Qalın buz qatının altındakı unikal ekosistem üzə çıxıb
Tarix: 24-12-2024 11:25 | Bölmə: Cəmiyyət
Qalın buz qatının altındakı unikal ekosistem üzə çıxıb

İtaliya Qütb Elmləri İnstitutunun alimləri araşdırmalar nəticəsində müasir dünya elmində böyük bir yenilik ediblər. Tədqiqatçılar Eniqma gölünün qalın buz təbəqəsinin altında milyonlarla illərdir ki, təcrid olunmuş unikal ekosistemi aşkara çıxarıblar.

Reyting.az
xəbər verir ki, yeni tədqiqatın nəticələri "Communications Earth & Environment" jurnalında dərc olunub.

Alimlərin fikrincə, Eniqma gölünü həm də milyon illərdən bəri məhv olmayan ekosistemin ən qədim və dəyərli tarixi, həmçinin həyat mənbəyi adlandırmaq olar.

Antarktidanın şimal ətəklərində yerləşən Eniqma gölünün demək olar ki, tamamilə donmuş olduğu düşünülürdü. Lakin yeni araşdırmalar göstərir ki, buz qatı altında -14°C ətrafında hələ də çox aktiv mikrob həyatı mövcuddur. Elm adamları hətta bu ekosistemin təxminən 14 milyon il əvvəl, getdikcə istiləşən iqlim dövründən sonra gölün donduğu zamandan formalaşmağa başladığını ehtimal edirlər.

Müasir Yer kürəsi, həmçinin alimlər üçün unikal hesab olunan mikrobları, eləcə də buranın qeyri-adi mühitini araşdırmağa başlayan tədqiqatçılar buz təbəqələrinin altından müxtəlif mikrob icmaları aşkara çıxarıblar. Onların bəziləri sıxılan xalçaya bənzəyir, digər fərqli olanları isə sanki kiçik ağacları xatırladır. Belələrinin hündürlüyü 40 santimetrə və diametri 60 santimetrə çatır, həmçinin onların çoxu belə ölçüdə strukturlar əmələ gətirib.



Alimlər bildiriblər ki, yeni kəşf edilmiş bu bakteriyalar fotosintezdən tutmuş, yırtıcılığa və eləcə də simbioza qədər mühüm ekoloji funksiyaları yerinə yetirirlər.

Tədqiqatlar zamanı məlum olub ki, çoxdandır buz bağlayan bu gölün suyunda qeyri-adi dərəcədə yüksək həll olunmuş oksigen var, lakin bunun özü də belə şərait üçün son dərəcə atipik sayılır.

"Communications Earth & Environment" elm jurnalında dərc edilən məqalədə qeyd olunur:

"Tipik olaraq, buzlu ekosistemlərdəki bu şəraitə uyğunlaşan bakteriyalar oksigen çatışmazlığı olan mühitlərdə yaşayırlar. Bu fakt isə bir daha orqanizmlərin ekstremal şəraitdə uyğunlaşması ilə bağlı alimlər üçün yeni suallar yaradır.

Ortaya çıxan daha bir maraqlı məqam isə "Biomu necə qorumaq olar?" sualını araşdırmaq, ətraflı cavab tapmaqdır.

Elmə məlumdur ki, əslində biom vahid təbii, həm də iqlim zonası daxilində ekosistemlərin məcmusu mənasına gələn anlayışdır. Lakin bəzi elm adamlarına görə, biom biosenozdan daha böyük biosistemdir, o cümlədən bir çox yaxından əlaqəli biosenozlar. Bütün irəli sürülən elmi nəzəriyyələr son olaraq bir daha ən çətin, hətta mümkün görünməyən şəraitdə, buzlaqların altında bakteriyaların həyat mənbəyini aradığını, özəl mühitə sığınmaqla, tamamilə məhvə uğramadıqlarını sübut edir".

Tədqiqatçı alimlərin sözlərinə görə, onlar qədim ekosistemi çirkləndirməmək üçün müasir və qabaqcıl qazma üsullarından uğurla istifadə ediblər. Qazmanın birinci mərhələsi ancaq elektrik qazma vasitəsi ilə həyata keçirilib, daha sonra isə termal başlıqlar və isti su istifadə edilib. Qazma üçün istifadə olunan həmin su tamamilə sterilizasiya edilmiş, həmçinin unikal bioma təsirini minimuma endirmək üçün gölün buzunun özündən alınmışdır.

Eniqma gölünün kəşfi ekstremal şəraitdə həyat haqqında anlayışı genişləndirir. Bunu elmdə yeni fəsil hesab edən alimlər bildirirlər ki, bu qədim tarixə malik gölün ekosistemi Antarktidadakı digər buzlaqlı göllərdən əsaslı şəkildə fərqlənir. Eniqma gölünün ətraflı tədqiq edilib öyrənilməsi planetin ən sərt guşələrində ilkin həyatın necə mövcud olduğunu anlamağa kömək edəcək.

Oqtay QORÇU




Bölməyə aid digər xəbərlər
19-12-2024, 12:19 Sabah yağış yağacaq

bütün xəbərlər