərəcədə təhlükə yarada bilməz. Vaxtilə yüksək vəzifələrdə işləmiş br adam kimi dəqiq bilirəm ki, Prezident ölkə həyatının bütün sahələri və ağrılı problemlərlə həm analitik materiallar, həm də bir neçə mənbədən əldə etdiyi məlumatların təhlili əsasında istənilən aktual problemə münasibətdə ətraflı məlumatlıdır.
Mən çıxışlarımda ağı-ağ, qaranı-qara deməklə müntəzəm surətdə müstqilliyimizə real məzmun verilməsinə daxildən daha çox təsir edən və əhalinin güzəranın yaxşılaşdırılmasına ən çox mane olan korrupsiya, inhisarçılıq, məmur özbaşınalıqları, məmur sahibkarlığının yaratdığı fəsadlar, ölkədə milli gəlirin bölgüsündə ədalətsizliyin aradan qaldırılması, dövlət maliyyəsinin xərclənməsindəki məlum problemlərin aradan qaldırılması, fəliyyətin kəmiyyət göstəricilərindən keyfiyyət göstəricilərinə və nəticəlilik prinsipinə keçilməsi, Azərbaycanı keyfiyyətsiz və insan orqanizmi üçün təhlükəli malların satış poliqonuna çevirənlər, süni qiymət artımı mexanizmi vasitəsilə əhalinin milyardlarını mənimsəyənlər, soyğunçu bank faiz dərəcələri və s. bu kimi ağrılı məsəllərə qarşı fikirlərimi açıqca söyləyirəm.
Həm də əhalinin güzəranın yaxşlaşmasına mane olan və daha çox narazılıq yaradan amillərin aradan qaldırılması, əhalinin bütün təbəqələrinin iqtisadi inkişafdan faydalanmasının əlçatan olması, dövlət qurumlarının zəif fəaliyyəti ucbatından yığılıb qalan, həll olunmamış sosial problemlərin həllini sürətləndirilməsinə dair təkliflərimi də müntəzəm irəli sürürəm.
Qarşıda böyük İslahatlar Paketi durur. Bunu təsəvvür etməkdən ötrü təkcə onu xatırlatmaq kifayətdir ki, 2016-cı ilin dekabrında təsdiqlənmiş Strateji Yol Xəritələri üzrə 2020-ci ilə qədər 164 prioritet və 683 tədbir icra edilməlidir. Hamını narahat edən ağrılı və aktual məsələlər də həmin prioritet və tədbirlər kompleksində öz əksinin tapıb. Artıq onların reallaşdırılması prosesı başlayıb. Ona görə də bu məsələyə hansısa konkret problem baxımından yox, bütün aktual problemlərin həllinin sürətləndirilməsinin açarı rolunu oynayan və alternativi olmayan islahatlar kontekstindən yanaşmağa üstünlük verərdim.
İslahatların dərinləşdirilməsi işində və davamlı olmasında uğurlar arzulayardım. Çünki yalnız islahatlar yolu ilə həqiqətin yanında olub, mövcud neqativləri aradan qaldırmaq və rəqabətqabiliyyətli olmaq mümkündür. Dünyanın mahiyyət xarakteri elədir ki, yalnız güclü dövlət və firavan yaşayan güclü millətlə hesablaşırlar. Məhz indi baş verən dəyişikliklər dərinləşdikcə və davamlı xarakt aldıqca, həm dövləti, həm də cəmiyyəti möhkəmləndirə bilər. Həm də dünyanın gedişi göstərir ki, bundan sonra islahatları dərinləşdirmək yolu ilə əldə edəcəyimiz ən yüksək və ən faydalı nəticələr daha çox təhsilin, elmin, kreativliyin, innovasiyaların inkişaf səviyyəsindən asılı olacaq. Bunun yeganə yolu isə islahatları dərinləşdirib ona davamlı xarakter verməkdir.
Bizim bu yöndəki baxışlarımız Milli Məclisdəki və mətbuatdakı çıxışlarımızdan birmənalı şəkildə aydınır: Güclü, demokratik dövlət quruculuğunun Azərbaycanın hər bir vətəndaşının rifahı ilə tamamlanmasına xidmət edən və həqiqətin yanında olub, xalqın iradə, istək, arzularından qaynaqlanan dərinləşdirilmiş, sistemli və davamlı islahatlara hər cür dəstək vermək.
