15:08 / 30-09-2023
Baş Prokurorluq: separatçı qurumun daha iki təmsilçisi həbs olunub
14:52 / 30-09-2023
Silah-sursat və döyüş texnikası müsadirə olunub - Video
13:06 / 30-09-2023
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
12:38 / 30-09-2023
Prezident İlham Əliyev Beynəlxalq Astronavtika Federasiyasının prezidentini qəbul edib - Yenilənib
12:35 / 30-09-2023
Milli Qəhrəman Fəxri Xiyabanda dəfn edilib - Fotolar
11:43 / 30-09-2023
XİN: "Ermənistanın Azərbaycana qarşı irəli sürdüyü növbəti iddialar tamamilə əsassızdır"
11:35 / 30-09-2023
Müsadirə edilən artilleriya qurğuları... - Video
11:06 / 30-09-2023
Abşeronda dava: 3 nəfər bir-birlərini bıçaqlayıb, biri ölüb
09:58 / 30-09-2023
Elizabet - Akif Abbasovun tərcüməsi
09:15 / 30-09-2023
Qarabağdakı döyüş mövqeləri ləğv edilir - Video
02:04 / 30-09-2023
Nyu-Yorkda fövqəladə vəziyyət elan edilib - Fotolar
22:02 / 29-09-2023
Şuşa-Xankəndi yolunda tərk edilmiş döyüş mövqeləri... - Video
21:59 / 29-09-2023
Belçikada kilsədə rüsvayçılıq - Din xadimləri illərlə uşaqları zorlayıblar
19:48 / 29-09-2023
İlham Əliyev Zəngilanda Forumda: "Bizim səbrimizlə oynamasınlar" - Tam mətn - Fotolar (Yenilənib)
19:24 / 29-09-2023
İşçi qrup üzvlərinin Xankəndiyə səfəri nəzərdə tutulub
19:20 / 29-09-2023
Yevlaxda ermənilərlə növbəti görüş keçirilib - (Yenilənib) - Foto
19:18 / 29-09-2023
Yeddi ölkə Ukrayna üçün sursat sifarişi verib
19:07 / 29-09-2023
Üç ölkə qanunsuz miqrasiyaya qarşı işçi qrup yaradır
18:50 / 29-09-2023
Ukraynalı diversantlar Rusiya ərazisinə daxil olmağa cəhd ediblər
18:13 / 29-09-2023
Qarabağda müsadirə edilmiş döyüş texnikası, silah və sursatın yeni - Siyahısı (Yenilənib)
18:03 / 29-09-2023
Separatçı rejimin keçmiş “müdafiə naziri” Laçında ələ keçib
17:58 / 29-09-2023
Mikayıl Cabbarov Gürcüstana səfər edib
17:48 / 29-09-2023
FHN: "Xankəndi yaxınlığında partlayışda 48 nəfərin cəsədi çıxarılıb" - Video
17:35 / 29-09-2023
Bakıda əməliyyat: daha üç nəfər tutulub
17:17 / 29-09-2023
Xaricdə doktorantura təhsilinə dair sənəd qəbulunun müddəti uzadılıb
16:56 / 29-09-2023
Azərbaycan BMT-nin müvafiq qurumlarını Qarabağ bölgəsinə dəvət edib
16:33 / 29-09-2023
Qarabağda terrorlar törədən general-mayor həbs edilib - (Video) - Yenilənib
16:11 / 29-09-2023
İlham Əliyev: "Biz Qafqazda sülh və sabitlik istəyirik"
15:48 / 29-09-2023
Prezident: "Biz Qarabağın erməni əhalisinin hüquqlarını təmin edəcəyik"
09:31 / 27-09-2023
Şadlıq sarayında yanğın: yüzdən çox insan ölüb, çoxsaylı yaralı var - (Video) - Yenilənib
16:30 / 25-09-2023
Ağdərə tam olaraq Azərbaycan dövlətinin nəzarətinə keçib
20:08 / 25-09-2023
Rusiyanın Cənubi Qafqaz siyasəti müzakirə olunub - Fotolar
14:14 / 27-09-2023
Separatçı Ruben Vardanyan sərhəddə saxlanılıb - (Yenilənib+)
16:17 / 25-09-2023
Əliyev ilə Ərdoğan Naxçıvanda: qaz boru kəmərinin təməlqoyma mərasimi olub (Yenilənib)
11:50 / 26-09-2023
13 550 erməni Qarabağı tərk edib
