14:33 / 20-04-2024
Moskvada azərbaycanlı iş adamı öldürülüb
13:13 / 20-04-2024
Müğənni Cavanşir Məmmədov vəfat edib
13:06 / 20-04-2024
Medianın İnkişafı Agentliyi jurnalistlərə çağırış edib
13:02 / 20-04-2024
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
12:59 / 20-04-2024
Beynəlxalq axtarışda olan daha bir şəxs Azərbaycana ekstradisiya edilib
10:37 / 20-04-2024
Rusiyalı ekspert: Cənubi Qafqazın Rusiya üçün əhəmiyyəti böyükdür
10:21 / 20-04-2024
Qazaxlı Alikin oğlunun məhkəməsi başlayır
09:50 / 20-04-2024
ABŞ Çini ittiham edir: Ukraynada müharibəni qızışdırır
09:46 / 20-04-2024
Sülhməramlıların Qarabağı tərk etməsi separatçı ermənilərin narahatlığına səbəb olub
09:12 / 20-04-2024
BMT Baş katibi Azərbaycan və Ermənistana çağırış edib
09:06 / 20-04-2024
Blinken 4 kəndin qaytarılması ilə bağlı razılaşmanı alqışlayır
00:37 / 20-04-2024
Hikmət Hacıyev: "Bu, diplomatik və siyasi cəsarətimizin təcəssümüdür"
23:26 / 19-04-2024
Aİ-dən 4 kəndin qaytarılmasına reaksiya: "Davamlı nizamlanmanı tam dəstəkləyirik"
21:22 / 19-04-2024
Buraxılış imtahanının nəticələri elan olunub
20:45 / 19-04-2024
19-cu əsrin solğun dagerreotiplərini bərpa ediblər
20:29 / 19-04-2024
Qəzza müharibəsi qloballaşır
18:35 / 19-04-2024
MKİ: “Moskva yaxınlığındakı terror aktını İŞİD təşkil edib”
18:14 / 19-04-2024
Qəzzada daha 42 nəfər dinc sakin həlak olub
18:08 / 19-04-2024
Eminemin qızı bikinidə görüntülənib
18:06 / 19-04-2024
Yaponiya süni intellektin inkişafına 475 milyon dollar ayırıb
17:57 / 19-04-2024
9 milyon manatlıq mənimsəmə... - Şirkət rəhbərinə 11 il həbs cəzası verilib
17:33 / 19-04-2024
Ağ ev Afrikada müttəfiqini itirə bilər
17:30 / 19-04-2024
İranda silsilə partlayışlar baş verib
17:27 / 19-04-2024
İranın İsrailə hücumunun əsl səbəbi bəlli olub
17:18 / 19-04-2024
Mustafayevlə Qriqoryan sərhəddə görüşüb - 4 kənd Azərbaycana qaytarılır
17:09 / 19-04-2024
Daxili İşlər Nazirliyində kollegiya iclası keçirilib - Fotolar
17:00 / 19-04-2024
Prezident Cinayət-Prosessual Məcəlləsində dəyişikliyi təsdiqləyib
16:46 / 19-04-2024
İlham Əliyev Rusiyaya gedir
16:34 / 19-04-2024
Universitetin sözçüsü vəzifədən ayrılıb
16:19 / 19-04-2024
Abel Məhərrəmov və xanımı məhkəməyə verilib
20:08 / 15-04-2024
Rusiya Ukrayna ilə savaşa özgələri göndərir
18:51 / 15-04-2024
“Şəhid Əhməd – Oğluma məktub” filminin təqdimatı keçirilib - Fotolar
13:58 / 16-04-2024
Agentlik sədri vəzifədən azad edilib - Yeni təyinat
15:07 / 17-04-2024
Hikmət Hacıyev: “Sülhməramlıların Azərbaycandan çıxarılması barədə qərar qəbul edilib”
10:57 / 18-04-2024
60 milyard dollarlıq yardımın önü açılır
15:08 / 15-04-2024
Ali məktəblərə qəbul başlayıb
09:26 / 16-04-2024
Ulduz aktrisanın psixoloji problemi yaranıb - Fotolar
23:48 / 16-04-2024
Tbilisidə polis qanuna etiraz edən 11 nəfəri saxlayıb
23:14 / 16-04-2024
Ceyhun Bayramov Aİ-nin xüsusi nümayəndəsini qəbul edib
22:18 / 15-04-2024
"Beşiktaş" Fernando Santos və köməkçilərinə təzminat ödəyəcək
12:15 / 17-04-2024
İsrail-İran müharibəsi kölgədən çıxır - 2-ci raund olacaq?