Məsələyə deputat kimi fəliyyətimlə bağlı yanaşanda, onu demək olar ki, əvvəllər Şəkidə Prezidentin iştirakı ilə keçirilən tədbirlərə şəhərin deputatları da qatılırdı. Belə görüşlərdən sonra Prezident Şəki ilə bağlı görülməsi nəzərdə tutulan işlərə maliyyə ayırırdı. Bundan əlavə, həmin görüşlərdə Prezident hər dəfə əlavə hansısa arzu, istəklərin də olub-olmamasını soruşurdu. Təbii ki, şəhərin 3 deputatı sırasından ağsaqqal deputat akademik Yaqub Mahnudov Şəki ilə bağlı irəli sürmək istədiyimiz fikirləri Prezidentə çatdırırdı. Prezident də həmin məsələlərin həllinə yönəlik tapşırıqlar verirdi və məsələ çox operativ həll olunurdu. Sabit Rəhman adına Şəki Dövlət Dram Teatrının əsaslı təmiri, Şəki-Qax-Zaqatala avtomobil yolunun yeni müasir görkəmi və rahatlığı ilə seçilən Şəki-Qax hissəsindəki bir körpünün, qısa müddət ərzində irili-xırdalı ümumi üzunlüğu 2 kilometrə çatan düz 21 körpü ilə tamamlanaraq çox unikal bir körpü kompleksinin meydana gəlməsi və s. bu kimi məsələlər məhz Prezidentin vəziyyətlə tanış olandan sora əlavə olaraq sürətlə həll olunan məsələlər siyahısına aiddir. Regionlarda xeyli iş görülsə də, oradakı vəziyyət bir çox məqamlarına görə heç də bəzi məmurların qələmə vermək istədiyi kimi deyil, vəziyyət pisdi…
Hesab edirik ki, yerlərdəki narazılıqları azaltmaqdan ötrü, digər şərtlərlə yanaşı, həm də hamının bildiyi və dilə gətirdiyi meqativ hallar mütləq nəzərə alınmalı və yığışdırılmalıdır. Əhalinin regionlarda qalıb çalışmasını, iqtisadi inkişafa töhvə verməsini təmin etməkdən ötrü regionlarda məşğulluq məsələsinə yenidən baxılmalıdır. 200-250 manatlıq, yəni işçinin iş yerində aylıq günorta yeməyinə çatan iş yerlərindən, ölkə üzrə bu il gözlənilən orta əmək səviyyəsində, yəni 600 manat və daha çox əmək haqqı olan iş yerlərinin genişləndirilməsinə ehtiyac var. Bu baxmdan Şəki qədimiliklə müasirliyin vəhdətindən ibarət unikal bir məkan, vüqarlı dağlar qoynunda açıq səmada muzey adlandırıla biləcək qədər gözəl, qədim ənənələri qoruyub saxlamağı bacaran, dövlətçiliyimizin etibarlı dayaqlarından biri olan, böyük iqtisadi potensiala malik, amma hazırda potensialından lazımi səviyyədə istifadə edə bilmədiyimiz bir şəhərdir. İnnovasiyalı inkişaf yolu tutmaqdan ötrü burda böyük yaradıcılıq potensialı var .Təkcə Şəki şəhərində deyil, onun kəndlərində də intellektual səviyyə təəccüb ediləcək dərəcədə çox yükəsəkdir. Şəkini lazımi səviyyəyə qaldırmaq, bir ucu İsmayıllı, o biri ucu Balakən olmaqla 600 min nəfərdən artıq əhali yaşayan bir regionun sürətli inkişafına əvəzsiz təkan vermək mümkündür. Biz hələ 10 il əvvəl əsas qayəsi Şəkinin təbii, iqtisadi və dəyərlər sistemi olan mədəni potensialının sosial-iqtisadi inkişafın sürətləndirici amilinə çevrilməsi əsasında dövlətçiliyimizin güclü dayağı kimi regional mərkəz olan “Şəkinin 2011-2020-ci illərdə inkişaf proqramının konseptual əsaları”nı hazırlamış və onun əsas məqamlarının reallaşdırılmasısı xahişi ilə Nazirlər Kabinetinə və aidiyyatı orqanlara müracit etmişik. Təkliflərimiz yaxşı qarşılanıb, müəyyən hissəsi regional inkişaf proqramlarının reallaşdırılması prosesində həyata keçirilib. Amma gerçəkləşdirilməsini gözlədiyimiz məsələlər də var. Bu baxımdan Yeni Regional İnkişaf Proqramı çərçıvəsində Şəkiyə diqqətin artırılmasını vacib hesab edirik. Bu baxımdan təkcə Şəki yox, onun yerləşdiyi regionun potensialını reallaşdırmaq və təbii resurslarından dolğun, səmərəli istifadəni gücləndirəcək, yüksək məvacibli iş yerlərinin açılması işini sürətləndirməkdən ötrü çox sanballı bir “Şəki Sənaye Şəhərciyi”nin və ya Məhəlləsinin yaradılması; Şəki təhsilinin inkişafı və Şəkinin yerləşdiyi region tələbələri və onların valideynləri üçün çox faydalı olan, Bakının təhsil sahəsində öz üzərinə götürdüyü ağır yükü yüngülləşdirmək üçün həlli zəruri məsələlərdən biri kimi ADPU-nun Şəki filialının bazasında müstəqil Şəki Dövlət Universitetinin yaradılması işinə dəstək verilməsini xahiş edərdik.
