00:37 / 20-04-2024
Hikmət Hacıyev: "Bu, diplomatik və siyasi cəsarətimizin təcəssümüdür"
23:26 / 19-04-2024
Aİ-dən 4 kəndin qaytarılmasına reaksiya: "Davamlı nizamlanmanı tam dəstəkləyirik"
21:22 / 19-04-2024
Buraxılış imtahanının nəticələri elan olunub
20:45 / 19-04-2024
19-cu əsrin solğun dagerreotiplərini bərpa ediblər
20:29 / 19-04-2024
Qəzza müharibəsi qloballaşır
18:35 / 19-04-2024
MKİ: “Moskva yaxınlığındakı terror aktını İŞİD təşkil edib”
18:14 / 19-04-2024
Qəzzada daha 42 nəfər dinc sakin həlak olub
18:08 / 19-04-2024
Eminemin qızı bikinidə görüntülənib
18:06 / 19-04-2024
Yaponiya süni intellektin inkişafına 475 milyon dollar ayırıb
17:57 / 19-04-2024
9 milyon manatlıq mənimsəmə... - Şirkət rəhbərinə 11 il həbs cəzası verilib
17:33 / 19-04-2024
Ağ ev Afrikada müttəfiqini itirə bilər
17:30 / 19-04-2024
İranda silsilə partlayışlar baş verib
17:27 / 19-04-2024
İranın İsrailə hücumunun əsl səbəbi bəlli olub
17:18 / 19-04-2024
Mustafayevlə Qriqoryan sərhəddə görüşüb - 4 kənd Azərbaycana qaytarılır
17:09 / 19-04-2024
Daxili İşlər Nazirliyində kollegiya iclası keçirilib - Fotolar
17:00 / 19-04-2024
Prezident Cinayət-Prosessual Məcəlləsində dəyişikliyi təsdiqləyib
16:46 / 19-04-2024
İlham Əliyev Rusiyaya gedir
16:34 / 19-04-2024
Universitetin sözçüsü vəzifədən ayrılıb
16:19 / 19-04-2024
Abel Məhərrəmov və xanımı məhkəməyə verilib
16:00 / 19-04-2024
Ədalət Məhkəməsində Azərbaycanın tələbi ilə ictimai dinləmələr keçirilib
15:47 / 19-04-2024
Tovuzda 22 yaşlı oğlan 34 yaşlı qadının üzərinə benzin tökərək yandırıb
15:36 / 19-04-2024
G7 ölkələri Azərbaycan və Ermənistanı sülh prosesinə sadiq olmağa çağırıb
15:29 / 19-04-2024
Ceyhun Bayramov Fələstinin baş naziri ilə telefonda müzakirə aparıb
15:24 / 19-04-2024
Rəsmi Berlindən İsrail və İrana çağırış olub
15:11 / 19-04-2024
Türkiyə XİN: "İran-İsrail gərginliyi daimi münaqişəyə çevrilə bilər"
14:54 / 19-04-2024
Sabiq rektora hansı cəza veriləcək? - Prorektorun qətl işi
14:22 / 19-04-2024
Bakı Fransız Liseyi fəaliyyətini dayandırır
14:19 / 19-04-2024
MKİ direktorundan xəbərdarlıq: "...Ukrayna ilin sonunadək məğlub ola bilər"
13:56 / 19-04-2024
Aİ-dən İsrail və İrana çağırış: "Təmkinli olun!"
20:08 / 15-04-2024
Rusiya Ukrayna ilə savaşa özgələri göndərir
18:51 / 15-04-2024
“Şəhid Əhməd – Oğluma məktub” filminin təqdimatı keçirilib - Fotolar
13:58 / 16-04-2024
Agentlik sədri vəzifədən azad edilib - Yeni təyinat
15:07 / 17-04-2024
Hikmət Hacıyev: “Sülhməramlıların Azərbaycandan çıxarılması barədə qərar qəbul edilib”
10:57 / 18-04-2024
60 milyard dollarlıq yardımın önü açılır
13:03 / 15-04-2024
Məşhur aktyor kinodan qovulub
09:07 / 15-04-2024
Puqaçova qastollardan nə qədər qazanacaq?
10:00 / 15-04-2024
Çingiz Abdullayev sabah xəstəxanadan evə buraxılacaq
15:08 / 15-04-2024
Ali məktəblərə qəbul başlayıb
23:48 / 16-04-2024
Tbilisidə polis qanuna etiraz edən 11 nəfəri saxlayıb
09:26 / 16-04-2024
Ulduz aktrisanın psixoloji problemi yaranıb - Fotolar
12:27 / 15-04-2024
Tokayev və Paşinyan İrəvanda nəyi müzakirə edəcəklər?
Tramp-Putin görüşü gərginliyi artırıb
Tarix: 22-07-2018 08:25 | Bölmə: Slayd
Bir neçə gün öncə ABŞ prezidenti Donald Tramp Avropa turnesinin ardınca Helsinkidə Rusiyanın dövlət başçısı Vladimir Putinlə bir araya gəldi.
Bu görüş bir çoxlarının dediyi kimi, dünyadakı gərginliyin azalması ilə nəticələnmədi, əksinə, yeni gərginliyə səbəb oldu.
Avrop Birliyi ölkələrinin ardınca Trampı öz ölkəsində də sərt qaşılayıb, onu Putinə satılmaqda ittiham edildilər.
Tramp Putinlə anlaşmaq istəyir
Reyting.az saytının məlumatına görə, D. Tramp V. Putini bu ilin payızında Vaşinqtona səfərə dəvət edib.
Bu barədə Ağ Evin mətbuat katibi Sara Sanders özünün “Twitter” hesabında yazıb.
“Helsinkidə prezident iki ölkənin təhlükəsizlik şuralarının əməkdaşları arasında dialoqun davam etdirilməsinə razılıq verib. Prezident Tramp milli təhlükəsizlik üzrə müşavir Con Boltonu payızda prezident Putini Vaşinqtona dəvət etməyə çağırıb. Səfərləbağlı müzakirələr artıq başlayıb”, - deyə S.Sanders yazıb.
