Məhəmmədsadıq mirzə Müəzzi - Çevik siyasətin memarı

Xəbər lenti

18:32 / 25-07-2025

DİN-də əməliyyat müşavirəsi keçirilib - Foto

18:20 / 25-07-2025

Oleq Bakinskiyə hökm oxunub

18:03 / 25-07-2025

Ceyhun Bayramov Slovakiyanın səfirini qəbul edib

17:34 / 25-07-2025

Qarabağda yenidən güclü yanğınlar başlayıb - (Yenilənib)

17:33 / 25-07-2025

Professor: Rusiya Gürcüstanı itirib, Ermənistanı itirir, Azərbaycanı itirmək üzrədir

17:15 / 25-07-2025

Hərbi pilotlar təlim-məşq uçuşlarını icra ediblər - Video

17:10 / 25-07-2025

Rusiyada daha bir azərbaycanlı biznesmenin ofisində axtarışlar aparılır

16:47 / 25-07-2025

Pirallahıda əməliyyat: keçmiş məhkum 42 kq narkotiklə saxlanılıb

16:32 / 25-07-2025

Daha 232 nəqliyyat vasitəsi hərraca çıxarılıb

16:23 / 25-07-2025

Əli Əsədov Somalinin XİN başçısı ilə görüşüb

16:19 / 25-07-2025

Məşğulluq Agentliyi anbar icarəyə götürüb – Ayı 106 min manata

16:10 / 25-07-2025

Azərbaycan Cənubi Qafqazı əməkdaşlıq platformasına çevirməyi təklif edir - Deputat

15:48 / 25-07-2025

Nazirlik: Aktyor Allahverdi Yolçuyevə müvafiq dəstək göstərilir

15:41 / 25-07-2025

Mühəndis Zukerberqin 1,25 milyard dollarlıq iş təklifindən imtina edib

15:37 / 25-07-2025

"Neftçi" futbolçu Alfa Konte ilə yolları ayırıb

15:24 / 25-07-2025

Donald Trampın Ukraynaya dönüşü...

14:46 / 25-07-2025

Ağdam və Cəbrayıla növbəti köç karvanları gedib - (Yenilənib)

14:37 / 25-07-2025

Şəxsiyyət vəsiqəsi haqqında qanuna dəyişiklik təsdiqlənib

14:20 / 25-07-2025

"Qobu Park-2"də əyilən binalar daha bir problem yaradıb

13:49 / 25-07-2025

İki ölkə 50 illik müdafiə müqaviləsi imzalayıb

13:35 / 25-07-2025

Almaniya Ukrayna üçün 340 milyon dollar ayırıb

13:00 / 25-07-2025

Arif Babayevin vəziyyəti yaxşılığa doğru gedir - Yenilənib

12:55 / 25-07-2025

İstanbulda İranın üç ölkə ilə kritik nüvə danışıqları keçirilir

12:45 / 25-07-2025

Əli Əsədov yeni qərar imzalayıb

12:37 / 25-07-2025

İlknur Turkut növbəti dəfə cəzalandırılıb

12:25 / 25-07-2025

Zelenski-Putin görüşü baş tuta bilər

12:15 / 25-07-2025

Fərdi jurnalist müsabiqəsinin qalibləri bəlli olub - Siyahı

12:13 / 25-07-2025

Trampın Cənubi Qafqaz siyasəti: Son məqsəd nədir?