21:44 / 16-04-2024
Leyla Əliyevanın iştirakı ilə ağacəkmə aksiyası keçirilib - Fotolar
Böyüklər üçün modern nağıllar - Kənan Hacı yazır
Tarix: 24-08-2022 18:08 | Bölmə: Kənan HACI
Kənan Hacı
İnsanın həyatı, xəyalları, arzuları, gümanları, ümidləri şeirə dönüb özünə qayıdır. Vücud, ruh, zehin. Vücudun hisləri, ruhun arzuları, zehnin düşüncələri var. İstedad adlı toxum insan vücudunda bütün bu hiss, duyğu, düşüncə kanallarında öz işini görür, ömür misralara – yazıya köçür. Göylər insanı öz sonsuzluğuna səsləyir, bu, o zaman baş verir ki, insan öz içindəki sonsuzluğu dərk edir, axı o, makrokosmosun mikro variantıdır.
Gözün gördükləri görünənin mində biri də deyil. Məhz buna görə insan daim axtarışdadır, bu axtarışlar onu sənət yoluna çıxarır, kimi rəsm çəkir, rənglərin qammasını yaradır, kimi xalça toxuyur, çeşnilərdə axtarır dünyanın sirrini, kimi daş yonur, daşların dilini açır, kimisi də sözləri bir-birinin yanına düzüb misralar qoşur... Dünya nəhəng axtarış meydançasıdır. Axtarış ehtirası insanın fitrətindədir. Uşaqlıq illərimizdə, yeniyetməliyimizin bəxtəvər, qayğısız çağlarında romanlarını şirin bir nağıl kimi oxuduğumuz Xalq yazıçısı Əzizə Cəfərzadənin – Əzizə ananın nağılları da bizə əsrarlı dünyanın qapılarını açırdı. Biz nənələrimizin mehrini-məhəbbətini, nəvazişini, alqış-dualarını şərbət kimi içib xoşbəxt olurduq. Beləcə, biz də o sonsuz axtarışlar yoluna çıxdıq. Bu yollar hərəni bir səmtə aparıb çıxardı, biz də sözün tilsiminə düşdük, işıq gələn tərəfə yürüdük. Aylar, illər ötdü və bir gün bu yolda Turan bəylə yollarımız kəsişdi. Turan bəy də kim olsa yaxşıdır?! Sevimli yazıçımız Əzizə xanımın oğlu, varisi...
Bizi bir-birimizə yaxınlaşdıran, doğmalaşdıran da Əlahəzrət Söz oldu. Turan bəy neft mühəndisi olsa da, elə bir mühitdə böyüyüb ki, ədəbiyyat onun taleyinin bir parçasına çevrilib. Əzizə xanımın söz dünyası onun mənəvi inkişafına böyük təsir göstərib. Böyük yazıçımızın zəngin ədəbi irsinin toplanıb yenidən çap edilməsi, arxivində indiyədək işıq üzü görməyən bir sıra əsərlərin oxucuya çatdırılması, biblioqrafiyasının hazırlanması və bu kimi böyük zəhmət tələb edən işlər Turan bəyin üzərinə düşür. O da bu şərəfli işi ləyaqətlə, entuziazmla yerinə yetirir. Övlad məhəbbəti, mənəvi məsuliyyət, təkcə Əzizə xanımın deyil, Cəfərzadələr nəslinin qələmə aldığı mətnlərin tərtibi, redaktəsi ilə bağlı görülən işlər onun həyatının cövhərinə çevrilib.
