02:32 / 29-03-2024
Kiyevin süqutundan danışırlar: Ukraynanın müttəfiqləri ən pis ssenariləri nəzərdən keçirir
02:21 / 29-03-2024
Tanınmış jurnalist vəfat edib
01:53 / 29-03-2024
Ukrayna xəbərdar edir: Qara dənizdə təhlükə yenidən artıb
01:05 / 29-03-2024
Rusiya bazarını tərk edən şirkətlərin itkisi 107 milyard dolları ötüb - Foto
00:50 / 29-03-2024
Avtobus qəzasında 45 nəfər həyatını itirib
00:46 / 29-03-2024
Simonyan: “Müttəfiqimiz Rusiya ən kritik anda bizi aldatdı”
00:35 / 29-03-2024
Makron Ukrayna məsələsində özünü "Uşaq kral" kimi aparır
00:01 / 29-03-2024
Hikmət Hacıyev: "Çinli dostlarımızla fəal işləməyi səbirsizliklə gözləyirik” - Video
21:47 / 28-03-2024
Ramazanın 19-cu günü: imsak və iftar vaxtları
20:22 / 28-03-2024
Yazıçı Akif Əli ittifaq sədri seçilib - Fotolar
18:59 / 28-03-2024
“Şuşa İƏT Gənclər Paytaxtı - 2024”ün keçirilməsinə dair Öhdəlik Protokolu imzalanıb
18:04 / 28-03-2024
Mingəçevirdə yataqxanada yanğın olub
17:51 / 28-03-2024
Əfqanıstanda güclü zəlzələ baş verib
17:38 / 28-03-2024
Əməkdar artist vəfat edib
17:32 / 28-03-2024
ARKA-da işçi qrupu yaradılır, yeni film çəkilir
17:29 / 28-03-2024
İcra başçısının qardaşını öldürən şəxsə hökm oxunub
17:24 / 28-03-2024
Yalnız üç növ silah Ukraynada müharibənin gedişatını dəyişə bilər
17:17 / 28-03-2024
ABŞ-ın təşəbbüsü Cənubi Qafqazda gərginliyi artıracaq
17:16 / 28-03-2024
Premyer Liqa: növbəti turun təqvimi açıqlanıb
17:07 / 28-03-2024
Taksilərdə POS-terminallar quraşdırılacaq
16:57 / 28-03-2024
Taksilər yalnız iki rəngdə olacaq
16:37 / 28-03-2024
Nazirlər Kabineti taksilərlə bağlı yeni tələbləri təsdiqləyib
16:05 / 28-03-2024
Əli Əsədov peşə təhsili ilə bağlı qərar imzalayıb
16:03 / 28-03-2024
Rusiya-Ukrayna müharibəsinin dondurulmasına çağırış edirlər
15:57 / 28-03-2024
Latviyanın xarici işlər naziri istefa verib
15:14 / 28-03-2024
34 qazi polisə işə götürülüb - Video
14:54 / 28-03-2024
Prezident İlham Əliyev “Avtomobil yolları haqqında” qanuna dəyişiklik edib
14:25 / 28-03-2024
Yeni Kaledoniyada yenə Azərbaycan bayrağı qaldırılıb
18:40 / 24-03-2024
Rusiyada terror aktı: ölənlərin sayı dəqiqləşib - Həbslər var (Yenilənib) - Video
01:32 / 25-03-2024
Qanlı qarşıdurmalar Hollivud ulduzları arasında fikir ayrılığına səbəb olub
00:53 / 25-03-2024
Erməni kanalları Azərbaycanla bağlı yalan məlumat yayıb
23:09 / 24-03-2024
Hərbi qulluqçumuz özünü öldürüb
22:31 / 25-03-2024
Azərbaycan millisi Bolqarıstan yığması ilə qarşılaşıb - Yenilənib
00:23 / 26-03-2024
Millinin üzvlərinə vəd olunan 40 min manat verilməyəcək
17:17 / 24-03-2024
Prezident İlham Əliyev Putinə zəng edib
18:42 / 24-03-2024
Rusiyanın atdığı raket Polşa ərazisinə keçib
21:14 / 25-03-2024
Rusiyada terror aktı: daha bir nəfər həbs olunub
12:26 / 27-03-2024
Füzuli şəhərinə daha 134 nəfər köçürülüb - (Yenilənib)
13:26 / 24-03-2024
Bakıya yağış, rayonlara qar yağacaq
11:06 / 25-03-2024
İcra başçısına sui-qəsd hazırlayan şəxs həbs edilib - Video
Ən ağır daş - Hekayə
Tarix: 30-11-2018 07:47 | Bölmə: Kənan HACI
(Hekayə)
Məsmənin gözləri sanki məyusluq uçurumuna düşmüşdü. Həyat xəyallarını başına uçurmuşdu, indi bu sınıq-salxaq xəyallardan özünə yeni həyat qurmaq istəyirdi, yaralarını xəyallarıyla sarıyırdı. İllərin ölümcül sakitliyi onun yanından çay kimi axıb gedirdi. Çayçı Vahab Məsmənin hər gün təkrarlanan söhbətlərindən bezar olmuşdu, Məsmə ağzını açmamış ağzının üstündən vururdu:
- Ay rəhmətliyin qızı, əl çək də bu naftalin iyi verən arzulardan. Sənin arzularını güvə yeyib e, xəbərin yoxdu.