00:05 / 26-09-2023
“Qənirə Paşayevanın ölməsi ilə bağlı yayılan xəbər yalandır”
00:01 / 26-09-2023
Bakıdan Xankəndinə tibbi yardım göndərilib
00:04 / 27-09-2023
Azərbaycanda Anım Günüdür
19:55 / 27-09-2023
Xocalı soyqırımına görə axtarışda olan terrorçu Laçında ələ keçib
18:00 / 25-09-2023
Ermənilər Əsgəranı boşaldır
Ən ağır daş - Hekayə
Tarix: 30-11-2018 07:47 | Bölmə: Kənan HACI
(Hekayə)
Məsmənin gözləri sanki məyusluq uçurumuna düşmüşdü. Həyat xəyallarını başına uçurmuşdu, indi bu sınıq-salxaq xəyallardan özünə yeni həyat qurmaq istəyirdi, yaralarını xəyallarıyla sarıyırdı. İllərin ölümcül sakitliyi onun yanından çay kimi axıb gedirdi. Çayçı Vahab Məsmənin hər gün təkrarlanan söhbətlərindən bezar olmuşdu, Məsmə ağzını açmamış ağzının üstündən vururdu:
- Ay rəhmətliyin qızı, əl çək də bu naftalin iyi verən arzulardan. Sənin arzularını güvə yeyib e, xəbərin yoxdu.
Məsmə zərbə yemiş it kimi başını çiyninə qısıb incik baxışlarla çayxanada oturanlara baxdı, hamının başı nərdə, dominoya qarışmışdı, onun nəinki boş-boş zəvzəməyinin, heç varlığının belə fərqində deyildilər. Bu vəziyyət qəfildən Məsməni təəccübləndirdi və üzünə qatı bir məyusluq yayıldı. Sir-sifəti əyilib daha da eybəcərləşdi, əllərini hardansa tapdığı, üzü üzlər görmüş nimdaş, yırtıq kişi pencəyinin ciblərinə dürtdü, Vahab anladı ki, Məsmə siqaret istəyir. Məsmə bütün ciblərini eşələyəndən sonra çarəsiz baxışlarını Vahabın üzünə dikdi. Vahab başını bulayıb stolun üstündəki "Viceroy"dan bir gilə çıxarıb Məsməyə verdi, Məsmə əlləri əsə-əsə kibriti çəkib siqareti yandırdı və tüstünü acgözlüklə sinəsinə çəkdi.
- Axırıncı dəfə nə vaxt çimmisən, ay Məsmə? - Çayçı Vahab burnunu tutub ayağa qalxdı.
Yaxınlıqda oturmuş cavanlardan biri Məsməyə baxıb hırıldadı. Məsmə günahkarcasına gülümsədi və etinasızlıqla: - Nə bilim əşi. Yadımnan çıxıb eee, - dedi.
Hərə Məsməylə bir cür məzələnirdi, kimi oturduğu stula mismar qoyurdu, Məsmə oturanda mismar büzüşmüş dalına batırdı, "uyyy, Allah öldürsün süzi!" - deyə qarğış tökürdü, kimi oturmaq istəyəndə stulu Məsmənin altından çəkirdi, yazıq arxası üstə yerə yıxılırdı, bir başqası kirdən rəngi bilinməyən tumanının ətəyini dartıb aşağı çəkirdi. Məsmə bütün bu şit zarafatlara əzmlə dözürdü. Üzündə ilğım kimi təbəssüm yellənirdi və bu vecsiz təbəssüm çox keçməmiş sərxoş adamlar kimi yırğalana-yırğalana uçurumun dibinə yuvarlanırdı. Ürəyi onun uçurumu idi, Məsmə bu uçurumda o qədər yarıda qırılmış təbəssümlər dəfn etmişdi ki... O, zahirən hər şeyə biganə, büsbütün özünə qapanmış kimi görünsə də ətrafında gedən söhbətlərin dəmini tez tuturdu, çox vaxtsa qəsdən özünü qanmazlığa vururdu. Zahiri görkəmilə ziddiyyət təşkil edən nikbinliyini həmişə qoruyub-saxlayırdı, ən axmaq vəziyyətlərə düşəndə bu ucuz nikbinlik onu xilas edirdi. Anlamaq olmurdu, o bu qədər gücü, iradəni haradan alırdı, bu nikbinlik hansı ümiddən qidalanırdı?..
