00:37 / 20-04-2024
Hikmət Hacıyev: "Bu, diplomatik və siyasi cəsarətimizin təcəssümüdür"
23:26 / 19-04-2024
Aİ-dən 4 kəndin qaytarılmasına reaksiya: "Davamlı nizamlanmanı tam dəstəkləyirik"
21:22 / 19-04-2024
Buraxılış imtahanının nəticələri elan olunub
20:45 / 19-04-2024
19-cu əsrin solğun dagerreotiplərini bərpa ediblər
20:29 / 19-04-2024
Qəzza müharibəsi qloballaşır
18:35 / 19-04-2024
MKİ: “Moskva yaxınlığındakı terror aktını İŞİD təşkil edib”
18:14 / 19-04-2024
Qəzzada daha 42 nəfər dinc sakin həlak olub
18:08 / 19-04-2024
Eminemin qızı bikinidə görüntülənib
18:06 / 19-04-2024
Yaponiya süni intellektin inkişafına 475 milyon dollar ayırıb
17:57 / 19-04-2024
9 milyon manatlıq mənimsəmə... - Şirkət rəhbərinə 11 il həbs cəzası verilib
17:33 / 19-04-2024
Ağ ev Afrikada müttəfiqini itirə bilər
17:30 / 19-04-2024
İranda silsilə partlayışlar baş verib
17:27 / 19-04-2024
İranın İsrailə hücumunun əsl səbəbi bəlli olub
17:18 / 19-04-2024
Mustafayevlə Qriqoryan sərhəddə görüşüb - 4 kənd Azərbaycana qaytarılır
17:09 / 19-04-2024
Daxili İşlər Nazirliyində kollegiya iclası keçirilib - Fotolar
17:00 / 19-04-2024
Prezident Cinayət-Prosessual Məcəlləsində dəyişikliyi təsdiqləyib
16:46 / 19-04-2024
İlham Əliyev Rusiyaya gedir
16:34 / 19-04-2024
Universitetin sözçüsü vəzifədən ayrılıb
16:19 / 19-04-2024
Abel Məhərrəmov və xanımı məhkəməyə verilib
16:00 / 19-04-2024
Ədalət Məhkəməsində Azərbaycanın tələbi ilə ictimai dinləmələr keçirilib
15:47 / 19-04-2024
Tovuzda 22 yaşlı oğlan 34 yaşlı qadının üzərinə benzin tökərək yandırıb
15:36 / 19-04-2024
G7 ölkələri Azərbaycan və Ermənistanı sülh prosesinə sadiq olmağa çağırıb
15:29 / 19-04-2024
Ceyhun Bayramov Fələstinin baş naziri ilə telefonda müzakirə aparıb
15:24 / 19-04-2024
Rəsmi Berlindən İsrail və İrana çağırış olub
15:11 / 19-04-2024
Türkiyə XİN: "İran-İsrail gərginliyi daimi münaqişəyə çevrilə bilər"
14:54 / 19-04-2024
Sabiq rektora hansı cəza veriləcək? - Prorektorun qətl işi
14:22 / 19-04-2024
Bakı Fransız Liseyi fəaliyyətini dayandırır
14:19 / 19-04-2024
MKİ direktorundan xəbərdarlıq: "...Ukrayna ilin sonunadək məğlub ola bilər"
13:56 / 19-04-2024
Aİ-dən İsrail və İrana çağırış: "Təmkinli olun!"
20:08 / 15-04-2024
Rusiya Ukrayna ilə savaşa özgələri göndərir
18:51 / 15-04-2024
“Şəhid Əhməd – Oğluma məktub” filminin təqdimatı keçirilib - Fotolar
13:58 / 16-04-2024
Agentlik sədri vəzifədən azad edilib - Yeni təyinat
15:07 / 17-04-2024
Hikmət Hacıyev: “Sülhməramlıların Azərbaycandan çıxarılması barədə qərar qəbul edilib”
10:57 / 18-04-2024
60 milyard dollarlıq yardımın önü açılır
13:03 / 15-04-2024
Məşhur aktyor kinodan qovulub
09:07 / 15-04-2024
Puqaçova qastollardan nə qədər qazanacaq?
10:00 / 15-04-2024
Çingiz Abdullayev sabah xəstəxanadan evə buraxılacaq
15:08 / 15-04-2024
Ali məktəblərə qəbul başlayıb
23:48 / 16-04-2024
Tbilisidə polis qanuna etiraz edən 11 nəfəri saxlayıb
09:26 / 16-04-2024
Ulduz aktrisanın psixoloji problemi yaranıb - Fotolar
12:27 / 15-04-2024
Tokayev və Paşinyan İrəvanda nəyi müzakirə edəcəklər?