Hələ 90-cı illərin əvvəllərində böyük şairimiz Məmməd İsmayılın nəşr etdiyi “Gənclik” jurnalında (biz həmin jurnala abunə idik) Əzizə xanımın qardaşı Əhməd Cəfərzadənin avtobioqrafik romanından hissələr oxumuşdum. O vaxtdan bilirdim ki, Əhməd Cəfərzadə dissident kimi təzyiqlərə, təqiblərə məruz qalıb, repressiya olunub, lakin əqidəsindən, məsləkindən bir addım da geri çəkilməyib. Turan bəylə söhbətlərimizdən birində bu barədə söz açdım, o, mənə Əhməd müəllimin yadigarlarını (şeirləri və xatirələrindən ibarət iki kitabı) verdi ki, oxuyum. “Yarımçıq qalmış gündəlik” sadəcə, dəhşətli, ağrı-acılarla dolu bir həyat hekayətidir. İnsan bu qədər məşəqqətlərə necə dözə bilərmiş?! Sonda böyük yazıçı Yusif Vəzir Çəmənzəminlinin faciə ilə bitən həyatı və itgin məzarı qəlbimi göynətdi. “Yaralı könül” kitabı Əhməd Cəfərzadənin ömür kitabıdır, tale romanıdır.
Turan bəy mənə bir kitab da bağışladı: “Hikmətlər mücrüsü”. Bu isə onun yaddaş xəzinəsindəki rəvayətlərin, əfsanələrin, ibrətamiz hadisələrin nəzmə çəkilmiş variantlarıyla süslənmiş nəsihətlər mücrüsüdür. Məsnəvi formasında yazılmış əsər klassik şeir ənənələri əsasında qələmə alınıb və dilinin sadəliyi ilə bütün yaş kateqoriyalarına aid oxuculara xitab edir. Təbiəti, xasiyyəti dupduru su kimi şəffaf olan Turan bəyin içindəki işıq bu kitabın hər səhifəsinə, hər misrasına səpələnib. Mənim övladım olsaydı, bu kitabı ona nəsihətnamə kimi oxuyardım və deyərdim ki, oğlum, qızım, bu kitabı həmişə baş ucunda saxla. O sənə həyat yollarında həmişə düzgün istiqamət göstərəcək.
Bu kitaba daxil edilmiş hər rəvayət mini romandır, böyüklərin də özü üçün götürə biləcəyi çox nəsnələr var bu “mücrü”də. Qədim və məlum rəvayətlərin, əfsanələrin yeni interpretasiyada təqdimatı ( “Həyat haqqında söhbət”, “Bəxt haqqında nağıl”, “Zalımın cənnətə düşməsi”, “Misirli qocanın hekayəti” və s.) bir daha təsdiq edir ki, təkrarda təkrarsızlıq yaradıcılığın təbii fəlsəfəsidir. Şeir həyat həqiqətinə söykənməyəndə, Füzuli demiş, “qalibi-biruh” olur. Əfsanə ilə gerçəklik bir medalın iki üzüdür, bütün nağılların mahiyyətində həqiqət dayanır.
“Hikmətlər mücrüsü”ndə mövzular arasındakı yaxınlıq, oxşarlıq və peyğəmbərlərin həyatının nəzmə çəkilməsi bütöv bir mətnin qəlpələri təsiri bağışlayır. Bu kitab bir az da mənə “Kəlilə və Dimnə”ni xatırlatdı. Kim bilir, bəlkə gələcək zamanlarda Turan bəyin qələmə aldığı bu kitab da “Kəlilə və Dimnə” kimi əldən ələ gəzəcək, həmişə öz aktuallığını qoruyub saxlayacaq.