Məsmə ilk dəfə bu tərəflərdə görünəndə əyin-başı indiki kimi iştahadan çıxmamışdı, köhnə həsir kimi didilmiş ətəyi onda abırlı kökdəydi, onu hələ indiyəcən başqa ətəkdə görən olmamışdı, yay-qış əynində elə bu həsir ətəyi görərdin. Pencəyinin qolları və yuxarı hissəsi kirdən parıldayırdı, deyərdin qətran sürtülmüş xam göndür. Məsmə özü də insanlıqdan çıxıb çürük bir parçaya dönmüşdü. Amma o vaxt... O vaxt isə deyəsən heç siqaret də çəkmirdi, hələ nəfəsi təmiz idi. Qənd kimi ağappaq dişləri, uzun kirpikləri, kaman qaşları varmış, deyilənə görə, beli üzük qaşından keçərmiş, yeriyəndə kəndin bütün kişiləri çevrilib arxasınca baxarmış. Gözəlliyi göz qamaşdıran Məsməyə nə oldu ki, zamanından tez solub-saraldı? Zaman öz işində dəqiq olur, o, gözəlliyi solduranda insanın ruhu da incimir, insandan xəbərsiz görür bu işi. Kəmfürsət zaman boş yerə demirlər ki. Məsməni qəzavü-qədər çeynəyib eybəcər hala salmışdı və sonra da həmin bu çayxananın kandarına tüpürüb getmişdi.
***
Nəsə, deyəsən, əlimdəki açar bu hekayətin qapısına düşmür, Məsmə də qapının o tayında özünü yeyib-tökür: - Məni çox saxlayacaqsan burda? Aç qapını, çıxıb gedim işimin-gücümün dalınca!
Özüm də bilmədim ona necə təpindim:
- Pah! Kişinin qızının işi-gücü varmış! İşinin-gücünün adı nədir, de, bilək.
Yan otaqdan gələn yuxulu səs məni özümə qaytardı:
- Gecənin bu vaxtı orda kiminlə danışırsan?
Sualı verən bizim xanım idi. Heç, - deyə mızıldandım. Göz qapaqlarım yumulurdu, gecə düz başımın üstündə sallanırdı. Ürəyimdə Məsməni yaş yuyub quru sərdim. Qal orda səhərəcən, itin qızı! Təbii ki, xanımım Məsmənin əlində girinc-giriftar olduğumdan tamamilə xəbərsiz idi. Bir də ki, Məsmənin qısqanılacaq təhəri qalmamışdı. Mən biləni, Məsmə sevgini Nuh əyyamında yadırğamışdı. ...Yuxu məngənə kimi beynimi sıxır, hələlik Məsməni əhvalatın o üzündə saxlayaq, səhərə Allah kərimdi.
O uşaq təpənin ayağına yıxılmış daxmada doğuldu. Yeddi ildən sonra Allah-taala Turab kişiyə axır ki, bir övlad əta elədi. Üzü üzlər görmüş əbəçi Sona daxmanın ovulub tökülməkdə olan çürük qapısından çıxıb Turab kişiyə gözaydınlığı verəndə o boyda adamın dizləri əsdi, dili tutuldu. Bilmədi qarıya nə cavab versin. Büzüşüb bir əlcə olmuş əbəçi Sona kişini necə dümsüklədisə, dili düyün düşmüş kəndir kimi açıldı:
- Allah səni sevindirsin, a Sona!