Müasir texnologiyaların tətbiqində elmi araşdırmalar nəticə verir
Tarix: 22-01-2018 21:05 | Bölmə: Layihə
AMEA-nın İnformasiya Texnologiyaları İnstitutu e-təhsil, e-iqtisadiyat, müasir texnologiyalar və informasiya cəmiyyətinin daha da təkmilləşməsi üçün mühüm araşdırmalar həyata keçirir
Ölkəmizdə informasiya və kommunikasiya texnologiyalarının (İKT) inkişaf etdirilməsi yönündə həyata keçirilən tədbirlər mühüm nəticələrə gətirib çıxarıb. Xüsusən də elm sahəsində müasir texnologiyanın tətbiqi və inkişaf etdirilməsi mühüm nailiyyətlərin əldə olunmasına şərait yaradıb.
AMEA-nın İnformasiya Texnologiyaları İnstitutu da bu istiqamətdə kifayət qədər işlər görüb. İnstitutun ötən il gerçəkləşdirdiyi layihələrə nəzər yetirdikdə qarşıdakı dövrdə böyük uğurlara imza atılacağına inam yaranır. Belə ki, ötən il institutda dünyanın aparıcı universitetlərində elektron tədris texnologiyalarının mövcud vəziyyəti tədqiq edilərək müqayisəli analiz aparılıb.
Müasir texnologiyalar və elmi əsasları
Elektron təhsilin idarə edilməsinin modelləri təhlil edilərək təkliflər hazırlanıb. E-universitetin idarə olunması modelləri və arxitektur həllərinin müqayisəli təhlilindən sonra, Azərbaycan təhsil mühitinə uyğun e-universitet strukturu təklif edilib.
İnformatika fənninin tədrisi ilə bağlı beynəlxalq təcrübə də araşdırılıb və intellektual oyunların tədris prosesinə inteqrasiyası üçün təkliflər işlənib.
Qeyd edək ki, institutun müvafiq şöbələrində Bulud (Cloud) texnologiyaları ilə bağlı maraqlı araşdırmalar həyata keçirilib. Belə ki, mobil hesablama buludlarının optimal sintezi üçün metod və alqoritmlər işlənib. Mobil hesablama buludlarında cloudletlərin serverlərinin optimal yerləşdirilməsi üçün metod və alqoritmlər hazırlanıb. Bulud mühitində yükün balanslaşdırılması üçün tapşırıqların emal və ötürülmə vaxtının çoxkriteriyalı minimallaşdırılması üsulu təklif edilib. Bulud infrastrukturunun keyfiyyət göstəricilərində anomaliyaların yüksək dəqiqliklə aşkarlanmasını təmin etmək üçün klassifikatorlar ansanblına əsaslanan yanaşma təklifi irəli sürülüb. Superkompüter texnologiyaları əsasında həlli nəzərdə tutulan məsələlərin təhlili və analizi aparılib.
Əşyaların internet texnologiyalarının elmi-nəzəri problemləri də araşdırılaraq təhlil edilib. Korporativ şəbəkə mühitində virtual maşınların sintezi üçün metod və alqoritmlər, kompüter şəbəkələrinin intellektual monitorinqi sisteminin konseptual modeli işlənib.
İnformasiya təhlükəsizliyi
Ötən il institutda informasiya təhlükəsizliyi sahəsində Big Data texnologiyalarının multidisiplinar problemləri araşdırılib. Kiber-fiziki sistemlərin təhlükəsizliyinə olan təhdidlərin və hücumların təsnifat meyarları işlənib. Kiber-fiziki sistemlərin təhlükəsizlik arxitekturalarının işlənməsinə dair beynəlxalq təcrübə araşdırılıb və təkliflər hazırlanıb. Verilənlərə çəki əmsalı mənimsətməklə klasterlərin əvvəlcədən məlum sayı üçün təkmilləşdirilmiş optimallaşdırma üsulu təklif edilib.
Bununla yanaşı, şəbəkə təhlükəsizliyinin prinsipial baxımdan yeni və daha effektli olan intellektual monitorinqinin konseptual modeli təklif olunub.
Kompüter piratçılığı ilə hüquqi mübarizə üsulları da təkliflər sırasındadır. Biometrik şəbəkə mühitində insanın tanınmasının keyfiyyətinin artırılması üçün model də təklif edilib.
E-elm qrid infrastrukturunun təhlükəsizliyinin konseptual məsələləri təhlil olunub və problemlərin həllində Globus Toolkit təhlükəsizlik vasitələrinin istifadə imkanları araşdırılib.
E-kitabxanalarda informasiya təhlükəsizliyi və fərdi məlumatların konfidensiallığı problemlərini analiz etmək üçün çoxsəviyyəli IDEA4SP modeli təklif edilib.
Uşaqların internet mühitində informasiya təhlükəsizliyinin təmin olunması üçün sanitarizasiya metodları da araşdırlanlar sırasındadır. Bu sahədə perspektiv tədqiqat istiqamətləri müəyyən edilib.
Uşaq və yeniyetmələrin internet asılılığının fərdi-psixoloji aspektləri tədqiq edilib və psixometrik analizi aparılıb.
