11:03 / 25-04-2024
İordan çayının qərb sahilində gərginlik böyüyür
10:56 / 25-04-2024
Daha bir direktor vəzifədən azad edilib
10:48 / 25-04-2024
Fatih Terimin komandası darmadağınla uduzub
10:32 / 25-04-2024
Komanda-qərargah təlimləri keçirilib - Video
10:27 / 25-04-2024
Aprelin 28-də 20 minə yaxın bakalavr magistraturaya imtahan verəcək
10:21 / 25-04-2024
Mayın 1-dən balıq ovu qadağan olunacaq
09:52 / 25-04-2024
Xankəndidə yenə silah-sursat tapılıb
09:43 / 25-04-2024
Millimiz bu gün Özbəkistan komandası ilə qarşılaşacaq
09:40 / 25-04-2024
Türkiyədə daha 23 İŞİD üzvləri saxlanılıb
07:58 / 25-04-2024
Çin “TikTok”un qadağasına qarşı çıxır
07:52 / 25-04-2024
ABŞ rusiyalıların Meksikaya getməsinə mane olur
07:49 / 25-04-2024
Kuba prezidenti etiraz edir
07:39 / 25-04-2024
Tramp: “Bayden yəhudilərə nifrət edir”
07:34 / 25-04-2024
Fransızların ardınca amerikalılar...
07:31 / 25-04-2024
Yanacaqsız işləyən kosmik mühərrik icad edilib
07:03 / 25-04-2024
Macarıstanın xarici işlər və ticarət naziri Bakıya gəlib
22:54 / 24-04-2024
ABŞ Azərbaycan və Ermənistan arasında əldə olunmuş razılaşmanı alqışlayıb
21:42 / 24-04-2024
Erməni xəyanəti: həkim 40 türk əsgərini zəhərləyib
20:28 / 24-04-2024
İlham Əliyev və Sadır Japarov Bakıda Çingiz Aytmatovun abidəsinin açılışını edib - Fotolar
19:29 / 24-04-2024
İran qoşunları Suriyanı tərk edir
19:16 / 24-04-2024
“Su-35”-lər "Patriot"-u aldada bilir
19:04 / 24-04-2024
Sadır Japarovun şərəfinə dövlət ziyafəti verilib
17:55 / 24-04-2024
Milli Məclis 3150 manatlıq kompüteri niyə 6 minə alır? - 830 minlik tenderlə bağlı qalmaqal
17:46 / 24-04-2024
Azərbaycan-Əlcəzair enerji əməkdaşlığı müzakirə edilib
17:29 / 24-04-2024
24 Aprel - Erməni Yalanı Günüdür
17:16 / 24-04-2024
Şadlıq saraylarında şişirdilmiş qiymətlər... - Ekspertdən şərh
17:04 / 24-04-2024
Keçmiş nazirin meyiti tapılıb
16:56 / 24-04-2024
Rus ordusu daha bir yaşayış məntəqəsini ələ keçirib
16:44 / 24-04-2024
Məhkəmə saxlanılan nazir müavini ilə bağlı qərar verib
16:35 / 24-04-2024
Lukaşenko: "Anlamaq olmur, onlar bununla kimin qarşısını almaq istəyirlər?"