Uşağın mayıf doğulmağı anasını məyus eləsə də atasının heç eyninə deyildi, sevinci yerə-göyə sığmırdı. Qocalıqdan qəddi bükülmüş əncir ağacının altında o baş-bu başa gedərək maxorka tüstülədirdi, kişi xoşbəxtliyin havasından məst olmuşdu. Gəl bir olmasın, əlli yaşın tamamında bəxt üzünə gülümsəmişdi, sonsuz damğası üstündən götürülmüşdü. Aşığı alçı durmuşdu, kefi ala buluddaydı. Rəncbərlik edə-edə yarım əsrin dizini yerə vurmuşdu, hələ də dünyanın işlərindən bixəbər idi. Hər gün sübh obaşdan yerindən qalxıb bir loxma çörəyini yeyirdi və gedirdi hambalçılığının dalınca. Axşam da yorğun-arğın qayıdıb Allah verəndən, arvad bişirəndən yeyirdi, "çox sağ ol" əvəzinə binəva arvadın qaşqasına bir "qısır" kəlməsini nallayıb kəlləsini atıb yatırdı. Arvad dediyin də dilsiz-ağızsız, Allahın mağmın bir bəndəsiydi. Turab kişidən düz iyirmi yaş kiçik idi. Nə az, nə çox, düz yeddi il idi Turab kişi onun bətnində bir toxum əkə bilmirdi. Hambalçılıqdan başı ayılmamışdı ki, evlənsin, bir vaxt ayılmışdı ki, yaşı qırxı keçib. Kəndin ağsaqqalları ata-anası çoxdan ölmüş, nənəsinin himayəsində qalan bu yetim qızı gətirib onun daxmasına salmışdılar.
Turab kişi axşamçağı işdən qayıdanda arada özü özüylə nərd də oynayırdı, ha illah edirdi, özü özünü uda bilmirdi. Bu çağa dünyaya gələn günün axşamı gedib nərdtaxtanı taxçadan götürdü və özünə bir "domaşnı" mars verdi, uduzmağından ləzzət aldı. Deyəsən, çağa da atasının uduzmağına sevindi, başını bələkdə yelləyib gülümsünəntəhər oldu. Arvadı ərinə nə desə yaxşıdı? "Allah sənə ağıl versin!".
Başqa vaxt olsaydı, Turab kişi bu sözə görə arvadını eşşək sudan gəlincə çırpardı. Bu dəfə özünü elə apardı ki, heç elə bil arvadının bu qəfil, köntöy atmacasını eşitmədi. El dili yüyrək olar, Turab kişinin qızı böyüdükcə özü tovdan düşdü, qız məktəbi buraxıb evdə oturan ilin bir qış günündə, axşamçağı yerinə girmək istəyəndə kişini elə bil ildırım vurdu, sağ tərəfi qıc oldu. Ana-bala köməkləşib onu çarpayıya uzatdılar. Arvadı birinci dəfəydi belə qəziyyə ilə üzləşirdi, tamam başını itirdi, bilmədi neyləsin, qızına dedi ki, dədənin ayaqlarını ovuşdur. Kişini nə qədər ovuşdursalar da keyimiş əli, ayağı açılmadı. Həmin gecə Turab kişi əhli-əyalını başsız qoyub qırağını qatladı. Anayla qızı hələ də nə baş verdiyini anlaya bilmirdilər. Turab kişi insult keçirmişdi.
Turab kişinin qızı məktəbi beşinci sinifdə atdı. Müəllimlər ata-anaya dedilər ki, bu uşağın məktəbə gəlib-getməsində bir fayda yoxdur. Beş il ərzində hələ də adını düz-əməlli yaza bilmir, bununku oxumaqdan keçib, evdə qalıb sizə əl tutmağı məsləhətdir. Evdə də qızı dindirməsəydin, ağzını açıb bir kəlmə danışmazdı. Atası qızının bu susqunluğundan rəncidəhal olurdu, arada üstünə çımxırırdı: - A bala, sən haçan adamla bir söhbət edəcəksən? Dilin səndən xərac istəyir bəyəm? Allah sənə dil verib, bir danış, din. Bu gedişlə sən evdə qalassan, evin tikilsin!
Anası da qızına qahmar çıxırdı: - A kişi, nə düşmüsən uşağın üstünə? Ürəyi istəyəndə danışır, istəməyəndə danışmır.
Turab kişi də başını bulayıb mütəkkəsinə dirsəklənirdi və maxorkasını eşməyə başlayırdı. İndi evin yeganə çörək gətirəni dünyadan köçmüşdü və mağmın arvadla əfəl qız taleyin ümidinə qalmışdı. Təpənin ayağına yıxılmış daxma sanasan ki, Turab kişinin təpənin zirvəsinə qaldırmaq istədiyi daş idi, yenidən aşağı yumalanmışdı. O daxmanın alnına aşağı yuvarlanmaq yazılmışdı. O daxmanı başından aşağı basan Məsmənin ağır bəxti idi. Məsmənin ağırlığı Turab kişiyə imkan vermirdi daxması böyüsün.
