15:40 / 04-04-2025
Sumqayıt, Bərdə, Xaçmaz, Beyləqan və Şəkidə torpaq hərracı keçirilib
15:21 / 04-04-2025
Prezident İlham Əliyev Türkiyənin enerji və təbii sərvətlər nazirini qəbul edib - (Yenilənib)
15:17 / 04-04-2025
Sabahdan rayonlarda hava dəyişəcək - Xəbərdarlıq
15:07 / 04-04-2025
Əli Əsədov miqrantlarla bağlı qərar imzalayıb
14:55 / 04-04-2025
Prezident İlham Əliyev Avropa İttifaqının rəsmisini qəbul edib (Yenilənib)
14:39 / 04-04-2025
Dünyanın ən hündür binası tikilir - Fotolar
14:39 / 04-04-2025
David Manukyan dövlət ittihamçısının suallarını cavablandırıb
14:22 / 04-04-2025
Məşhur aktyorun baş rolda çəkiləcəyi filmin adı gizli saxlanılır
14:22 / 04-04-2025
Lavrov: "Bu, Cənubi Qafqaz və Xəzər regionunda sabitliyə xidmət edəcək"
14:14 / 04-04-2025
"Mədəniyyət" qəzeti fəaliyyətini dayandırıb
14:07 / 04-04-2025
Bakıda energetika sahəsi üzrə yeni sənədlər imzalanacaq
14:01 / 04-04-2025
Bakıda köçürülmə və söküntü işləri başlayacaq
13:53 / 04-04-2025
Sahibə Qafarova Özbəkistana səfər edib
13:10 / 04-04-2025
İran prezidenti: Tehran müharibə istəmir
12:59 / 04-04-2025
Departament: "Tramp Bakı və İrəvan arasında sülhün imzalanmasını gözləyir"
12:48 / 04-04-2025
Türkiyədə 648 nəfər qidadan zəhərlənib
12:38 / 04-04-2025
Sabah dağlıq rayonlarda yağış və sulu qar yağacaq
12:30 / 04-04-2025
Prezident institutlarla bağlı sərəncam verib
12:10 / 04-04-2025
Müəllimlərin iş yerinin dəyişdirilməsi prosesi başlayıb
11:41 / 04-04-2025
Seyid Əzim Şirvaninin 190 illiyi qeyd ediləcək - Sərəncam
11:31 / 04-04-2025
Ştaynmayer Azərbaycanla bağlı səhvini düzəldib
11:13 / 04-04-2025
Dünya iqtisadiyyatı böyük risklə üzləşib - Xəbərdarlıq
11:07 / 04-04-2025
Generalların vəzifədə olma müddəti dəyişir
11:03 / 04-04-2025
30 yaşdan yuxarı şəxslərə çağırış mesajı gəlir? - Açıqlama
10:44 / 04-04-2025
Ermənistanda zəlzələ baş verib
10:40 / 04-04-2025
Prezident: "Bizim qaz təchizatımızın Avropadakı coğrafiyası birmənalı olaraq genişlənəcək"
10:32 / 04-04-2025
Rusiya üzərində daha 107 PUA vurulub
10:28 / 04-04-2025
İlham Əliyev: "Bu gün enerji təhlükəsizliyi milli təhlükəsizliyin ayrılmaz hissəsidir"
10:22 / 04-04-2025
Universitetin 860 minlik tenderi ləğv edilib
13:54 / 01-04-2025
Professorun arzuları - Etibar Cəbrayıloğlu yazır
23:39 / 30-03-2025
"Zirə" "Şamaxı"ya qalib gəlib
20:02 / 30-03-2025
May ayında iki gün iş olmayacaq
00:03 / 31-03-2025
Azərbaycanlıların soyqırımından 107 il ötür
18:31 / 31-03-2025
PUA və dronlar mövqelərimizə yaxınlaşıb, hərbçilərimiz atəşə tutulub - (Yenilənib)
12:54 / 01-04-2025
İran prezidenti Azərbaycana rəsmi səfərə hazırlaşır
19:41 / 31-03-2025
Keçmişə və gələcəyə yollanmaq reallığa çevriləcək
08:25 / 01-04-2025
Ordumuzun mövqeləri 7 istiqamətdən atəşə tutulub
14:12 / 02-04-2025
Qarabağa növbəti köç karvanı gedib - (Yenilənib)
11:01 / 01-04-2025
CHP-nin boykot çağırışı: Türkiyədə narazılıq dalğası daha da genişlənə bilər
18:01 / 30-03-2025
Şeyx: "Bu, şəxsi işimdir, hər şeyi açıqlamalıyam?"
