Müharibədən sonrakı vəziyyətə dair hesabat hazırlanıb

Xəbər lenti

00:01 / 27-11-2024

Pənah Hüseynin partiyasına 3400 manat ayrılıb

23:40 / 26-11-2024

ABŞ Türkiyəyə “F-35” qırıcılarının təhvil verilməsi ilə razılaşıb

21:38 / 26-11-2024

Ordubadda zəlzələ olub

18:49 / 26-11-2024

Məhkəmə Quranı yandırmış şəxs barəsində hökm verib

18:36 / 26-11-2024

Britaniya nəhəngi iki ölkə ilə əməkdaşlığı dayandırıb

18:24 / 26-11-2024

Öldüyü elan edilən şəxs dəfn zamanı dirilib

18:04 / 26-11-2024

Rusiyanın 300 milyard dolları Ukraynaya verilə bilər

18:02 / 26-11-2024

Deputatlar daha 15 qanuna dəyişiklik edəcək - Siyahı

17:53 / 26-11-2024

Azərbaycan və Türkiyə dəniz xüsusi təyinatlıları birgə təlimə qatılıblar

17:45 / 26-11-2024

Britaniya Ukraynaya qoşun göndərəcək?

17:26 / 26-11-2024

Rayonlara qar yağır - Siyahı

16:56 / 26-11-2024

Məzahir Pənahov: "Namizədlərin sayının çox olması narahatlıq yaratmır"

16:42 / 26-11-2024

Azərbaycan və İranın birgə hərbi təlimi başa çatıb - Fotolar

16:28 / 26-11-2024

Sabah güclü külək əsəcək - Xəbərdarlıq

16:27 / 26-11-2024

Məktəbdənkənar təhsil müəssisələrinə şagird qəbulu başlayır

16:16 / 26-11-2024

Nazir İsraili Qəzzanı işğal etməyə çağırır

16:05 / 26-11-2024

Deputat: "Prezident İlham Əliyevin ehtiyat fondunun vəsaiti artırılmalıdır"

15:58 / 26-11-2024

Milli Məclis gələn ilin dövlət büdcəsini I oxunuşda qəbul edib

15:52 / 26-11-2024

NATO müharibə xəbərdarlığı edir

15:34 / 26-11-2024

Pentaqon Donald Trampa mesaj yollayıb

15:25 / 26-11-2024

İpoteka və Kredit Zəmanət Fondu 549 tam təmirli mənzili kirayəyə çıxarıb

15:22 / 26-11-2024

Bakı metrosunun iş rejimində bir günlük dəyişiklik olacaq

15:16 / 26-11-2024

Hikmət Hacıyev: "Politico" nəşri dezinformasiya yaymaqda davam edir"

14:56 / 26-11-2024

"Sumqayıt" klubu 800 manat cərimələnib

14:50 / 26-11-2024

AFFA "Səbail" klubunu cərimələyib

14:20 / 26-11-2024

70 kq qızılla həbs olunan hərbi attaşe akademikin qardaşıdır - Foto

14:02 / 26-11-2024

Yüksək Texnologiyalar Parkının adı dəyişdirilib

14:00 / 26-11-2024

Trampın Cənubi Qafqaz və Mərkəzi Asiya siyasəti necə olacaq?

13:39 / 26-11-2024

Yeni roman böyük mükafata layiq görülüb - Foto

13:31 / 26-11-2024

Hərbi məhkəmənin hakimi təqaüdə göndərilib

Xəbər lentinin davamı

Ən çox oxunanlar

21:06 / 25-11-2024

Direktor və dəstəsi oğurluğa cəhd edərkən yaxalanıb - Fotolar

14:10 / 25-11-2024

Azərbaycanda yeni bələdiyyələr yaradılıb - Siyahı

22:10 / 25-11-2024

70 kq qızılla tutulan diplomat haqqında həbs qərarı verilib - (Yenilənib)

18:00 / 25-11-2024

Hərbi ekspert Ədalət Verdiyev həbs edilib

08:28 / 25-11-2024

COP29 - Dünyanı sevindirən 13 gün: nəticələr və perspektivlər

16:59 / 24-11-2024

“COP29 kimi qlobal tədbiri MDB-də yalnız Azərbaycan keçirə bilərdi” - Professor

12:23 / 26-11-2024

Vəzifəli şəxslər həbs olunub

00:45 / 22-11-2024

Məşhur yazıçının yeni romanı nəşr edilib - Foto

11:14 / 26-11-2024

Tramp üç ölkəyə xəbərdarlıq edib

15:30 / 22-11-2024

Nüvə müharibəsi ssenarisi - Təhlükədən qorunmaq üçün bunker sifariş edənlərin sayı artır