Anası qızdırmanın şiddətindən canını tapşırandan sonra qız birinci dəfə o daxmadan çölə çıxdı, neçə illərdən bəri içində çabalayan sözlər nizamsız şəkildə ağzından tökülməyə başladı. İnsanlar onun nə dediyini anlaya bilmədilər, bu anlaşılmaz sözləri yabanı ot kimi tapdayıb keçdilər. Kişilər onun sözünü eşitmədilər, bədənini gördülər və bizim bu bədbəxt qəhrəmanımız hamının şərikli malına çevrildi.
Məsmə çayxananın kirli zirzəmisində pallı-paltarlı yatırdı və arada gecələr yuxusuna təpənin döşündən yumalana-yumalana ona doğru yaxınlaşan bir daxma görürdü və hər dəfə də qan-tər içində, ürəyi çırpına-çırpına yerindən dik atılırdı, handan-hana özünə gələndən sonra it zingiltisinə bənzər səslə uzun-uzadı ağlayırdı, heç kirimək bilmirdi.
***
- De görüm, Məsmə kimdir?
Səhər yuxudan duran kimi xanımım başımın üstünü kəsdirdi və şübhəli baxışlarını ox kimi üzümə tuşladı.
- Gecə yuxuda "Məsmə" deyirdin, bir neçə anlaşılmaz söz də dedin, başa düşmədim nə deyirsən.
Elə bil bu suala cavabım gecədən hazır idi:
- Məsmə dünyanın ən ağır daşıdı, - dedim.(Ədəbiyyat qəzeti)
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 30-11-2018 07:47 | Bölmə: Kənan HACI
(Hekayə)
Məsmənin gözləri sanki məyusluq uçurumuna düşmüşdü. Həyat xəyallarını başına uçurmuşdu, indi bu sınıq-salxaq xəyallardan özünə yeni həyat qurmaq istəyirdi, yaralarını xəyallarıyla sarıyırdı. İllərin ölümcül sakitliyi onun yanından çay kimi axıb gedirdi. Çayçı Vahab Məsmənin hər gün təkrarlanan söhbətlərindən bezar olmuşdu, Məsmə ağzını açmamış ağzının üstündən vururdu:
- Ay rəhmətliyin qızı, əl çək də bu naftalin iyi verən arzulardan. Sənin arzularını güvə yeyib e, xəbərin yoxdu.
Məsmə zərbə yemiş it kimi başını çiyninə qısıb incik baxışlarla çayxanada oturanlara baxdı, hamının başı nərdə, dominoya qarışmışdı, onun nəinki boş-boş zəvzəməyinin, heç varlığının belə fərqində deyildilər. Bu vəziyyət qəfildən Məsməni təəccübləndirdi və üzünə qatı bir məyusluq yayıldı. Sir-sifəti əyilib daha da eybəcərləşdi, əllərini hardansa tapdığı, üzü üzlər görmüş nimdaş, yırtıq kişi pencəyinin ciblərinə dürtdü, Vahab anladı ki, Məsmə siqaret istəyir. Məsmə bütün ciblərini eşələyəndən sonra çarəsiz baxışlarını Vahabın üzünə dikdi. Vahab başını bulayıb stolun üstündəki "Viceroy"dan bir gilə çıxarıb Məsməyə verdi, Məsmə əlləri əsə-əsə kibriti çəkib siqareti yandırdı və tüstünü acgözlüklə sinəsinə çəkdi.
- Axırıncı dəfə nə vaxt çimmisən, ay Məsmə? - Çayçı Vahab burnunu tutub ayağa qalxdı.
Yaxınlıqda oturmuş cavanlardan biri Məsməyə baxıb hırıldadı. Məsmə günahkarcasına gülümsədi və etinasızlıqla: - Nə bilim əşi. Yadımnan çıxıb eee, - dedi.