15:44 / 02-04-2025
Bakı və İrəvan vaxtında sülhə nail olmasa... - Kreml fürsət gözləyir
Oliqarxlara qarşı qiyam
Tarix: 26-06-2019 16:31 | Bölmə: Xəqani CƏFƏRLİ
Son günlər Gürcüstanda baş verən hadisələr ötən ilin əvvəllərindən Ermənistan, Moldova, Ukrayna, Slovakiya, Rumıniya və Çexiyada baş verən proseslərin ümumi cəhətinin olduğunu bir daha təsdiqlədi. İndi əminliklə demək olar ki, keçmiş sosialist düşərgəsində “milli oliqarx”lara qarşı qiyam başlayıb.
Bu ölkələrdə baş verən hadisələr həm də miqyasına görə, 30 il əvvəl sovet totalitarizminə qarşı başlanan hərəkatla müqayisə oluna bilər.
İyunun 23-də Praqada oliqarx baş nazir Andre Babişin istefası tələbi ilə keçirilən aksiya Çexiyada 1989-cu ildə baş vermiş “Məxməri inqilab”dan sonra keçirilən ən böyük etiraz aksiyası hesab olunur. “Demokratiya üçün milyon an” vətəndaş hərəkatının təşəbbüsü ilə keçirilən aksiyada 250 min nəfərin iştirak etdiyi bildirilir.
Qeyd edək ki, Çexiyada baş nazir və milyarder Andrey Babiş əleyhinə etirazlar ötən ildən başlayıb. Oliqarx baş nazirin Avropa Birliyinin Çexiyada kiçik biznesi dəstəkləmək üçün ayırdığı qrantların bir hissəsini mənimsəməsi iddiaları meydana çıxdıqdan sonra etirazlara start verilib və artıq güclü xalq hərəkatına çevrilib. Çexiya vətəndaşları oliqarx baş nazirin istefasına nail olana kimi aksiyaları davam etdirmək niyyətindədirlər və növbəti ümummilli aksiya noyabrın 16-na təyin olunub.
Çexlər oliqarx baş nazirlə yanaşı “Rusiyanın agenti” adlandırdıqları prezident Miloş Zemanın da istefasını tələb edirlər.
Gürcüstan paytaxtında son günlər ard-arda keçirilən etiraz aksiyalarının da hədəfi baş nazir Mamuka Baxtadzenin və ya Salome Zurabişvilinin əleyhinə deyil, hakim partiyanın sədri, oliqarx Bidzina İvanişviliyə qarşı yönəlib. Buna görə Gürcüstanda etirazçılar prezident və ya baş nazirin istefasını deyil, erkən parlament seçkilərinin keçirilməsini tələb edirlər. Müşahidəçilər başlanan etirazları oliqarx Bidzina İvanişviliyə qarşı qiyam kimi qiymətləndirirlər.
Gürcüstanın sabiq prezidenti Saakaşvili də Gürcüstanda baş verən hadisələri ötən il Ermənistanda baş vermiş olayların, Ukraynada prezident seçkisi ətrafında yaranmış mühitin və ən nəhayət, bir neçə gün əvvəl Moldovada təkararlanan prosesin davamı hesab edir. Sabiq prezidentin fikrincə, insanlar artıq oliqarxların köləsi olmaq istəmir.
Gürcüstandakı hadisələrin ilhamvericisi hesab olunan Moldovada oliqarx Vlad Plaxotnyuka qarşı etirazlar ötən aydan başlamışdı. Etirazların genişlənməsi və müxalifət partiyalarının vahid mövqedən çıxış etməsi nəticəsində oliqarx Vlad Plaxotnyuk ölkəni tərk etdi və hakim partiyanın sədrliyindən istefa verdi. Vlad Plaxotnyuk da Bidzina İvanişvili kimi rəsmi şəkildə dövlət və hökumət vəzifəsi tutmasa da, hakim partiyaya rəhbərliyi əlində saxlmaqla hakimiyyətə tam nəzarət edirdi. Oliqarx Vlad Plaxotnyuka qarşı elə böyük narazılıq var idi ki, Qərbyönümlü müxalifət Rusiyayanlısı sosialistlərlə ortaq mövqeyə gələ bildi və bundan sonra Moldovada oliqarxın hakimiyyətinə son qoyuldu.