19:13 / 20-04-2024
Bakıda taxta bazarında yanğın olub - Fotolar (Yenilənib)
22:20 / 20-04-2024
ABŞ Ukraynaya 61 milyard dollar ayırıb
18:56 / 22-04-2024
Azərbaycan və Rusiya prezidentlərinin təkbətək görüşü olub - (Yenilənib) - Fotolar
00:11 / 23-04-2024
Sağlam və uzun ömür yaşamağın 10 asan yolu var - Siyahı
18:01 / 21-04-2024
Dünyanın idman paytaxtı olması üçün Bakının namizədliyi irəli sürülüb
13:54 / 22-04-2024
Füzuli şəhərinə növbəti köç olub - (Yenilənib)
09:53 / 22-04-2024
Ümid nəğməsi - Etibar Cəbrayıloğlu yazır
13:13 / 20-04-2024
Müğənni Cavanşir Məmmədov vəfat edib
16:10 / 22-04-2024
Ölkələr sürətlə silahlanır - Ümumi hərbi xərclər 2,4 trilyon dolları keçib
14:10 / 23-04-2024
Füzuli şəhərinə növbəti köç karvanı yola salınıb - (Yenilənib)
16:58 / 23-04-2024
İlham Əliyev “COP29 və Azərbaycan üçün Yaşıl Baxış” beynəlxalq forumda iştirak edir - (Yenilənib)
00:02 / 23-04-2024
Məşhur boksçu Mayk Tayson şirkətin səfiri olub
Mahmud xan Ənsari: tanımağa dəyər... - Fotolar
Tarix: 26-05-2020 21:17 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Hər bir cəmiyyətin daxilindəki qarşılıqlı münasibətlər, ilk növbədə, nəsillərin dialoqudur. Yəni bəziləri nəyisə göstərməyə və sübut etməyə çalışır, digərləri isə bütün bunlara çox cüzi həvəslə və müəyyən qədər şübhə ilə yanaşırlar. Bu yaxınlarda sosial şəbəkə vasitəsilə bir cavan oğlan mənə sual ünvanladı:
- Müəllim, bu qədər keçəndən-keçmişdən yazırsan və paylaşırsan. Bunlar bizim nəyimizə gərəkdir? Elələrindən bəhs edirsiniz ki, heç ad familyalarını düzgün tələffüz edə bilmirik. Bizi keçmiş ilgiləndirmir. Onlar keçmişdə qaldılar...
Fikirləşdim ki, bu həyati aksiom həmişə bəşəriyyətin daha rasional gələcəyə doğru tarixi hərəkət prosesi ilə eyniləşdirilib və belə də olacaqdır. Bu aksiom əsrlər boyu xalqları və dövlətləri müşayiət edən, öz mahiyyətini dəyişməyən sosiumun daxilindəki əlaqələr kompleksinin rəmzidir. Oğlum, bu gün insan sabahın formalaşmaqda olan mütərəqqi, səmərəli və çox vaxt ötəri gündəliyinin əsas elementi kimi çıxış edir, çünki tarixi prosesin sürəti əhəmiyyətli dərəcədə artmışdır. Tarixi unutmaq xalqların qarşısına yeni faciələr çıxara bilər. Millətimizin başladığı azadlıq uğrunda mübairzəsində bu qədər ağır hadisələrdən keçməsinin səbəblərindən biri də keçmiş faciəvi hadisələri barədə kifayət qədər məlumatlı olmamağımız və onları düzgün qiymətləndirə bilməməyimiz idi. Bu bir dərsdir. Bəzi öyrəncilər dərslərinə həvəssiz yanaşırlar.
Mahmud xan Azərbaycanda və İranda məşhur olan Ənsari ailəsinə bağlıdır. Bu ailənin soy-kökü Şeyx Cabir ibn Abdullah əl-Ənsariyə çatır. Bu ailənin nümayəndələri Şimali Azərbaycanda Cəbrayıl, Qubadlı, Qərbi Azərbaycanda Sisyan, Gorus, Cənubi Azərbaycanda Qaradağ bölgəsində yaşayırdılar. İranda isə İsfahan və Xorasan əyalındə öz soyadlarını sürdürürlər.
Mahmud xan Möhbəli xan oğlu 1871-ci ildə dünyaya göz açmışdı. Orta təhsilini mədrəsədə almışdı. Sonra Osmanlı məmləkətinə, İstanbula yollanmışdı. Burda hərbi məktəb oxumuşdu. Hərbi məktəbi bitirəndən sonra Osmanlı ordusunda xidmətə başlamışdı. 15 ilə paşa (general) ünvanı almışdı. I Dünya müharibəsi başlayanda ordudan tərxis olub, Nəcəf və Kərbəlaya gəlmişdi. Burda dini təhsil almışdı. Sonra İrana dönmüşdü. 1919-cu ildə sərtib (briqadir) rütbəsi ilə Kazak dviziyasında xidmətə başlamışdı. (Aqili Baqir, Şərhi-hal rical siyasi və nizamiyi müasir İran, Tehran, 1370, I c. s. 231)
Mahmud xan Ənsari 1921-ci ildə Seyid Ziyaəddin Təbatəbainin hökuməti istefa verəndən sonra İsfahana getmişdi. Bir müddət valilikdə xidmət etmişdi. Rza xan Sipəh hərbi nazir olandan sonra Tehrana dönmüşdü. Onun göstərişi ilə paytaxt qarnizonunda xidmət etmişdi. Şəhərin hərbi hakimi olmuşdu. Rza xan Sultan Əhməd şah Qacardan 4 nəfər zabitə Əmir Ləşkər (general-mayor) rütbəsi istəmişdi ki, biri də o idi.
