20:33 / 25-04-2024
Almaniyadakı ukraynalı qaçqınlara görə problem yaranıb
20:26 / 25-04-2024
İran-İsrail qarşıdurması: ilk raund daha təhlükəli mərhələyə keçə bilər
19:45 / 25-04-2024
Dünyada 282 milyon insan acdır - BMT
19:17 / 25-04-2024
Rusiya Polşada yaradılacaq nüvə obyektlərinə hücum edəcək
18:56 / 25-04-2024
İran məhkəməsi repçi barəsində edam qərarı çıxarıb
18:42 / 25-04-2024
Milli Məclis Avropa Parlamentinin son qətnaməsinə sərt cavab verib - Bəyanat
18:09 / 25-04-2024
Azərbaycan-Ermənistan sərhədində 20 sərhəd dirəyi quraşdırılıb
18:03 / 25-04-2024
Ermənistanda müxalifətin aksiyası baş tutmayıb, kütləvi həbslər var - Video
18:02 / 25-04-2024
Naxçıvanda fond sədri vəzifədən çıxarılıb
17:55 / 25-04-2024
Papa Fransisk Putinə mesaj göndərib
17:46 / 25-04-2024
Dünyada iqlim böhranı başlayır
17:32 / 25-04-2024
Azərbaycanla Macarıstan arasında enerji əməkdaşlığı barədə müzakirə aparılıb
17:25 / 25-04-2024
Qırğızıstan prezidentinə Qarabağ atı hədiyyə edilib - Fotolar
17:08 / 25-04-2024
İlham Əliyevlə Qırğızıstan prezidenti Füzuli və Ağdamda olublar - (Yenilənib) - Fotolar
16:42 / 25-04-2024
Qırğızıstan prezidentinin Azərbaycana dövlət səfəri başa çatıb
16:41 / 25-04-2024
Türkiyə Mərkəzi Bankı faiz dərəcəsi ilə bağlı qərar verib
16:25 / 25-04-2024
Azərbaycan və Qırğızıstan prezidentləri birgə nahar ediblər
16:09 / 25-04-2024
Avropa Parlamenti Gürcüstanda xarici agentlər haqqında qanunla bağlı qətnamə qəbul edib
16:05 / 25-04-2024
Prezident İlham Əliyev Şarl Mişeli COP29-a dəvət edib
15:50 / 25-04-2024
İspaniya və daha 4 ölkə Fələstin dövlətini tanımağa hazırlaşır
15:32 / 25-04-2024
Keçmiş Ombudsman Elmira Süleymanova vəfat edib - (Yenilənib)
15:32 / 25-04-2024
Simonyan: "Ermənistan və Azərbaycanın bir-birinə qarşı ərazi iddiası yoxdur"
15:08 / 25-04-2024
"Azərbaycanda respondentlərin 74,9%-i "TikTok"a məhdudiyyətlərin tətbiq edilməsini istəyir"
14:43 / 25-04-2024
Malıbəylidə kütləvi məzarlıq aşkarlanıb - Fotolar
14:35 / 25-04-2024
Rasim Balayev: "Onlara baş qoşası deyiləm"
14:29 / 25-04-2024
Qərb Cənubi Qafqazda sabitliyi pozmağa çalışır
14:16 / 25-04-2024
İsrail daha 12 fələstinlini həbs edib
14:06 / 25-04-2024
Qəzzada ölənlərin sayı artıb
13:59 / 25-04-2024
Rusiya XİN: "Sərhədlərin delimitasiyası üzrə bütün səylərini dəstəkləyirik"
13:47 / 25-04-2024
"Yüksəliş" müsabiqəsi: "Ümumi biliklər imtahanı"nın nəticələri açıqlanıb
22:20 / 20-04-2024
ABŞ Ukraynaya 61 milyard dollar ayırıb
18:56 / 22-04-2024
Azərbaycan və Rusiya prezidentlərinin təkbətək görüşü olub - (Yenilənib) - Fotolar
00:11 / 23-04-2024
Sağlam və uzun ömür yaşamağın 10 asan yolu var - Siyahı
18:01 / 21-04-2024
Dünyanın idman paytaxtı olması üçün Bakının namizədliyi irəli sürülüb
13:54 / 22-04-2024
Füzuli şəhərinə növbəti köç olub - (Yenilənib)
09:53 / 22-04-2024