Proqram mühəndisliyində yeniliklər
2017-ci il ərzində proqram mühəndisliyi ilə bağlı da mühüm araşdırmalar olub. Proqram məhsullarının verifikasiya və monitorinqi üçün istifadə edilən üsullar analiz edilib. Proqram məhsullarının verifikasiya metodları analiz olunub və proqramlaşdırma zamanı yaranan səhvlər aşkarlanıb.
Maşın təlimi metodlarının tətbiqi ilə zərərli proqramların aşkarlanması üzrə eksperimental tədqiqatlar aparılıb.
Proqram mühəndisliyi sahəsində olan standartlar da araşdırılıb.
Proqram təminatında olan boşluqların analiz edilməsi üçün mövcud yanaşmalar da analiz edilərək təkliflər verilib.
MediaWiki proqram təminatının imkanları və çatışmazlıqları da müəyyən edilib. Böyük verilənlərin emalı prosesində istifadə olunan bəzi proqram platformalarının problemləri də müəyyənləşdirilib.
STaaS xidmətlərinin xüsusiyyətlərinin müqayisəli analizi aparılıb və onlardan istifadə perspektivləri müəyyən edilib. STaaS xidmətləri ilə viki konsepsiyasının xüsusiyyətləri müqayisə olunaraq, hər iki konsepsiyanın oxşar və fərqli cəhətləri müəyyənləşdirilib.
Eyni zamanda, e-dövlət mühitində ölkələrarası inteqrasiya proseslərinin ölçülməsi üçün indikatorların ikisəviyyəli ierarxiyası əsasında metodlar işlənib. Elektron demokratiya mexanizmlərinin inkişaf etdirilməsi istiqamətində Azərbaycanda həyata keçirilən təşəbbüslər də analiz olunaraq perspektivləri müəyyən edilib.
Biliklər cəmiyyəti ilə viki-cəmiyyət arasında oxşar cəhətlər də müəyyənləşdirilib. Biliklər cəmiyyətinin mövcud problemlərinin həllində viki konsepsiyasının tətbiqi ilə əlaqədar təkliflər verilib.
Elektron səsvermə sisteminin təhlükəsizliyinə olan təhdidlərin ranqlaşdırılması üçün çoxmeyarlı qiymətləndirmə modeli işlənib.
Rəqəmsal irsin saxlanmasında inkişaf etmiş ölkələrin təcrübəsinin araşdırılması zamanı Azərbaycanda milli irsin qorunması, saxlanması və rəqəmsallaşdırılması üçün təkliflər verilib.
Fərdlərin informasiya mədəniyyətinin çoxkriteriyalı qiymətləndirilməsi üçün qeyri-səlis VİKOR metodunun effektiv variantı və hibrid metod təklif edilib. Fərdlərin informasiya mədəniyyətinin çoxkriteriyalı qiymətləndirilməsi üçün qeyri-səlis hibrid metodlar işlənib.
Elektron idarəetmədə açıq mənbəli proqram təminatının istifadə imkanları da qiymətləndirilib. Big Data analitikası, veb və linqvistik texnologiyalar, multimedia vasitələrinin və s. tətbiqi ilə gələcək nəsil intellektual e-kitabxanaların yaradılmasına dair təkliflər verilib.
Media resurslarında müştərilərlə münasibətlərin idarə olunmasında CRM texnologiyalarının xüsusiyyətləri və üstünlükləri analiz olunaraq təkliflər verilib.
Eelektron elmin inkişafı
İnstitutun hədəflərindən sayılan elektron elmin inkişafı istiqamətində də vacib yeniliklər var. Belə ki, ötən institutda impakt faktor və modifikasiyaları analiz olunaraq, onların çatışmayan cəhətləri müəyyənləşdirilib. Bu çatışmazlıqları aradan qaldırmaq üçün özü-özünə istinadlar və istinad edən mənbələrin sayını nəzərə alan bir neçə çəkili impact faktor təklif olunub. SCOPUS bazasının bibliometrik verilənləri əsasında İKT sahəsində aktual tədqiqat istiqamətləri (Big Data, Computational Biology, Cloud Computing, Cyber-Physical Systems, Embedded Systems, Information Security, Internet of Things, HumanMachine Systems, Mobile Computing, Machine Learning, Machine-to-Machine, Multi-Agent Systems, Neural Networks, Robotics, Visualization, Augmented Reality, Software Defined Network, 5G, e-Governance, Smart City, Smart Grid) müəyyənləşdirilib və onların semantik şəbəkəsi qurulub. Semantik şəbəkə vasitəsilə hər bir tədqiqat istiqamətinin İKT sahəsindəki araşdırmalarda nisbi mövqeyi və onların bir-birilə əlaqələrinin səviyyəsi qiymətləndirilib.
