14:06 / 03-12-2023
İdmançılarımız Tokioda üç medal qazanıb
11:49 / 03-12-2023
Ermənilərin etnik nifrəti azalmır
11:35 / 03-12-2023
Boksçuların Azərbaycan çempionatı başlayır - Foto
11:26 / 03-12-2023
Azərbaycan GUAM-a sədrlik edəcək
09:45 / 03-12-2023
Bakıda qohum qohumunu öldürüb
09:12 / 03-12-2023
Xaricdə oxuyanlar peşə tanınması üzrə imtahan verir
00:18 / 03-12-2023
"Kanal 13"ün aparıcısı həbs edilib
23:55 / 02-12-2023
ABŞ-ın yeni səfiri Bakıya gəlib
22:07 / 02-12-2023
AVRO-2024-ün püşkatma mərasimi olub
20:31 / 02-12-2023
İlham Əliyev BƏƏ-nin Milli Günü ilə bağlı tədbirdə iştirak edib
20:18 / 02-12-2023
Ekspert: “Ermənistanın təxribatına sərt cavab veriləcək”
19:52 / 02-12-2023
Ukrayna kəşfiyyatının ruslara qarşı əməliyyatı....
19:00 / 02-12-2023
Ukraynada məhv edilmiş Rusiya texnikalarının emalı üçün zavod açıla bilər
18:41 / 02-12-2023
Zelenskinin xanımı: “Ərimin ikinci dəfə prezident olmasını istəmirəm”
18:25 / 02-12-2023
Professor: “Ermənistan dəhliz məsələsini gündəmdən çıxarmağa çalışır”
17:42 / 02-12-2023
İqtidar partiyası müxalifətin rəhbərlik etdiyi bələdiyyələri ələ keçirir
17:16 / 02-12-2023
İsrail: döyüşərək danışıqlar apara bilərik
14:00 / 02-12-2023
Deputatlar daha 22 qanuna dəyişiklik edəcək - Siyahı
13:36 / 02-12-2023
Qərargah rəisi Ermənistanla sərhədə gedib, tapşırıqlar verib - Video
13:18 / 02-12-2023
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
11:14 / 02-12-2023
İlham Əliyev Laos prezidentini təbrik edib
10:32 / 02-12-2023
Rusiyaya görə ölkələrə təzyiq edirlər
10:06 / 02-12-2023
Bakıda avtomat silah satmaq istəyən şəxs saxlanılıb - Foto
09:27 / 02-12-2023
Moskva aeroportlarında 40-dan çox reys təxirə salınıb
09:21 / 02-12-2023
Ukraynada sovet abidələri ilə bağlı qalmaqal yaranıb
08:58 / 02-12-2023
Qəzzada ölən jurnalistlərin sayı 61-ə çatıb
22:45 / 01-12-2023
Dünya çempionatı: güləşçilərimiz 5 medal qazanıb
21:01 / 01-12-2023
Ceyhun Bayramov: "Ermənistanın hərbi potensialını gücləndirməsi və..."
19:27 / 01-12-2023
Estoniya Rusiya ilə sərhədi bağlaya bilər
19:01 / 01-12-2023
Keçmiş bank sədri məhkəmə zalında həbs edilib
15:20 / 28-11-2023
Toy qan gölünə çevrilib: bəy anası və gəlin də daxil olmaqla 4 nəfəri öldürüb - Fotolar
02:15 / 01-12-2023
Avropa Liqası: “Qarabağ” - “Molde” oyunu yekunlaşıb - Yenilənib
23:26 / 28-11-2023
Baydenin oğlu prezidentin impiçmenti üzrə Konqresdə ifadə verməyə hazırdır
19:37 / 28-11-2023
XİN: "AHİM Ermənistanın mövqeyini ifşa edib"
20:42 / 29-11-2023
Saakaşvili: “Kəşfiyyat rəhbərinin həyat yoldaşı mənim zəhərləndiyim eyni metallarla zəhərlənib”
23:50 / 29-11-2023
Çempionlar Liqası: "Qalatasaray"ın qrupdan çıxma şansı son oyuna qalıb
17:16 / 28-11-2023
TV rəhbəri Əziz Orucov saxlanılıb - Yenilənib
00:01 / 01-12-2023
Laçının işğaldan azad edilməsindən üç il ötür
00:02 / 30-11-2023
Qaraheybətdə hərbi helikopterin qəzaya uğramasından 2 il ötür
11:53 / 30-11-2023
İran səmasında “Su-35”-lər: Rusiya Tehrana yeni nəsil qırıcıları verir
İsveçin Rusiya qorxusu - Vahid Qazi yazır
Tarix: 23-05-2022 12:56 | Bölmə: Vahid Qazi
Vahid QAZİ
“Feysbuk”da İsveçin NATO-ya üzvlüyü ilə bağlı status paylaşmışdım. Yazmışdım ki, heç bir hərbi ittifaqa qoşulmamaq siyasəti ilə iki dünya müharibəsindən yan keçməyi bacaran, 200 il müharibə görməyən İsveç NATO-ya üzv olmaq üçün rəsmi müraciət edib, bu tarixi olaydan İsveçin öz təhlükəsizliyinə son 200 ildə ən böyük təhdidlə üzləşdiyi qənaətinə gəlirsən.
