Problemli kreditlərin əksəriyyətini bank sahibləri süni yaradıb - Bank mütəxəssisi
Tarix: 12-03-2018 08:00 | Bölmə: Slayd
Problemli kreditlərin əksəriyyətini bank sahibləri süni yaradıb

Ard-arda iki devalvasiya, onun ardınca bank-maliyyə sektorunda yaranan böhranlı vəziyyət ölkədə problemli kreditlərin həcminin artmasına səbəb oldu. Əvvəllər əhali gəlirinin müəyyən hissəsini kreditlərə ayırırdısa, indi bir çoxunda kreditin aylıq ödənişi ailənin gəliri həddindədir. Bu zaman vətəndaşın krediti ödəməsi mümkün olmur. Bu isə problemli kreditlərin sayını artırır.

Müqayisə üçün son iki ilə nəzər yetirək. Azərbaycanda vaxtı keçmiş kreditlərin ümumi həcmi 2016-cı il sentyabrın 1-nə 1,592,9 mln. manat təşkil edib və bununla da yeni tarixi rekord müəyyənləşdirib. “Sputnik Azərbaycan” Mərkəzi Bankının (AMB) saytına istinadən xəbər verir ki, bu, avqustun 1-i ilə müqayisədə 5,9 faiz və yaxud kreditlər ilin əvvəlinə nisbətən 5,6 faiz, illik müqayisədə isə 19,4 faiz artıb. Avqustun sonunda vaxtı keçmiş kreditlərin ümumi kredit portfelində payı 9,5 faiz olub. Bu nisbət iyulun sonunda 9 faiz, 2015-ci ilin sonunda 6,9 faiz, ötən ilin iyul ayının sonunda isə 6,6 faizdir.

Problemli kreditlərin əksəriyyətini bank sahibləri süni yaradıb

2017-ci il dekabrın 1-nə olan vəziyyətə görə, Azərbaycanda vaxtı keçmiş kreditlərin məbləği 1 890,3 milyon manat təşkil edib. Bu, noyabrın 1-i ilə müqayisədə cəmi 700 min manat və yaxud 0,04 faiz çoxdur. İlin əvvəlinə nisbətən problemli kreditlər 417,7 milyon manat və yaxud 28,35 faiz, illik müqayisədə isə 448 milyon manat və yaxud 31,06 faiz artıb. Ötən il noyabrın sonuna vaxtı keçmiş kreditlərin ümumi kredit portfelindəki payı 15,46 faiz təşkil edib. Bu nisbət oktyabrın sonunda 15,55 faiz, ötən ilin əvvəlində 8,95 faiz, 2016-cı il dekabrın 1-də isə 8,86 faiz olub.

Görünən odur ki, problem ildən-ilə daha da dərinləşir. Bəs çıxış yolu nədir?

Problemli kreditlərin əksəriyyətini bank sahibləri süni yaradıb

Bu barədə fikirlərini Reyting.az-la bölüşən hüquqşünas, bank üzrə mütəxəssis Əkrəm Həsənov deyib ki, problemli kreditlərin mütləq əksəriyyəti bank sahibləri və inzibatçılarının süni yaratdığı məsələdir. Onun sözlərinə görə, bu, bank sahiblərinin tanış və yaxınlarına, o cümlədən elə öz şirkətlərinə verdikləri gedər-gəlməz kreditlərdir: “Yəni, faktiki bu vəsaitləri mənimsəyiblər. Bu pulları qaytarmaq üçün hüquq-mühafizə orqanları tədbir görməlidir. Təqsirkarlar müəyyən edilməli, ya pulları qaytarmalı, ya da məsul şəxslər cəzalanmalıdır”.

O ki qaldı real problemli kreditlərə, yəni borcluların həqiqətən qaytara bilmədiklərinə, Əkrəm Həsənov bunun iki həll yolu olduğunu bildirib:

“Faktiki müflis olmuş şəxslərin borcu tam silinməli, çətinlik çəkənlərə isə güzəşt edilməlidir. Sonuncu halda dövlət də banklara kömək etməlidir”.

Onu da qeyd edək ki, "Məcburi dövlət sosial sığorta sahəsində borcların tənzimlənməsi haqqında" qanuna görə, sığortaedənlərin müvafiq icra hakimiyyəti orqanının uçot sistemində mövcud olan 2006-cı ilin 1 yanvar tarixinə yaranan və 2018-ci ilin 1 aprel tarixinədək ödənilməmiş məcburi dövlət sosial sığorta haqları üzrə borcları tam məbləğdə silinəcək. Əhali və banklar üzərində böyük yükə çevirilmiş problemli kreditlər məsələsinin həll olunacağına da ümidlər artıb.