Turan bəyin folklordan qaynaqlanan didaktik yazı tonu təbii ki, Əzizə Cəfərzadə çeşməsindən qaynaqlanır. Əzizə xanımın bədii nəsri dilin ən dərin qatlarından şirələnib ballanır. Bu sözlər haqdan mayalanıb yazıya hopub. Turan da bu ocağın hənirinə isinib, söz yükünü bu ocaqdan götürüb. Şərqdə refleksləri hərəkətə gətirən mifoloji düşüncə Turanın mənzum ülgüsündə dastan estetikası statusunu qazanır. İbtidai instinktlərin bədii mətnə çevrilməsi prosesi rəvayət və əfsanələrdən keçir. Aşıqlar, ozanlar, ravvilər, akınlar bu mifoloji yaddaşın daimi keşikçiləridirlər. Turan da “Hikmətlər mücrüsü” ilə bu bu dəstəyə qoşulan nağılçılardandır.
Mən bu kitabı oxuyub uşaqlığıma qayıtdım, riyasız, utopik dünya üçün darıxdım. Şərq axetiplərinə yeni rəng, çalar qatan bu kitab uşaqlar üçün əvəzsiz bir dərs vəsaitidir. Turanın qəhrəmanları bir az sufi, bir az dərviş, bir az da Xeyir mələyi kimi dünya cifəsinə biganədirlər və bu laübalı tövrləriylə xoşbəxtlik iksiri hazırlayan kimyagərlərə bənzəyirlər.
Böyüklər üçün modern nağıllar yazan Turan abinin xurcunu doludur. Yeni kitablarını gözləyirik, dəyərli dost!
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 24-08-2022 18:08 | Bölmə: Kənan HACI
Kənan Hacı
İnsanın həyatı, xəyalları, arzuları, gümanları, ümidləri şeirə dönüb özünə qayıdır. Vücud, ruh, zehin. Vücudun hisləri, ruhun arzuları, zehnin düşüncələri var. İstedad adlı toxum insan vücudunda bütün bu hiss, duyğu, düşüncə kanallarında öz işini görür, ömür misralara – yazıya köçür. Göylər insanı öz sonsuzluğuna səsləyir, bu, o zaman baş verir ki, insan öz içindəki sonsuzluğu dərk edir, axı o, makrokosmosun mikro variantıdır.
Gözün gördükləri görünənin mində biri də deyil. Məhz buna görə insan daim axtarışdadır, bu axtarışlar onu sənət yoluna çıxarır, kimi rəsm çəkir, rənglərin qammasını yaradır, kimi xalça toxuyur, çeşnilərdə axtarır dünyanın sirrini, kimi daş yonur, daşların dilini açır, kimisi də sözləri bir-birinin yanına düzüb misralar qoşur... Dünya nəhəng axtarış meydançasıdır. Axtarış ehtirası insanın fitrətindədir. Uşaqlıq illərimizdə, yeniyetməliyimizin bəxtəvər, qayğısız çağlarında romanlarını şirin bir nağıl kimi oxuduğumuz Xalq yazıçısı Əzizə Cəfərzadənin – Əzizə ananın nağılları da bizə əsrarlı dünyanın qapılarını açırdı. Biz nənələrimizin mehrini-məhəbbətini, nəvazişini, alqış-dualarını şərbət kimi içib xoşbəxt olurduq. Beləcə, biz də o sonsuz axtarışlar yoluna çıxdıq. Bu yollar hərəni bir səmtə aparıb çıxardı, biz də sözün tilsiminə düşdük, işıq gələn tərəfə yürüdük. Aylar, illər ötdü və bir gün bu yolda Turan bəylə yollarımız kəsişdi. Turan bəy də kim olsa yaxşıdır?! Sevimli yazıçımız Əzizə xanımın oğlu, varisi...