Ümid nəğməsi - Etibar Cəbrayıloğlu yazır
14:10 / 23-04-2024
Füzuli şəhərinə növbəti köç karvanı yola salınıb - (Yenilənib)
16:10 / 22-04-2024
Ölkələr sürətlə silahlanır - Ümumi hərbi xərclər 2,4 trilyon dolları keçib
16:58 / 23-04-2024
İlham Əliyev “COP29 və Azərbaycan üçün Yaşıl Baxış” beynəlxalq forumda iştirak edir - (Yenilənib)
14:03 / 24-04-2024
Professor Nəsib Quliyev özünü güllələyib
00:02 / 23-04-2024
Məşhur boksçu Mayk Tayson şirkətin səfiri olub
00:05 / 23-04-2024
Abramoviç yeni futbol klubunu Avropanın ən yaxşısı edəcək
Molotovdan ta... “Molotov kokteylinə” qədər…
Tarix: 18-04-2020 00:32 | Bölmə: Firuz MUSTAFA
Kitabxana zalının girişində kiçik bir növbə yaranmışdı. Məndən bir az aralıda ortaboylu, eynəkli, ciddi görkəmli, enlialınlı, saçına və bığına dən düşmüş, səliqəli geyimli bir kişi dayanmışdı. Mən bu adamı son vaxtlar tez-tez kitabxanada görürdüm. Onun sifəti çox tanış gəlirdi. Bu adamı hər dəfə görəndə özüm-özümə sual verməli olurdum: görəsən, mən onu haradan tanıyıram? Bu boyda şəhərdə belə bir şəxsi tanışımın olmamasına yüz faiz əmin idim. Çünki Moskvadakı tanışlarımı az qala adbaad tanıyırdım. Bu adamı, daha doğrusu onun şəklini isə, olsa-olsa ya televizorda, ya dərslikdə, ya da qəzet-kitab səhifəsində görə bilərdim. Çox güman ki, məşhur yazıçı və yaxud alımlərindən biridir, sadəcə, indi onun kimliyini yada sala bilmirdim.
Arabir yaxınlıqdakı “tanışıma” altdan-altdan göz qoyurdum. Növbəmiz yetişəndə bilərəkdən ayaq saxladım ki, əvvəlcə bu yaşlı adam keçib getsin. Kişi təşəkkür edirmiş kimi başını yüngülcə tərpədinb irəli keçdi, oxucu biletini girişdə dayanmış qadına uzatdı. Qadın kişinin əlindəki vərəqə giriş üçün ştamp vurub ehtiramla dilləndi:
- Buyurun, Vyaçeslav Mixayloviç.
Kişi kitabxananın pillələrinə yaxınlaşıb ora-bura boylandı, sonra ani olaraq nəsə fikirləşib qıvraq addımlarla oxu zalına sarı döndü.
Arxa tərəfdən kimsə dilləndi:
- İndicə içəri keçən adam Molotov deyildi ki?
Kitabxanaçı qadın cavab verdi:
- Bəli, Molotov idi.
- O, hələ sağdır?
- Görürsüz ki, sağdır.
Başqa bir adam da bu “diskussiyaya” qoşulub dedi:
- Deməli, Stalin də indiyəcən sağ qala bilərmiş...
Son günlər kitabxanada rastlaşdığım bu adamın kimliyini mən yalnız indi bildim.
Vyaçeslav Mixayloviç Molotov vaxtilə SSRİ-nin başçılarından biri, daha doğrusu “ikinci rəhbəri” olmuşdu. O, Stalin komandasının sədaqətli üzvlərindən biri hesab olunurdu.
Molotov 1890-cı ildə anadan olmuşdu. Əsl soyadı Skryabin idi. Onuşaqlı ailənin sayca üçüncü övladı idi. Ailənin digər üzvləri sonralar öz əzəli familiyalarını daşısılar da, Vyaçesalav sonralar özünə inqilabi bir təxəllüs götürmüşdü və onun vaxtilə “Skryabin” olduğunu çoxları bilmirdi. Onun qardaşlarından biri isə - Nikolay Mixayloviç, “Nolinskiy” soyadı ilə tanınmış bəstəkar oldu.