Bu açıqlamadan bir neçə saat sonra isə Trampın özü bəyanat verib. O, “Putinlə ikinci görüşü səbirsizliklə gözləyirəm”,- deyərək,
“Twitter” səhifəsində Rusiya ilə dost münasibəti qurmaqda maraqlı olduğunu bəyan edib.
Tram bir qədər də irəli gedərək, ABŞ mediasını Rusiya ilə münasibətləri gərginləşdirməkdə qınayıb: “Onlar Putinlə normal əlaqələrimizin olmasına görə mənə nifrət edirlər. Digər ölkələrdən daha yaxşı əlaqələrə malikik”.
Putin qəzəblidir
Ən maraqlı məsələ Moskva cəhbəsindədir. Belə ki, Rusiya prezidenti Vladimir Putinin köməkçisi Yuri Uşakov bildirib ki, Moskva və Vaşinqton prezidentlərin yeni görüşünü hələ müzakirə etmir.
Putin isə hadisələrin belə gərgin cərəyan etdiyi bir məqamda NATO-ya və qonşu Gürcüstanla Ukraynaya sərt mesaj verib:
“Ukrayna və Gürcüstanı NATO-ya daxil etmək istəyənlər belə məsuliyyətsiz siyasətin nəticələri barədə də düşünməlidirlər. Rusiya bu aqressiv addıma qarşı eyni tərzdə reaksiya verəcək”.
O, NATO-nun Rusiya sərhədlərinə yaxınlaşmasını “təcavüzkar addım” adlandırıb: “Rusiaya üçün təhlükə yaradan belə təcavüzkar addıma qarşı lazımi cavab verəcəyik”.
Gürcüstan prezidenti Giorgi Marqvelaşvilinin cavabı da özünü çox gözlətməyib.
O, deyib ki, Gürcüstan Rusiya ilə münaqişənin sülh yolu ilə həllinin tərəfdarıdır: “Lakin etibar qonşu ölkənin ərazi bütövlüyünün və suverenliyinin pozulması ilə bərpa oluna bilməz”.
Göründüyü kimi, Putin-Tramp görüşündən sonra Rusiya daha qəzəbli görünür, Putin NATO-nu birbaşa hədəf alıb. Hətta iş o yerə çatıb ki, o, NATO ilə əməkdaşlığa can atan ölkələri də hədələyir. Paralel olaraq isə ABŞ-da daxili gərginlik yüksəlib.
Reyting.az-ın məlumatına görə, Avropa turnesi, ardından da Helsinki sammiti ABŞ prezidenti Donald Trampı növbəti böyük qalmaqalın mərkəzinə gətirib. Həm Birləşmiş Şatatlarda, həm də Avropada siyasilər, mətbuat, ekspertlər Trampı sərt şəkildə tənqid və ittiham edir. Onların bir qismi sammit zamanı ABŞ liderini Rusiya prezidentinə qarşı həddən ziyadə loyal davranmaqda günahlandırır, bir qismi isə Trampın dövlətə xəyanətdə suçlayır.
Ən çox tənqid edilən məqamlardan biri də Trampın ABŞ kəşfiyyatından daha çox Putinə inandığına dair bəyanatıdır. İyulun 16-a baş tutan Helsinki sammitindən sonra jurnalistlər qarşısına çıxan Trampa Rusiyanın ABŞ-dakı seçkilərə mümkün müdaxiləsinə dair sual verildi.
Ondan bu məsələdə öz xüsusi xidmət orqanlarına, yoxsa Putinə daha çox inandığı soruşuldu. Trampın jurnalistin sualına cavabı belə oldu:
“Prezident Putin deyir ki, bunu edən Rusiya olmayıb. Mən də başa düşə bilmirəm ki, Rusiya hansı əsasla olmalı idi?”.
Xatırladaq ki, ABŞ kəşfiyyat orqanları Rusiyanı Demokrat Partiyasının serverlərini qırmaqda və Trampın opponentlərinə qarşı kompromat xarakterli informasiyaları yaymaqda ittiham edirlər.
“Mən o tərəfə də, bu tərəfə də inanıram. Öz kəşfiyyatıma inanıram. Amma demək istəyirəm ki, Putin iddiaları çox aktiv və inandırıcı şəkildə inkar edirdi”, – deyə Tramp qeyd edib.
Putinlə görüşdən sonra Tramp “Fox New” telekanalına müsahibə verərək bildirib ki, Kreml heç bir şəkildə ABŞ-ın daxili işlərinə təsir etməyə cəhd göstərməyib. Putin bəyan edib ki, Rusiya xüsusi xidmət orqanlarına ünvanlanan ittihamlar Vaşinqtonun daxili siyasətindəki mübarizənin nəticəsidir. Hətta Putin ABŞ hökumətinin Rusiyanın müdaxiləsinə dair rəsmi sorğu göndərməməsinə də təəccüblənib.
Xüsusi xidmət orqanları ilə bağlı fikirlər ABŞ KİV-lərində və sosial şəbəkələrdə aktiv şəkildə müzakirə olunub. ABŞ prezidentinin çıxışını ilk tənqid edənlərdən biri Trampın sevimli telekanalı – “Fox News”un aparıcısı Nil Kavuto olub.
“Bu, sadəcə iyrənc idi”
“Bu, sadəcə iyrənc idi. ABŞ prezidenti xaricdə bizim əsas düşmənimiz, əsas rəqibimizlə danışır. Və ona sudan quru çıxmağa şərait yaradır. Heç olmasa kiçikcik belə, tənqid səsləndirmir”, – deyə N. Kavuto bildirib.
2013-2017-ci illərdə Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsinə rəhbərlik etmiş Con Brennan isə Trampın bu davranışını dövlətə xəyanətlə eyniləşdirib. “Twitter” hesabındakı paylaşımında Brennan Trampın davranışlarının ağır cinayətə yaxınlaşdığını deyib və bunun dövlətə xəyanətə bərabər olduğunu yazıb.