Bizi bir-birimizə yaxınlaşdıran, doğmalaşdıran da Əlahəzrət Söz oldu. Turan bəy neft mühəndisi olsa da, elə bir mühitdə böyüyüb ki, ədəbiyyat onun taleyinin bir parçasına çevrilib. Əzizə xanımın söz dünyası onun mənəvi inkişafına böyük təsir göstərib. Böyük yazıçımızın zəngin ədəbi irsinin toplanıb yenidən çap edilməsi, arxivində indiyədək işıq üzü görməyən bir sıra əsərlərin oxucuya çatdırılması, biblioqrafiyasının hazırlanması və bu kimi böyük zəhmət tələb edən işlər Turan bəyin üzərinə düşür. O da bu şərəfli işi ləyaqətlə, entuziazmla yerinə yetirir. Övlad məhəbbəti, mənəvi məsuliyyət, təkcə Əzizə xanımın deyil, Cəfərzadələr nəslinin qələmə aldığı mətnlərin tərtibi, redaktəsi ilə bağlı görülən işlər onun həyatının cövhərinə çevrilib.
Hələ 90-cı illərin əvvəllərində böyük şairimiz Məmməd İsmayılın nəşr etdiyi “Gənclik” jurnalında (biz həmin jurnala abunə idik) Əzizə xanımın qardaşı Əhməd Cəfərzadənin avtobioqrafik romanından hissələr oxumuşdum. O vaxtdan bilirdim ki, Əhməd Cəfərzadə dissident kimi təzyiqlərə, təqiblərə məruz qalıb, repressiya olunub, lakin əqidəsindən, məsləkindən bir addım da geri çəkilməyib. Turan bəylə söhbətlərimizdən birində bu barədə söz açdım, o, mənə Əhməd müəllimin yadigarlarını (şeirləri və xatirələrindən ibarət iki kitabı) verdi ki, oxuyum. “Yarımçıq qalmış gündəlik” sadəcə, dəhşətli, ağrı-acılarla dolu bir həyat hekayətidir. İnsan bu qədər məşəqqətlərə necə dözə bilərmiş?! Sonda böyük yazıçı Yusif Vəzir Çəmənzəminlinin faciə ilə bitən həyatı və itgin məzarı qəlbimi göynətdi. “Yaralı könül” kitabı Əhməd Cəfərzadənin ömür kitabıdır, tale romanıdır.
Turan bəy mənə bir kitab da bağışladı: “Hikmətlər mücrüsü”. Bu isə onun yaddaş xəzinəsindəki rəvayətlərin, əfsanələrin, ibrətamiz hadisələrin nəzmə çəkilmiş variantlarıyla süslənmiş nəsihətlər mücrüsüdür. Məsnəvi formasında yazılmış əsər klassik şeir ənənələri əsasında qələmə alınıb və dilinin sadəliyi ilə bütün yaş kateqoriyalarına aid oxuculara xitab edir. Təbiəti, xasiyyəti dupduru su kimi şəffaf olan Turan bəyin içindəki işıq bu kitabın hər səhifəsinə, hər misrasına səpələnib. Mənim övladım olsaydı, bu kitabı ona nəsihətnamə kimi oxuyardım və deyərdim ki, oğlum, qızım, bu kitabı həmişə baş ucunda saxla. O sənə həyat yollarında həmişə düzgün istiqamət göstərəcək.
Bu kitaba daxil edilmiş hər rəvayət mini romandır, böyüklərin də özü üçün götürə biləcəyi çox nəsnələr var bu “mücrü”də. Qədim və məlum rəvayətlərin, əfsanələrin yeni interpretasiyada təqdimatı ( “Həyat haqqında söhbət”, “Bəxt haqqında nağıl”, “Zalımın cənnətə düşməsi”, “Misirli qocanın hekayəti” və s.) bir daha təsdiq edir ki, təkrarda təkrarsızlıq yaradıcılığın təbii fəlsəfəsidir. Şeir həyat həqiqətinə söykənməyəndə, Füzuli demiş, “qalibi-biruh” olur. Əfsanə ilə gerçəklik bir medalın iki üzüdür, bütün nağılların mahiyyətində həqiqət dayanır.
