00:40 / 13-05-2024
İsrail ordusunun Qəzzada daha iki evi bombalayıb - Ölən və yaralananlar var
00:03 / 13-05-2024
Ərdoğan: “ABŞ və Avropa atəşkəs üçün kifayət qədər iş görmürlər”
00:03 / 13-05-2024
DİN kiberdələduzluqla bağlı vətəndaşlara müraciət edib
23:26 / 12-05-2024
Putin yeni komandasını formalaşdırır - Siyahı
23:15 / 12-05-2024
Şoyqu getdi, Belousov gəlir
20:52 / 12-05-2024
Qafqazın əsas söz sahibi - İsrafil Kərimov yazır
17:34 / 12-05-2024
Nazirlik əhalini təhlükədən xəbərdar edir - Müraciət
15:40 / 12-05-2024
25 minə yaxın şəxs imtahan verib - (Yenilənib)
14:53 / 12-05-2024
Rusiya sərhədçiləri Ermənistanın Azərbaycanla sərhəd bölgələrindən çıxır
12:38 / 12-05-2024
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
10:07 / 12-05-2024
Litvada prezident seçkiləri keçirilir
08:23 / 12-05-2024
“Avroviziya-2024” mahnı müsabiqəsinin qalibi müəyyənləşib
20:54 / 11-05-2024
Rusiyanın neft tankerləri problemlə üzləşib
19:49 / 11-05-2024
İsrail təmsilçisinin "Avroviziya"dan kənarlaşdırılması tələb olunur
19:13 / 11-05-2024
ABŞ-Çin münasibətləri daha da gərginləşir
19:00 / 11-05-2024
Prezident İlham Əliyev Şuşada ICESCO-nun Baş direktorunu qəbul edib - Foto
18:01 / 11-05-2024
Axtarışda olan 5 nəfər ölkəmizə gətirilib
17:49 / 11-05-2024
Azərbaycanda güclü zəlzələ olub - (Yenilənib)
16:13 / 11-05-2024
Şuşada musiqi festivalı.. - Prezident çıxış edib (Fotolar)
14:33 / 11-05-2024
Qalmaqallı toy: gəlin kişi çıxıb
14:17 / 11-05-2024
İrəvanda kütləvi həbslərə start verilib - (Video)
14:05 / 11-05-2024
Çin lideri Avropada böyük razılaşma əldə edə bilməyib
14:00 / 11-05-2024
Şiddətli döyüşlər: ruslar Xarkov vilayətinə hücuma keçib - (Yenilənib)
10:19 / 11-05-2024
Tovuzda evlənmək məqsədilə qaçırılan məktəbli ailəsinə təhvil verilib
08:07 / 11-05-2024
Şuşa və Laçında Beynəlxalq Musiqi Festivalı başlayır
07:48 / 11-05-2024
Keçmiş müşavir: “Ukrayna korrupsiya bataqlığındadır”
00:01 / 11-05-2024
İlham Əliyev Laçında kiçik SES-lərin açılışlarında iştirak edib - Fotolar
22:33 / 10-05-2024
Güclü maqnit qasırğası başlayıb - Xəbərdarlıq
22:04 / 10-05-2024
Qulu Ağsəs olmaq... - Vəfa İsgəndərli yazır
16:30 / 08-05-2024
Dönərdən kütləvi zəhərlənmə olub - (Yenilənib)
18:00 / 08-05-2024
Azərbaycan və Bolqarıstan prezidentləri Bakıda görüşüb, birgə bəyanat veriblər - (Yenilənib+) - Fotolar
07:45 / 08-05-2024
Məşhur aktyor plastik əməliyyat etdirib? - Fotolar
07:05 / 08-05-2024
“Avroviziya-2024”: təmsilçilərimiz mübarizəni dayandırıb - Foto
11:22 / 10-05-2024
Ermənistanda itaətsizlik aksiyaları başlayıb - (Yenilənib) - Video
08:15 / 08-05-2024
Məşhur model ilə aktyoru “dağıstanlı sevgililər”lə səhv salıblar - Foto
13:35 / 08-05-2024
Generalın cinayət işi üzrə prokurorluğun protesti təmin edilməyib
14:19 / 08-05-2024
İsveç Mərkəzi Bankı faiz dərəcəsini aşağı salıb - 8 ildən sonra
11:50 / 08-05-2024
Səudiyyə Ərəbistanı vəhhabilikdən imtina edir
11:02 / 08-05-2024
Dövlət Xidməti yeni hərrac keçirəcək
13:18 / 08-05-2024
"Kəpəz" klubu 8500 manat cərimələnib
12:01 / 08-05-2024
AFFA "Qarabağ" və "Neftçi" klublarını cəzalandırıb
20 Yanvar Azərbaycan xalqının qəhrəmanlıq tarixidir
Tarix: 19-01-2023 16:29 | Bölmə: Siyasət
Azərbaycan xalqının qəhrəmanlıq səhifəsi olan 20 Yanvar faciəsindən 33 il ötür. 1990-cı il yanvarın 19-dan 20-nə keçən gecə keçmiş sovet ordusunun hərbi hissələri Bakı şəhərində öz suverenliyini əldə etmək üçün ayağa qalxan dinc əhaliyə qarşı misli görünməmiş qətliam törədib. Bu faciə nəticəsində 147 Azərbaycan vətəndaşı şəhid olub, 638 nəfər yaralanıb və xəsarət alıb, 841 nəfər qanunsuz olaraq həbs edilib.