ABŞ Milli Kəşfiyyatının hazırkı rəhbəri Den Kouts da Trampla razılaşmayıb:
“Rusiyanın ABŞ-dakı seçkilərə müdaxiləsi və bizim demokratiyamıza mütəmadi hücumları ilə bağlı qiymətləndirməmiz dəqiq idi. Biz milli təhlükəsizliyimizin müdafiəsi naminə obyektiv kəşfiyyat məlumatlarını təqdim etməkdə davam edəcəyik”.
“Tramp ən böyük səhvini edib”
Demokratların Senatdakı lideri Çak Şumer bildirib ki, ABŞ tarixində düşməni bu şəkildə dəstəkləyən prezident olmayıb. Onun Nümayəndələr Palatasındakı həmkarı – demokratların rəhbəri Nensi Pelosi Trampın bu zəifliyinin utancverici olduğunu deyib.
Trampı silahdaşları arasında da tənqid edənlər var. ABŞ prezidentinin ən sadiq tərəfdarı, respublikaçı Nyut Qinqriç bildirib ki, Putindən və ABŞ kəşfiyyatından aldığı məlumatları eyni səviyyəyə qoymaqla Ağ Evin sahibi prezidentliyinin ən böyük səhvinə yol verib.
“Özümə sual verdim – görəsən, nə vaxt Putindən imza istəyəcək və ya “selfi” çəkdirəcəksiz?”
Respublikaçı siyasətçi (həm də aktyor), iki dəfə Kaliforniyanın qubernatoru seçilən Arnold Şvartsneger də Trampı tənqid edib:
“Mən indicə sizin mətbuat konfransınıza baxdım. Siz orada balaca fanat kimi görünürdünüz. Mən özümə sual verdim – görəsən, nəvaxt ondan imza istəyəcək və ya “selfi” çəkdirəcəksiniz?”
Bu həftənin ikinci günü Tramp Ağ Evdə bəyan etdi ki, təhqiqat aparan və Rusiyanın seçkilərə müdaxilə etdiyini bildirən ABŞ kəşfiyyatına inanır. Tramp söz verdi ki, bu ilin noyabrında Konqresdə keçiriləcək seçkilərin təhlükəsizliyi təmin etmək üçün fəal tədbirlər görəcək.
ABŞ prezidenti qeyd edib ki, fikrini dəqiq ifadə etməyib və əslində demək istəyib ki, Moskvanın ABŞ-dakı seçkilərə müdaxilə etmədiyini ehtimal etməyə hər hansı səbəb yoxdur.
Maraqlıdır ki, ABŞ prezidenti Ağ Evdə xüsusi xidmət orqanlarına dəstək bəyanatı verəndə bir neçə saniyəlik işıqlar sönüb. Tramp ehtimal edir ki, bu, kəşifyyat agentlərinin işidir.
Yeri gəlmişkən, Trampla Putinin görüşündən üç gün əvvəl ABŞ Ədliyyə Nazirliyi Rusiya kəşfiyyatının 12 əməkdaşını ABŞ-dakı seçkilərə müdaxilədə ittiham edib. İstintaq hesab edir ki, 2016-cı ildə ruslar Demokrat Partiyasının serverini qıraraq oradakı sənədləri oğurlayıblar. Həmin vaxt amerikalı siyasilər Trampdan Putinlə görüşməməyi xahiş ediblər. Respublikaçı senator Con Makkeyn isə bu yaxınlarda bəyan etmişdi ki, Tramp Putini cavab verməyə çağırmayacaqsa, Helsinki sammitini təxirə salsın…
Keçmiş baş katib Trampa qarşıdır
Bu arada NATO-nun sabiq rəhbəri Xavyer Solana ABŞ prezidentnə qarşı məqalə yazıb.
Reyting.az xarici mətbuata istinadən həmin məqaləni də təqdim edir:
Bu ay keçirilən illik NATO zirvəsi ABŞ prezidenti Donald Tramp və Amerikanın Avropa İttifaqı üzrə müttəfiqləri arasında bir sıra fikir ayrılıqlarının son mərhələsi olub. Ötənilki zirvə görüşündə, Tramp Şimali Atlantika Müqaviləsinin 5-ci maddəsini – Transatlantik İttifaqın təməli olan kollektiv müdafiə prinsipini təsdiqləməyib. Keçən ay G7 sammitini pozduqdan sonra Tramp bu həftə Helsinki zirvəsində Rusiya prezidenti Vladimir Putini ən yumşaq şəkildə tənqid etməkdən belə imtina edərək vəziyyəti daha da gərginləşdirib.
Xatırladaq ki, ötən həftə NATO-nun Brüsseldə keçirilmiş illik toplantısında Tramp NATO-nun bütün üzv ölkələrinin müdafiə fonduna yalnız ÜDM-in ən azı 2 faizinin xərcləməsini tələb etməyib; o bu xərclərin son nəticədə ÜDM-in 4 faizinə çatdırılmasını təklif edib. Sonuncu təklif təkcə büdcənin qurban verilməsi deyil, həm də qitədə əhəmiyyətli hərbi balanssızlığın yaranmasına gətirib çıxara bilər. UDM-in 4 faizində Almaniyanın hərbi büdcəsi, Fransa ilə müqayisədə, daha çox olacaq, yəni 40 milyard avroya (46 milyard dollar) çatacaq.
İnkişaf etməkdə olan beynəlxalq dəyişkənlik dövründə biz, avropalılar özümüzü acınacaqlı hücumlardan qorumuş və bir çox kollektiv nailiyyətlərimizi dəstəkləmişik. Ancaq bu, özünütənqiddən qaçmaq mənası vermir.