14:00 / 25-11-2024

Nazirlik Boradigah sakinlərinə müsbət cavab verib

00:05 / 23-11-2024

Sumqayıt-75: keçmişə baxış və inkişaf impulsları

Müharibədən sonrakı vəziyyətə dair hesabat hazırlanıb
Tarix: 22-12-2020 18:35 | Bölmə: Gündəm

Şirift ölçüsü:

Beynəlxalq Böhran Qrupu (BBQ) Dağlıq Qarabağ müharibəsindən sonra yaranmış vəziyyətə dair hesabat hazırlayıb.

Reyting.az-ın məlumatına görə, “Dağlıq Qarabağ müharibəsindən sonra barışıq perspektivlərinin yaxşılaşdırılması” adlı hesabatda qeyd olunur ki, Birinci Dağlıq Qarabağ müharibəsindən sonra on illərlə uğursuz davam edən danışıqlar 2020-ci ildə hər iki tərəfin mövqeyini sərtləşdirdi və qan tökülməsi ilə nəticələnən altı həftəlik müharibəyə səbəb oldu: “Bu gün atəşkəs planı Dağlıq Qarabağın statusu ilə bağlı həlledici məsələ də daxil olmaqla bir çox sualı cavabsız qoyur, lakin güzəştə getməyə məcbur etmək üçün göstərilə biləcək səylər risklərin geri qaytarılmasına səbəb ola bilər”.

Hesabatda bildirilir ki, Rusiyanın vasitəçiliyi Dağlıq Qarabağda altı həftəlik müharibəni sonlandırıb, lakin bəzi məsələlər həll olunmamış qalır: “Döyüş əməliyyatlarının dayandırılması davamlı sülhə çevriləcəksə, tərəflər daha böyük suallarla qarşılaşmadan əvvəl humanitar yardım və ticarət sahəsində əməkdaşlıq etməlidir.

Nə edilməlidir? Münaqişə tərəfləri və maraqlı tərəflər çətin hərtərəfli razılaşmanı axtarmağa çalışmaqdansa, infrastrukturun yenidən qurulması və ticarət vasitəsilə işbirliyi yollarının inkişaf etdirilməsi üçün humanitar ehtiyaclara və beynəlxalq dəstəyə üstünlük verməlidirlər. Əlbəttə ki, xarici aktyorlardan Rusiya baş rol oynayacaq, lakin Avropa, ABŞ və digər beynəlxalq çoxtərəfli qurumlar məsələyə töhfə verərsə, müvəffəqiyyət əldə etmə ehtimalı böyükdür".

BBQ bildirir ki, təkamül yanaşması məcburi həldən daha doğru addım ola bilər. Mübahisə doğuran məsələlərdən qaçmağı məntiqli sayan BBQ hesab edir ki, konkret olaraq, ən azından məcburi köçkünlər - həm son döyüşlərdən sonra qaçan ermənilər, həm də 1994-cü ilədək evlərindən çıxmağa məcbur edilən azərbaycanlılar qayıtmalı və icmalar arasında yeni iqtisadi əlaqələr qurulmalıdır.

Hesabat müəlliflərinin fikrincə, zaman ötdükcə Rusiyanın mandatının dəqiq təfərrüatları aydınlaşacaq və inkişaf edəcək, Moskva aparıcı rol oynayacaq.

Hesabatda Türkiyənin roluna da toxunulur:

“Müharibə zamanı Azərbaycanı dəstəkləyən Türkiyə atəşkəsin monitorinqində dəstək rolunu almağa hazır görünür. Ancaq yeni nizamın həlledici hissəsi 30 illik Ermənistan təcridini aradan qaldırmaq üçün ticarət və iqtisadi əlaqələrin açılması olacaq. Bunun üçün Moskva tək və ya hətta yalnız Ankara ilə işləyə bilməz. Bölgəni bir-birinə bağlamaq üçün yeni iqtisadi, nəqliyyat və kommunikasiya infrastrukturu daha geniş beynəlxalq sərmayə və diqqət tələb edəcək. Eyni zamanda humanitar tədbirlər yalnız müharibədən ən çox zərər çəkənlərin ehtiyaclarını ödəmək üçün deyil, həm də birgə yaşayış və bölgənin daha yaxşı gələcəyinin inkişafı üçün çox vacibdir”.