Rusiyanı nəzərdə tutmuşdum.
Statusa yazılan çoxsaylı şərhlərdə dostlar sual verirdilər ki, bu qədər təlaş nədəndir, NATO-ya üzvlük ərizəsinə görə Rusiyadan İsveçə nə kimi təhlükə ola bilər?
Sual bir neçə yüzillik dövrü əhatə etdiyinə görə ayrıca yazı yazmağa ehtiyac duydum.
Yox, tarixin çox da dərinliyinə baş vurmaq istəmirəm. Məsələn, isveçlilərin 1709-cu ildə Poltava döyüşündə ruslara məğlub olmasından, I Pyotra uduzan XII Karlın qaçıb Osmanlıya pənah aparmasından yazmıram. Amma yeridir, mövzudan çox da uzaqlaşmadan bir vacib nüansı mütləq deyim.
Tarixi analiz edən ciddi fikir adamları qeyd edir ki, İsveçin Poltavadakı ağır məğlubiyyəti strateji baxımdan onun qələbəsi oldu. Yəni uduzan İsveç başqa ölkələrin torpaqlarından gözünü yığdı, ordusunu öz sərhədləri içərisinə çəkdi və milli dövlət quruculuğu işinə başladı. Bütün dünyaya nümunə olası indiki rifah cəmiyyəti yaradıldı.
Rusiya isə, əksinə, imperialist siyasətini davam etdirdi, tuta bildikcə çox torpaq tutdu, Mərkəzi Avropadan Yaponiyayacan ərazilər işğal elədi, xalqları əsarətə aldı. Nəinki o xalqlara göz verib işıq vermədi, heç öz xalqına da gün ağlamadı. Feodalizmi xatırladan bu günün Rusiyası əsrlərlə yürüdülən işğalçı siyasətin nəticəsidir.
***
İsveçin Baltik ləpələrinin döyəclədiyi cənub-şərq bölgəsində Karlskrona adlı şəhər var. Altı iləcən ailəmlə o şəhərdə yaşadım. Şəhər çoxsaylı adalar üzərində salınıb. Ölkənin hərbi dəniz donanmasının əhəmiyyətli hissəsi orada yerləşir. Soyuq müharibə illərində qapalı şəhər olub. Sovetin süqutundan sonra statusu dəyişib deyə yaşamaq istəyən hər kəsə qapısını açıb.
Bir gün şəhərin küçə afişalarının birində maraqlı poster gördüm. “Om ryssen kom” – “Əgər ruslar gəlsə” adlı ekskursiya elanı idi. Öyrəndim ki, sən demə, çox yerdə rastıma çıxan ağzı bağlı dəmir-beton qapılar yeraltı bunkerlərin imiş. Ekskursiyanın adı özündən də maraqlı gəldi, odur ki, uşaqlara da bilet aldım, getdik.
Şəhərdən kənardakı bunkerlərin birinə apardılar bizi. Gözünüzün qabağına dağın altında bir şəhərcik gətirin. Tibbi ləvazimatlarla, yatacaqlarla, yeməkxana (konservləşdirilmiş yeməklər), telefon qovşağı, radio, hətta kitabxana ilə təchiz olunan, minlərlə adamın yerləşə biləcəyi böyük sığınacaq.
Sonra bildim ki, yaşadığımız Trossö adasının altında da 6 min adamlıq sığınacaq varmış.