Trampın 2 faizlik tələbi əsassız deyil: əvvəlki ABŞ prezidentləri də Avropa ölkələrini müdafiə xərclərini artırmağa çağırıblar. 2014-cü ildə UDM-in 2 faizini xərcləməyən NATO üzv dövlətləri bunu 2024-cü ilə qədər etmək öhdəliyi götürüb. Ciddi irəliləyişlərə baxmayaraq, bəzi ölkələr hələ də bu hədəfə çatmaqdan uzaqdır.
Müttəfiqlərimizlə həmrəyliyin qorunması ehtiyacından başqa, Avropanın təhlükəsizliyi üçün məsuliyyət daşıyırıq. Həm xarici, həm də daxili təhdidlər mövcuddur və onlar daha çox qarşılıqlı əlaqəyə sahib olurlar.
Paradiqmatik bir nümunə Suriyadakı müharibədir: ölkə əhalisini yeddi ildən çox müddətə əziyyət çəkdiyi dəhşətli humanitar faciəAvropa İttifaqının təməllərini sarsıdan qaçqın böhranını artırıb.
Amma xərcləmə səviyyələri problemin kökünə enmir. Hərbi xərclərin artması, onu “avropalı” etmədiyimiz təqdirdə, son nəticədə qeyri-məhsuldar olacaq. Aİ-nin ümumi hərbi büdcəsi artıq yalnız ABŞ-dan geri qalır və Rusiyanın xərclərindən dörd dəfə çoxdur. Bu resursların necə sərf olunduğunu bilmək, qitədəvə ətrafında NATO-nun birgə əməliyyatlarını asanlaşdırmaq üçün imkanlarımızın və infrastrukturumuzun olub-olmaması vacibdir.
Tramp düşünür ki, NATO ölkələrinin ABŞ-dan faydalanma imkanı var və onlar qarşılığında heç nə etmir, bu – səhvdir. Heç kim ABŞ-ın təhlükəsizlik zəmanətlərinin hərbi münaqişələrin qarşısının alınmasında əsas rol oynadığını inkar etmir. Lakin digər NATO üzvləri də qarşılıqlı müdafiə öhdəliyini qüvvədə saxlayır vəABŞ-ın prioritetlərini qəbul edir.
Əslində, 5-ci maddənin yada düşdüyü yeganə məqam – 11 sentyabr 2001-ci ildir – ABŞ-a hücum. Bundan sonrakı dövrdəNATO Əfqanıstanda BMT-nin Beynəlxalq Təhlükəsizliyə Yardım Qüvvəsini idarə edib – İttifaqın tarixində ən uzun missiya.
Avropa ABŞ-a dəyərli müttəfiq olmağa çalışır. 2017-ci ilin dekabrında Avropa İttifaqının iştirakçı ölkələri birgə müdafiə qabiliyyətlərini daha səmərəli inkişaf etdirməyə imkan verəcək daimi strukturlaşdırılmış əməkdaşlıq (PESCO) qurub. PESCO, həmçinin, 2016-cı il tarixli “Qlobal Strategiya” da qeyd edildiyi kimi, Aİ-nin strateji muxtariyyətinə nail olunması istiqamətində irəliləyişi sürətləndirəcək. NATO-nun Avropa sütunu gücləndikcə, ABŞ daha qabaqcıl qabiliyyət və texnologiyalarla təchiz olunan daha etibarlı müdafiə tərəfdaşı olacaq. Avropanın müdafiə sənayesinin parçalanmasını azaltmaq onun rəqabət gücünü artıracaq, bu da Avropa və ABŞ arasında texnoloji boşluğu aradan qaldırmaq baxımından vacibdir.
Xoşbəxtlikdən, Avropa İttifaqının Ortaq Müdafiə və Təhlükəsizlik Siyasəti çərçivəsində bu təşəbbüslər Avropa əhalisinin böyük dəstəyinə malikdir. Avropalılar üçün müdafiə xərclərinə dair kollektiv və konstruktiv yanaşma həmişə müttəfiqlərimizin düşünə biləcəyi hər hansı bir məcburiyyətdən daha möhkəm olacaq.
Lakin Tramp belə əməkdaşlıq səylərinin yolunu kəsib. Paradoksal olaraq, onun administrasiyası biz avropalıların təhlükəsizliyimizə görə məsuliyyət daşımağı tələb edərkən, davamlı olaraq ortaq müdafiə layihələrimizə zərbə vurmağa çalışır.
Avropanın təhlükəsizliyi sahəsində əməkdaşlıq baxımından belə bir xurafat və qısqanclıq yeni deyil. ABŞ bu cür əməkdaşlığın NATO əməliyyatlarından uzaqlaşma yaradacağını iddia edir, lakin heç nə həqiqətdən üstün ola bilməz. Söhbət birgə imkanları inkişaf etdirməkdən getdikdə, bu sayaq iddialar Avropa ölkələrinin üzləşdiyi maneələrdir.
Tramp, həmçinin Avropanın müdafiə sənayesini inkişaf etdirmək tədbirləri əleyhinədir, çünki onlar Avropanın ABŞ ixracından asılılığını aradan qaldıracaq. Avropa özünü kifayət qədər təmin edə bilər, Amerikanın hazırladığı silahlara, avadanlıqlara və texnologiyaya daha çox bağlılıq heç bir məna vermir.
Mülki və hərbi missiyalar vasitəsilə qlobal təhlükəsizliyə töhfə verən missiyaların uzun tarixini nəzərə alaraq, Aİ NATO-ya çox şey təklif edir. Müdafiəyə daha kompakt və ardıcıl bir yanaşma ilə, Aİ NATO-nun daha güclü olmasını və ABŞ-a birbaşa fayda gətirməsini təmin edəcək. Qeyri-diplomatik və birtərəfli səlib səfərlərini davam etmək əvəzinə, Aİ ilə həmişə dost kimi davranmaq və Avropanın kollektiv müdafiə yanaşma vədini başa düşmək üçün Tramp müdrik olmalıdır.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 22-07-2018 08:25 | Bölmə: Slayd
Bir neçə gün öncə ABŞ prezidenti Donald Tramp Avropa turnesinin ardınca Helsinkidə Rusiyanın dövlət başçısı Vladimir Putinlə bir araya gəldi.