Məsmə zərbə yemiş it kimi başını çiyninə qısıb incik baxışlarla çayxanada oturanlara baxdı, hamının başı nərdə, dominoya qarışmışdı, onun nəinki boş-boş zəvzəməyinin, heç varlığının belə fərqində deyildilər. Bu vəziyyət qəfildən Məsməni təəccübləndirdi və üzünə qatı bir məyusluq yayıldı. Sir-sifəti əyilib daha da eybəcərləşdi, əllərini hardansa tapdığı, üzü üzlər görmüş nimdaş, yırtıq kişi pencəyinin ciblərinə dürtdü, Vahab anladı ki, Məsmə siqaret istəyir. Məsmə bütün ciblərini eşələyəndən sonra çarəsiz baxışlarını Vahabın üzünə dikdi. Vahab başını bulayıb stolun üstündəki "Viceroy"dan bir gilə çıxarıb Məsməyə verdi, Məsmə əlləri əsə-əsə kibriti çəkib siqareti yandırdı və tüstünü acgözlüklə sinəsinə çəkdi.
- Axırıncı dəfə nə vaxt çimmisən, ay Məsmə? - Çayçı Vahab burnunu tutub ayağa qalxdı.
Yaxınlıqda oturmuş cavanlardan biri Məsməyə baxıb hırıldadı. Məsmə günahkarcasına gülümsədi və etinasızlıqla: - Nə bilim əşi. Yadımnan çıxıb eee, - dedi.
Hərə Məsməylə bir cür məzələnirdi, kimi oturduğu stula mismar qoyurdu, Məsmə oturanda mismar büzüşmüş dalına batırdı, "uyyy, Allah öldürsün süzi!" - deyə qarğış tökürdü, kimi oturmaq istəyəndə stulu Məsmənin altından çəkirdi, yazıq arxası üstə yerə yıxılırdı, bir başqası kirdən rəngi bilinməyən tumanının ətəyini dartıb aşağı çəkirdi. Məsmə bütün bu şit zarafatlara əzmlə dözürdü. Üzündə ilğım kimi təbəssüm yellənirdi və bu vecsiz təbəssüm çox keçməmiş sərxoş adamlar kimi yırğalana-yırğalana uçurumun dibinə yuvarlanırdı. Ürəyi onun uçurumu idi, Məsmə bu uçurumda o qədər yarıda qırılmış təbəssümlər dəfn etmişdi ki... O, zahirən hər şeyə biganə, büsbütün özünə qapanmış kimi görünsə də ətrafında gedən söhbətlərin dəmini tez tuturdu, çox vaxtsa qəsdən özünü qanmazlığa vururdu. Zahiri görkəmilə ziddiyyət təşkil edən nikbinliyini həmişə qoruyub-saxlayırdı, ən axmaq vəziyyətlərə düşəndə bu ucuz nikbinlik onu xilas edirdi. Anlamaq olmurdu, o bu qədər gücü, iradəni haradan alırdı, bu nikbinlik hansı ümiddən qidalanırdı?..