12:08 / 25-07-2025

Sabahın hava proqnozu açıqlanıb

11:46 / 25-07-2025

Makronun planı ABŞ və İsraili qəzəbləndirib

Xəbər lentinin davamı

Ən çox oxunanlar

11:54 / 21-07-2025

Professor hakim partiyadan istefa verib

17:03 / 24-07-2025

Abdulla: Aktyorları attestasiyadan keçirmək lazımdır - Müsahibə

17:42 / 21-07-2025

Prezident media nümayəndələrini təltif edib - (Siyahı)

15:36 / 21-07-2025

Cəlaloğlu: Keçmiş sovet respubliklarının işğalı real təhlükədir

13:21 / 21-07-2025

Prezidentin dedikləri yaxın gələcək üçün yol xəritəsidir - Professor

12:21 / 21-07-2025

Deputat: Prezidentin çıxışı beynəlxalq hüquq normalarına əsaslanır

11:20 / 24-07-2025

Rusiya ilə bağlı daha bir hərbi sirrin üstü açılıb

10:34 / 21-07-2025

İran üç ölkə ilə nüvə danışıqlarına hazırlaşır

14:59 / 22-07-2025

Növbəti köç karvanı Cəbrayıla çatıb - (Yenilənib)

11:29 / 22-07-2025

Türkiyə şərtləri dəyişir - Foto

15:30 / 22-07-2025

Təbiət hadisəsi dünyanı qaranlığa qərq edəcək

15:12 / 23-07-2025

Ürəyin müalicəsi üçün inqilabi yenilik ediblər - Foto

Məhəmmədsadıq mirzə Müəzzi - Çevik siyasətin memarı - Foto
Tarix: 03-04-2020 19:50 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU

Şirift ölçüsü:

Məhəmmədsadıq mirzənin babası Abbas mirzədir. Qacarlar dövlətinin hökmüranı Fətəli şahın vəliəhdi olub. Onun haqqında tarixi kitablarda və internet resurslarında kifayət qədər məlumat olduğundan əlavə bilgi verməyi lüzumlu saymırıq.

Məhəmmədsadıq mirzənin atası Bəhram mirzə Abbas mirzə оğlu 1806-cı ildə Təbriz şəhərində anadan оlmuşdu. Mükəmməl saray təhsili almışdı. Müəzzəddövlə ləqəbini daşıyırdı.

Bəhram mirzə 1834-cü ildə Kirmanşah, Lurеstan və Xuzistan əyalətlərinin hakimi təyin еdilmişdi.

Bəhram mirzə 1859-cu ildə, Müzəffərəddin şah Təbrizi vəliəhd kimi idarə еdən zaman оna naiblik еtmişdi.

Bəhram mirzə Nasirəddin şahın hakimiyyəti dönəmində ədliyyə naziri olmuşdu.

Bəhram mirzə 1882-ci ildə vəfat еdib.

Bəhram mirzənin törəməsi Müəzzi sоyadını daşıyır.

Bəhram mirzə Məhəmmədhəsən xan Ziyadoğlu-Qacarın qızı ilə ailə qurmuşdu. İsmayıl mirzə, Məhəmmədsadıq mirzə adlı оğlanları vardı.

Bəhram mirzənin ikinci оğlu Məhəmmədsadıq mirzə 1866-cı ildə Təbriz şəhərində anadan оlmuşdu. Mükəmməl saray təhsili almışdı. Müəzzəddövlə ləqəbini daşıyırdı.

Məhəmmədsadıq mirzə Müəzzəddövlə Qacarlar dövlətinin ictimai-siyasi həyatında fəal iştirak etmiş görkəmli dövlət xadimi idi. Dövlətin idarə aparətında ən məsul vəzifələr tutmuş və həmin vəzifələrin öhdəsindən şərəflə gəlmişdir. Onun fəaliyyəti çox çətin dövrə təsadüf edirdi.

Birinci Dünya Müharibəsi başlandıqdan sonra Osmanlı dövlətinin cəhdlərinə baxmayaraq, Qacar hökuməti Azərbaycandan rusları çıxara bilmədi. 1914-cü il oktiyabrın 2-də Xarici İşlər vəzirliyi Rusiya səfirliyinə məktubla müraciət edərək, bitərəf olduğunu bildirdi və buna görə də rus qoşunlarının çıxmasını tələb etdi. Lakin Rusiya səfirliyi 4 gün sonra məktuba cavab verərək, bu tələbi qəbul etmədiyini bildirdi. Osmanlı dövləti isə qonşuluğunda rus hərbi qüvvələrinin yerləşməsinə sakit baxa bilmədiyi üçün ordusunu Azərbaycanla sərhədə gətirdi.