Mahmud xan Ənsari hərbi nazirliklə Milli Məclisin əlaqəsini yaratmışdı. Rza xan Sipəh Baş nazir təyin ediləndən sonra Mahmud xanı Tehran polis idarəsinin rəisi təyin etmişdi. Bir müddətdən sonra öz xahişi ilə bu vəzifəni sərhəng (polkovnik) Məhəmməd xan Dərgahiyə verib Sultan Əhməd şahı müşaiyət etmişdi. Şah ona Əmir İqtidar ləqəbini vermişdi.
Mahmud xan Ənsari 1924-cü ildə Poçt və Teleqraf Nazirliyində xidmət etmişdi. Rza xan Sipəh Şeyx Xəzəl qiyamını yatırmağa yollananda Əmir İqtidar onu müşaiyət etmişdi.
Mahmud xan Ənsari Sultan Əhməd şah Qacarın son illərində Daxili İşlər vəziri olmuşdu. Nazirlikdə islahat aparmışdı. Bu vəzifədə çalışarkən Sərdari Müəzzəz Bocnurdini Bocnurd, Cüveyn və Şirvan şəhərlərinə hakim təyin etmişdi. Sərdari Müəzzəz Xorasan valisi ilə yola getmədi. Məlikəşşüara Baharın da “Xorasan fironu” adlandırdığı general Canməhəmməd xan Əmir Əlai ilə heç dolanmadı. Mahmud xan əhalinin narazı qaldığı məmurları nazirlikdən xaric etmişdi. Canməhəmməd xan Əmir Əlai Sərdari Müəzzəzin də imzasını saxtalaşdıraraq, nazirlikdən qovulmuş adamlarla birlikdə Fransaya, Sultan Əhməd şahın adına bir məktub göndərdilər. Şahdan İrana geri dönməsini xahiş etdilər. Onlar Əmir İqtidarın da onların adamı olmasını bildirirdilər. Məktub Qacarlar dövlətinin Parisdəki səfarətxanasına göndərilmişdi. Səfarətdə işləyən və Sərdari Sipəhə xidmət edən bir məmur məktubu ələ keçirib, Rza xana göndərdi. Rza xan məktubu oxuyandan sonra Mahmud xana qəzəbləndi. Əvvəlcə onu işdən azad etdi, sonra Qələbəyi zindanına saldı. Bir müddətdən sonra Əmir İqtidarın suçsuzluğu ortalığa çıxdı. Sərdari Sipəh onu zindan azad edib, vəzifəyə dəvət etdi. Mahmud xan Ənsari qətiyyətlə boyun qaçırdı. (Əli Hüseynxani, Əmir Ləşkər Mahmud xan Ənsari (Əmir İqtidar)
Mahmud xan Ənsarinin beş oğlu, üç qızı vardı. Oğlanları Səfərəli xan, Vəli xan, Nüsrətulla xan, İsmayıl xan və Cəmşir xan Məhəmmədrza şahın dövründə yüksək vəzifə tutmuşdular.
Hə, oğlum, bizim vəzifəmiz ondan ibarətdir ki, tarixi sizə tanıdaq. Hətta siz istəməsəniz də...
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 26-05-2020 21:17 | Bölmə: Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Hər bir cəmiyyətin daxilindəki qarşılıqlı münasibətlər, ilk növbədə, nəsillərin dialoqudur. Yəni bəziləri nəyisə göstərməyə və sübut etməyə çalışır, digərləri isə bütün bunlara çox cüzi həvəslə və müəyyən qədər şübhə ilə yanaşırlar. Bu yaxınlarda sosial şəbəkə vasitəsilə bir cavan oğlan mənə sual ünvanladı:
- Müəllim, bu qədər keçəndən-keçmişdən yazırsan və paylaşırsan. Bunlar bizim nəyimizə gərəkdir? Elələrindən bəhs edirsiniz ki, heç ad familyalarını düzgün tələffüz edə bilmirik. Bizi keçmiş ilgiləndirmir. Onlar keçmişdə qaldılar...