Hərə Məsməylə bir cür məzələnirdi, kimi oturduğu stula mismar qoyurdu, Məsmə oturanda mismar büzüşmüş dalına batırdı, "uyyy, Allah öldürsün süzi!" - deyə qarğış tökürdü, kimi oturmaq istəyəndə stulu Məsmənin altından çəkirdi, yazıq arxası üstə yerə yıxılırdı, bir başqası kirdən rəngi bilinməyən tumanının ətəyini dartıb aşağı çəkirdi. Məsmə bütün bu şit zarafatlara əzmlə dözürdü. Üzündə ilğım kimi təbəssüm yellənirdi və bu vecsiz təbəssüm çox keçməmiş sərxoş adamlar kimi yırğalana-yırğalana uçurumun dibinə yuvarlanırdı. Ürəyi onun uçurumu idi, Məsmə bu uçurumda o qədər yarıda qırılmış təbəssümlər dəfn etmişdi ki... O, zahirən hər şeyə biganə, büsbütün özünə qapanmış kimi görünsə də ətrafında gedən söhbətlərin dəmini tez tuturdu, çox vaxtsa qəsdən özünü qanmazlığa vururdu. Zahiri görkəmilə ziddiyyət təşkil edən nikbinliyini həmişə qoruyub-saxlayırdı, ən axmaq vəziyyətlərə düşəndə bu ucuz nikbinlik onu xilas edirdi. Anlamaq olmurdu, o bu qədər gücü, iradəni haradan alırdı, bu nikbinlik hansı ümiddən qidalanırdı?..
Məsmə ilk dəfə bu tərəflərdə görünəndə əyin-başı indiki kimi iştahadan çıxmamışdı, köhnə həsir kimi didilmiş ətəyi onda abırlı kökdəydi, onu hələ indiyəcən başqa ətəkdə görən olmamışdı, yay-qış əynində elə bu həsir ətəyi görərdin. Pencəyinin qolları və yuxarı hissəsi kirdən parıldayırdı, deyərdin qətran sürtülmüş xam göndür. Məsmə özü də insanlıqdan çıxıb çürük bir parçaya dönmüşdü. Amma o vaxt... O vaxt isə deyəsən heç siqaret də çəkmirdi, hələ nəfəsi təmiz idi. Qənd kimi ağappaq dişləri, uzun kirpikləri, kaman qaşları varmış, deyilənə görə, beli üzük qaşından keçərmiş, yeriyəndə kəndin bütün kişiləri çevrilib arxasınca baxarmış. Gözəlliyi göz qamaşdıran Məsməyə nə oldu ki, zamanından tez solub-saraldı? Zaman öz işində dəqiq olur, o, gözəlliyi solduranda insanın ruhu da incimir, insandan xəbərsiz görür bu işi. Kəmfürsət zaman boş yerə demirlər ki. Məsməni qəzavü-qədər çeynəyib eybəcər hala salmışdı və sonra da həmin bu çayxananın kandarına tüpürüb getmişdi.
***
Nəsə, deyəsən, əlimdəki açar bu hekayətin qapısına düşmür, Məsmə də qapının o tayında özünü yeyib-tökür: - Məni çox saxlayacaqsan burda? Aç qapını, çıxıb gedim işimin-gücümün dalınca!
Özüm də bilmədim ona necə təpindim:
- Pah! Kişinin qızının işi-gücü varmış! İşinin-gücünün adı nədir, de, bilək.
Yan otaqdan gələn yuxulu səs məni özümə qaytardı:
- Gecənin bu vaxtı orda kiminlə danışırsan?
Sualı verən bizim xanım idi. Heç, - deyə mızıldandım. Göz qapaqlarım yumulurdu, gecə düz başımın üstündə sallanırdı. Ürəyimdə Məsməni yaş yuyub quru sərdim. Qal orda səhərəcən, itin qızı! Təbii ki, xanımım Məsmənin əlində girinc-giriftar olduğumdan tamamilə xəbərsiz idi. Bir də ki, Məsmənin qısqanılacaq təhəri qalmamışdı. Mən biləni, Məsmə sevgini Nuh əyyamında yadırğamışdı. ...Yuxu məngənə kimi beynimi sıxır, hələlik Məsməni əhvalatın o üzündə saxlayaq, səhərə Allah kərimdi.
O uşaq təpənin ayağına yıxılmış daxmada doğuldu. Yeddi ildən sonra Allah-taala Turab kişiyə axır ki, bir övlad əta elədi. Üzü üzlər görmüş əbəçi Sona daxmanın ovulub tökülməkdə olan çürük qapısından çıxıb Turab kişiyə gözaydınlığı verəndə o boyda adamın dizləri əsdi, dili tutuldu. Bilmədi qarıya nə cavab versin. Büzüşüb bir əlcə olmuş əbəçi Sona kişini necə dümsüklədisə, dili düyün düşmüş kəndir kimi açıldı:
- Allah səni sevindirsin, a Sona!