Mixail Skryabin istedadlı uşaq idi. Uşaq vaxtı yaxşı skripka çalırdı. Hətta, arada öz gələcək həmkarı Stalin kimi şeir yazmağı da vardı. Yeri gəlmişkən, Stalin komandasının gələcək Baş naziri 1912-1913-cü illərdə “Pravda” qəzetində redaksiya müdiri vəzifəsində çalışarkən orada Koba ilə, yəni Stalinlə tanış olmuşdu. Mixail məhz bu tanışlıqdan sonra, 1915-ci ildə özünə inqilabi “Molotov” təxəllüsünü götürdü.
Molotov inqilabdan sonra bir müddət Rusiya Bolşeviklər partiyasının katibi vəzifəsində çalışır. Amma bir müddət sonra, 1921-ci ildə, bu vəzifəyə Zinovyev və Kamenevin məsləhəti ilə Stalin seçilir və Baş katib postunu tutur.
Leninin vəfatından sonra Vyaçesalav Molotov hakimiyyət uğrunda gedən mübarizədə daim Stalini dəstəkləyir.
Bildiyimiz kimi, Lenindən sonra Xalq Komissarları Şurasının sədri Aleksey Rıkov seçilmişdi. 1930-cu ildə Rıkov vəzifədən kənarlaşdırıldı, onun yerinə Molotov təyin edildi. Az sonra Stalinin “dostları” Zinovyev, Kamenev, Buxarin, Rıkov güllələndi.
1939-cu ildə SSRİ-nin xarici işlər komissarı Maksim Litvinovu artıq böyük partiya və təsərrüfat təcrübəsi olan Molotov əvəz etdi.
1941-ci ildə Hitler Almaniyası SSRİ-yə hücum edərkən bu barədə radio ilə çıxış edərək sovet xalqına ilk geniş məlumatı da Molotov vermişdi. Uzun illər bu müraciətdə onun işlətdiyi qanadlı frazalar dillər əzbəri oldu: “Bizim işimiz haqq işidir. Düşmən darmadağın ediləcək. Qələbə bizimlədir”.
Müharibədən sonrakı illərdə Molotovla Stalinin arasında bir “soyuqlaşma” başladı. Elə buna görə də Vyaçeslav Mixayloviç 1949-cu ildə öz vəzifəsi ilə vidalaçmalı oldu, onu baş diplomat vəzifəsində Andrey Vışinski əvəz etdi. Molotov MK Rəyasət heyətinin tərkibində qalsa da tez-tez Stalinin tənqidinə məruz qalırdı. Az sonra onun arvadı Polina Jemçujina həbs edildi. Yeri gəlmişkən, Stalinin ölkəyə rəhbərliyi dövründə vəzifədə olan bir çox görkəmli dövlət xadimlərinin arvadları ya həbs edilmiş, ya da sürgünə göndərilmişdi. Bunlara misal olaraq “Ümumittifaq ağsaqqalı” - SSRİ Ali Sovetinin sədri Mixail Kalinin arvadı Yekaterina Lorberq-Kalinina, Xruşşovun gəlini Lyubov Sizıx - Xruşşova və digərlərini göstərmək olar.
Hətta dahi rəhbərin öz yaxın qohumları da həbs edilmişdi. Onun birinci arvadının az qala bütün qohumları, iknci arvadı Nadejdanın bacısı Anna Sergeyevna Alliluyeva-Redens 1948-ci ildə Polina Semyonovna Jemçujina ilə birgə həbs olunmuşdu. O, yalnız Stalin öləndən sonra bəraət almışdır.
Stalinin vəfatından sonra Molotov yenidən Xarici işlər naziri vəzifəsini tutur, lakin iki il sonra, 1956-cı ildə tutduğu vəzifədən azad edilir. O zaman SSRİ-nin üç şəhəri Molotovun adını daşıyırdı; tezliklə həmin şəhərlərin adı dəyişdirildi. Təcrübəli diplomat 1957-ci ildə “antipartiya” qrupunun üzvü elan edilsə də 1959-cu ildə Monqolustana səfir təyin olunur. 1961-ci ildə 21-ci partiya qurultayında Xruşşov və onun tərəfdarları Molotovun partiya sıralarından qovulmasını tələb edirlər və tezliklə bu məsələ öz həllini tapır. O, 1963-cü ildən təqaüdə göndərilir. Yalnız aradan iyirmi ildən çox bir zaman keçəndən sonra, 1984-cü ildə onun kommunist partiyasına üzvlüyü bərpa olundu. Bu o zamanlar idi ki, Konstantin Çernenko Baş katib idi. Molotovun yenidən partiya sıralarına qayıtmasının təşəbbüskarı isə filosof Riçard Kosolapov olmuşdu.