Məsmə ilk dəfə bu tərəflərdə görünəndə əyin-başı indiki kimi iştahadan çıxmamışdı, köhnə həsir kimi didilmiş ətəyi onda abırlı kökdəydi, onu hələ indiyəcən başqa ətəkdə görən olmamışdı, yay-qış əynində elə bu həsir ətəyi görərdin. Pencəyinin qolları və yuxarı hissəsi kirdən parıldayırdı, deyərdin qətran sürtülmüş xam göndür. Məsmə özü də insanlıqdan çıxıb çürük bir parçaya dönmüşdü. Amma o vaxt... O vaxt isə deyəsən heç siqaret də çəkmirdi, hələ nəfəsi təmiz idi. Qənd kimi ağappaq dişləri, uzun kirpikləri, kaman qaşları varmış, deyilənə görə, beli üzük qaşından keçərmiş, yeriyəndə kəndin bütün kişiləri çevrilib arxasınca baxarmış. Gözəlliyi göz qamaşdıran Məsməyə nə oldu ki, zamanından tez solub-saraldı? Zaman öz işində dəqiq olur, o, gözəlliyi solduranda insanın ruhu da incimir, insandan xəbərsiz görür bu işi. Kəmfürsət zaman boş yerə demirlər ki. Məsməni qəzavü-qədər çeynəyib eybəcər hala salmışdı və sonra da həmin bu çayxananın kandarına tüpürüb getmişdi.
***
Nəsə, deyəsən, əlimdəki açar bu hekayətin qapısına düşmür, Məsmə də qapının o tayında özünü yeyib-tökür: - Məni çox saxlayacaqsan burda? Aç qapını, çıxıb gedim işimin-gücümün dalınca!
Özüm də bilmədim ona necə təpindim:
- Pah! Kişinin qızının işi-gücü varmış! İşinin-gücünün adı nədir, de, bilək.
Yan otaqdan gələn yuxulu səs məni özümə qaytardı:
- Gecənin bu vaxtı orda kiminlə danışırsan?
Sualı verən bizim xanım idi. Heç, - deyə mızıldandım. Göz qapaqlarım yumulurdu, gecə düz başımın üstündə sallanırdı. Ürəyimdə Məsməni yaş yuyub quru sərdim. Qal orda səhərəcən, itin qızı! Təbii ki, xanımım Məsmənin əlində girinc-giriftar olduğumdan tamamilə xəbərsiz idi. Bir də ki, Məsmənin qısqanılacaq təhəri qalmamışdı. Mən biləni, Məsmə sevgini Nuh əyyamında yadırğamışdı. ...Yuxu məngənə kimi beynimi sıxır, hələlik Məsməni əhvalatın o üzündə saxlayaq, səhərə Allah kərimdi.
O uşaq təpənin ayağına yıxılmış daxmada doğuldu. Yeddi ildən sonra Allah-taala Turab kişiyə axır ki, bir övlad əta elədi. Üzü üzlər görmüş əbəçi Sona daxmanın ovulub tökülməkdə olan çürük qapısından çıxıb Turab kişiyə gözaydınlığı verəndə o boyda adamın dizləri əsdi, dili tutuldu. Bilmədi qarıya nə cavab versin. Büzüşüb bir əlcə olmuş əbəçi Sona kişini necə dümsüklədisə, dili düyün düşmüş kəndir kimi açıldı:
- Allah səni sevindirsin, a Sona!