“Hikmətlər mücrüsü”ndə mövzular arasındakı yaxınlıq, oxşarlıq və peyğəmbərlərin həyatının nəzmə çəkilməsi bütöv bir mətnin qəlpələri təsiri bağışlayır. Bu kitab bir az da mənə “Kəlilə və Dimnə”ni xatırlatdı. Kim bilir, bəlkə gələcək zamanlarda Turan bəyin qələmə aldığı bu kitab da “Kəlilə və Dimnə” kimi əldən ələ gəzəcək, həmişə öz aktuallığını qoruyub saxlayacaq.
Turan bəyin folklordan qaynaqlanan didaktik yazı tonu təbii ki, Əzizə Cəfərzadə çeşməsindən qaynaqlanır. Əzizə xanımın bədii nəsri dilin ən dərin qatlarından şirələnib ballanır. Bu sözlər haqdan mayalanıb yazıya hopub. Turan da bu ocağın hənirinə isinib, söz yükünü bu ocaqdan götürüb. Şərqdə refleksləri hərəkətə gətirən mifoloji düşüncə Turanın mənzum ülgüsündə dastan estetikası statusunu qazanır. İbtidai instinktlərin bədii mətnə çevrilməsi prosesi rəvayət və əfsanələrdən keçir. Aşıqlar, ozanlar, ravvilər, akınlar bu mifoloji yaddaşın daimi keşikçiləridirlər. Turan da “Hikmətlər mücrüsü” ilə bu bu dəstəyə qoşulan nağılçılardandır.
Mən bu kitabı oxuyub uşaqlığıma qayıtdım, riyasız, utopik dünya üçün darıxdım. Şərq axetiplərinə yeni rəng, çalar qatan bu kitab uşaqlar üçün əvəzsiz bir dərs vəsaitidir. Turanın qəhrəmanları bir az sufi, bir az dərviş, bir az da Xeyir mələyi kimi dünya cifəsinə biganədirlər və bu laübalı tövrləriylə xoşbəxtlik iksiri hazırlayan kimyagərlərə bənzəyirlər.
Böyüklər üçün modern nağıllar yazan Turan abinin xurcunu doludur. Yeni kitablarını gözləyirik, dəyərli dost!
Müəllifin bütün yazıları - Kənan HACI
Bölməyə aid digər xəbərlər
9-03-2023, 16:34
Kənan HACI - Əzizə Cəfərzadənin oxuculara tanış olmayan romanı - “Qobustan çökəklərində”
26-12-2022, 17:30
Kənan HACI - Azərbaycanın dünya ədəbiyyatındakı boş qalmış yeri - Kənan Hacı yazır
15-08-2022, 17:31
“Hamı yoldan yarısın...” - Kənan Hacı yazır
4-07-2022, 12:08
Yazıçının son əsəri - “Eşq sultanı” - Kənan Hacı yazır
31-01-2022, 10:43
Epifaniya və ya “Omikron” mövsümü - Kənan Hacı yazır
3-04-2020, 17:50
Kənan HACI - Virussuz dünya və ya Hararinin görə bilmədiyi fəlakət - Kənan Hacı yazır
Milli Qəhrəman Pəhlivan Fərzəliyevin oğlu deyir ki, 44 günlük savaşda iştirak etmək arzusu həyata keçməsə də, döyüşlərin şiddətli vaxtında atasının şəhid olduğu Xəzəz dağını ziyarət edə bilib
Şair deyir ki, nə tənqidçiləri qınayır, nə də pul verib onlara tənqid adı altında tərif yazdıranları
Əks-kəşfiyyat xidmətinin sabiq rəhbəri deyir ki, hava hücumu reallaşarsa, itkilər böyük ola bilər
Eyni tamaşada həm Dövşanı, həm də Tülkünü səsləndirən Aygül Ağayeva deyir ki, kuklaçı olmaq çox çətindir
Məhəmməd Şahməmmədli “Apatiya”nı şedevr hesab etmir və filmdə səhvlərin olduğunu deyir