- Əli müəllim, bəzi sahələrdə hətta ciddi kadr islahatlarına da ehtiyac duyulur. Cəmiyyətdə islahatların mümkün nəticələri ilə bağlı gözləntilər böyükdür. Real vəziyyət bu gözləntilərin özünü doğrultmasına imkan verirmi?
- Prezidentin fərmanları ilə struktur islahatları gedir: bir sıra dövlət qurumları ləğv olunub və ya birləşdirilib. Bununla yanaşı, bəzi yeni qurumlar təsis olunur. Yeni çağırışlar və bu mərhələnin reallıqları tələb edir ki, struktur islahatlarının ciddi kadr islahatları ilə müşayiət olunsun. Ona görə də islahatlar dərinləşdikcə, oturduğu kreslonu sərvət toplamağa konvertasiya edənlər, qanunvericiliklə ona tapşırılan vəzifəni “avtopilota” qoyub, birbaşa və ya dolayısı məmur sahibkarlığı ilə məşğul olanlar, öz fəaliyyət sahələrini inhisara alanlar, ölkənin tərəqqisinin buxovuna çevrilən vəzifəli şəxslərə yeniləşən sistemdə yer olmayacaq. Artıq bu yöndə yeni siyasətin konturları görünməyə başlayıb.
Görünən budur ki, oliqarxların mövqeyinin zəiflədilməsi işi davam edəcək, korrupsiyaya bulaşmamış texnokratların görəvə gətirilməsi işi genişləndiririləcək. Köklü islahatlar yolu ilə dövlət-hakimiyyət sisteminin fəaliyyətinin səmərliliyi artırılmalı, şəffaflıq və güclü nəzarət sistemi formalaşdırlmalıdır ki, bir tərəfdən qanundan yuxarıda duran, oturduğu kreslonu sərvət toplamağa konvertasiya edən məmur zümrəsinin görəvdən alınması prosesi sürətlənsin, digər tərəfdənsə bir bir sıra dövlət qurumlarına yeni təyin edilmiş texnokratlar daha təkmil idarəçiliyin zəmanətçiləri kimi fəaliyyət göstərə, faydalı iş əmsallarını artıra bilsinlər. Bu zaman islahatlar kontekstində ənənəvi üsullarla yanaşı, müasir dünyanın qabaqcıl nümunələrindən də yaradıcılıqla istifadə edilməsini zəruri hesab edirik. Məsələn, korrupsiyaya və digər bu kimi neqativlərə qarşı mübarizənin ən effektli üsulu kimi iqtisadiyyatın rəqəmsallaşdırılmasının genişləndirilməsi və bu əsasda məmurla vətəndaş arasında məsafə yaradılmasını zəruri hesab edirik. Potensialımızdan çox aşağı duran nəticələri yaxşılaşdırmaq, inkişafımızdakı ləngimələrin bir hissəsinin səbəblərini aradan qaldırmaq vacibdir. Vətəndaşların və biznesin qanunlarla müəyyən olunmuş qaydada işləyəndə daha çox nəticə əldə edə biləcəyinə inamını artırmaq, Azərbaycanın imicinə ciddi müsbət münasibətlər və devidentlər gətirmək və əhalinin narazılıqlarını azaltmaqdan ötrü məhkəmə-hüquq sahəsində başlanılan islahatların da genişləndirilməsini, elektron məhkəmə sahəsində atılan addımların sürətləndirilməsini, eləcə də müstəqil məhkəmə institutunun formalaşdırılması və möhkəmləndirilməsi, qanunun aliliyinin təmin edilməsi ilə mülkiyyət hüquqlarının qorunmasının etibarlılığının artırılmasını sosia –iqtisadi tərəqqimizə böyük təkan verəcəyini bildiririk.