Bu görüş bir çoxlarının dediyi kimi, dünyadakı gərginliyin azalması ilə nəticələnmədi, əksinə, yeni gərginliyə səbəb oldu.
Avrop Birliyi ölkələrinin ardınca Trampı öz ölkəsində də sərt qaşılayıb, onu Putinə satılmaqda ittiham edildilər.
Tramp Putinlə anlaşmaq istəyir
Reyting.az saytının məlumatına görə, D. Tramp V. Putini bu ilin payızında Vaşinqtona səfərə dəvət edib.
Bu barədə Ağ Evin mətbuat katibi Sara Sanders özünün “Twitter” hesabında yazıb.
“Helsinkidə prezident iki ölkənin təhlükəsizlik şuralarının əməkdaşları arasında dialoqun davam etdirilməsinə razılıq verib. Prezident Tramp milli təhlükəsizlik üzrə müşavir Con Boltonu payızda prezident Putini Vaşinqtona dəvət etməyə çağırıb. Səfərləbağlı müzakirələr artıq başlayıb”, - deyə S.Sanders yazıb.
Bu açıqlamadan bir neçə saat sonra isə Trampın özü bəyanat verib. O, “Putinlə ikinci görüşü səbirsizliklə gözləyirəm”,- deyərək,
“Twitter” səhifəsində Rusiya ilə dost münasibəti qurmaqda maraqlı olduğunu bəyan edib.
Tram bir qədər də irəli gedərək, ABŞ mediasını Rusiya ilə münasibətləri gərginləşdirməkdə qınayıb: “Onlar Putinlə normal əlaqələrimizin olmasına görə mənə nifrət edirlər. Digər ölkələrdən daha yaxşı əlaqələrə malikik”.
Putin qəzəblidir
Ən maraqlı məsələ Moskva cəhbəsindədir. Belə ki, Rusiya prezidenti Vladimir Putinin köməkçisi Yuri Uşakov bildirib ki, Moskva və Vaşinqton prezidentlərin yeni görüşünü hələ müzakirə etmir.
Putin isə hadisələrin belə gərgin cərəyan etdiyi bir məqamda NATO-ya və qonşu Gürcüstanla Ukraynaya sərt mesaj verib:
“Ukrayna və Gürcüstanı NATO-ya daxil etmək istəyənlər belə məsuliyyətsiz siyasətin nəticələri barədə də düşünməlidirlər. Rusiya bu aqressiv addıma qarşı eyni tərzdə reaksiya verəcək”.
O, NATO-nun Rusiya sərhədlərinə yaxınlaşmasını “təcavüzkar addım” adlandırıb: “Rusiaya üçün təhlükə yaradan belə təcavüzkar addıma qarşı lazımi cavab verəcəyik”.
Gürcüstan prezidenti Giorgi Marqvelaşvilinin cavabı da özünü çox gözlətməyib.
O, deyib ki, Gürcüstan Rusiya ilə münaqişənin sülh yolu ilə həllinin tərəfdarıdır: “Lakin etibar qonşu ölkənin ərazi bütövlüyünün və suverenliyinin pozulması ilə bərpa oluna bilməz”.
Göründüyü kimi, Putin-Tramp görüşündən sonra Rusiya daha qəzəbli görünür, Putin NATO-nu birbaşa hədəf alıb. Hətta iş o yerə çatıb ki, o, NATO ilə əməkdaşlığa can atan ölkələri də hədələyir. Paralel olaraq isə ABŞ-da daxili gərginlik yüksəlib.
Reyting.az-ın məlumatına görə, Avropa turnesi, ardından da Helsinki sammiti ABŞ prezidenti Donald Trampı növbəti böyük qalmaqalın mərkəzinə gətirib. Həm Birləşmiş Şatatlarda, həm də Avropada siyasilər, mətbuat, ekspertlər Trampı sərt şəkildə tənqid və ittiham edir. Onların bir qismi sammit zamanı ABŞ liderini Rusiya prezidentinə qarşı həddən ziyadə loyal davranmaqda günahlandırır, bir qismi isə Trampın dövlətə xəyanətdə suçlayır.
Ən çox tənqid edilən məqamlardan biri də Trampın ABŞ kəşfiyyatından daha çox Putinə inandığına dair bəyanatıdır. İyulun 16-a baş tutan Helsinki sammitindən sonra jurnalistlər qarşısına çıxan Trampa Rusiyanın ABŞ-dakı seçkilərə mümkün müdaxiləsinə dair sual verildi.
Ondan bu məsələdə öz xüsusi xidmət orqanlarına, yoxsa Putinə daha çox inandığı soruşuldu. Trampın jurnalistin sualına cavabı belə oldu:
“Prezident Putin deyir ki, bunu edən Rusiya olmayıb. Mən də başa düşə bilmirəm ki, Rusiya hansı əsasla olmalı idi?”.
Xatırladaq ki, ABŞ kəşfiyyat orqanları Rusiyanı Demokrat Partiyasının serverlərini qırmaqda və Trampın opponentlərinə qarşı kompromat xarakterli informasiyaları yaymaqda ittiham edirlər.
“Mən o tərəfə də, bu tərəfə də inanıram. Öz kəşfiyyatıma inanıram. Amma demək istəyirəm ki, Putin iddiaları çox aktiv və inandırıcı şəkildə inkar edirdi”, – deyə Tramp qeyd edib.
Putinlə görüşdən sonra Tramp “Fox New” telekanalına müsahibə verərək bildirib ki, Kreml heç bir şəkildə ABŞ-ın daxili işlərinə təsir etməyə cəhd göstərməyib. Putin bəyan edib ki, Rusiya xüsusi xidmət orqanlarına ünvanlanan ittihamlar Vaşinqtonun daxili siyasətindəki mübarizənin nəticəsidir. Hətta Putin ABŞ hökumətinin Rusiyanın müdaxiləsinə dair rəsmi sorğu göndərməməsinə də təəccüblənib.