E-elmin elmi-nəzəri və praktiki məsələləri, bu sahədə beynəlxalq təcrübə, həyata keçirilən layihələr və multidissiplinar tədqiqatlar araşdırılıb. Vətəndaş elminin inkişafının xüsusiyyətləri və sosial media vasitələrinin təsir mexanizmlərinin analiz olunaraq, həyata keçirilməsində açıq kodlu proqram vasitələrindən istifadə imkanları araşdırılıb. E-elmin təhlükəsizliyinin təmin edilməsi, onun səmərəli, fasiləsiz və etibarlı fəaliyyətini dəstəkləyən e-texniki xidmət sisteminin yaradılması təklif olunub.
Elektron tibb sahəsində analizlər
Ötən il elektron tibb sahəsində beynəlxalq təcrübə və Avropada qəbul edilən elektron tibb strategiyaları analiz edilib. E-tibb mühitində sosial medianın imkanları, tibbi sosial şəbəkələrin müxtəlif növləri və təyinatı tədqiq edilib, sosial mediada tibb mütəxəssislərinin və pasiyentlərin fəaliyyət istiqamətləri və tipləri nəzərdən keçirilib, virtual tibbi resursların yaratdığı risklər təhlili aparılıb. Elektron tibb mühitində qərarların qəbul olunmasının dəstəklənməsinə dair mövcud yanaşmalar, metod və vasitələr analiz olunub. Əhalinin sağlamlığını təyin edən faktorlar təhlili və çoxssenarili iyerarxik analiz metodu əsasında onların ölkənin tibbi təhlükəsizliyinə təsirinin qiymətləndirilməsi də görülər işlər sırasındadır. G2C sektorunda elektron tibb xidmətlərin göstərliməsinə dair mövcud təcrübə əsasında tövsiyələr verilib.
Tibbi sosial şəbəkələrin istiqaməti və əsas subyektləri də müəyyənləşib, istifadəçilər maraq dairələrinə görə seqmentləşdirilib və onlar arasında qarşılıqlı münasibətlər təyin edilib. Əhalinin sağlamlığının tibbi-demoqrafik aspektlərinin monitorinqi üzrə coğrafi paylanmış sistemin arxiterturu və funksional prinsipləri işlənilib. E-səhiyyə sistemlərində simsiz bədən sensorları şəbəkələrində informasiya təhlükəsizliyinin təmin edilməsinin elmi-praktiki problemləri müəyyən edilib.
İşə qəbul prosesində tibb mütəxəssislərinə olan tələb və təklifin intellektual idarə olunması üçün situasiyaların qeyri-səlis oxşarlığı əsasında qərarların qəbulu metodlarının təklifi də görülən işlər sırasındadır. Sağlamlıq imkanları məhdud insanların cəmiyyətə inteqrasiyasında sosial medianın rolu araşdırılıb və təkliflər verilib.
İnformasiya iqtisadiyyatı ilə bağlı təkliflər
Məlum olduğu kimi, İKT iqtisadiyyatın əsas tərkib hissəsindən birinə çevrilib. İnstitut bunu nəzərə alara e-iqtsadiyyat sahəsində də araşdırmaları dərinləşdirib. İnformasiya və bilik iqtisadiyyatını müxtəlif səviyyələrdə xarakterizə edən göstəricilər araşdırılaraq, indeks təklif olunub. Kompozit indeksin formalaşmasına təsir edən faktorlar müəyyən edilib və onlar arasında asılılığın araşdırılması üçün yanaşma təklifi irəli sürülüb.
Yaşıl iqtisadiyyatın formalaşma səviyyəsini xarakterizə edən ilkin göstəricilər sistemi və onun inkişafına təsir edən amillərin araşdırılmasına dair metodika da təklif olunur. İnnovativ texnoparkların fəaliyyətinin müqayisəli qiymətləndirilməsi metodikası işlənilib. Predmet sahəsinin terminlərinin semantik şəbəkəsinin avtomatik qurulma texnologiyaları araşdırılıb. Öyrədici-əyləncəli terminologiya üzrə tədqiqatlar aparılıb və təkliflər işlənib.
Transliterasiya üzrə mövcud vəziyyət araşdırılıb, problemlər və onların həlli yolları göstərilib. Transliterasiyanın milli elektron kitabxanalarda istifadə imkanları araşdırma mövzusu olub, mövcud problemlər və onların həlli perspektivləri verilib. Verilənlərin emalında transliterasiya və transkripsiyanın rolu analiz olunub.
Z.MƏMMƏDLİ
Yazı Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun maliyyə yardımı ilə "İnformasiya və kommunikasiya texnologiyalarının inkişaf etdirilməsi” layihəsi çərçivəsində hazırlanıb.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 22-01-2018 21:05 | Bölmə: Layihə
AMEA-nın İnformasiya Texnologiyaları İnstitutu e-təhsil, e-iqtisadiyat, müasir texnologiyalar və informasiya cəmiyyətinin daha da təkmilləşməsi üçün mühüm araşdırmalar həyata keçirir
Ölkəmizdə informasiya və kommunikasiya texnologiyalarının (İKT) inkişaf etdirilməsi yönündə həyata keçirilən tədbirlər mühüm nəticələrə gətirib çıxarıb. Xüsusən də elm sahəsində müasir texnologiyanın tətbiqi və inkişaf etdirilməsi mühüm nailiyyətlərin əldə olunmasına şərait yaradıb.