2016-cı ilin məlumatına görə, İsveçdə 7 milyon insanın yerləşə biləcəyi 65 min yeraltı sığınacaq olub (Finlandiyada isə 4 milyonluq insan üçün 40 min yeraltı sığınacaq tikilib). O vaxt ölkə əhalisinin sayı 9,5 milyon idi. Mövzunu müzakirə edən ekspertlər narahatlıqla sual verirdilər: qəfil müharibə başlasa, 2,5 milyon insanın taleyi necə olacaq?
1990-cı illərin əvvəlində bu sığınacaqların tikintisi dayandırılan zaman İsveçin əhalisi elə 7 milyon idi. Əhalinin sayı qədər sığınacaq yeri tikilibmiş.
İsveçdə sığınacaqları İkinci Dünya müharibəsindən sonra tikməyə başlayıblar. Proses SSRİ-nin süqutunadək davam edib. 1990-cı illərdən sonra çox az sığınacaq tikilib.
İsveç müharibə başlayacağı təqdirdə əhalisinin böyük hissəsini yeraltı sığınacaqla təmin edə biləcək ölkələr sırasında dünya liderlərindəndir.
***
Qayıdım dostların sualına: Rusiyadan bu qədər ehtiyatın səbəbi nədir?
İsveç tarixi boyu əsasən iki ölkə ilə müharibə aparıb: Danimarka və Rusiya. Danimarka ilə məsələni çoxdan çürüdüblər, aralarından indi su da keçmir. Baltiklə Şimal dənizlərini birləşdirən, eyni zamanda bu iki ölkəni bir-birindən ayıran Öresund boğazını bu kontekstdə su deyə nəzərə almıram.
Rusiyanın qorxunc hənirtisini isə İsveç həmişə duyub.
Ötən il Qotland adasında idim. Belə deyirlər ki, Qotland kimindirsə, Baltik dənizinə də o nəzarət edir. Strateji baxımdan çox vacib yerdir. Adanın əsas şəhəri Visbini dolaşanda gözüm bir küçənin adına sataşdı – “Ryska gränd”, yəni “Rus dalanı”. Elə oradaca internetdən öyrəndim ki, XIX əsrin əvvəllərində Rusiya Azərbaycan torpaqlarını işğal etdiyi bir vaxtda, 5 min kilometr uzaqda da müharibə edirmiş – İsveçin Baltik dənizindəki ən strateji adasını da tutubmuş. Hadisə 1809-cu ildə olub.
Karlskrona şəhərindəki hərbi dəniz muzeyində olanda da xəbər tutmuşdum ki, sən demə, 1981-ci ildə SSRİ-nin bir sualtı qayığı Karlskrona sularında qəzaya uğrayıbmış. Nə iti azıbmış? Ölkə əhli atom silahı ola bilər deyə bərk qorxuya düşübmüş.
Onlarca belə hadisə olub. Rusiya dəfələrlə İsveçin hava və su sərhədini pozub. Yiyəsiz bostan kimi istədiyi vaxt girib. Amma bütün bunlar İsveçi öz təhlükəsizliyinə qarant axtarmağa məcbur etməyib. Ta bu ilin 24 fevralınacan. Rusiyanın Ukraynaya qoşun yeritməsinəcən. Onun NATO-ya üzv olmaq istəyinin səbəbi hazırkı reallıqdır.
***
Hələ 2016-cı ildə Karlskrona bunkerlərinə ekskursiyaya “Əgər ruslar gəlsə” adının verilməsi bu ölkədə Rusiya qorxusunun həmişə diri olduğunun göstəricisiydi. Poltava məğlubiyyəti İsveç xalqının ictimai şüurunda qalmayıb, amma genetik yaddaşda durur.
Soyuq müharibə dövründə belə neytrallığını qorumuş Finlandiyanı, İsveçi NATO-ya qoşulmağa vadar edən Putinin Ukraynanı işğal eləmək istəyi oldu.
Öz slavyan qardaşı ilə o cür vəhşicəsinə davranırsa, deməli, Putin Rusiyası hər kəsə potensial düşməndir.
Düşməndən qorunmağın yolunu isə hərə bir cür seçir.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 23-05-2022 12:56 | Bölmə: Vahid Qazi
Vahid QAZİ
“Feysbuk”da İsveçin NATO-ya üzvlüyü ilə bağlı status paylaşmışdım. Yazmışdım ki, heç bir hərbi ittifaqa qoşulmamaq siyasəti ilə iki dünya müharibəsindən yan keçməyi bacaran, 200 il müharibə görməyən İsveç NATO-ya üzv olmaq üçün rəsmi müraciət edib, bu tarixi olaydan İsveçin öz təhlükəsizliyinə son 200 ildə ən böyük təhdidlə üzləşdiyi qənaətinə gəlirsən.