Xüsusi xidmət orqanları ilə bağlı fikirlər ABŞ KİV-lərində və sosial şəbəkələrdə aktiv şəkildə müzakirə olunub. ABŞ prezidentinin çıxışını ilk tənqid edənlərdən biri Trampın sevimli telekanalı – “Fox News”un aparıcısı Nil Kavuto olub.
“Bu, sadəcə iyrənc idi”
“Bu, sadəcə iyrənc idi. ABŞ prezidenti xaricdə bizim əsas düşmənimiz, əsas rəqibimizlə danışır. Və ona sudan quru çıxmağa şərait yaradır. Heç olmasa kiçikcik belə, tənqid səsləndirmir”, – deyə N. Kavuto bildirib.
2013-2017-ci illərdə Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsinə rəhbərlik etmiş Con Brennan isə Trampın bu davranışını dövlətə xəyanətlə eyniləşdirib. “Twitter” hesabındakı paylaşımında Brennan Trampın davranışlarının ağır cinayətə yaxınlaşdığını deyib və bunun dövlətə xəyanətə bərabər olduğunu yazıb.
ABŞ Milli Kəşfiyyatının hazırkı rəhbəri Den Kouts da Trampla razılaşmayıb:
“Rusiyanın ABŞ-dakı seçkilərə müdaxiləsi və bizim demokratiyamıza mütəmadi hücumları ilə bağlı qiymətləndirməmiz dəqiq idi. Biz milli təhlükəsizliyimizin müdafiəsi naminə obyektiv kəşfiyyat məlumatlarını təqdim etməkdə davam edəcəyik”.
“Tramp ən böyük səhvini edib”
Demokratların Senatdakı lideri Çak Şumer bildirib ki, ABŞ tarixində düşməni bu şəkildə dəstəkləyən prezident olmayıb. Onun Nümayəndələr Palatasındakı həmkarı – demokratların rəhbəri Nensi Pelosi Trampın bu zəifliyinin utancverici olduğunu deyib.
Trampı silahdaşları arasında da tənqid edənlər var. ABŞ prezidentinin ən sadiq tərəfdarı, respublikaçı Nyut Qinqriç bildirib ki, Putindən və ABŞ kəşfiyyatından aldığı məlumatları eyni səviyyəyə qoymaqla Ağ Evin sahibi prezidentliyinin ən böyük səhvinə yol verib.
“Özümə sual verdim – görəsən, nə vaxt Putindən imza istəyəcək və ya “selfi” çəkdirəcəksiz?”
Respublikaçı siyasətçi (həm də aktyor), iki dəfə Kaliforniyanın qubernatoru seçilən Arnold Şvartsneger də Trampı tənqid edib:
“Mən indicə sizin mətbuat konfransınıza baxdım. Siz orada balaca fanat kimi görünürdünüz. Mən özümə sual verdim – görəsən, nəvaxt ondan imza istəyəcək və ya “selfi” çəkdirəcəksiniz?”
Bu həftənin ikinci günü Tramp Ağ Evdə bəyan etdi ki, təhqiqat aparan və Rusiyanın seçkilərə müdaxilə etdiyini bildirən ABŞ kəşfiyyatına inanır. Tramp söz verdi ki, bu ilin noyabrında Konqresdə keçiriləcək seçkilərin təhlükəsizliyi təmin etmək üçün fəal tədbirlər görəcək.
ABŞ prezidenti qeyd edib ki, fikrini dəqiq ifadə etməyib və əslində demək istəyib ki, Moskvanın ABŞ-dakı seçkilərə müdaxilə etmədiyini ehtimal etməyə hər hansı səbəb yoxdur.
Maraqlıdır ki, ABŞ prezidenti Ağ Evdə xüsusi xidmət orqanlarına dəstək bəyanatı verəndə bir neçə saniyəlik işıqlar sönüb. Tramp ehtimal edir ki, bu, kəşifyyat agentlərinin işidir.
Yeri gəlmişkən, Trampla Putinin görüşündən üç gün əvvəl ABŞ Ədliyyə Nazirliyi Rusiya kəşfiyyatının 12 əməkdaşını ABŞ-dakı seçkilərə müdaxilədə ittiham edib. İstintaq hesab edir ki, 2016-cı ildə ruslar Demokrat Partiyasının serverini qıraraq oradakı sənədləri oğurlayıblar. Həmin vaxt amerikalı siyasilər Trampdan Putinlə görüşməməyi xahiş ediblər. Respublikaçı senator Con Makkeyn isə bu yaxınlarda bəyan etmişdi ki, Tramp Putini cavab verməyə çağırmayacaqsa, Helsinki sammitini təxirə salsın…
Keçmiş baş katib Trampa qarşıdır
Bu arada NATO-nun sabiq rəhbəri Xavyer Solana ABŞ prezidentnə qarşı məqalə yazıb.
Reyting.az xarici mətbuata istinadən həmin məqaləni də təqdim edir:
Bu ay keçirilən illik NATO zirvəsi ABŞ prezidenti Donald Tramp və Amerikanın Avropa İttifaqı üzrə müttəfiqləri arasında bir sıra fikir ayrılıqlarının son mərhələsi olub. Ötənilki zirvə görüşündə, Tramp Şimali Atlantika Müqaviləsinin 5-ci maddəsini – Transatlantik İttifaqın təməli olan kollektiv müdafiə prinsipini təsdiqləməyib. Keçən ay G7 sammitini pozduqdan sonra Tramp bu həftə Helsinki zirvəsində Rusiya prezidenti Vladimir Putini ən yumşaq şəkildə tənqid etməkdən belə imtina edərək vəziyyəti daha da gərginləşdirib.