AMEA-nın İnformasiya Texnologiyaları İnstitutu da bu istiqamətdə kifayət qədər işlər görüb. İnstitutun ötən il gerçəkləşdirdiyi layihələrə nəzər yetirdikdə qarşıdakı dövrdə böyük uğurlara imza atılacağına inam yaranır. Belə ki, ötən il institutda dünyanın aparıcı universitetlərində elektron tədris texnologiyalarının mövcud vəziyyəti tədqiq edilərək müqayisəli analiz aparılıb.
Müasir texnologiyalar və elmi əsasları
Elektron təhsilin idarə edilməsinin modelləri təhlil edilərək təkliflər hazırlanıb. E-universitetin idarə olunması modelləri və arxitektur həllərinin müqayisəli təhlilindən sonra, Azərbaycan təhsil mühitinə uyğun e-universitet strukturu təklif edilib.
İnformatika fənninin tədrisi ilə bağlı beynəlxalq təcrübə də araşdırılıb və intellektual oyunların tədris prosesinə inteqrasiyası üçün təkliflər işlənib.
Qeyd edək ki, institutun müvafiq şöbələrində Bulud (Cloud) texnologiyaları ilə bağlı maraqlı araşdırmalar həyata keçirilib. Belə ki, mobil hesablama buludlarının optimal sintezi üçün metod və alqoritmlər işlənib. Mobil hesablama buludlarında cloudletlərin serverlərinin optimal yerləşdirilməsi üçün metod və alqoritmlər hazırlanıb. Bulud mühitində yükün balanslaşdırılması üçün tapşırıqların emal və ötürülmə vaxtının çoxkriteriyalı minimallaşdırılması üsulu təklif edilib. Bulud infrastrukturunun keyfiyyət göstəricilərində anomaliyaların yüksək dəqiqliklə aşkarlanmasını təmin etmək üçün klassifikatorlar ansanblına əsaslanan yanaşma təklifi irəli sürülüb. Superkompüter texnologiyaları əsasında həlli nəzərdə tutulan məsələlərin təhlili və analizi aparılib.
Əşyaların internet texnologiyalarının elmi-nəzəri problemləri də araşdırılaraq təhlil edilib. Korporativ şəbəkə mühitində virtual maşınların sintezi üçün metod və alqoritmlər, kompüter şəbəkələrinin intellektual monitorinqi sisteminin konseptual modeli işlənib.
İnformasiya təhlükəsizliyi
Ötən il institutda informasiya təhlükəsizliyi sahəsində Big Data texnologiyalarının multidisiplinar problemləri araşdırılib. Kiber-fiziki sistemlərin təhlükəsizliyinə olan təhdidlərin və hücumların təsnifat meyarları işlənib. Kiber-fiziki sistemlərin təhlükəsizlik arxitekturalarının işlənməsinə dair beynəlxalq təcrübə araşdırılıb və təkliflər hazırlanıb. Verilənlərə çəki əmsalı mənimsətməklə klasterlərin əvvəlcədən məlum sayı üçün təkmilləşdirilmiş optimallaşdırma üsulu təklif edilib.
Bununla yanaşı, şəbəkə təhlükəsizliyinin prinsipial baxımdan yeni və daha effektli olan intellektual monitorinqinin konseptual modeli təklif olunub.
Kompüter piratçılığı ilə hüquqi mübarizə üsulları da təkliflər sırasındadır. Biometrik şəbəkə mühitində insanın tanınmasının keyfiyyətinin artırılması üçün model də təklif edilib.
E-elm qrid infrastrukturunun təhlükəsizliyinin konseptual məsələləri təhlil olunub və problemlərin həllində Globus Toolkit təhlükəsizlik vasitələrinin istifadə imkanları araşdırılib.
E-kitabxanalarda informasiya təhlükəsizliyi və fərdi məlumatların konfidensiallığı problemlərini analiz etmək üçün çoxsəviyyəli IDEA4SP modeli təklif edilib.
Uşaqların internet mühitində informasiya təhlükəsizliyinin təmin olunması üçün sanitarizasiya metodları da araşdırlanlar sırasındadır. Bu sahədə perspektiv tədqiqat istiqamətləri müəyyən edilib.
Uşaq və yeniyetmələrin internet asılılığının fərdi-psixoloji aspektləri tədqiq edilib və psixometrik analizi aparılıb.
Proqram mühəndisliyində yeniliklər
2017-ci il ərzində proqram mühəndisliyi ilə bağlı da mühüm araşdırmalar olub. Proqram məhsullarının verifikasiya və monitorinqi üçün istifadə edilən üsullar analiz edilib. Proqram məhsullarının verifikasiya metodları analiz olunub və proqramlaşdırma zamanı yaranan səhvlər aşkarlanıb.
