Niyə Liviya Qahirə ilə Ankara arasında mübahisə mövzusu olaraq qalır?
Tarix: 05-12-2022 13:01 | Bölmə: Slayd
Niyə Liviya Qahirə ilə Ankara arasında mübahisə mövzusu olaraq qalır?

Qətərin paytaxtı Dohada dünya çempionatının açılışında Misir prezidenti Əbdülfəttah əs-Sisi ilə Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan arasında keçirilən “tarixi əlsıxma” bu iki ölkənin kəşfiyyat xidmətlərinin ölkədə araşdırmalara başlaması, münasibətləri normallaşdırmaq üçün üçün siqnal ola bilər.

Reyting.az
xəbər verir ki, bu barədə “Reuters” yazıb.

Təhlildə qeyd olunur:

İndi Misirdə anonimlik şərti ilə görüş keçirilib və bu görüşdə Misir və Türkiyə kəşfiyyat xidmətlərinin nümayəndələri hərbi, siyasi və kommersiya məsələləri, o cümlədən enerji layihələrini əvvəlcədən müzakirə edəcəklər.

Hər iki ölkənin rəsmiləri məsələ ilə bağlı susur. Amma belə bir əlaqə faktını Türkiyənin yüksək rütbəli rəsmisi anonimlik şərti ilə təsdiqləyib. Bir müddət əvvəl Türkiyənin xarici işlər naziri Mövlud Çavuşoğlu jurnalistlərə açıqlamasında Ankara və Qahirənin diplomatik münasibətləri tam bərpa edə və "yaxın aylarda səfirləri yenidən təyin edə biləcəyini" deyib.

Misirlilərin də Türkiyə ilə münasibətlərin normallaşmasına qarşı heç bir səbəbi yoxdur. Bu yaxınlarda Misirin xarici işlər naziri Samih Şükri demişdi ki, “əgər onun ölkəsi Türkiyənin siyasətində, metodlarında və məqsədlərində Misirin siyasətinə uyğun olacaq və regionun maraqlarına uyğun normal münasibətlərə gətirib çıxaracaqsa, bu cür dəyişikliklər Türkiyə ilə vəziyyəti normallaşdırmaq üçün əsas ola bilər”.

Qahirə ilə Ankara arasında diplomatik əlaqələr 2013-cü ildə Misir ordusunun o vaxtkı baş komandanı Sisinin (Ərdoğanın dəstəklədiyi) “Müsəlman Qardaşlar” hərəkatının üzvü, prezident Məhəmməd Mursiyə qarşı hərbi çevrilişə rəhbərlik etməsindən sonra kəsilib. 2020-ci ilin yayında iki ölkə arasında demək olar ki, genişmiqyaslı müharibə başlayıb. Türkiyə daha sonra öz qoşunlarını və ona sadiq suriyalı muzdlulardan ibarət dəstələrini Liviyaya göndərib, onlar əvvəlcə Xəlifə Haftarın Liviya Milli Ordusunun hücumunu dayandırıb, sonra isə onu Tripolidən Sirtə geri atıb. Ankaranı Liviyaya qoşun yeritməklə hədələyən Qahirə sayəsində Haftarı məğlubiyyətdən xilas etmək mümkün olub.

2021-ci ilin mayında Türkiyənin yüksək səviyyəli nümayəndə heyətinin Qahirəyə səfəri zamanı Türkiyə tərəfindən gözlənilməz, lakin həqiqətən də ciddi barışıq təşəbbüsü irəli sürülüb. Türkiyə, birincisi, Qətərin blokadası, ikincisi, Şərqi Aralıq dənizi ölkələrinin demək olar ki, hamısını İtaliyanın bir hissəsi kimi birləşdirən qaz forumuna (Misir, Yunanıstan, İsrail, Yunan Kipr, İordaniya və Fələstin) Ankaranın qəbul edilməməsinə görə əlverişsiz vəziyyətə düşüb. Ən çox da yunanlar və misirlilər arasında dostluğun möhkəmlənməsi Ankaranın xoşuna gəlməyib.