Moldovadan əvvəl Ukraynada “Xalqın xidmətçisi” televiziya serialında baş rolun ifaçısı Vladimir Zelenski oliqarx dövlət başçısı Petr Poroşenkoya prezident seçkisində çox böyük fərqlə qalib gəldi. Zelenskinin seçikinin ikinci turunda seçicilərin 73 faizindən çoxunun dəstəyini qazanması Ukraynanın oliqarxlara qarşı çıxışının nəticəsi kimi qəbul olunur.
Postsovet respublikalarında və bəzi Şərqi Avropa ölkələrində oliqarx liderlərə qarşı başlanan hərəkat ABŞ-da böyük məmnuniyyət doğurub və dəstək qazanıb. ABŞ-ın nüfuzlu media orqanlarında postsovet məkanında oliqarxlara qarşı mübarizəni dəstəkləyən məqalələr dərc olunur.
Proseslərin təhlili göstərir ki, Vaşinqton postsovet məkanında oliqarxlara qarşı başlanan mübarizəyə mənəvi dəstək verməklə kifayətlənmək niyyətində deyil. ABŞ-ın böyük təsirə malik beyin mərkəzlərində və nüfuzlu media quruluşlarında Qərbin postsovet respublikalarına oliqarxlara qarşı başlanan mübarizəyə dəstək verməsi ilə təkliflər ard-arda səslənir. ABŞ-la yanaşı Böyük Britaniya, Fransa və Almaniyada postsovet respublikalarında oliqarxlara qarşı mübarizəyə siyasi və mənəvi dəstək verirlər. ABŞ-ın nüfuzlu beyin mərkəzlərində hesab edirlər ki, Qərbin gülü dəstəyi olarsa postsovet respublikaları oliqarxlarla mübarizədə Slovakiya və Rumıniya kimi qısa zamanda uğur qazana bilərlər.
Slovakiyada islahat tərəfdarı, vəkil Zuzana Çaputovanın prezident seçkilərində qələbəsi, Rumıniyada Liviu Draqniyanın həbs edilməsi oliqarxla mübarizənin uğurlu nəticələri hesab olunur.
Qərb postsovet ölkələrində oliqarxlara qarşı başlayan mübarizəyə verdiyi mənəvi dəstəyi real addımlarla tamamlamağa başlayıb. Yaxın günlərdə ukraynalı oliqarx Dmitri Firtaşın ABŞ ədliyyəsinə təhvil verilməsi nəhayət ki, reallaşa bilər. Hələ 2014-cü ildən Avsriyada istintaq altında olan və haqqında məhkəmənin ölkəni tərk etməmək qərarı verilən Firtaşın ABŞ ədliyyəsinə təvil verilməsinə Avstriya Ali Məhkəməsi razılıq verib. Firtaşin ABŞ ədliyyəsinə təslim edilməsi həm Ukrayna, həm də bütövlükdə postsovet ölkələrinin oliqarxlarına böyük zərbə ola bilər. Şərhçilər isə Firtaşın taleyini postsovet ölkələrinin digər oliqarxlarının da yaşaya biləcəyinə diqqət çəkirlər.
Qərbin beyin mərkəzlərində hesab edirlər ki, postsovet respublikalarından olan oliqarxlar özlərinin şəxsi mənafeyi naminə demokratiləşməyə mane olmaqla, Rusiyanın bölgədə öz təsir imkanlarını qoruyub saxlamağa və bəzən hətta artırmasına da imkan verir. Ona görə də, Qərbin bəzi beyin mərkəzlərində postsovet respublikalarından olan oliqarxları Rusiyanın avtoritar prezidenti Vladimir Putinin oliqarxları hesab edirlər.
ABŞ-ın təhlükəsizlik və hərbi məsələlər üzrə ixtisaslaşmış beyin mərkəzləri isə Ağ Evə çağırış edərək postsovet məkanında demokratik seçkilər və qanunun aliliyi məsələsində daha prinsipial, oliqarxlara qarşı mübarizədə güzəştsiz mövqe tutmağa çağırırlar. Qərbin oliqarxlarla mübarizədə postsovet ölkələrinin xalqlarına verdiyi dəstəyin artması isə bu prosesin postsovet məkanının digər ölklərinə də sıçrayacağını ehtimal etməyə əsas verir.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 26-06-2019 16:31 | Bölmə: Xəqani CƏFƏRLİ
Son günlər Gürcüstanda baş verən hadisələr ötən ilin əvvəllərindən Ermənistan, Moldova, Ukrayna, Slovakiya, Rumıniya və Çexiyada baş verən proseslərin ümumi cəhətinin olduğunu bir daha təsdiqlədi. İndi əminliklə demək olar ki, keçmiş sosialist düşərgəsində “milli oliqarx”lara qarşı qiyam başlayıb.