Maşın təlimi metodlarının tətbiqi ilə zərərli proqramların aşkarlanması üzrə eksperimental tədqiqatlar aparılıb.
Proqram mühəndisliyi sahəsində olan standartlar da araşdırılıb.
Proqram təminatında olan boşluqların analiz edilməsi üçün mövcud yanaşmalar da analiz edilərək təkliflər verilib.
MediaWiki proqram təminatının imkanları və çatışmazlıqları da müəyyən edilib. Böyük verilənlərin emalı prosesində istifadə olunan bəzi proqram platformalarının problemləri də müəyyənləşdirilib.
STaaS xidmətlərinin xüsusiyyətlərinin müqayisəli analizi aparılıb və onlardan istifadə perspektivləri müəyyən edilib. STaaS xidmətləri ilə viki konsepsiyasının xüsusiyyətləri müqayisə olunaraq, hər iki konsepsiyanın oxşar və fərqli cəhətləri müəyyənləşdirilib.
Eyni zamanda, e-dövlət mühitində ölkələrarası inteqrasiya proseslərinin ölçülməsi üçün indikatorların ikisəviyyəli ierarxiyası əsasında metodlar işlənib. Elektron demokratiya mexanizmlərinin inkişaf etdirilməsi istiqamətində Azərbaycanda həyata keçirilən təşəbbüslər də analiz olunaraq perspektivləri müəyyən edilib.
Biliklər cəmiyyəti ilə viki-cəmiyyət arasında oxşar cəhətlər də müəyyənləşdirilib. Biliklər cəmiyyətinin mövcud problemlərinin həllində viki konsepsiyasının tətbiqi ilə əlaqədar təkliflər verilib.
Elektron səsvermə sisteminin təhlükəsizliyinə olan təhdidlərin ranqlaşdırılması üçün çoxmeyarlı qiymətləndirmə modeli işlənib.
Rəqəmsal irsin saxlanmasında inkişaf etmiş ölkələrin təcrübəsinin araşdırılması zamanı Azərbaycanda milli irsin qorunması, saxlanması və rəqəmsallaşdırılması üçün təkliflər verilib.
Fərdlərin informasiya mədəniyyətinin çoxkriteriyalı qiymətləndirilməsi üçün qeyri-səlis VİKOR metodunun effektiv variantı və hibrid metod təklif edilib. Fərdlərin informasiya mədəniyyətinin çoxkriteriyalı qiymətləndirilməsi üçün qeyri-səlis hibrid metodlar işlənib.
Elektron idarəetmədə açıq mənbəli proqram təminatının istifadə imkanları da qiymətləndirilib. Big Data analitikası, veb və linqvistik texnologiyalar, multimedia vasitələrinin və s. tətbiqi ilə gələcək nəsil intellektual e-kitabxanaların yaradılmasına dair təkliflər verilib.
Media resurslarında müştərilərlə münasibətlərin idarə olunmasında CRM texnologiyalarının xüsusiyyətləri və üstünlükləri analiz olunaraq təkliflər verilib.
Eelektron elmin inkişafı
İnstitutun hədəflərindən sayılan elektron elmin inkişafı istiqamətində də vacib yeniliklər var. Belə ki, ötən institutda impakt faktor və modifikasiyaları analiz olunaraq, onların çatışmayan cəhətləri müəyyənləşdirilib. Bu çatışmazlıqları aradan qaldırmaq üçün özü-özünə istinadlar və istinad edən mənbələrin sayını nəzərə alan bir neçə çəkili impact faktor təklif olunub. SCOPUS bazasının bibliometrik verilənləri əsasında İKT sahəsində aktual tədqiqat istiqamətləri (Big Data, Computational Biology, Cloud Computing, Cyber-Physical Systems, Embedded Systems, Information Security, Internet of Things, HumanMachine Systems, Mobile Computing, Machine Learning, Machine-to-Machine, Multi-Agent Systems, Neural Networks, Robotics, Visualization, Augmented Reality, Software Defined Network, 5G, e-Governance, Smart City, Smart Grid) müəyyənləşdirilib və onların semantik şəbəkəsi qurulub. Semantik şəbəkə vasitəsilə hər bir tədqiqat istiqamətinin İKT sahəsindəki araşdırmalarda nisbi mövqeyi və onların bir-birilə əlaqələrinin səviyyəsi qiymətləndirilib.
E-elmin elmi-nəzəri və praktiki məsələləri, bu sahədə beynəlxalq təcrübə, həyata keçirilən layihələr və multidissiplinar tədqiqatlar araşdırılıb. Vətəndaş elminin inkişafının xüsusiyyətləri və sosial media vasitələrinin təsir mexanizmlərinin analiz olunaraq, həyata keçirilməsində açıq kodlu proqram vasitələrindən istifadə imkanları araşdırılıb. E-elmin təhlükəsizliyinin təmin edilməsi, onun səmərəli, fasiləsiz və etibarlı fəaliyyətini dəstəkləyən e-texniki xidmət sisteminin yaradılması təklif olunub.