Uşağın mayıf doğulmağı anasını məyus eləsə də atasının heç eyninə deyildi, sevinci yerə-göyə sığmırdı. Qocalıqdan qəddi bükülmüş əncir ağacının altında o baş-bu başa gedərək maxorka tüstülədirdi, kişi xoşbəxtliyin havasından məst olmuşdu. Gəl bir olmasın, əlli yaşın tamamında bəxt üzünə gülümsəmişdi, sonsuz damğası üstündən götürülmüşdü. Aşığı alçı durmuşdu, kefi ala buluddaydı. Rəncbərlik edə-edə yarım əsrin dizini yerə vurmuşdu, hələ də dünyanın işlərindən bixəbər idi. Hər gün sübh obaşdan yerindən qalxıb bir loxma çörəyini yeyirdi və gedirdi hambalçılığının dalınca. Axşam da yorğun-arğın qayıdıb Allah verəndən, arvad bişirəndən yeyirdi, "çox sağ ol" əvəzinə binəva arvadın qaşqasına bir "qısır" kəlməsini nallayıb kəlləsini atıb yatırdı. Arvad dediyin də dilsiz-ağızsız, Allahın mağmın bir bəndəsiydi. Turab kişidən düz iyirmi yaş kiçik idi. Nə az, nə çox, düz yeddi il idi Turab kişi onun bətnində bir toxum əkə bilmirdi. Hambalçılıqdan başı ayılmamışdı ki, evlənsin, bir vaxt ayılmışdı ki, yaşı qırxı keçib. Kəndin ağsaqqalları ata-anası çoxdan ölmüş, nənəsinin himayəsində qalan bu yetim qızı gətirib onun daxmasına salmışdılar.
Turab kişi axşamçağı işdən qayıdanda arada özü özüylə nərd də oynayırdı, ha illah edirdi, özü özünü uda bilmirdi. Bu çağa dünyaya gələn günün axşamı gedib nərdtaxtanı taxçadan götürdü və özünə bir "domaşnı" mars verdi, uduzmağından ləzzət aldı. Deyəsən, çağa da atasının uduzmağına sevindi, başını bələkdə yelləyib gülümsünəntəhər oldu. Arvadı ərinə nə desə yaxşıdı? "Allah sənə ağıl versin!".
Başqa vaxt olsaydı, Turab kişi bu sözə görə arvadını eşşək sudan gəlincə çırpardı. Bu dəfə özünü elə apardı ki, heç elə bil arvadının bu qəfil, köntöy atmacasını eşitmədi. El dili yüyrək olar, Turab kişinin qızı böyüdükcə özü tovdan düşdü, qız məktəbi buraxıb evdə oturan ilin bir qış günündə, axşamçağı yerinə girmək istəyəndə kişini elə bil ildırım vurdu, sağ tərəfi qıc oldu. Ana-bala köməkləşib onu çarpayıya uzatdılar. Arvadı birinci dəfəydi belə qəziyyə ilə üzləşirdi, tamam başını itirdi, bilmədi neyləsin, qızına dedi ki, dədənin ayaqlarını ovuşdur. Kişini nə qədər ovuşdursalar da keyimiş əli, ayağı açılmadı. Həmin gecə Turab kişi əhli-əyalını başsız qoyub qırağını qatladı. Anayla qızı hələ də nə baş verdiyini anlaya bilmirdilər. Turab kişi insult keçirmişdi.
Turab kişinin qızı məktəbi beşinci sinifdə atdı. Müəllimlər ata-anaya dedilər ki, bu uşağın məktəbə gəlib-getməsində bir fayda yoxdur. Beş il ərzində hələ də adını düz-əməlli yaza bilmir, bununku oxumaqdan keçib, evdə qalıb sizə əl tutmağı məsləhətdir. Evdə də qızı dindirməsəydin, ağzını açıb bir kəlmə danışmazdı. Atası qızının bu susqunluğundan rəncidəhal olurdu, arada üstünə çımxırırdı: - A bala, sən haçan adamla bir söhbət edəcəksən? Dilin səndən xərac istəyir bəyəm? Allah sənə dil verib, bir danış, din. Bu gedişlə sən evdə qalassan, evin tikilsin!
Anası da qızına qahmar çıxırdı: - A kişi, nə düşmüsən uşağın üstünə? Ürəyi istəyəndə danışır, istəməyəndə danışmır.
Turab kişi də başını bulayıb mütəkkəsinə dirsəklənirdi və maxorkasını eşməyə başlayırdı. İndi evin yeganə çörək gətirəni dünyadan köçmüşdü və mağmın arvadla əfəl qız taleyin ümidinə qalmışdı. Təpənin ayağına yıxılmış daxma sanasan ki, Turab kişinin təpənin zirvəsinə qaldırmaq istədiyi daş idi, yenidən aşağı yumalanmışdı. O daxmanın alnına aşağı yuvarlanmaq yazılmışdı. O daxmanı başından aşağı basan Məsmənin ağır bəxti idi. Məsmənin ağırlığı Turab kişiyə imkan vermirdi daxması böyüsün.