- Əhali qaz və işığa tətbiq olunan limitin ləğv olunmasını istəyir. Sosial şəbəkələrdə aparılan müzakirələr də bununla bağlı ölkə rəhbərinə müraciət etməyi düşündüklərini deyənlər də var. Hətta parlamentin son iclasında da həmkarlarınız bu məsələni gündəmə gətirdilər. Sizcə bu, mümkündürmü? Limit ləğv olunarsa, dövlət büdcəsinə dəyəcək ziyan təxminən hansı məbləğdə ola bilər?
- Tarif Şurasının 22 dekabr 2016-cı il tarixli qərarına uyğun olaraq 2017-ci il yanvar ayının 1-dən etibarən əhali qrupu üzrə istehlak olunan təbii qazın illik həcminin 1700 kubmetr olan hissəsinin dəyəri 10 qəpiklə, 1700 kubmetrdən artıq istifadə olunan hər kubmetr qazın dəyəri isə 20 qəpiklə hesablanır. Milli Məclisdə qaz və işığa tətbiq olunan limit məsələsi ilə bağlı çıxışımızda bildirmişdik ki, 350 milyon manata görə əhalinin bu dərəcədə narazı salmaq düzgün deyil. İndi bəlkə bu rəqəm dəyişib. Biz bu gün də eyni mövqedəyik və istək olsa, həlli mümkün olmayan məsələ demək olar ki, yoxdur.
Son zamanlar ölkədə həyat keçirilən sosial layihələrin sayı artıb. Güzəştlər tətbiq olunur, əhalinin sosial vəziyyətinin yaxşılaşması istiqamətində işlər görülür. Əhalinin maddi durumunun yaxşılaşması üçün təbii qaz limitini də ya ləğv etmək, ya da 20 qəpikdən aşağı salmaq olar.
Bölməyə aid digər xəbərlər
6-04-2024, 21:12
Qulu Ağsəs: “Tənqidi indi çox tənqid edirlər” - Müsahibə
2-04-2024, 20:28
“Hava hücumu ssenarisi mümkündür” - Müsahibə
19-02-2024, 16:33
Aktyor: “Əvvəldən bilsəydim o filmə çəkilməzdim...” - Müsahibə
16-02-2024, 12:55
Bəstəkar: “Zamanın ritmini tutmaq çətinləşib” - Müsahibə
28-01-2024, 15:36
Qüdrət Həsənquliyev: “Azərbaycan yenidən qurulmalıdır” - Müsahibə
9-12-2023, 20:57
Hərbi ekspert: “Krım körpüsü dağıdılmalıdır” - Müsahibə
14-11-2023, 19:08
Xalq artisti: “Teatrın ən ağrılı məsələlərindən biri də yaş senzi ilə bağlıdır” - Müsahibə
4-11-2023, 09:41
İlham Əziz: “Hər yazıçının öz əlifbası olmalıdır” - Müsahibə
27-10-2023, 15:19
Zahid Oruc: “Zəfər dövləti, Zəfər təşkilatı, Zəfər təhsil modeli yaradılmalıdır” - Müsahibə
27-10-2023, 11:01
Əlizadə Nuri: “Şairlik-sözlə inqilab etməkdir” - Müsahibə
23-10-2023, 18:22
General Sırski: “Düşmən ciddi itkilər verir, lakin onlar...” - Müsahibə
23-10-2023, 10:26
Aktrisa: “Özümü olmalı olduğum yerdə hiss edirəm” - Müsahibə
19-09-2023, 13:48
Hərbi analitik: “Rusiya Moskvanı lazımi şəkildə qoruya bilmirsə, deməli...” - Müsahibə
5-09-2023, 18:40
General: “Rusiya elitası Putini devirməyə hazırdır” - Müsahibə
23-08-2023, 18:14
Beynəlxalq ekspert: “Ruslar Ukrayna ilə uzunmüddətli hərbi qarşıdurmaya ümid edirlər” - Müsahibə
16-08-2023, 12:08