Problemli kreditlərin əksəriyyətini bank sahibləri süni yaradıb

Reyting.az xəbər verir ki, bunu Modern.az-a Milli Məclisin İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsinin üzvü Vahid Əhmədov deyib. Deputat bildirib ki, ölkə prezidenti tərəfindən daxil olan təklif Milli Məclisdə qəbul olunaraq sığorta amnistiyasına gedilib: "Amnistiyaya əsasən, 382 milyon manat borc faktiki olaraq silindi. Bu, çox böyük addımdır. Hesab edirik proses başlayıbsa, davam etdirilməlidir. Çünki 2015-ci ilin devalvasiyalarından sonra əhali kommersiya banklarından dollarla götürdüyü kreditləri geri qayatrmaqda çətinlik çəkir, əksəriyyət isə qaytara bilmir”.

Deputat deyib ki, hazırkı iqtisadi vəziyyət problemli kreditlərin həll edilməsinə imkan verir: "Devalvasiyadan sonra yaranmış iqtisadi gərginlik səngiyib, aktivlik artıb, manatın məzənnəsi sabitləşib. Deməli, poblemli kreditlər məsələsinə baxmaq olar. Biz də ona görə həm parlementdə çıxışlar zamanı, həm də mətbuat vasitəsilə məsələyə baxması üçün cənab prezidentdən xahiş etdik. Həmkarım Əli Məsimli ilə birlikdə hazırladığımız 14 səhifəlik təkliflər paketinə də hələlik baxılmayıb. Sığorta amnistiyasının davamı olaraq, dollarla götürülən kreditlərə baxılmalıdır. Ümid edirik bu məsələ də müsbət nəticələnəcək”.

V.Əhmədovun sözlərinə görə, bu gün Azərbaycan iqtisadiyyatının ən ciddi problemi bankların sağlamlaşdırılmasıdır:

"Maliyyə sektorunda yavaş-yavaş da olsa problemlər həll olunur. Amma bank sistemini sağlamlaşdırmamışıq. Bunun əsas yollarından biri də vaxtı keçmiş kreditlərin qaytarılmasıdır. Bu məsələlər həll edilməlidir ki, banklar sıfırdan başlasın. Zərərlə işləyən, kapital çatışmazlığı, likvidlik problemləri olan banklar çoxdur. Bütün bunları nəzərə alaraq, məsələlərə baxılacağına böyük ümid bəsləyirik”.

Deputat qeyd edib ki, məhkəmələrdə baxılan işlərin çoxu problemli kreditlərlə bağlıdır: "Minlərlə yox, on minlərlə məhkəmə çəkişməsi var. İnsanlar krediti ödəyə bilmədiklərinə görə məhkəmələrə cəlb olunur. Bizə yüzlərlə belə müraciət daxil olur”.

Azərbaycan Mərkəzi Bankının məlumatına görə, vaxtı keçmiş kreditlərin məbləği bu il fevralın 1-nə 1 695,9 mln. manat təşkil edib.

Ə. Həsənov isə deputatın təklifinə belə münasibət bildirib: “Amnistiya yuxarıda dediyim kimi, real problemli kreditlərə aid olmalıdır. Dələduz və oğrulara nə amnistiya? Bunu müəyyən etmək asandır. Süni problemli kreditlərin meyarları bunlardır: uzun müddətə verilib, faiz dərəcəsi aşağıdır, real biznes yoxdur.

Hesab edirəm ki, problemli kreditlərin həcmi artan xətlə davam edəcək. Çünki bu sahədə heç bir adekvat tədbir görülmür. Dövlət deyir ki, "buna qarışmıram", banklar deyir ki, "pulumuz yoxdur və güzəştə getmirik". Müştərilərin də pulu yoxdur və çoxunun krediti dollarladır”.

Ekspert bildirib ki, məsələyə ciddi yanaşılmalı, banklarda yoxlamalar aparılmalı, müəyyən olunmalıdır ki, hansı bankda həqiqətən nə qədər problemli kredit var və onların hansı hissəsi elə bank sahiblərinin öz yaxınlarına verdiyi kreditlərdir: ”Bunu da müəyyən etmək çətin deyil. Elə müqavilə şərtləri ilə tam müəyyən etmək olur ki, niyə belə əlverişli şərtlə kredit verilib, girov niyə az götürülüb, tez verilib, biznes-plan götürülməyib, kredit xeyli müddətdir ki, qaytarılmır, amma bank məhkəməyə verməyib və s. Yəni, dövlət bunları müəyyən edəndən sonra cinayət işi də qaldırıla bilər ki, kredit təyinatı üzrə istifadə edilməyib".

Reyting.az




Bölməyə aid digər xəbərlər
{sape_links}{sape_article}