Uşağın mayıf doğulmağı anasını məyus eləsə də atasının heç eyninə deyildi, sevinci yerə-göyə sığmırdı. Qocalıqdan qəddi bükülmüş əncir ağacının altında o baş-bu başa gedərək maxorka tüstülədirdi, kişi xoşbəxtliyin havasından məst olmuşdu. Gəl bir olmasın, əlli yaşın tamamında bəxt üzünə gülümsəmişdi, sonsuz damğası üstündən götürülmüşdü. Aşığı alçı durmuşdu, kefi ala buluddaydı. Rəncbərlik edə-edə yarım əsrin dizini yerə vurmuşdu, hələ də dünyanın işlərindən bixəbər idi. Hər gün sübh obaşdan yerindən qalxıb bir loxma çörəyini yeyirdi və gedirdi hambalçılığının dalınca. Axşam da yorğun-arğın qayıdıb Allah verəndən, arvad bişirəndən yeyirdi, "çox sağ ol" əvəzinə binəva arvadın qaşqasına bir "qısır" kəlməsini nallayıb kəlləsini atıb yatırdı. Arvad dediyin də dilsiz-ağızsız, Allahın mağmın bir bəndəsiydi. Turab kişidən düz iyirmi yaş kiçik idi. Nə az, nə çox, düz yeddi il idi Turab kişi onun bətnində bir toxum əkə bilmirdi. Hambalçılıqdan başı ayılmamışdı ki, evlənsin, bir vaxt ayılmışdı ki, yaşı qırxı keçib. Kəndin ağsaqqalları ata-anası çoxdan ölmüş, nənəsinin himayəsində qalan bu yetim qızı gətirib onun daxmasına salmışdılar.
Turab kişi axşamçağı işdən qayıdanda arada özü özüylə nərd də oynayırdı, ha illah edirdi, özü özünü uda bilmirdi. Bu çağa dünyaya gələn günün axşamı gedib nərdtaxtanı taxçadan götürdü və özünə bir "domaşnı" mars verdi, uduzmağından ləzzət aldı. Deyəsən, çağa da atasının uduzmağına sevindi, başını bələkdə yelləyib gülümsünəntəhər oldu. Arvadı ərinə nə desə yaxşıdı? "Allah sənə ağıl versin!".
Başqa vaxt olsaydı, Turab kişi bu sözə görə arvadını eşşək sudan gəlincə çırpardı. Bu dəfə özünü elə apardı ki, heç elə bil arvadının bu qəfil, köntöy atmacasını eşitmədi. El dili yüyrək olar, Turab kişinin qızı böyüdükcə özü tovdan düşdü, qız məktəbi buraxıb evdə oturan ilin bir qış günündə, axşamçağı yerinə girmək istəyəndə kişini elə bil ildırım vurdu, sağ tərəfi qıc oldu. Ana-bala köməkləşib onu çarpayıya uzatdılar. Arvadı birinci dəfəydi belə qəziyyə ilə üzləşirdi, tamam başını itirdi, bilmədi neyləsin, qızına dedi ki, dədənin ayaqlarını ovuşdur. Kişini nə qədər ovuşdursalar da keyimiş əli, ayağı açılmadı. Həmin gecə Turab kişi əhli-əyalını başsız qoyub qırağını qatladı. Anayla qızı hələ də nə baş verdiyini anlaya bilmirdilər. Turab kişi insult keçirmişdi.
Turab kişinin qızı məktəbi beşinci sinifdə atdı. Müəllimlər ata-anaya dedilər ki, bu uşağın məktəbə gəlib-getməsində bir fayda yoxdur. Beş il ərzində hələ də adını düz-əməlli yaza bilmir, bununku oxumaqdan keçib, evdə qalıb sizə əl tutmağı məsləhətdir. Evdə də qızı dindirməsəydin, ağzını açıb bir kəlmə danışmazdı. Atası qızının bu susqunluğundan rəncidəhal olurdu, arada üstünə çımxırırdı: - A bala, sən haçan adamla bir söhbət edəcəksən? Dilin səndən xərac istəyir bəyəm? Allah sənə dil verib, bir danış, din. Bu gedişlə sən evdə qalassan, evin tikilsin!
Anası da qızına qahmar çıxırdı: - A kişi, nə düşmüsən uşağın üstünə? Ürəyi istəyəndə danışır, istəməyəndə danışmır.