Kənan Məmmədov: “Kino günündə göstərməyə yeni film olmadı” - Müsahibə
10-08-2023, 15:00
Rıjenko: “Rusiyanın Qara dəniz donanmasını məhv etmək üçün yüzlərlə drona ehtiyac var” - Müsahibə
30-05-2023, 16:48
Kinorejissor: “Bəzilərini kinonun taleyi yox, kinostudiyanın ərazisi maraqlandırır”
16-05-2023, 16:48
Şeytelman: “Priqojin Rusiyada yeganə şəxsdir ki, dövlət çevrilişlərini uğurla həyata keçirə bilir”
13-05-2023, 09:34
Qüdrət Həsənquliyev: “Davamlı sülh üçün danışıqları Türkiyə və Rusiya ilə aparmalıyıq” - Müsahibə
3-03-2023, 16:55
Keçmiş deputat: “Rus imperiyasının dağılması qaçılmazdır” - Müsahibə
9-02-2023, 12:36
Deputat: “Ciddi əks-zərbə vurulmalıdır” - Müsahibə
7-01-2023, 15:55
Sərdar Cəlaloğlu: “Rusiya Qarabağı ələ keçirməyə çalışır” - Müsahibə
30-12-2022, 10:55
Köçəri Nağıbəyli: “Bizim öz torpaqlarımızda yaşamaq hüququmuz olmalıdır” - Müsahibə
11-12-2022, 13:12
Səxavət Əlisoy: “Partiya sədrlərinin əksəriyyəti təkəbbürlü və yekəxanadır” - Müsahibə
27-11-2022, 10:15
Professor: “Rusiya və Fransa Azərbaycan-Ermənistan danışıqlarında böhranlı vəziyyət yaradıb” - Müsahibə
12-11-2022, 19:43
Tofiq Zülfüqarov: “Rusiyada siyasi böhran zamanıdır” - Müsahibə
28-10-2022, 13:08
Deputat: "Putin ikinci böyük səhvə yol verdi, həm də sübut etdi ki..."
25-10-2022, 08:35
Politoloq: “Rusiya və İran Azərbaycanda nələrəsə nail olmağa çalışsa da...” - Müsahibə
21-10-2022, 13:42
Vahid Əhmədov: “Heç kim bahalaşmanın qarşısını ala bilmir” - Müsahibə
15-10-2022, 09:58
Deputat: “Rusiya ilə məsələni konkretləşdirməyin vaxtı çatıb” - Müsahibə
9-10-2022, 14:22
Sülhəddin Əkbər: “İran yalnız Zəngəzur dəhlizinin açılacağından qorxmur” - Müsahibə
29-09-2022, 20:29
Elxan Qarayev: “Rusiyada hərbi səfərbərliyə cəlb olunan azərbaycanlılar kontrakt tələb etməlidir” - Müsahibə
21-09-2022, 14:06
Sərdar Cəlaloğlu: “Hər dəqiqə Ermənistan-Azərbaycan müharibəsi başlaya bilər” - Müsahibə
3-07-2022, 13:50
Deputat: “Məmur sahibkarlığından qaynaqlanan inhisarçılıq əhaliyə böyük ziyan vurur” - Müsahibə
6-06-2022, 13:50
Politoloq: “Rusiyada etirazlar artacaq” - Müsahibə
27-05-2022, 13:03
Keçmiş səfir: “Zaman Ukraynanın dostu, Kremlin düşmənidir” - Müsahibə
26-05-2022, 20:43
Hərbi ekspert: “Rusiya texnokratları müharibəni uduzduqlarını başa düşürlər” - Müsahibə
25-05-2022, 16:16
Deputat: “Qərb Ukraynanı güzəştə məcbur edəcək” - Müsahibə
Bu gün, 16:58
İlham Əliyev “COP29 və Azərbaycan üçün Yaşıl Baxış” beynəlxalq forumda iştirak edir - (Yenilənib)
Bu gün, 00:11
Sağlam və uzun ömür yaşamağın 10 asan yolu var - Siyahı
Dünən, 18:36
Zərərli isti dalğası güclənir
Dünən, 17:38
ABŞ-nın yardımı Ukraynanı xilas edəcəkmi?