Hesabatda azərbaycanlı məcburi köçkünlərin öz yurdlarına dönməyə hazır olduqları da vurğulanır: “Azərbaycanlılar evlərinə geri dönməyi planlaşdırırlar. 10 noyabrda verilən bəyanatda 1994-cü ilədək Dağlıq Qarabağdan və ətraf bölgələrdən didərgin düşənlərin, onların övladları və nəvələrinin evlərinə qayıdacaqları qeyd olunub. Azərbaycan hakimiyyəti hesab edir ki, bir milyona yaxın insan indi Azərbaycanın əlində olan bitişik ərazilərə və Dağlıq Qarabağın bəzi hissələrinə geri qayıda biləcək. Baxmayaraq ki, hökumət bütün evləri dövlət vəsaiti hesabına bərpa edəcəyini bildirib, bir çox ailə köhnə mülklərini "Google Xəritə"də axtarır və yeni evlərin tikilməsi xərclərini hesablayırlar. Hətta bəzi vətəndaşlar bölgənin özünün necə göründüyünü öz gözləri ilə görmək üçün bu ərazilərə artıq səyahət ediblər. Dağıntının miqyası çoxlarını dəhşətə gətirib, çünki 1994-cü ildən bəri Azərbaycanda Dağlıq Qarabağdan və onun ətrafından olan birbaşa məlumat və hesabatlar çox az idi.

60 yaşlı məktəb müəllimi Şadiya Qəhrəmanova Füzulidəki evini Böhran Qrupunun tədqiqatçısına göstərək bildirib: “Bura mənim evimdir. Evimi ziyarət edə biləcəyimi biləndə buraya gəldim. Ancaq yalnız xarabalıqları gördüm. 26 il görmək üçün gözlədiyim bu deyildi”. Bir çox vətəndaş isə dağıntılar arasında evini tapa bilməyib.

Azad olunan ərazilərə qayıdacaq insanlar digər problemlərlə də qarşılaşırlar. Səlahiyyətli dairələr Azərbaycan qüvvələrinin geri qaytardığı Dağlıq Qarabağdakı ərazilər də daxil olmaqla, şəhərləri, kəndləri, yolları minalardan və partlamamış hərbi sursatlardan təmizləməlidir.

Azərbaycan Ərazilərinin Minalardan Təmizlənməsi Agentliyi (ANAMA) bu işə başlayıb - agentliyin əməkdaşları arasında artıq itkilər olub. Agentlik ərazilərin tamamilə təmizlənməsinin on il çəkə biləcəyini bildirib. Bəzi köçkünlər isə artıq gözləyə bilmirlər və onlar öz torpaqlarına getmək qərarına gəliblər. Nəticədə mina partlayışları nəticəsində ən azı yeddi nəfər həlak olub, dörd nəfər də yaralanıb”.

Hesabatda qeyd olunur ki, işğaldan azad olunmuş ərazilərin minalardan təmizlənməsinə, eləcə də burada quruculuq işlərinin aparılmasına külli miqdarda vəsait tələb olunur: “Bu işləri aparmaq bahalı olacaq. Bəzi azərbaycanlı mütəxəssislər Azərbaycanın geri qaytardığı ərazilərdə yenidənqurma işlərinin dəyərini 20 milyard dollar səviyyəsində qiymətləndirirlər. Azərbaycan rəsmiləri isə bu təxminin aşağı olduğunu deyir, zərərin 100 milyard dollardan çox olduğunu iddia edirlər. Yenidənqurmaya sərf ediləcək pulu almaq üçün isə Ermənistana qarşı məhkəməyə müraciət etməyi planlaşdırırlar. Geri qayıtmaq istəyən bəzi imkanlı azərbaycanlılar öz evlərini yenidən qurmaq üçün sərmayə qoymaq və yerli iqtisadiyyatın sürətlə inkişafa başlamasına kömək etmək istəyərlər. Ancaq özəl fondların, Bakının təklif edəcəyi vəsaitlərin kifayət etməsi ehtimalı çətin görünür və köçürülmə və iqtisadi canlanmanın sürətli olacağını təsəvvür etmək çətindir.

Eyni zamanda digər bir qrup azərbaycanlı təcili humanitar yardıma ehtiyac duyur. Bunlar cəbhə xəttinə yaxın olanlar, xüsusilə Tərtər bölgəsində yaşayanlardır. Müharibə vaxtı bu insanların mülklərinə ciddi ziyan dəyib, rayonda bir çox ev dağılıb. Hazırda “Türk Qızılay” cəmiyyəti burda yaşayanlara yardım edir, Avropa İttifaqı isə yenidənqurma üçün maddi dəstək verəcəyini bəyan edib”.(APA)

Ana səhifəyə dön