Anası qızdırmanın şiddətindən canını tapşırandan sonra qız birinci dəfə o daxmadan çölə çıxdı, neçə illərdən bəri içində çabalayan sözlər nizamsız şəkildə ağzından tökülməyə başladı. İnsanlar onun nə dediyini anlaya bilmədilər, bu anlaşılmaz sözləri yabanı ot kimi tapdayıb keçdilər. Kişilər onun sözünü eşitmədilər, bədənini gördülər və bizim bu bədbəxt qəhrəmanımız hamının şərikli malına çevrildi.
Məsmə çayxananın kirli zirzəmisində pallı-paltarlı yatırdı və arada gecələr yuxusuna təpənin döşündən yumalana-yumalana ona doğru yaxınlaşan bir daxma görürdü və hər dəfə də qan-tər içində, ürəyi çırpına-çırpına yerindən dik atılırdı, handan-hana özünə gələndən sonra it zingiltisinə bənzər səslə uzun-uzadı ağlayırdı, heç kirimək bilmirdi.
***
- De görüm, Məsmə kimdir?
Səhər yuxudan duran kimi xanımım başımın üstünü kəsdirdi və şübhəli baxışlarını ox kimi üzümə tuşladı.
- Gecə yuxuda "Məsmə" deyirdin, bir neçə anlaşılmaz söz də dedin, başa düşmədim nə deyirsən.
Elə bil bu suala cavabım gecədən hazır idi:
- Məsmə dünyanın ən ağır daşıdı, - dedim.(Ədəbiyyat qəzeti)
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 30-11-2018 07:47 | Bölmə: Kənan HACI
(Hekayə)
Məsmənin gözləri sanki məyusluq uçurumuna düşmüşdü. Həyat xəyallarını başına uçurmuşdu, indi bu sınıq-salxaq xəyallardan özünə yeni həyat qurmaq istəyirdi, yaralarını xəyallarıyla sarıyırdı. İllərin ölümcül sakitliyi onun yanından çay kimi axıb gedirdi. Çayçı Vahab Məsmənin hər gün təkrarlanan söhbətlərindən bezar olmuşdu, Məsmə ağzını açmamış ağzının üstündən vururdu:
- Ay rəhmətliyin qızı, əl çək də bu naftalin iyi verən arzulardan. Sənin arzularını güvə yeyib e, xəbərin yoxdu.
Məsmə zərbə yemiş it kimi başını çiyninə qısıb incik baxışlarla çayxanada oturanlara baxdı, hamının başı nərdə, dominoya qarışmışdı, onun nəinki boş-boş zəvzəməyinin, heç varlığının belə fərqində deyildilər. Bu vəziyyət qəfildən Məsməni təəccübləndirdi və üzünə qatı bir məyusluq yayıldı. Sir-sifəti əyilib daha da eybəcərləşdi, əllərini hardansa tapdığı, üzü üzlər görmüş nimdaş, yırtıq kişi pencəyinin ciblərinə dürtdü, Vahab anladı ki, Məsmə siqaret istəyir. Məsmə bütün ciblərini eşələyəndən sonra çarəsiz baxışlarını Vahabın üzünə dikdi. Vahab başını bulayıb stolun üstündəki "Viceroy"dan bir gilə çıxarıb Məsməyə verdi, Məsmə əlləri əsə-əsə kibriti çəkib siqareti yandırdı və tüstünü acgözlüklə sinəsinə çəkdi.
- Axırıncı dəfə nə vaxt çimmisən, ay Məsmə? - Çayçı Vahab burnunu tutub ayağa qalxdı.
Yaxınlıqda oturmuş cavanlardan biri Məsməyə baxıb hırıldadı. Məsmə günahkarcasına gülümsədi və etinasızlıqla: - Nə bilim əşi. Yadımnan çıxıb eee, - dedi.
