Mirzə Mehdi xan Azəri: İran şahbanusu Fərəhin babası
Tarix: 27-04-2020 16:05 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Mirzə Mehdi xan Azəri: İran şahbanusu Fərəhin babası

Diba ailəsi Təbatəbai seyidlərinə bağlıdır. Təbrizin tanınmış ailələrindən olub, Azərbayvan xalqının tarixində önəmli rol oynamışlar. Bu ailəni təmsil edən şəxslər dövlətçilik, idarəçilik, hərb, mədəniyyət, elm tariximizə parlaq səhifələr yazmışlar. Dibalar barəsində çağdaş tarixdə dəyərli tədqiqat əsərləri yazılmayıb. Bu ulu soy-kökə bağlı layiqli insanlarımız haqqında bilmədiklərimiz xeylidir. Bunlardan biri.

Mirzə Mehdi xan Hacı Mirzə Məhəmmədrəfi oğlu Təbatəbai-Diba 1879-cu ildə Təbriz şəhərində anadan olmuşdur. Atası Hacı Mirzə Məhəmmədrəfi Nazimülüləma şəhərin ali mərtəbəli, yüksək məqamlı, mötəbər din xadimlərindən idi. Oğlu Mehdiyə əvvəlcə ev, sonra mədrəsə təhsili vermişdi. Mədrəsəni bitirən Mehdi cəmiyyətdə bilikli, dindar, əxlaqlı, ağır təbiətli, fəzilətli və müdrik bir şəxs kimi tanınmışdı. Dövrünün bir çox savadlı şəxsləri kimi, o da saraya bağlanmışdı. Qacarlar dövlətinin taxt-tac vəliəhdi olan Müzəffərəddin mirzənin sarayında katib kimi işə başlamışdı.

Əmirnizam Həsənəli xan Gərrusi onun istedadını idrak edib, valiliyə, dövlət qulluğuna dəvət etmişdi. Ordan Rusiyaya göndərilmiş, Sankt-Peterburq şəhərində ali hərbi təhsil almışdı. Əmisi burda səlahiyyətli səfir olduğundan, hər cür dəstək görmüşdü. Hərbi məktəbi poruçik rütbəsi ilə bitirən Mehdi xan Təbrizə dönmüşdü. Sonra sultan (kapitan) rütbəsiylə İran Kazak briqadasına göndərilmişdi. Burda general-leytenant (mirpənc) rütbəsinədək yüksəlmişdi.

Mirzə Mehdi xan əvvəlcə Mükərrəmüddövlə, sonra Şüaüddövlə ləqəbinə layiq görülmüşdü.

Mirzə Mehdi xan Azəri 1899-cu ildə Qacarlar dövlətinin Xarici İşlər vəzarətində xidmətə başlamışdı. Sonra vəliəhd Məhəmmədəli mirzənin xarici əlaqələrinə rəhbərlik etmişdi.

Mirzə Mehdi xan Azəri: İran şahbanusu Fərəhin babası

Mirzə Mehdi xan Azəri Müzəffərəddin şahı Avropa səfərində müşaiyət etmişdi.

Mirzə Mehdi xan Azəri 1323-cü (1905) ildə Qacar dövlətinin Parisdəki səfirliyində katib, 1330-cu (1912) ildə Batum konsulluğunda çalışmışdı.

Mirzə Mehdi xan Azəri 1918-ci ildə İranın Hollandiyada vəziri-muxtarı olmuşdu.

Mirzə Mehdi xan Azəri 1926-cı ildə Xarici İşlər vəzarətində müşavir vəzifəsində xidmət edirdi.

Mirzə Mehdi xan Azəri 1928-ci ildə Xarici İşlər vəzarətinin 4-cü şöbəsinin rəisi vəzifəsində çalışmışdı.

Mirzə Mehdi xan Azəri 1929-cu ildə Tehran şəhərində vəfat edib. Həzrət Məsumənin hərəmində dəfn edilib.

Mirzə Mehdi xanın Söhrab xan adlı oğlu, Tələtüddövlə xanım adlı qızı vardı.

Müəllifin bütün yazıları - Ənvər ÇİNGİZOĞLU



Bölməyə aid digər xəbərlər
{sape_links}{sape_article}