Vyaçesalav Molotov 1986-cı ildə qəzetlərdən birinə verdiyi müsahibədə artıq səksən illik partiya stajına malik olduğunu deyirdi.
Mənim indi haqqında söhbət açdığım çağlarda (80-ci illərdə) keçmişdə yüksək vəzifə adamlarının həyatı az qala tam məxfi saxlanılırdı. Halbuki onların bir çoxu, hətta Stalinin ən yaxın əhatəsində olanların əksəriyyəti hələ sağ idi.
Sən demə, o zaman SSRİ-nin keçmiş rəhbərləri Lazar Kaqanoviç (1893-1991), Georgi Malenkov (1901-1988), Dmitri Şepilov (1905-1995) da sağ imiş. Biz bu məlumatları yalnız “aşkarlıqdan” sonra əldə edə bildik. Amma həmin adamlar, “Stalin qvardiyasının” üzvləri demək olar ki, həyatlarının sonuna qədər susmağa üstünlük verdilər.
...Vaxtilə Moskvada payız yağışlarının aravermədən yağdığı bir zamanda Lenin adına kitabxanada gördüyüm keçmiş Baş nazir Vyaçesalav Molotov 1986-cı ilin 8 noyabrında vəfat etdi.
İndi mən bir şeyi də xatırladım: SSRİ-nin keşmiş Baş naziri zahiri görkəmi ilə Azərbaycanın Baş naziri (artıq keçmiş-red.) Artur Rasizadəyə çox oxşayırdı.
...Xatirimdədir, mən Moskvadan qayıdandan sonra televiyaya getmişdim. Ədəbi dram Baş redaksiyasının Baş redaktoru yazıçı Nahid Hacızadə və onun müavini Gəray Fəzli ilə söhbət zamanı Molotovun hələ sağ olduğunu, tez-tez kitabxanaya gəldiyini dedim. Yazıçı həmkarlarım bir-birinə baxıb güldülər. Mən təəccübləndim.
Vaxtilə səsini müharibədə itirmiş Gəray Fəzli xırıltılı səslə dedi:
- Bizim gülməyimizin səbəbi var.
Soruşdum:
- O nə səbəbdir elə?
Gəray müəllim qısaca bunu dedi:
- Biz ötən qış Nahidlə Moskvaya getmişdik. Nahidin kitabının tərcüməçisi Tatyana Oşanina bizi öz ata evinə dəvət etdi. Tanyanın atası bu gün Rusiyanın ən məşhur şairlərindən biri Lev Oşanindir. Lev Oşaninsə məşhur yazıçı Qleb Uspenskinin kürəkənidir. Nə isə, getdik dünya şöhrətli şairin evinə. Qapını Lev İvanoviç özü açdı. Görüşdük. Bizi içəri dəvət etdi. Sən demə, Levin bizdən başqa da qonaqları varmış. Bir neçə general, habelə bir neçə titullu alım və yazıçı. Stolun başında əyləşən kim olsa yaxşıdır: Molotov... Elə bu gur məclisi də o idarə edirdi. Tanış olduq.
Nahid Hacızadə söhbətə qoşulub gülə-gülə dedi:
- Yaxşı, Gəray, bir onu da de görək Molotovdan sonra məclisin idarə olunması kimə həvalə olundu?
Gəray Fəzli gülüb dedi:
- Bizi görəndən sonra Vyaçesalav Molotov zarafatla dedi: “Madam ki, məclisə Azərbaycandan dostlar gəlib, onda mən tamadalıqdan imtina edirəm. Qafqazlılar olan yerdə mənim məclis aparmağım yerinə düşməz”. Hamımız onun sözünə güldük. Ortaya bir xeyli mübahisə də düşdü. Heç birimiz bu məşhur adamdan sonra məclisi idarə etmək istəmirdik. Nəhayət, Oşaninin təkidi ilə Nahid məclisi aparmağa razılıq verdi.