Hərə Məsməylə bir cür məzələnirdi, kimi oturduğu stula mismar qoyurdu, Məsmə oturanda mismar büzüşmüş dalına batırdı, "uyyy, Allah öldürsün süzi!" - deyə qarğış tökürdü, kimi oturmaq istəyəndə stulu Məsmənin altından çəkirdi, yazıq arxası üstə yerə yıxılırdı, bir başqası kirdən rəngi bilinməyən tumanının ətəyini dartıb aşağı çəkirdi. Məsmə bütün bu şit zarafatlara əzmlə dözürdü. Üzündə ilğım kimi təbəssüm yellənirdi və bu vecsiz təbəssüm çox keçməmiş sərxoş adamlar kimi yırğalana-yırğalana uçurumun dibinə yuvarlanırdı. Ürəyi onun uçurumu idi, Məsmə bu uçurumda o qədər yarıda qırılmış təbəssümlər dəfn etmişdi ki... O, zahirən hər şeyə biganə, büsbütün özünə qapanmış kimi görünsə də ətrafında gedən söhbətlərin dəmini tez tuturdu, çox vaxtsa qəsdən özünü qanmazlığa vururdu. Zahiri görkəmilə ziddiyyət təşkil edən nikbinliyini həmişə qoruyub-saxlayırdı, ən axmaq vəziyyətlərə düşəndə bu ucuz nikbinlik onu xilas edirdi. Anlamaq olmurdu, o bu qədər gücü, iradəni haradan alırdı, bu nikbinlik hansı ümiddən qidalanırdı?..
Məsmə ilk dəfə bu tərəflərdə görünəndə əyin-başı indiki kimi iştahadan çıxmamışdı, köhnə həsir kimi didilmiş ətəyi onda abırlı kökdəydi, onu hələ indiyəcən başqa ətəkdə görən olmamışdı, yay-qış əynində elə bu həsir ətəyi görərdin. Pencəyinin qolları və yuxarı hissəsi kirdən parıldayırdı, deyərdin qətran sürtülmüş xam göndür. Məsmə özü də insanlıqdan çıxıb çürük bir parçaya dönmüşdü. Amma o vaxt... O vaxt isə deyəsən heç siqaret də çəkmirdi, hələ nəfəsi təmiz idi. Qənd kimi ağappaq dişləri, uzun kirpikləri, kaman qaşları varmış, deyilənə görə, beli üzük qaşından keçərmiş, yeriyəndə kəndin bütün kişiləri çevrilib arxasınca baxarmış. Gözəlliyi göz qamaşdıran Məsməyə nə oldu ki, zamanından tez solub-saraldı? Zaman öz işində dəqiq olur, o, gözəlliyi solduranda insanın ruhu da incimir, insandan xəbərsiz görür bu işi. Kəmfürsət zaman boş yerə demirlər ki. Məsməni qəzavü-qədər çeynəyib eybəcər hala salmışdı və sonra da həmin bu çayxananın kandarına tüpürüb getmişdi.
***
Nəsə, deyəsən, əlimdəki açar bu hekayətin qapısına düşmür, Məsmə də qapının o tayında özünü yeyib-tökür: - Məni çox saxlayacaqsan burda? Aç qapını, çıxıb gedim işimin-gücümün dalınca!
Özüm də bilmədim ona necə təpindim:
- Pah! Kişinin qızının işi-gücü varmış! İşinin-gücünün adı nədir, de, bilək.
Yan otaqdan gələn yuxulu səs məni özümə qaytardı:
- Gecənin bu vaxtı orda kiminlə danışırsan?
Sualı verən bizim xanım idi. Heç, - deyə mızıldandım. Göz qapaqlarım yumulurdu, gecə düz başımın üstündə sallanırdı. Ürəyimdə Məsməni yaş yuyub quru sərdim. Qal orda səhərəcən, itin qızı! Təbii ki, xanımım Məsmənin əlində girinc-giriftar olduğumdan tamamilə xəbərsiz idi. Bir də ki, Məsmənin qısqanılacaq təhəri qalmamışdı. Mən biləni, Məsmə sevgini Nuh əyyamında yadırğamışdı. ...Yuxu məngənə kimi beynimi sıxır, hələlik Məsməni əhvalatın o üzündə saxlayaq, səhərə Allah kərimdi.