Fikirləşdim ki, bu həyati aksiom həmişə bəşəriyyətin daha rasional gələcəyə doğru tarixi hərəkət prosesi ilə eyniləşdirilib və belə də olacaqdır. Bu aksiom əsrlər boyu xalqları və dövlətləri müşayiət edən, öz mahiyyətini dəyişməyən sosiumun daxilindəki əlaqələr kompleksinin rəmzidir. Oğlum, bu gün insan sabahın formalaşmaqda olan mütərəqqi, səmərəli və çox vaxt ötəri gündəliyinin əsas elementi kimi çıxış edir, çünki tarixi prosesin sürəti əhəmiyyətli dərəcədə artmışdır. Tarixi unutmaq xalqların qarşısına yeni faciələr çıxara bilər. Millətimizin başladığı azadlıq uğrunda mübairzəsində bu qədər ağır hadisələrdən keçməsinin səbəblərindən biri də keçmiş faciəvi hadisələri barədə kifayət qədər məlumatlı olmamağımız və onları düzgün qiymətləndirə bilməməyimiz idi. Bu bir dərsdir. Bəzi öyrəncilər dərslərinə həvəssiz yanaşırlar.
Mahmud xan Azərbaycanda və İranda məşhur olan Ənsari ailəsinə bağlıdır. Bu ailənin soy-kökü Şeyx Cabir ibn Abdullah əl-Ənsariyə çatır. Bu ailənin nümayəndələri Şimali Azərbaycanda Cəbrayıl, Qubadlı, Qərbi Azərbaycanda Sisyan, Gorus, Cənubi Azərbaycanda Qaradağ bölgəsində yaşayırdılar. İranda isə İsfahan və Xorasan əyalındə öz soyadlarını sürdürürlər.
Mahmud xan Möhbəli xan oğlu 1871-ci ildə dünyaya göz açmışdı. Orta təhsilini mədrəsədə almışdı. Sonra Osmanlı məmləkətinə, İstanbula yollanmışdı. Burda hərbi məktəb oxumuşdu. Hərbi məktəbi bitirəndən sonra Osmanlı ordusunda xidmətə başlamışdı. 15 ilə paşa (general) ünvanı almışdı. I Dünya müharibəsi başlayanda ordudan tərxis olub, Nəcəf və Kərbəlaya gəlmişdi. Burda dini təhsil almışdı. Sonra İrana dönmüşdü. 1919-cu ildə sərtib (briqadir) rütbəsi ilə Kazak dviziyasında xidmətə başlamışdı. (Aqili Baqir, Şərhi-hal rical siyasi və nizamiyi müasir İran, Tehran, 1370, I c. s. 231)
Mahmud xan Ənsari 1921-ci ildə Seyid Ziyaəddin Təbatəbainin hökuməti istefa verəndən sonra İsfahana getmişdi. Bir müddət valilikdə xidmət etmişdi. Rza xan Sipəh hərbi nazir olandan sonra Tehrana dönmüşdü. Onun göstərişi ilə paytaxt qarnizonunda xidmət etmişdi. Şəhərin hərbi hakimi olmuşdu. Rza xan Sultan Əhməd şah Qacardan 4 nəfər zabitə Əmir Ləşkər (general-mayor) rütbəsi istəmişdi ki, biri də o idi.
Mahmud xan Ənsari hərbi nazirliklə Milli Məclisin əlaqəsini yaratmışdı. Rza xan Sipəh Baş nazir təyin ediləndən sonra Mahmud xanı Tehran polis idarəsinin rəisi təyin etmişdi. Bir müddətdən sonra öz xahişi ilə bu vəzifəni sərhəng (polkovnik) Məhəmməd xan Dərgahiyə verib Sultan Əhməd şahı müşaiyət etmişdi. Şah ona Əmir İqtidar ləqəbini vermişdi.