Dünən, 16:57
Qubad İbadoğlu ev dustaqlığına buraxılıb
Dünən, 14:04
Xəbərdarlıq: nüvə müharibəsi təhlükəsi sovuşmayıb
Dünən, 12:00
Bakı və İrəvan arasında ilk: özləri razılaşıblar
Dünən, 11:54
Nazirlikdə 143 milyon manatlıq mənimsəmə: "Pulların vaxtında ödənilməsi üçün “otkat” verirdik"
Dünən, 09:25
Rusiya ordusuna daha 300 min nəfər cəlb olunub
20-04-2024, 10:37
Rusiyalı ekspert: Cənubi Qafqazın Rusiya üçün əhəmiyyəti böyükdür
20-04-2024, 09:12
BMT Baş katibi Azərbaycan və Ermənistana çağırış edib
20-04-2024, 09:06
Blinken 4 kəndin qaytarılması ilə bağlı razılaşmanı alqışlayır
19-04-2024, 20:29
Qəzza müharibəsi qloballaşır
19-04-2024, 17:18
Mustafayevlə Qriqoryan sərhəddə görüşüb - 4 kənd Azərbaycana qaytarılır
19-04-2024, 15:47
Tovuzda 22 yaşlı oğlan 34 yaşlı qadının üzərinə benzin tökərək yandırıb
19-04-2024, 09:19
Bu gün səhərə yaxın İsrail İrana zərbələr endirib
18-04-2024, 14:20
QHT-lər Nobel Komitəsinə məktub göndərib
18-04-2024, 12:24
İsrail İrana zərbəni niyə ləngidir?
18-04-2024, 11:51
46 mindən çox şagird buraxılış imtahanı verəcək
18-04-2024, 11:09
Prezident nazir müavini təyin edib - Sərəncam
18-04-2024, 10:57
60 milyard dollarlıq yardımın önü açılır
18-04-2024, 10:00
Dövlət Departamenti Rusiya sülhməramlılarının Qarabağı tərk etməsinə münasibət bildirib
18-04-2024, 00:40
Ermənistan qanunsuz mühacir alverinə qoşulur
17-04-2024, 19:37
Bir milyard insana və böyük iqtisadiyyata təhlükə yaranıb - Xəbərdarlıq
17-04-2024, 14:06
Rusiya sülhməramlıları Qarabağı tərk edir
17-04-2024, 12:15
İsrail-İran müharibəsi kölgədən çıxır - 2-ci raund olacaq?
17-04-2024, 10:53
Ermənistanın kvadrokopteri zərərsizləşdirilib - Fotolar
17-04-2024, 10:48
İrana yeni sanksiyalar tətbiq olunacaq
17-04-2024, 10:42
Fransa Azərbaycan-Ermənistan əlaqələrinin normallaşmasına imkan vermir
17-04-2024, 10:33
Kəşfiyyat Komitəsi Kiyevə yardımı dəstəkləməyə çağırır
17-04-2024, 09:33
Ərdoğan Putini Türkiyədə gözləyir
16-04-2024, 19:15
Siqaretin insan orqanizminə daha bir zərəri üzə çıxıb
16-04-2024, 16:27
Ukraynanın ikinci böyük şəhərini ələ keçirmək istəyirlər
16-04-2024, 13:34
Yaxın Şərq böyük müharibəyə daha yaxındır
16-04-2024, 13:25
İlham Əliyev Şirvan suvarma kanalının təməlini qoyub, tədbirdə çıxış edib - (Yenilənib)
16-04-2024, 11:57
Qarabağ Universiteti ilə bağlı daha bir qərar verilib
16-04-2024, 11:05
İsrail İrandan qisas almağa hazırlaşır
16-04-2024, 10:42
MAQATE İranın nüvə proqramından məlumatsızdır
15-04-2024, 20:08
Rusiya Ukrayna ilə savaşa özgələri göndərir
15-04-2024, 18:20
Ordunun illik xərci: İran 9, İsrail 24 milyard dollar ayırıb
15-04-2024, 17:41
Britaniya Rusiyanın aktivlərini müsadirə edə bilməyəcək