Elektron tibb sahəsində analizlər
Ötən il elektron tibb sahəsində beynəlxalq təcrübə və Avropada qəbul edilən elektron tibb strategiyaları analiz edilib. E-tibb mühitində sosial medianın imkanları, tibbi sosial şəbəkələrin müxtəlif növləri və təyinatı tədqiq edilib, sosial mediada tibb mütəxəssislərinin və pasiyentlərin fəaliyyət istiqamətləri və tipləri nəzərdən keçirilib, virtual tibbi resursların yaratdığı risklər təhlili aparılıb. Elektron tibb mühitində qərarların qəbul olunmasının dəstəklənməsinə dair mövcud yanaşmalar, metod və vasitələr analiz olunub. Əhalinin sağlamlığını təyin edən faktorlar təhlili və çoxssenarili iyerarxik analiz metodu əsasında onların ölkənin tibbi təhlükəsizliyinə təsirinin qiymətləndirilməsi də görülər işlər sırasındadır. G2C sektorunda elektron tibb xidmətlərin göstərliməsinə dair mövcud təcrübə əsasında tövsiyələr verilib.
Tibbi sosial şəbəkələrin istiqaməti və əsas subyektləri də müəyyənləşib, istifadəçilər maraq dairələrinə görə seqmentləşdirilib və onlar arasında qarşılıqlı münasibətlər təyin edilib. Əhalinin sağlamlığının tibbi-demoqrafik aspektlərinin monitorinqi üzrə coğrafi paylanmış sistemin arxiterturu və funksional prinsipləri işlənilib. E-səhiyyə sistemlərində simsiz bədən sensorları şəbəkələrində informasiya təhlükəsizliyinin təmin edilməsinin elmi-praktiki problemləri müəyyən edilib.
İşə qəbul prosesində tibb mütəxəssislərinə olan tələb və təklifin intellektual idarə olunması üçün situasiyaların qeyri-səlis oxşarlığı əsasında qərarların qəbulu metodlarının təklifi də görülən işlər sırasındadır. Sağlamlıq imkanları məhdud insanların cəmiyyətə inteqrasiyasında sosial medianın rolu araşdırılıb və təkliflər verilib.
İnformasiya iqtisadiyyatı ilə bağlı təkliflər
Məlum olduğu kimi, İKT iqtisadiyyatın əsas tərkib hissəsindən birinə çevrilib. İnstitut bunu nəzərə alara e-iqtsadiyyat sahəsində də araşdırmaları dərinləşdirib. İnformasiya və bilik iqtisadiyyatını müxtəlif səviyyələrdə xarakterizə edən göstəricilər araşdırılaraq, indeks təklif olunub. Kompozit indeksin formalaşmasına təsir edən faktorlar müəyyən edilib və onlar arasında asılılığın araşdırılması üçün yanaşma təklifi irəli sürülüb.
Yaşıl iqtisadiyyatın formalaşma səviyyəsini xarakterizə edən ilkin göstəricilər sistemi və onun inkişafına təsir edən amillərin araşdırılmasına dair metodika da təklif olunur. İnnovativ texnoparkların fəaliyyətinin müqayisəli qiymətləndirilməsi metodikası işlənilib. Predmet sahəsinin terminlərinin semantik şəbəkəsinin avtomatik qurulma texnologiyaları araşdırılıb. Öyrədici-əyləncəli terminologiya üzrə tədqiqatlar aparılıb və təkliflər işlənib.
Transliterasiya üzrə mövcud vəziyyət araşdırılıb, problemlər və onların həlli yolları göstərilib. Transliterasiyanın milli elektron kitabxanalarda istifadə imkanları araşdırma mövzusu olub, mövcud problemlər və onların həlli perspektivləri verilib. Verilənlərin emalında transliterasiya və transkripsiyanın rolu analiz olunub.
Z.MƏMMƏDLİ
Yazı Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun maliyyə yardımı ilə "İnformasiya və kommunikasiya texnologiyalarının inkişaf etdirilməsi” layihəsi çərçivəsində hazırlanıb.
Bölməyə aid digər xəbərlər
22-06-2022, 12:01
Patrik Andrade "Qarabağ"dan ayrılıb
31-05-2021, 10:30
Ermənilər dövlət sərhəddində növbəti təxribat törədib?
11-01-2020, 17:00
Mərkəzi Seçki Komissiyası DSK-nın qərarını ləğv edib
27-01-2019, 21:02
Elektron elm üçün fundamental layihələr icra olunur - Foto
20-01-2019, 11:03
Müasir texnologiyaların tətbiqi daha da sürətlənir
12-01-2019, 18:12
“Qaynar xətt” vətəndaşların işini asanlaşdırıb
5-01-2019, 10:28
Bir mərkəzdə 46 elektron xidmət... - Fotolar
29-12-2018, 21:27
İKT sahəsində mühüm araşdırmalar aparılıb
22-12-2018, 21:39
İnnovativ və texnoloji yeniliklər…
15-12-2018, 22:52
İKT-yə investisiya qoyuluşu 69 faiz artıb
8-12-2018, 23:15
50-dən artıq startap...