Bu ölkələrdə baş verən hadisələr həm də miqyasına görə, 30 il əvvəl sovet totalitarizminə qarşı başlanan hərəkatla müqayisə oluna bilər.
İyunun 23-də Praqada oliqarx baş nazir Andre Babişin istefası tələbi ilə keçirilən aksiya Çexiyada 1989-cu ildə baş vermiş “Məxməri inqilab”dan sonra keçirilən ən böyük etiraz aksiyası hesab olunur. “Demokratiya üçün milyon an” vətəndaş hərəkatının təşəbbüsü ilə keçirilən aksiyada 250 min nəfərin iştirak etdiyi bildirilir.
Qeyd edək ki, Çexiyada baş nazir və milyarder Andrey Babiş əleyhinə etirazlar ötən ildən başlayıb. Oliqarx baş nazirin Avropa Birliyinin Çexiyada kiçik biznesi dəstəkləmək üçün ayırdığı qrantların bir hissəsini mənimsəməsi iddiaları meydana çıxdıqdan sonra etirazlara start verilib və artıq güclü xalq hərəkatına çevrilib. Çexiya vətəndaşları oliqarx baş nazirin istefasına nail olana kimi aksiyaları davam etdirmək niyyətindədirlər və növbəti ümummilli aksiya noyabrın 16-na təyin olunub.
Çexlər oliqarx baş nazirlə yanaşı “Rusiyanın agenti” adlandırdıqları prezident Miloş Zemanın da istefasını tələb edirlər.
Gürcüstan paytaxtında son günlər ard-arda keçirilən etiraz aksiyalarının da hədəfi baş nazir Mamuka Baxtadzenin və ya Salome Zurabişvilinin əleyhinə deyil, hakim partiyanın sədri, oliqarx Bidzina İvanişviliyə qarşı yönəlib. Buna görə Gürcüstanda etirazçılar prezident və ya baş nazirin istefasını deyil, erkən parlament seçkilərinin keçirilməsini tələb edirlər. Müşahidəçilər başlanan etirazları oliqarx Bidzina İvanişviliyə qarşı qiyam kimi qiymətləndirirlər.
Gürcüstanın sabiq prezidenti Saakaşvili də Gürcüstanda baş verən hadisələri ötən il Ermənistanda baş vermiş olayların, Ukraynada prezident seçkisi ətrafında yaranmış mühitin və ən nəhayət, bir neçə gün əvvəl Moldovada təkararlanan prosesin davamı hesab edir. Sabiq prezidentin fikrincə, insanlar artıq oliqarxların köləsi olmaq istəmir.
Gürcüstandakı hadisələrin ilhamvericisi hesab olunan Moldovada oliqarx Vlad Plaxotnyuka qarşı etirazlar ötən aydan başlamışdı. Etirazların genişlənməsi və müxalifət partiyalarının vahid mövqedən çıxış etməsi nəticəsində oliqarx Vlad Plaxotnyuk ölkəni tərk etdi və hakim partiyanın sədrliyindən istefa verdi. Vlad Plaxotnyuk da Bidzina İvanişvili kimi rəsmi şəkildə dövlət və hökumət vəzifəsi tutmasa da, hakim partiyaya rəhbərliyi əlində saxlmaqla hakimiyyətə tam nəzarət edirdi. Oliqarx Vlad Plaxotnyuka qarşı elə böyük narazılıq var idi ki, Qərbyönümlü müxalifət Rusiyayanlısı sosialistlərlə ortaq mövqeyə gələ bildi və bundan sonra Moldovada oliqarxın hakimiyyətinə son qoyuldu.
Moldovadan əvvəl Ukraynada “Xalqın xidmətçisi” televiziya serialında baş rolun ifaçısı Vladimir Zelenski oliqarx dövlət başçısı Petr Poroşenkoya prezident seçkisində çox böyük fərqlə qalib gəldi. Zelenskinin seçikinin ikinci turunda seçicilərin 73 faizindən çoxunun dəstəyini qazanması Ukraynanın oliqarxlara qarşı çıxışının nəticəsi kimi qəbul olunur.