O uşaq təpənin ayağına yıxılmış daxmada doğuldu. Yeddi ildən sonra Allah-taala Turab kişiyə axır ki, bir övlad əta elədi. Üzü üzlər görmüş əbəçi Sona daxmanın ovulub tökülməkdə olan çürük qapısından çıxıb Turab kişiyə gözaydınlığı verəndə o boyda adamın dizləri əsdi, dili tutuldu. Bilmədi qarıya nə cavab versin. Büzüşüb bir əlcə olmuş əbəçi Sona kişini necə dümsüklədisə, dili düyün düşmüş kəndir kimi açıldı:
- Allah səni sevindirsin, a Sona!
Uşağın mayıf doğulmağı anasını məyus eləsə də atasının heç eyninə deyildi, sevinci yerə-göyə sığmırdı. Qocalıqdan qəddi bükülmüş əncir ağacının altında o baş-bu başa gedərək maxorka tüstülədirdi, kişi xoşbəxtliyin havasından məst olmuşdu. Gəl bir olmasın, əlli yaşın tamamında bəxt üzünə gülümsəmişdi, sonsuz damğası üstündən götürülmüşdü. Aşığı alçı durmuşdu, kefi ala buluddaydı. Rəncbərlik edə-edə yarım əsrin dizini yerə vurmuşdu, hələ də dünyanın işlərindən bixəbər idi. Hər gün sübh obaşdan yerindən qalxıb bir loxma çörəyini yeyirdi və gedirdi hambalçılığının dalınca. Axşam da yorğun-arğın qayıdıb Allah verəndən, arvad bişirəndən yeyirdi, "çox sağ ol" əvəzinə binəva arvadın qaşqasına bir "qısır" kəlməsini nallayıb kəlləsini atıb yatırdı. Arvad dediyin də dilsiz-ağızsız, Allahın mağmın bir bəndəsiydi. Turab kişidən düz iyirmi yaş kiçik idi. Nə az, nə çox, düz yeddi il idi Turab kişi onun bətnində bir toxum əkə bilmirdi. Hambalçılıqdan başı ayılmamışdı ki, evlənsin, bir vaxt ayılmışdı ki, yaşı qırxı keçib. Kəndin ağsaqqalları ata-anası çoxdan ölmüş, nənəsinin himayəsində qalan bu yetim qızı gətirib onun daxmasına salmışdılar.
Turab kişi axşamçağı işdən qayıdanda arada özü özüylə nərd də oynayırdı, ha illah edirdi, özü özünü uda bilmirdi. Bu çağa dünyaya gələn günün axşamı gedib nərdtaxtanı taxçadan götürdü və özünə bir "domaşnı" mars verdi, uduzmağından ləzzət aldı. Deyəsən, çağa da atasının uduzmağına sevindi, başını bələkdə yelləyib gülümsünəntəhər oldu. Arvadı ərinə nə desə yaxşıdı? "Allah sənə ağıl versin!".
Başqa vaxt olsaydı, Turab kişi bu sözə görə arvadını eşşək sudan gəlincə çırpardı. Bu dəfə özünü elə apardı ki, heç elə bil arvadının bu qəfil, köntöy atmacasını eşitmədi. El dili yüyrək olar, Turab kişinin qızı böyüdükcə özü tovdan düşdü, qız məktəbi buraxıb evdə oturan ilin bir qış günündə, axşamçağı yerinə girmək istəyəndə kişini elə bil ildırım vurdu, sağ tərəfi qıc oldu. Ana-bala köməkləşib onu çarpayıya uzatdılar. Arvadı birinci dəfəydi belə qəziyyə ilə üzləşirdi, tamam başını itirdi, bilmədi neyləsin, qızına dedi ki, dədənin ayaqlarını ovuşdur. Kişini nə qədər ovuşdursalar da keyimiş əli, ayağı açılmadı. Həmin gecə Turab kişi əhli-əyalını başsız qoyub qırağını qatladı. Anayla qızı hələ də nə baş verdiyini anlaya bilmirdilər. Turab kişi insult keçirmişdi.