Xatırladaq ki, ötən həftə NATO-nun Brüsseldə keçirilmiş illik toplantısında Tramp NATO-nun bütün üzv ölkələrinin müdafiə fonduna yalnız ÜDM-in ən azı 2 faizinin xərcləməsini tələb etməyib; o bu xərclərin son nəticədə ÜDM-in 4 faizinə çatdırılmasını təklif edib. Sonuncu təklif təkcə büdcənin qurban verilməsi deyil, həm də qitədə əhəmiyyətli hərbi balanssızlığın yaranmasına gətirib çıxara bilər. UDM-in 4 faizində Almaniyanın hərbi büdcəsi, Fransa ilə müqayisədə, daha çox olacaq, yəni 40 milyard avroya (46 milyard dollar) çatacaq.
İnkişaf etməkdə olan beynəlxalq dəyişkənlik dövründə biz, avropalılar özümüzü acınacaqlı hücumlardan qorumuş və bir çox kollektiv nailiyyətlərimizi dəstəkləmişik. Ancaq bu, özünütənqiddən qaçmaq mənası vermir.
Trampın 2 faizlik tələbi əsassız deyil: əvvəlki ABŞ prezidentləri də Avropa ölkələrini müdafiə xərclərini artırmağa çağırıblar. 2014-cü ildə UDM-in 2 faizini xərcləməyən NATO üzv dövlətləri bunu 2024-cü ilə qədər etmək öhdəliyi götürüb. Ciddi irəliləyişlərə baxmayaraq, bəzi ölkələr hələ də bu hədəfə çatmaqdan uzaqdır.
Müttəfiqlərimizlə həmrəyliyin qorunması ehtiyacından başqa, Avropanın təhlükəsizliyi üçün məsuliyyət daşıyırıq. Həm xarici, həm də daxili təhdidlər mövcuddur və onlar daha çox qarşılıqlı əlaqəyə sahib olurlar.
Paradiqmatik bir nümunə Suriyadakı müharibədir: ölkə əhalisini yeddi ildən çox müddətə əziyyət çəkdiyi dəhşətli humanitar faciəAvropa İttifaqının təməllərini sarsıdan qaçqın böhranını artırıb.
Amma xərcləmə səviyyələri problemin kökünə enmir. Hərbi xərclərin artması, onu “avropalı” etmədiyimiz təqdirdə, son nəticədə qeyri-məhsuldar olacaq. Aİ-nin ümumi hərbi büdcəsi artıq yalnız ABŞ-dan geri qalır və Rusiyanın xərclərindən dörd dəfə çoxdur. Bu resursların necə sərf olunduğunu bilmək, qitədəvə ətrafında NATO-nun birgə əməliyyatlarını asanlaşdırmaq üçün imkanlarımızın və infrastrukturumuzun olub-olmaması vacibdir.
Tramp düşünür ki, NATO ölkələrinin ABŞ-dan faydalanma imkanı var və onlar qarşılığında heç nə etmir, bu – səhvdir. Heç kim ABŞ-ın təhlükəsizlik zəmanətlərinin hərbi münaqişələrin qarşısının alınmasında əsas rol oynadığını inkar etmir. Lakin digər NATO üzvləri də qarşılıqlı müdafiə öhdəliyini qüvvədə saxlayır vəABŞ-ın prioritetlərini qəbul edir.
Əslində, 5-ci maddənin yada düşdüyü yeganə məqam – 11 sentyabr 2001-ci ildir – ABŞ-a hücum. Bundan sonrakı dövrdəNATO Əfqanıstanda BMT-nin Beynəlxalq Təhlükəsizliyə Yardım Qüvvəsini idarə edib – İttifaqın tarixində ən uzun missiya.
Avropa ABŞ-a dəyərli müttəfiq olmağa çalışır. 2017-ci ilin dekabrında Avropa İttifaqının iştirakçı ölkələri birgə müdafiə qabiliyyətlərini daha səmərəli inkişaf etdirməyə imkan verəcək daimi strukturlaşdırılmış əməkdaşlıq (PESCO) qurub. PESCO, həmçinin, 2016-cı il tarixli “Qlobal Strategiya” da qeyd edildiyi kimi, Aİ-nin strateji muxtariyyətinə nail olunması istiqamətində irəliləyişi sürətləndirəcək. NATO-nun Avropa sütunu gücləndikcə, ABŞ daha qabaqcıl qabiliyyət və texnologiyalarla təchiz olunan daha etibarlı müdafiə tərəfdaşı olacaq. Avropanın müdafiə sənayesinin parçalanmasını azaltmaq onun rəqabət gücünü artıracaq, bu da Avropa və ABŞ arasında texnoloji boşluğu aradan qaldırmaq baxımından vacibdir.
Xoşbəxtlikdən, Avropa İttifaqının Ortaq Müdafiə və Təhlükəsizlik Siyasəti çərçivəsində bu təşəbbüslər Avropa əhalisinin böyük dəstəyinə malikdir. Avropalılar üçün müdafiə xərclərinə dair kollektiv və konstruktiv yanaşma həmişə müttəfiqlərimizin düşünə biləcəyi hər hansı bir məcburiyyətdən daha möhkəm olacaq.
Lakin Tramp belə əməkdaşlıq səylərinin yolunu kəsib. Paradoksal olaraq, onun administrasiyası biz avropalıların təhlükəsizliyimizə görə məsuliyyət daşımağı tələb edərkən, davamlı olaraq ortaq müdafiə layihələrimizə zərbə vurmağa çalışır.
Avropanın təhlükəsizliyi sahəsində əməkdaşlıq baxımından belə bir xurafat və qısqanclıq yeni deyil. ABŞ bu cür əməkdaşlığın NATO əməliyyatlarından uzaqlaşma yaradacağını iddia edir, lakin heç nə həqiqətdən üstün ola bilməz. Söhbət birgə imkanları inkişaf etdirməkdən getdikdə, bu sayaq iddialar Avropa ölkələrinin üzləşdiyi maneələrdir.