Postsovet respublikalarında və bəzi Şərqi Avropa ölkələrində oliqarx liderlərə qarşı başlanan hərəkat ABŞ-da böyük məmnuniyyət doğurub və dəstək qazanıb. ABŞ-ın nüfuzlu media orqanlarında postsovet məkanında oliqarxlara qarşı mübarizəni dəstəkləyən məqalələr dərc olunur.
Proseslərin təhlili göstərir ki, Vaşinqton postsovet məkanında oliqarxlara qarşı başlanan mübarizəyə mənəvi dəstək verməklə kifayətlənmək niyyətində deyil. ABŞ-ın böyük təsirə malik beyin mərkəzlərində və nüfuzlu media quruluşlarında Qərbin postsovet respublikalarına oliqarxlara qarşı başlanan mübarizəyə dəstək verməsi ilə təkliflər ard-arda səslənir. ABŞ-la yanaşı Böyük Britaniya, Fransa və Almaniyada postsovet respublikalarında oliqarxlara qarşı mübarizəyə siyasi və mənəvi dəstək verirlər. ABŞ-ın nüfuzlu beyin mərkəzlərində hesab edirlər ki, Qərbin gülü dəstəyi olarsa postsovet respublikaları oliqarxlarla mübarizədə Slovakiya və Rumıniya kimi qısa zamanda uğur qazana bilərlər.
Slovakiyada islahat tərəfdarı, vəkil Zuzana Çaputovanın prezident seçkilərində qələbəsi, Rumıniyada Liviu Draqniyanın həbs edilməsi oliqarxla mübarizənin uğurlu nəticələri hesab olunur.
Qərb postsovet ölkələrində oliqarxlara qarşı başlayan mübarizəyə verdiyi mənəvi dəstəyi real addımlarla tamamlamağa başlayıb. Yaxın günlərdə ukraynalı oliqarx Dmitri Firtaşın ABŞ ədliyyəsinə təhvil verilməsi nəhayət ki, reallaşa bilər. Hələ 2014-cü ildən Avsriyada istintaq altında olan və haqqında məhkəmənin ölkəni tərk etməmək qərarı verilən Firtaşın ABŞ ədliyyəsinə təvil verilməsinə Avstriya Ali Məhkəməsi razılıq verib. Firtaşin ABŞ ədliyyəsinə təslim edilməsi həm Ukrayna, həm də bütövlükdə postsovet ölkələrinin oliqarxlarına böyük zərbə ola bilər. Şərhçilər isə Firtaşın taleyini postsovet ölkələrinin digər oliqarxlarının da yaşaya biləcəyinə diqqət çəkirlər.
Qərbin beyin mərkəzlərində hesab edirlər ki, postsovet respublikalarından olan oliqarxlar özlərinin şəxsi mənafeyi naminə demokratiləşməyə mane olmaqla, Rusiyanın bölgədə öz təsir imkanlarını qoruyub saxlamağa və bəzən hətta artırmasına da imkan verir. Ona görə də, Qərbin bəzi beyin mərkəzlərində postsovet respublikalarından olan oliqarxları Rusiyanın avtoritar prezidenti Vladimir Putinin oliqarxları hesab edirlər.
ABŞ-ın təhlükəsizlik və hərbi məsələlər üzrə ixtisaslaşmış beyin mərkəzləri isə Ağ Evə çağırış edərək postsovet məkanında demokratik seçkilər və qanunun aliliyi məsələsində daha prinsipial, oliqarxlara qarşı mübarizədə güzəştsiz mövqe tutmağa çağırırlar. Qərbin oliqarxlarla mübarizədə postsovet ölkələrinin xalqlarına verdiyi dəstəyin artması isə bu prosesin postsovet məkanının digər ölklərinə də sıçrayacağını ehtimal etməyə əsas verir.
Müəllifin bütün yazıları - Xəqani CƏFƏRLİ
Bölməyə aid digər xəbərlər
19-04-2023, 11:40
Erməni mətbuatı: "Paşinyan təhlükəsizliyindən narahatdır”
31-07-2019, 14:06
Xəqani CƏFƏRLİ - İnqilabın baş verəcəyi tarix - Onu əvvəlcədən təyin etmək mümkündürmü?
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