...Yeri gəlmişkən, indi bütün dünyada məşhur olan “Molotov kokteyli” də məhz bu məşhur insanın adı və fəaliyyəti ilə bağlıdır. O, bu “kokteylin” nə ixtiraçısı, nə də istifadəçisi olub. Sadəcə, bu ifadəni ingilislər kəşf edib, sonra geniş yayılıb.
Bu partlayıcı 1895-ci ildə Kubada, sonralar 1936-1939-cu illərdə İspaniyadakı vətəndaş müharibəsində frankoçular tərəfindən istifadə olunmuşdur.
Partlayıcıya SSRİ Xarici işlər naziri Vyaçesalav Molotovun şərəfinə belə ad qoyublar.
1939-1940-cı illərdə Fin müharibəsi başlayarkən sovet rəhbərliyinin paytaxt Helsinkini havadan bombalaması SSRİ-nin beynəlxalq ictimaiyyətin tənqidlərinə məruz qalmasına səbəb olur. Tənqidlərə cavab olaraq SSRİ Xarici işlər naziri Molotov rəsmi bəyanat verir. Bəyanatda deyilirdi ki, "Sovet hərbi təyyarələri Finlandiyanın paytaxtına bomba deyil, aclıqdan əziyyət çəkən əhali üçün humanitar yardım paketləri atırlar".
Fin ordusunun rəhbərliyi bəyanatı kinayə ilə qarşılayır və göstəriş verir ki, ölkəyə soxulan sovet tankları "humanitar" yolla - Molotov kokteylləri ilə qarşılansın. Beləliklə, Finlandiyanın SSRİ-yə qarşı əsas silahlarından biri şüşə butılkalar - Molotov kokteylləri oldu.
Mən bu kiçik qeydləri nə üçün qələmə aldım?
Əslində bu da bizim tariximizin bir səhifəsidir.
Səhifələrsə müxtəlif cür olur: ağ, qara, qanlı...
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 18-04-2020 00:32 | Bölmə: Firuz MUSTAFA
Kitabxana zalının girişində kiçik bir növbə yaranmışdı. Məndən bir az aralıda ortaboylu, eynəkli, ciddi görkəmli, enlialınlı, saçına və bığına dən düşmüş, səliqəli geyimli bir kişi dayanmışdı. Mən bu adamı son vaxtlar tez-tez kitabxanada görürdüm. Onun sifəti çox tanış gəlirdi. Bu adamı hər dəfə görəndə özüm-özümə sual verməli olurdum: görəsən, mən onu haradan tanıyıram? Bu boyda şəhərdə belə bir şəxsi tanışımın olmamasına yüz faiz əmin idim. Çünki Moskvadakı tanışlarımı az qala adbaad tanıyırdım. Bu adamı, daha doğrusu onun şəklini isə, olsa-olsa ya televizorda, ya dərslikdə, ya da qəzet-kitab səhifəsində görə bilərdim. Çox güman ki, məşhur yazıçı və yaxud alımlərindən biridir, sadəcə, indi onun kimliyini yada sala bilmirdim.
Arabir yaxınlıqdakı “tanışıma” altdan-altdan göz qoyurdum. Növbəmiz yetişəndə bilərəkdən ayaq saxladım ki, əvvəlcə bu yaşlı adam keçib getsin. Kişi təşəkkür edirmiş kimi başını yüngülcə tərpədinb irəli keçdi, oxucu biletini girişdə dayanmış qadına uzatdı. Qadın kişinin əlindəki vərəqə giriş üçün ştamp vurub ehtiramla dilləndi:
- Buyurun, Vyaçeslav Mixayloviç.
Kişi kitabxananın pillələrinə yaxınlaşıb ora-bura boylandı, sonra ani olaraq nəsə fikirləşib qıvraq addımlarla oxu zalına sarı döndü.
Arxa tərəfdən kimsə dilləndi:
- İndicə içəri keçən adam Molotov deyildi ki?
Kitabxanaçı qadın cavab verdi:
- Bəli, Molotov idi.
- O, hələ sağdır?
- Görürsüz ki, sağdır.
Başqa bir adam da bu “diskussiyaya” qoşulub dedi:
- Deməli, Stalin də indiyəcən sağ qala bilərmiş...
Son günlər kitabxanada rastlaşdığım bu adamın kimliyini mən yalnız indi bildim.