Tramp, həmçinin Avropanın müdafiə sənayesini inkişaf etdirmək tədbirləri əleyhinədir, çünki onlar Avropanın ABŞ ixracından asılılığını aradan qaldıracaq. Avropa özünü kifayət qədər təmin edə bilər, Amerikanın hazırladığı silahlara, avadanlıqlara və texnologiyaya daha çox bağlılıq heç bir məna vermir.
Mülki və hərbi missiyalar vasitəsilə qlobal təhlükəsizliyə töhfə verən missiyaların uzun tarixini nəzərə alaraq, Aİ NATO-ya çox şey təklif edir. Müdafiəyə daha kompakt və ardıcıl bir yanaşma ilə, Aİ NATO-nun daha güclü olmasını və ABŞ-a birbaşa fayda gətirməsini təmin edəcək. Qeyri-diplomatik və birtərəfli səlib səfərlərini davam etmək əvəzinə, Aİ ilə həmişə dost kimi davranmaq və Avropanın kollektiv müdafiə yanaşma vədini başa düşmək üçün Tramp müdrik olmalıdır.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 20:29
Qəzza müharibəsi qloballaşır
Dünən, 16:46
İlham Əliyev Rusiyaya gedir
Dünən, 09:19
Bu gün səhərə yaxın İsrail İrana zərbələr endirib
18-04-2024, 14:20
QHT-lər Nobel Komitəsinə məktub göndərib
18-04-2024, 12:24
İsrail İrana zərbəni niyə ləngidir?
18-04-2024, 11:51
46 mindən çox şagird buraxılış imtahanı verəcək
18-04-2024, 11:09
Prezident nazir müavini təyin edib - Sərəncam
18-04-2024, 10:57
60 milyard dollarlıq yardımın önü açılır
18-04-2024, 10:00
Dövlət Departamenti Rusiya sülhməramlılarının Qarabağı tərk etməsinə münasibət bildirib
18-04-2024, 00:40
Ermənistan qanunsuz mühacir alverinə qoşulur
17-04-2024, 19:37
Bir milyard insana və böyük iqtisadiyyata təhlükə yaranıb - Xəbərdarlıq
17-04-2024, 14:06
Rusiya sülhməramlıları Qarabağı tərk edir
17-04-2024, 12:15
İsrail-İran müharibəsi kölgədən çıxır - 2-ci raund olacaq?
17-04-2024, 10:53
Ermənistanın kvadrokopteri zərərsizləşdirilib - Fotolar
17-04-2024, 10:48
İrana yeni sanksiyalar tətbiq olunacaq
17-04-2024, 10:42
Fransa Azərbaycan-Ermənistan əlaqələrinin normallaşmasına imkan vermir
17-04-2024, 10:33
Kəşfiyyat Komitəsi Kiyevə yardımı dəstəkləməyə çağırır
17-04-2024, 09:33
Ərdoğan Putini Türkiyədə gözləyir
16-04-2024, 19:15
Siqaretin insan orqanizminə daha bir zərəri üzə çıxıb
16-04-2024, 16:27
Ukraynanın ikinci böyük şəhərini ələ keçirmək istəyirlər
16-04-2024, 13:34
Yaxın Şərq böyük müharibəyə daha yaxındır
16-04-2024, 13:25
İlham Əliyev Şirvan suvarma kanalının təməlini qoyub, tədbirdə çıxış edib - (Yenilənib)
16-04-2024, 11:57
Qarabağ Universiteti ilə bağlı daha bir qərar verilib
16-04-2024, 11:05
İsrail İrandan qisas almağa hazırlaşır
16-04-2024, 10:42
MAQATE İranın nüvə proqramından məlumatsızdır
15-04-2024, 20:08
Rusiya Ukrayna ilə savaşa özgələri göndərir
15-04-2024, 18:20
Ordunun illik xərci: İran 9, İsrail 24 milyard dollar ayırıb
15-04-2024, 17:41
Britaniya Rusiyanın aktivlərini müsadirə edə bilməyəcək
15-04-2024, 12:27
Tokayev və Paşinyan İrəvanda nəyi müzakirə edəcəklər?
15-04-2024, 12:07
Bayden vəziyyətə nəzarəti itirib
15-04-2024, 11:52
COP29-un keçiriləcəyi tarix bəlli olub
15-04-2024, 11:46
Yadplanetlilərin daha bir sirri açılır - Foto
15-04-2024, 11:24
Nazirlər Kabineti komitənin departamentini ləğv edib
15-04-2024, 11:08
Saxta müfəttişlər sahibkarları cərimə ilə təhdid edərək yoxlama aparıb
15-04-2024, 08:41
Yaxın Şərq dünya müharibəsi ilə üz-üzədir
14-04-2024, 00:07
İran İsrailə PUA-larla hücum edib
13-04-2024, 09:44
Tovuzun kəndi atəşə tutulub
12-04-2024, 20:16
Rusiyanın vaxtı daralır: 2025-ci ildə köhnə tanklar qalmayacaq
12-04-2024, 19:51
Ermənistan Rusiya ilə müzakirələrdən yayınır - Politoloq
12-04-2024, 19:33
İran İsrailə hücuma hazırlaşır
10-04-2024, 23:21
Paşinyan: “Qarabağ məsələsi çoxdan həll edilib”
Milli Qəhrəman Pəhlivan Fərzəliyevin oğlu deyir ki, 44 günlük savaşda iştirak etmək arzusu həyata keçməsə də, döyüşlərin şiddətli vaxtında atasının şəhid olduğu Xəzəz dağını ziyarət edə bilib
Şair deyir ki, nə tənqidçiləri qınayır, nə də pul verib onlara tənqid adı altında tərif yazdıranları
Əks-kəşfiyyat xidmətinin sabiq rəhbəri deyir ki, hava hücumu reallaşarsa, itkilər böyük ola bilər
Eyni tamaşada həm Dövşanı, həm də Tülkünü səsləndirən Aygül Ağayeva deyir ki, kuklaçı olmaq çox çətindir
Məhəmməd Şahməmmədli “Apatiya”nı şedevr hesab etmir və filmdə səhvlərin olduğunu deyir