Rusiyanı nəzərdə tutmuşdum.
Statusa yazılan çoxsaylı şərhlərdə dostlar sual verirdilər ki, bu qədər təlaş nədəndir, NATO-ya üzvlük ərizəsinə görə Rusiyadan İsveçə nə kimi təhlükə ola bilər?
Sual bir neçə yüzillik dövrü əhatə etdiyinə görə ayrıca yazı yazmağa ehtiyac duydum.
Yox, tarixin çox da dərinliyinə baş vurmaq istəmirəm. Məsələn, isveçlilərin 1709-cu ildə Poltava döyüşündə ruslara məğlub olmasından, I Pyotra uduzan XII Karlın qaçıb Osmanlıya pənah aparmasından yazmıram. Amma yeridir, mövzudan çox da uzaqlaşmadan bir vacib nüansı mütləq deyim.
Tarixi analiz edən ciddi fikir adamları qeyd edir ki, İsveçin Poltavadakı ağır məğlubiyyəti strateji baxımdan onun qələbəsi oldu. Yəni uduzan İsveç başqa ölkələrin torpaqlarından gözünü yığdı, ordusunu öz sərhədləri içərisinə çəkdi və milli dövlət quruculuğu işinə başladı. Bütün dünyaya nümunə olası indiki rifah cəmiyyəti yaradıldı.
Rusiya isə, əksinə, imperialist siyasətini davam etdirdi, tuta bildikcə çox torpaq tutdu, Mərkəzi Avropadan Yaponiyayacan ərazilər işğal elədi, xalqları əsarətə aldı. Nəinki o xalqlara göz verib işıq vermədi, heç öz xalqına da gün ağlamadı. Feodalizmi xatırladan bu günün Rusiyası əsrlərlə yürüdülən işğalçı siyasətin nəticəsidir.
***
İsveçin Baltik ləpələrinin döyəclədiyi cənub-şərq bölgəsində Karlskrona adlı şəhər var. Altı iləcən ailəmlə o şəhərdə yaşadım. Şəhər çoxsaylı adalar üzərində salınıb. Ölkənin hərbi dəniz donanmasının əhəmiyyətli hissəsi orada yerləşir. Soyuq müharibə illərində qapalı şəhər olub. Sovetin süqutundan sonra statusu dəyişib deyə yaşamaq istəyən hər kəsə qapısını açıb.
Bir gün şəhərin küçə afişalarının birində maraqlı poster gördüm. “Om ryssen kom” – “Əgər ruslar gəlsə” adlı ekskursiya elanı idi. Öyrəndim ki, sən demə, çox yerdə rastıma çıxan ağzı bağlı dəmir-beton qapılar yeraltı bunkerlərin imiş. Ekskursiyanın adı özündən də maraqlı gəldi, odur ki, uşaqlara da bilet aldım, getdik.
Şəhərdən kənardakı bunkerlərin birinə apardılar bizi. Gözünüzün qabağına dağın altında bir şəhərcik gətirin. Tibbi ləvazimatlarla, yatacaqlarla, yeməkxana (konservləşdirilmiş yeməklər), telefon qovşağı, radio, hətta kitabxana ilə təchiz olunan, minlərlə adamın yerləşə biləcəyi böyük sığınacaq.
Sonra bildim ki, yaşadığımız Trossö adasının altında da 6 min adamlıq sığınacaq varmış.
2016-cı ilin məlumatına görə, İsveçdə 7 milyon insanın yerləşə biləcəyi 65 min yeraltı sığınacaq olub (Finlandiyada isə 4 milyonluq insan üçün 40 min yeraltı sığınacaq tikilib). O vaxt ölkə əhalisinin sayı 9,5 milyon idi. Mövzunu müzakirə edən ekspertlər narahatlıqla sual verirdilər: qəfil müharibə başlasa, 2,5 milyon insanın taleyi necə olacaq?
1990-cı illərin əvvəlində bu sığınacaqların tikintisi dayandırılan zaman İsveçin əhalisi elə 7 milyon idi. Əhalinin sayı qədər sığınacaq yeri tikilibmiş.