Turab kişi də başını bulayıb mütəkkəsinə dirsəklənirdi və maxorkasını eşməyə başlayırdı. İndi evin yeganə çörək gətirəni dünyadan köçmüşdü və mağmın arvadla əfəl qız taleyin ümidinə qalmışdı. Təpənin ayağına yıxılmış daxma sanasan ki, Turab kişinin təpənin zirvəsinə qaldırmaq istədiyi daş idi, yenidən aşağı yumalanmışdı. O daxmanın alnına aşağı yuvarlanmaq yazılmışdı. O daxmanı başından aşağı basan Məsmənin ağır bəxti idi. Məsmənin ağırlığı Turab kişiyə imkan vermirdi daxması böyüsün.
Anası qızdırmanın şiddətindən canını tapşırandan sonra qız birinci dəfə o daxmadan çölə çıxdı, neçə illərdən bəri içində çabalayan sözlər nizamsız şəkildə ağzından tökülməyə başladı. İnsanlar onun nə dediyini anlaya bilmədilər, bu anlaşılmaz sözləri yabanı ot kimi tapdayıb keçdilər. Kişilər onun sözünü eşitmədilər, bədənini gördülər və bizim bu bədbəxt qəhrəmanımız hamının şərikli malına çevrildi.
Məsmə çayxananın kirli zirzəmisində pallı-paltarlı yatırdı və arada gecələr yuxusuna təpənin döşündən yumalana-yumalana ona doğru yaxınlaşan bir daxma görürdü və hər dəfə də qan-tər içində, ürəyi çırpına-çırpına yerindən dik atılırdı, handan-hana özünə gələndən sonra it zingiltisinə bənzər səslə uzun-uzadı ağlayırdı, heç kirimək bilmirdi.
***
- De görüm, Məsmə kimdir?
Səhər yuxudan duran kimi xanımım başımın üstünü kəsdirdi və şübhəli baxışlarını ox kimi üzümə tuşladı.
- Gecə yuxuda "Məsmə" deyirdin, bir neçə anlaşılmaz söz də dedin, başa düşmədim nə deyirsən.
Elə bil bu suala cavabım gecədən hazır idi:
- Məsmə dünyanın ən ağır daşıdı, - dedim.(Ədəbiyyat qəzeti)
Müəllifin bütün yazıları - Kənan HACI
Bölməyə aid digər xəbərlər
9-03-2023, 16:34
Kənan HACI - Əzizə Cəfərzadənin oxuculara tanış olmayan romanı - “Qobustan çökəklərində”
26-12-2022, 17:30
Kənan HACI - Azərbaycanın dünya ədəbiyyatındakı boş qalmış yeri - Kənan Hacı yazır
15-08-2022, 17:31
“Hamı yoldan yarısın...” - Kənan Hacı yazır
4-07-2022, 12:08
Yazıçının son əsəri - “Eşq sultanı” - Kənan Hacı yazır
31-01-2022, 10:43
Epifaniya və ya “Omikron” mövsümü - Kənan Hacı yazır
3-04-2020, 17:50
Kənan HACI - Virussuz dünya və ya Hararinin görə bilmədiyi fəlakət - Kənan Hacı yazır
Pavlo Narojnı deyir ki, Rusiyada hərbi obyektlər çoxdur və ruslar bunları hücumlardan qoruya bilməyəcəklər
Valeri Kondratyuk deyir ki, ya Rusiya elitasının, ya da silahlı qüvvələrin sui-qəsdi Putini hakimiyyətdən uzaqlaşdıra bilər
Taras Jovtenko deyir ki, Rusiyanın hərbi-siyasi rəhbərliyi uzunmüddətli qarşıdurmanı özünün geosiyasi planlarına daxil edib
Avropa Kino Akademiyasının üzvü deyir ki, Azərbaycan kinosunun problemləri çoxdur: “Azərbaycanfilm” kimi unikal sənət ocağına 6-7 aydır ki, dövlətdən maliyyə ayrılmırsa milli kinodakı vəziyyətdən necə rahat olmaq olar?”
Ukrayna Hərbi Dəniz Qüvvələrinin ehtiyatda olan zabiti: “Hərbi əməliyyatlar başlayandan bəri rusların 18 gəmi və katerini zədələmiş və məhv etmişik”