Vyaçeslav Mixayloviç Molotov vaxtilə SSRİ-nin başçılarından biri, daha doğrusu “ikinci rəhbəri” olmuşdu. O, Stalin komandasının sədaqətli üzvlərindən biri hesab olunurdu.
Molotov 1890-cı ildə anadan olmuşdu. Əsl soyadı Skryabin idi. Onuşaqlı ailənin sayca üçüncü övladı idi. Ailənin digər üzvləri sonralar öz əzəli familiyalarını daşısılar da, Vyaçesalav sonralar özünə inqilabi bir təxəllüs götürmüşdü və onun vaxtilə “Skryabin” olduğunu çoxları bilmirdi. Onun qardaşlarından biri isə - Nikolay Mixayloviç, “Nolinskiy” soyadı ilə tanınmış bəstəkar oldu.
Mixail Skryabin istedadlı uşaq idi. Uşaq vaxtı yaxşı skripka çalırdı. Hətta, arada öz gələcək həmkarı Stalin kimi şeir yazmağı da vardı. Yeri gəlmişkən, Stalin komandasının gələcək Baş naziri 1912-1913-cü illərdə “Pravda” qəzetində redaksiya müdiri vəzifəsində çalışarkən orada Koba ilə, yəni Stalinlə tanış olmuşdu. Mixail məhz bu tanışlıqdan sonra, 1915-ci ildə özünə inqilabi “Molotov” təxəllüsünü götürdü.
Molotov inqilabdan sonra bir müddət Rusiya Bolşeviklər partiyasının katibi vəzifəsində çalışır. Amma bir müddət sonra, 1921-ci ildə, bu vəzifəyə Zinovyev və Kamenevin məsləhəti ilə Stalin seçilir və Baş katib postunu tutur.
Leninin vəfatından sonra Vyaçesalav Molotov hakimiyyət uğrunda gedən mübarizədə daim Stalini dəstəkləyir.
Bildiyimiz kimi, Lenindən sonra Xalq Komissarları Şurasının sədri Aleksey Rıkov seçilmişdi. 1930-cu ildə Rıkov vəzifədən kənarlaşdırıldı, onun yerinə Molotov təyin edildi. Az sonra Stalinin “dostları” Zinovyev, Kamenev, Buxarin, Rıkov güllələndi.
1939-cu ildə SSRİ-nin xarici işlər komissarı Maksim Litvinovu artıq böyük partiya və təsərrüfat təcrübəsi olan Molotov əvəz etdi.
1941-ci ildə Hitler Almaniyası SSRİ-yə hücum edərkən bu barədə radio ilə çıxış edərək sovet xalqına ilk geniş məlumatı da Molotov vermişdi. Uzun illər bu müraciətdə onun işlətdiyi qanadlı frazalar dillər əzbəri oldu: “Bizim işimiz haqq işidir. Düşmən darmadağın ediləcək. Qələbə bizimlədir”.
Müharibədən sonrakı illərdə Molotovla Stalinin arasında bir “soyuqlaşma” başladı. Elə buna görə də Vyaçeslav Mixayloviç 1949-cu ildə öz vəzifəsi ilə vidalaçmalı oldu, onu baş diplomat vəzifəsində Andrey Vışinski əvəz etdi. Molotov MK Rəyasət heyətinin tərkibində qalsa da tez-tez Stalinin tənqidinə məruz qalırdı. Az sonra onun arvadı Polina Jemçujina həbs edildi. Yeri gəlmişkən, Stalinin ölkəyə rəhbərliyi dövründə vəzifədə olan bir çox görkəmli dövlət xadimlərinin arvadları ya həbs edilmiş, ya da sürgünə göndərilmişdi. Bunlara misal olaraq “Ümumittifaq ağsaqqalı” - SSRİ Ali Sovetinin sədri Mixail Kalinin arvadı Yekaterina Lorberq-Kalinina, Xruşşovun gəlini Lyubov Sizıx - Xruşşova və digərlərini göstərmək olar.
Hətta dahi rəhbərin öz yaxın qohumları da həbs edilmişdi. Onun birinci arvadının az qala bütün qohumları, iknci arvadı Nadejdanın bacısı Anna Sergeyevna Alliluyeva-Redens 1948-ci ildə Polina Semyonovna Jemçujina ilə birgə həbs olunmuşdu. O, yalnız Stalin öləndən sonra bəraət almışdır.