Məhəmmədsadıq mirzə Müəzzi - Çevik siyasətin memarı

Məhəmmədsadıq mirzə Müəzzəddövlə həmin dövrdə Urmiyanın hakimi idi. Onun hakimiyyəti dönəmində Urmiyada Osmanlı və Rusiya imperiyalarının qoşunları toqquşmuşdu.

Urmiya 1914-cü il dekabrın axırlarında türk ordusu, 1915-ci il yanvarın 15-də Rusiya qoşunları tərəfindən işğal edilərək, hərb və zorakılıq meydanına çevrildi. Əldə olan məlumata görə, sosial, iqtisadi və maddi çətinliklər qarşısında qalan yerli əhalinin 15 faizi həlak olmuşdu.

Osmanlılar 1915-ci ilin yanvarından 24 may tarixinə qədər Salmas və Urmiyanı nəzarət altında saxladılar. Salmas osmanlıların əlində idi, Xoy isə rusların. 1915-ci il yazın əvvəllərindən etibarən Osmanlılar bütün qüvvələrini Xoy şəhərini tutmaq və rusları Azərbaycandan geri oturtmağa yönəltdilər. Bu məqsədlə 1915-ci il 9 və 15 yanvarda Osmanlı qüvvələri Xoyda rus mövqelərinə hücum etdilər. Yanvarın 12-də isə Təbriz ətrafından Mərəndə hücum edərək, Xoyu təzyiq altında saxladılar. Lakin Mərənd döyüşündə Osmanlılar məğlubiyyətə uğradılar. Onların 8 ağır topu rusların əlinə keçdi. Təbriz şəhəri yanvarın 14-də Osmanlıların əlinə keçmişdi, yanvarın 30-da isə 1500-3000 nəfərlik qüvvə ilə ruslar tərəfindən tutuldu. İngilislər onların sayının 600 nəfər olduğunu göstərmişlər.

1915-ci ildə vəliəhd Məhəmmədhəsən mirzə Azərbaycana vali göndərilmişdi. Müəzzəddövlə onun saray və təşrifat naziri təyin olunmuşdu. Onun əvəzinə Urmiyaya Nasirəddin şahın oğlu Yəminəddövlə vali göndərildi.

Müəzzəddövlənin dəvəti ilə osmanlılar Təbrizdə olduqları iki həftə müddətində yerli əhali ilə yaxşı rəftar etmişdilər. Osmanlı komandanının şəhərə daxil olduğu ilk günlərdə fars və türkcə bəyanatlar verməsi ictimai fikrə böyük təsir etmişdi. Osmanlılar bəyan etmişdilər ki, onlar Təbrizi qarət etmək üçün yox, müsəlman diyarı olan Azərbaycanı erməni və ruslardan qurtarmaq üçün gəlmişlər. 1915-ci il fevral ayının əvvəllərində sayca 520 nəfərdən çox olan Osmanlı əsgərləri Savucbulaqda toplaşmışdılar. Urmiya gölünün şərqi rusların, cənubu isə osmanlıların əlində idi.

Məhəmmədsadıq mirzə 1948-ci ildə vəfat edib.

Məhəmmədsadıq mirzə Müəzzəddövlənin həyat və fəaliyyəti indiyə qədər təhlil və şərh edilməmişdir. O, iti zəkasını, tükənməz enerjisini, yüksək iş qabiliyyətini və erudisiyasını Qacarlar dövlətçiliyinin möhkəmlənməsinə həsr etmişdir.

Müəllifin bütün yazıları - Ənvər ÇİNGİZOĞLU

Bütün yazarlar

Ana səhifəyə dön