Sonra türklər misirlilərə bütün köhnə inciklikləri unudub barışmağı təklif edib. Qahirə belə bir təklifə kifayət qədər ehtiyatla reaksiya verib. Buna cavab olaraq misirlilər hiss etdilər ki, əvvəlcə ölkələr arasında yığılmış fikir ayrılıqları aradan qaldırmalıdırlar. Söhbət ideoloji baxımdan Ərdoğana yaxın olan “Müsəlman Qardaşlar”la əlaqəli Türkiyə mediasının Misir rəhbərliyini tənqid etməsindən gedir.

Türkiyə hərbi qüvvələrinə Liviya ərazisində olmaq hüququ verən keçmiş Milli Birlik Hökuməti ilə 2019-cu ildə imzalanan hərbi əməkdaşlıq sazişi və Liviya ilə dəniz sərhədlərinin demarkasiyasına dair sənəd Qahirəni də gərginləşdirir. Bundan başqa, Qahirə Ankaradan ərəb ölkələrinin daxili işlərinə qarışmağı dayandırmağı, eyni zamanda, Türkiyədə yaşayan misirlilərə Türkiyə vətəndaşlığı verməməyi xahiş edib.

O vaxtdan bəri türklər bəzi işlər görüblər, məsələn, televiziya kanallarında Misiri tənqid edən moderatorlar kənarlaşdırılıb. Buna baxmayaraq, Türkiyə hələ də Türkiyənin Egey, Aralıq dənizi və Qara dənizlərdə su ehtiyatlarının genişləndirilməsini nəzərdə tutan “Mavi Vətən” konsepsiyasını təbliğ edir. Bu məqsədlə Ankara Misirlə gələcəkdə Aralıq dənizini türk gölünə çevirə biləcək dəniz sərhədlərinin demarkasiyasına dair oxşar sazişi Qahirənin hesabına bağlamaq niyyətindədir. Təsadüfi deyil ki, bir çox ekspertlər Qahirə və Ankara üçün məhz Liviya yolunda qarşılıqlı güzəştlər barədə danışıqların ən çətin olacağına inanırlar. Çətin ki, türklər və ya misirlilər Liviyada hər iki ölkə üçün strateji əhəmiyyət kəsb edən mühüm mövqeləri bir-birinə verməyə razı olsunlar.

Mümkündür ki, bazar ertəsi parlamentin sədri Aqila Salehin başçılıq etdiyi Liviya rəsmilərindən ibarət nümayəndə heyəti Misir və onun Liviya müttəfiqlərinin mövqelərini əlaqələndirmək üçün Qahirəyə gedib. Səfər proqramına Misirin xarici işlər naziri Sameh Şükri, BMT-nin Liviya üzrə xüsusi elçisi Abddoulaye Batili və Ərəb Liqasının baş katibi Əhməd Əbu əl-Qeytlə görüşləri daxil edilib. Bu görüşlər zamanı Saleh bildirib ki, Liviyanın hazırkı baş naziri Əbdül Həmid əl-Dubeyba Liviyada qarşıdan gələn və vaxtı hələ müəyyən edilməmiş seçkilərə hazırlıq zamanı bir sıra tapşırıqları yerinə yetirməli olub.

Lakin bu vəzifələr hələ də öz həllini tapmayıb, baş nazir faktiki olaraq onların qarşısını alıb ki, bu da konstitusiya əsası deyilən şeyin tamamlanmasını, yəni Konstitusiyanın konstitusiyada iştirak qaydası və seçki qaydalarını müəyyən edən müddəaların işlənib hazırlanmasını təhlükə altına qoyur. Vaxtilə 2021-ci ilin dekabrına təyin edilmiş parlament və prezident seçkilərinin baş tutmaması da bu səbəbdən olub.




Bölməyə aid digər xəbərlər
{sape_links}{sape_article}