Mahmud xan Ənsari 1924-cü ildə Poçt və Teleqraf Nazirliyində xidmət etmişdi. Rza xan Sipəh Şeyx Xəzəl qiyamını yatırmağa yollananda Əmir İqtidar onu müşaiyət etmişdi.
Mahmud xan Ənsari Sultan Əhməd şah Qacarın son illərində Daxili İşlər vəziri olmuşdu. Nazirlikdə islahat aparmışdı. Bu vəzifədə çalışarkən Sərdari Müəzzəz Bocnurdini Bocnurd, Cüveyn və Şirvan şəhərlərinə hakim təyin etmişdi. Sərdari Müəzzəz Xorasan valisi ilə yola getmədi. Məlikəşşüara Baharın da “Xorasan fironu” adlandırdığı general Canməhəmməd xan Əmir Əlai ilə heç dolanmadı. Mahmud xan əhalinin narazı qaldığı məmurları nazirlikdən xaric etmişdi. Canməhəmməd xan Əmir Əlai Sərdari Müəzzəzin də imzasını saxtalaşdıraraq, nazirlikdən qovulmuş adamlarla birlikdə Fransaya, Sultan Əhməd şahın adına bir məktub göndərdilər. Şahdan İrana geri dönməsini xahiş etdilər. Onlar Əmir İqtidarın da onların adamı olmasını bildirirdilər. Məktub Qacarlar dövlətinin Parisdəki səfarətxanasına göndərilmişdi. Səfarətdə işləyən və Sərdari Sipəhə xidmət edən bir məmur məktubu ələ keçirib, Rza xana göndərdi. Rza xan məktubu oxuyandan sonra Mahmud xana qəzəbləndi. Əvvəlcə onu işdən azad etdi, sonra Qələbəyi zindanına saldı. Bir müddətdən sonra Əmir İqtidarın suçsuzluğu ortalığa çıxdı. Sərdari Sipəh onu zindan azad edib, vəzifəyə dəvət etdi. Mahmud xan Ənsari qətiyyətlə boyun qaçırdı. (Əli Hüseynxani, Əmir Ləşkər Mahmud xan Ənsari (Əmir İqtidar)
Mahmud xan Ənsarinin beş oğlu, üç qızı vardı. Oğlanları Səfərəli xan, Vəli xan, Nüsrətulla xan, İsmayıl xan və Cəmşir xan Məhəmmədrza şahın dövründə yüksək vəzifə tutmuşdular.
Hə, oğlum, bizim vəzifəmiz ondan ibarətdir ki, tarixi sizə tanıdaq. Hətta siz istəməsəniz də...
Müəllifin bütün yazıları - Ənvər ÇİNGİZOĞLU
Bölməyə aid digər xəbərlər
11-04-2022, 21:25
Mazandaran alimi - Ənvər Çingizoğlu yazır
23-03-2022, 18:55
Rəşid Yasəmi: ədəbiyyatda nəciblik nümunəsi
17-03-2022, 09:49
Vahid Dəstigirdi: Nizaminin tədqiqatçısı
12-03-2022, 22:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Səid Nəfisi: Azərbaycan qəhrəmanı Babək Xürrəmdin əsərinin müəllifi
19-10-2021, 09:58
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədəli Füruği: siyasətçi, diplomat, tarixçi, tərcüməçi və millətçi kimi
16-10-2021, 01:06
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Hacıəli xan Rəzmara: Qurban bayramında doğuldu, terror qurbanı oldu
13-09-2021, 16:31
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Şəkinskilərin İran qolu haqqında... - Ənvər Çingizoğlunun araşdırması
10-09-2021, 17:27
Nəcəfqulu xan Sərşar: Qaradağın ağ gün görməmiş şairi
27-08-2021, 16:48
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Məhəmmədqulu xan Alar: inqilabda sərkərdə, işdə sərkar.. - Fotolar
20-08-2021, 13:38
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - İsmayıl xan Şəfai: Tehran-43 konfransında şahın tərcüməçisi - Fotolar
16-08-2021, 15:51
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Seyid Məhəmməd Dəbirsiyaqi: tədqiq və tədrisin işığında - Fotolar
24-07-2021, 16:15
Ənvər ÇİNGİZOĞLU - Qaradağ elləri: beloğludan eloğluya qədər - Ənvər Çingizoğlu yazır