30-11-2018, 07:12
İKT ilə bağlı yeni tədbir…
25-11-2018, 08:57
Elektron dövlət və E-elm... - Yeniliklər
19-11-2018, 09:46
Vətəndaşlara “şəxsi kabinet” hazırlanır
4-11-2018, 17:41
Elektron sənəd dövriyyəsi yeni mərhələyə qədəm qoyur
28-10-2018, 06:21
“Rəqəmsal hökumət”ə keçid başlayıb
20-10-2018, 20:14
Dövlət orqanlarında elektron xidmətlərin təşkili araşdırılır
15-10-2018, 01:12
İKT sektoru üzrə gəlirlər 1,2 milyard manata yüksəlib
7-10-2018, 06:54
“Azərbaycan kosmik sənayedə də mövqeyini ortaya qoyur”
29-09-2018, 14:26
Elektron ticarətin strategiyası hazırlanır
24-09-2018, 00:33
Elektron mediada təhlükəsizlik müzakirə olunub
16-09-2018, 11:19
İnformasiya ehtiyatları təkmilləşdirilir - Qaydalar
1-09-2018, 00:13
İKT sahəsində yeni layihələr reallaşdırılacaq
24-08-2018, 15:12
Müasir texnologiyaların tətbiqi genişlənir
13-08-2018, 10:12
Daha bir peykimiz orbitə hazırlanır
5-08-2018, 15:32
Ölkəmizdə elektron ticarət dövriyyəsi artır
30-07-2018, 13:35
İKT üçün yeni tədbirlər planı var
23-07-2018, 02:27
Müasir texnologiyalar daha da təkmilləşdirilir
14-07-2018, 14:01
“Elektron hökumət”ə müraciətlərin sayı 23 milyonu ötüb
7-07-2018, 22:21
Əmlakla bağlı elektronlaşma prosesi genişlənir - Yenilik
30-06-2018, 14:10
Müasir texnologiyalar biznes mühitini yaxşılaşdırır
23-06-2018, 10:45
İKT sahəsində elmi araşdırmalar davam etdirilir
11-06-2018, 01:03
Virtual məkan uşaqlar üçün təhlükəyə çevrilib - Ekspert
2-06-2018, 11:32
Elektron sənədləşmənin yeni mərhələsinə start verilib
26-05-2018, 21:57
İKT böyük şirkətləri bir araya gətirib
19-05-2018, 21:50
“Elektron dövlət” idarəçilik keyfiyyətini artıracaq
14-05-2018, 20:32
“Mobil elektron imza" layihəsinə start verilib
6-05-2018, 21:58
İnformasiya təhlükəsizliyi ilə bağlı yeniliklər edilir
28-04-2018, 10:46
Uşaqların zərərli informasiyalardan qorunması prioritetə çevrilib
23-04-2018, 23:28
Çətin relyefli ərazilərdə 4-cü nəsil texnologiyanın tətbiqi üçün yeni işlər görülür
16-04-2018, 19:59
Təhlükəsizlik Mərkəzi Azərbaycanın virtual sərhədlərini necə qoruyur?
8-04-2018, 12:25
Elektron media və sosial şəbəkələrin problemi – Ekspertlər
31-03-2018, 06:58
Dövlət xidmətlərində elektronlaşmanın yeni mərhələsi başlayır
17-03-2018, 08:46
İKT üzrə yeni tədqiqatlar aparılır
11-03-2018, 09:23
“Azerspace-1”in 25-dən çox ölkədə müştəri bazası var
3-03-2018, 09:32
Elektron arayışların tətbiqi...
25-02-2018, 11:06
Şagird qəbulunun elektronlaşdırılması valideynlərin işini asanlaşdırıb
12-02-2018, 22:01
Təhsildə müasir texnologiyaların tətbiqinə yeni imkanlar yaranır
Milli Qəhrəman Pəhlivan Fərzəliyevin oğlu deyir ki, 44 günlük savaşda iştirak etmək arzusu həyata keçməsə də, döyüşlərin şiddətli vaxtında atasının şəhid olduğu Xəzəz dağını ziyarət edə bilib
Şair deyir ki, nə tənqidçiləri qınayır, nə də pul verib onlara tənqid adı altında tərif yazdıranları
Əks-kəşfiyyat xidmətinin sabiq rəhbəri deyir ki, hava hücumu reallaşarsa, itkilər böyük ola bilər
Eyni tamaşada həm Dövşanı, həm də Tülkünü səsləndirən Aygül Ağayeva deyir ki, kuklaçı olmaq çox çətindir
Məhəmməd Şahməmmədli “Apatiya”nı şedevr hesab etmir və filmdə səhvlərin olduğunu deyir