İsveçdə sığınacaqları İkinci Dünya müharibəsindən sonra tikməyə başlayıblar. Proses SSRİ-nin süqutunadək davam edib. 1990-cı illərdən sonra çox az sığınacaq tikilib.
İsveç müharibə başlayacağı təqdirdə əhalisinin böyük hissəsini yeraltı sığınacaqla təmin edə biləcək ölkələr sırasında dünya liderlərindəndir.
***
Qayıdım dostların sualına: Rusiyadan bu qədər ehtiyatın səbəbi nədir?
İsveç tarixi boyu əsasən iki ölkə ilə müharibə aparıb: Danimarka və Rusiya. Danimarka ilə məsələni çoxdan çürüdüblər, aralarından indi su da keçmir. Baltiklə Şimal dənizlərini birləşdirən, eyni zamanda bu iki ölkəni bir-birindən ayıran Öresund boğazını bu kontekstdə su deyə nəzərə almıram.
Rusiyanın qorxunc hənirtisini isə İsveç həmişə duyub.
Ötən il Qotland adasında idim. Belə deyirlər ki, Qotland kimindirsə, Baltik dənizinə də o nəzarət edir. Strateji baxımdan çox vacib yerdir. Adanın əsas şəhəri Visbini dolaşanda gözüm bir küçənin adına sataşdı – “Ryska gränd”, yəni “Rus dalanı”. Elə oradaca internetdən öyrəndim ki, XIX əsrin əvvəllərində Rusiya Azərbaycan torpaqlarını işğal etdiyi bir vaxtda, 5 min kilometr uzaqda da müharibə edirmiş – İsveçin Baltik dənizindəki ən strateji adasını da tutubmuş. Hadisə 1809-cu ildə olub.
Karlskrona şəhərindəki hərbi dəniz muzeyində olanda da xəbər tutmuşdum ki, sən demə, 1981-ci ildə SSRİ-nin bir sualtı qayığı Karlskrona sularında qəzaya uğrayıbmış. Nə iti azıbmış? Ölkə əhli atom silahı ola bilər deyə bərk qorxuya düşübmüş.
Onlarca belə hadisə olub. Rusiya dəfələrlə İsveçin hava və su sərhədini pozub. Yiyəsiz bostan kimi istədiyi vaxt girib. Amma bütün bunlar İsveçi öz təhlükəsizliyinə qarant axtarmağa məcbur etməyib. Ta bu ilin 24 fevralınacan. Rusiyanın Ukraynaya qoşun yeritməsinəcən. Onun NATO-ya üzv olmaq istəyinin səbəbi hazırkı reallıqdır.
***
Hələ 2016-cı ildə Karlskrona bunkerlərinə ekskursiyaya “Əgər ruslar gəlsə” adının verilməsi bu ölkədə Rusiya qorxusunun həmişə diri olduğunun göstəricisiydi. Poltava məğlubiyyəti İsveç xalqının ictimai şüurunda qalmayıb, amma genetik yaddaşda durur.
Soyuq müharibə dövründə belə neytrallığını qorumuş Finlandiyanı, İsveçi NATO-ya qoşulmağa vadar edən Putinin Ukraynanı işğal eləmək istəyi oldu.
Öz slavyan qardaşı ilə o cür vəhşicəsinə davranırsa, deməli, Putin Rusiyası hər kəsə potensial düşməndir.
Düşməndən qorunmağın yolunu isə hərə bir cür seçir.
May 2022
Helsinqborq, İsveç
Helsinqborq, İsveç
Müəllifin bütün yazıları - Vahid Qazi
Bölməyə aid digər xəbərlər
Sabir Məmmədov: “Həm teatr rəhbərləri, həm də yaşlı aktyor və aktrisalar mürəkkəb bir dilemma qarşısında qalıblar”
Yazıçı deyir ki, “Qələm adamına “elə yazma, belə yaz”,- demək əxlaqsızlıqdır
Komitə sədri: “Gələcəkdə yeni strategiyaların hazırlanmasını hazırki dövr ən vacib məsələlər kimi qarşımıza məqsəd olaraq qoyur”
Tanınmış şair deyir ki, “söz qəssabları” hər gün sözün başını kəsir
Ukrayna Quru Qoşunları komandanı deyir ki, ruslar birbaşa Kupyanska çatmaq istəyir