Stalinin vəfatından sonra Molotov yenidən Xarici işlər naziri vəzifəsini tutur, lakin iki il sonra, 1956-cı ildə tutduğu vəzifədən azad edilir. O zaman SSRİ-nin üç şəhəri Molotovun adını daşıyırdı; tezliklə həmin şəhərlərin adı dəyişdirildi. Təcrübəli diplomat 1957-ci ildə “antipartiya” qrupunun üzvü elan edilsə də 1959-cu ildə Monqolustana səfir təyin olunur. 1961-ci ildə 21-ci partiya qurultayında Xruşşov və onun tərəfdarları Molotovun partiya sıralarından qovulmasını tələb edirlər və tezliklə bu məsələ öz həllini tapır. O, 1963-cü ildən təqaüdə göndərilir. Yalnız aradan iyirmi ildən çox bir zaman keçəndən sonra, 1984-cü ildə onun kommunist partiyasına üzvlüyü bərpa olundu. Bu o zamanlar idi ki, Konstantin Çernenko Baş katib idi. Molotovun yenidən partiya sıralarına qayıtmasının təşəbbüskarı isə filosof Riçard Kosolapov olmuşdu.
Vyaçesalav Molotov 1986-cı ildə qəzetlərdən birinə verdiyi müsahibədə artıq səksən illik partiya stajına malik olduğunu deyirdi.
Mənim indi haqqında söhbət açdığım çağlarda (80-ci illərdə) keçmişdə yüksək vəzifə adamlarının həyatı az qala tam məxfi saxlanılırdı. Halbuki onların bir çoxu, hətta Stalinin ən yaxın əhatəsində olanların əksəriyyəti hələ sağ idi.
Sən demə, o zaman SSRİ-nin keçmiş rəhbərləri Lazar Kaqanoviç (1893-1991), Georgi Malenkov (1901-1988), Dmitri Şepilov (1905-1995) da sağ imiş. Biz bu məlumatları yalnız “aşkarlıqdan” sonra əldə edə bildik. Amma həmin adamlar, “Stalin qvardiyasının” üzvləri demək olar ki, həyatlarının sonuna qədər susmağa üstünlük verdilər.
...Vaxtilə Moskvada payız yağışlarının aravermədən yağdığı bir zamanda Lenin adına kitabxanada gördüyüm keçmiş Baş nazir Vyaçesalav Molotov 1986-cı ilin 8 noyabrında vəfat etdi.
İndi mən bir şeyi də xatırladım: SSRİ-nin keşmiş Baş naziri zahiri görkəmi ilə Azərbaycanın Baş naziri (artıq keçmiş-red.) Artur Rasizadəyə çox oxşayırdı.
...Xatirimdədir, mən Moskvadan qayıdandan sonra televiyaya getmişdim. Ədəbi dram Baş redaksiyasının Baş redaktoru yazıçı Nahid Hacızadə və onun müavini Gəray Fəzli ilə söhbət zamanı Molotovun hələ sağ olduğunu, tez-tez kitabxanaya gəldiyini dedim. Yazıçı həmkarlarım bir-birinə baxıb güldülər. Mən təəccübləndim.
Vaxtilə səsini müharibədə itirmiş Gəray Fəzli xırıltılı səslə dedi:
- Bizim gülməyimizin səbəbi var.
Soruşdum:
- O nə səbəbdir elə?
Gəray müəllim qısaca bunu dedi:
- Biz ötən qış Nahidlə Moskvaya getmişdik. Nahidin kitabının tərcüməçisi Tatyana Oşanina bizi öz ata evinə dəvət etdi. Tanyanın atası bu gün Rusiyanın ən məşhur şairlərindən biri Lev Oşanindir. Lev Oşaninsə məşhur yazıçı Qleb Uspenskinin kürəkənidir. Nə isə, getdik dünya şöhrətli şairin evinə. Qapını Lev İvanoviç özü açdı. Görüşdük. Bizi içəri dəvət etdi. Sən demə, Levin bizdən başqa da qonaqları varmış. Bir neçə general, habelə bir neçə titullu alım və yazıçı. Stolun başında əyləşən kim olsa yaxşıdır: Molotov... Elə bu gur məclisi də o idarə edirdi. Tanış olduq.