Turab kişinin qızı məktəbi beşinci sinifdə atdı. Müəllimlər ata-anaya dedilər ki, bu uşağın məktəbə gəlib-getməsində bir fayda yoxdur. Beş il ərzində hələ də adını düz-əməlli yaza bilmir, bununku oxumaqdan keçib, evdə qalıb sizə əl tutmağı məsləhətdir. Evdə də qızı dindirməsəydin, ağzını açıb bir kəlmə danışmazdı. Atası qızının bu susqunluğundan rəncidəhal olurdu, arada üstünə çımxırırdı: - A bala, sən haçan adamla bir söhbət edəcəksən? Dilin səndən xərac istəyir bəyəm? Allah sənə dil verib, bir danış, din. Bu gedişlə sən evdə qalassan, evin tikilsin!
Anası da qızına qahmar çıxırdı: - A kişi, nə düşmüsən uşağın üstünə? Ürəyi istəyəndə danışır, istəməyəndə danışmır.
Turab kişi də başını bulayıb mütəkkəsinə dirsəklənirdi və maxorkasını eşməyə başlayırdı. İndi evin yeganə çörək gətirəni dünyadan köçmüşdü və mağmın arvadla əfəl qız taleyin ümidinə qalmışdı. Təpənin ayağına yıxılmış daxma sanasan ki, Turab kişinin təpənin zirvəsinə qaldırmaq istədiyi daş idi, yenidən aşağı yumalanmışdı. O daxmanın alnına aşağı yuvarlanmaq yazılmışdı. O daxmanı başından aşağı basan Məsmənin ağır bəxti idi. Məsmənin ağırlığı Turab kişiyə imkan vermirdi daxması böyüsün.
Anası qızdırmanın şiddətindən canını tapşırandan sonra qız birinci dəfə o daxmadan çölə çıxdı, neçə illərdən bəri içində çabalayan sözlər nizamsız şəkildə ağzından tökülməyə başladı. İnsanlar onun nə dediyini anlaya bilmədilər, bu anlaşılmaz sözləri yabanı ot kimi tapdayıb keçdilər. Kişilər onun sözünü eşitmədilər, bədənini gördülər və bizim bu bədbəxt qəhrəmanımız hamının şərikli malına çevrildi.
Məsmə çayxananın kirli zirzəmisində pallı-paltarlı yatırdı və arada gecələr yuxusuna təpənin döşündən yumalana-yumalana ona doğru yaxınlaşan bir daxma görürdü və hər dəfə də qan-tər içində, ürəyi çırpına-çırpına yerindən dik atılırdı, handan-hana özünə gələndən sonra it zingiltisinə bənzər səslə uzun-uzadı ağlayırdı, heç kirimək bilmirdi.
***
- De görüm, Məsmə kimdir?
Səhər yuxudan duran kimi xanımım başımın üstünü kəsdirdi və şübhəli baxışlarını ox kimi üzümə tuşladı.
- Gecə yuxuda "Məsmə" deyirdin, bir neçə anlaşılmaz söz də dedin, başa düşmədim nə deyirsən.
Elə bil bu suala cavabım gecədən hazır idi:
- Məsmə dünyanın ən ağır daşıdı, - dedim.(Ədəbiyyat qəzeti)
Müəllifin bütün yazıları - Kənan HACI
Bölməyə aid digər xəbərlər
9-03-2023, 16:34
Kənan HACI - Əzizə Cəfərzadənin oxuculara tanış olmayan romanı - “Qobustan çökəklərində”
26-12-2022, 17:30
Kənan HACI - Azərbaycanın dünya ədəbiyyatındakı boş qalmış yeri - Kənan Hacı yazır
15-08-2022, 17:31
“Hamı yoldan yarısın...” - Kənan Hacı yazır
4-07-2022, 12:08
Yazıçının son əsəri - “Eşq sultanı” - Kənan Hacı yazır
31-01-2022, 10:43
Epifaniya və ya “Omikron” mövsümü - Kənan Hacı yazır
3-04-2020, 17:50
Kənan HACI - Virussuz dünya və ya Hararinin görə bilmədiyi fəlakət - Kənan Hacı yazır