Nahid Hacızadə söhbətə qoşulub gülə-gülə dedi:
- Yaxşı, Gəray, bir onu da de görək Molotovdan sonra məclisin idarə olunması kimə həvalə olundu?
Gəray Fəzli gülüb dedi:
- Bizi görəndən sonra Vyaçesalav Molotov zarafatla dedi: “Madam ki, məclisə Azərbaycandan dostlar gəlib, onda mən tamadalıqdan imtina edirəm. Qafqazlılar olan yerdə mənim məclis aparmağım yerinə düşməz”. Hamımız onun sözünə güldük. Ortaya bir xeyli mübahisə də düşdü. Heç birimiz bu məşhur adamdan sonra məclisi idarə etmək istəmirdik. Nəhayət, Oşaninin təkidi ilə Nahid məclisi aparmağa razılıq verdi.
...Yeri gəlmişkən, indi bütün dünyada məşhur olan “Molotov kokteyli” də məhz bu məşhur insanın adı və fəaliyyəti ilə bağlıdır. O, bu “kokteylin” nə ixtiraçısı, nə də istifadəçisi olub. Sadəcə, bu ifadəni ingilislər kəşf edib, sonra geniş yayılıb.
Bu partlayıcı 1895-ci ildə Kubada, sonralar 1936-1939-cu illərdə İspaniyadakı vətəndaş müharibəsində frankoçular tərəfindən istifadə olunmuşdur.
Partlayıcıya SSRİ Xarici işlər naziri Vyaçesalav Molotovun şərəfinə belə ad qoyublar.
1939-1940-cı illərdə Fin müharibəsi başlayarkən sovet rəhbərliyinin paytaxt Helsinkini havadan bombalaması SSRİ-nin beynəlxalq ictimaiyyətin tənqidlərinə məruz qalmasına səbəb olur. Tənqidlərə cavab olaraq SSRİ Xarici işlər naziri Molotov rəsmi bəyanat verir. Bəyanatda deyilirdi ki, "Sovet hərbi təyyarələri Finlandiyanın paytaxtına bomba deyil, aclıqdan əziyyət çəkən əhali üçün humanitar yardım paketləri atırlar".
Fin ordusunun rəhbərliyi bəyanatı kinayə ilə qarşılayır və göstəriş verir ki, ölkəyə soxulan sovet tankları "humanitar" yolla - Molotov kokteylləri ilə qarşılansın. Beləliklə, Finlandiyanın SSRİ-yə qarşı əsas silahlarından biri şüşə butılkalar - Molotov kokteylləri oldu.
Mən bu kiçik qeydləri nə üçün qələmə aldım?
Əslində bu da bizim tariximizin bir səhifəsidir.
Səhifələrsə müxtəlif cür olur: ağ, qara, qanlı...
Müəllifin bütün yazıları - Firuz MUSTAFA
Bölməyə aid digər xəbərlər
29-07-2020, 09:23
Firuz MUSTAFA - Türk və hindu dillərinin kök yaxınlığı haqda... - Firuz Mustafa yazır
4-07-2020, 01:05
Firuz MUSTAFA - Rejissor Mərahim Fərzəlibəyovun əmək kitabçası… - Firuz Mustafa yazır
1-07-2020, 20:38
Firuz MUSTAFA - Oljas Süleymenov: “Azərbaycan həmişə ürəyimdədir...” - Firuz Mustafa yazır
Milli Qəhrəman Pəhlivan Fərzəliyevin oğlu deyir ki, 44 günlük savaşda iştirak etmək arzusu həyata keçməsə də, döyüşlərin şiddətli vaxtında atasının şəhid olduğu Xəzəz dağını ziyarət edə bilib
Şair deyir ki, nə tənqidçiləri qınayır, nə də pul verib onlara tənqid adı altında tərif yazdıranları
Əks-kəşfiyyat xidmətinin sabiq rəhbəri deyir ki, hava hücumu reallaşarsa, itkilər böyük ola bilər
Eyni tamaşada həm Dövşanı, həm də Tülkünü səsləndirən Aygül Ağayeva deyir ki, kuklaçı olmaq çox çətindir
Məhəmməd Şahməmmədli “Apatiya”nı şedevr hesab etmir və filmdə səhvlərin olduğunu deyir