Yanvarın 20-də Azərbaycan xalqına qarşı törədilmiş cinayət həm də bəşəriyyətə, humanizmə və insanlığa qarşı dəhşətli terror aktıdır. Çünki bu hadisə nəticəsində insan hüquqlarına dair bir çox beynəlxalq sənədlərin, o cümlədən Ümumdünya İnsan Hüquqları Bəyannaməsinin tələbləri kobudcasına pozulub.
Qəbri azərbaycanlıların deportasiyası…
Əslində 1990-cı il yanvar faciəsinə aparan yol azərbaycanlıların Ermənistandakı tarixi torpaqlarından növbəti kütləvi deportasiyasının, Dağlıq Qarabağın Ermənistana birləşdirilməsi cəhdlərinin geniş vüsət aldığı 1987-ci ildən başlayıb.
Azərbaycanlıların Ermənistandan deportasiyası ötən əsrin 20-ci illərindən başlamış sonuncu və öz miqyasına, icra üsullarına görə ən dəhşətli mərhələsi 1988-1991-ci illərə təsadüf etmişdir. Müqayisə üçün qeyd edim ki, 1948-1953-cü illərdəki deportasiyadan fərqli olaraq, Ermənistanın Azərbaycana qarşı ərazi iddiaları irəli sürməsi ilə eyni vaxta təsadüf etmişdi və buna görə də ağırlığı ilə fərqlənirdi.
Ermənilər azərbaycanlıların deportasiyasını onunla əsaslandırırdı ki, guya azərbaycanlıların yaşadığı torpaqlar tarixən onlara məxsus olub. Halbuki 1988-ci ildə Ermənistanda azərbaycanlıların yaşadıqları ərazi əvvəlki deportasiyalara rəğmən, hələ də respublika ərazisinin (29.8 min kv.km.) 25 faizini, təqribən 7.5 min kv. km-ni təşkil edirdi. Bu fakt belə bu torpaqların ermənilərə məxsus olmadığını təsdiq edir. Əslində isə ermənilər bu yolla hüquqazidd əməllərinə haqq qazandırmağa çalışır, gələcək işğalçılıq siyasətini pərdələmək istəyirdi.
Məsələ ondadır ki, keçmiş Dağlıq Qarabağ və ətraf əraziləri Ermənistana birləşdirmək istəyən ermənilər üçün qərbi azərbaycanlılar ciddi maneə idi. Buna görə də Ermənistan inzibati və hüquq-mühafizə orqanlarının bilavasitə iştirakı ilə deportasiya həyata keçirirdi.
1988-1989-cu illərdə azərbaycanlıların tarixi-etnik torpaqlarından deportasiyası nəticədə 250 min azərbaycanlı qaçqın düşüb. 20 yanvar etirazları əslində həm bu hadisəyə, həm də keçmiş Dağlıq Qarabağın Ermənistana birləşdirilməsi cəhdlərinə qarşı Azərbaycan xalqının etirazı idi.
İlk siyasi etiraz
Bakıdakı 20 Yanvar hadisələrindən sonra Azərbaycanın Moskvadakı daimi nümayəndəliyinə gələn ümummilli lider Heydər Əliyev keçirdiyi mətbuat konfransında bu vəhşiliyi kəskin şəkildə pisləyib.
Faciədən dərhal sonra 1990-cı il yanvarın 21-də ümummilli lider Heydər Əliyev ailə üzvləri ilə birlikdə Azərbaycanın Moskvadakı daimi nümayəndəliyinə gələrək doğma xalqı ilə həmrəy olduğunu nümayiş etdirib, SSRİ rəhbərliyinin törətdiyi bu qanlı əməliyyata kəskin etirazını bildirib və həmin əməliyyata rəhbərlik edənləri ifşa edib.
Elə həmin il noyabrın 20-də Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin sessiyasında ümummilli lider Heydər Əliyev Yanvar faciəsini Azərbaycan xalqının suveren hüquqlarına qəsd, hüquqa, demokratiyaya, insanlığa zidd aksiya kimi qiymətləndirib.
Azərbaycan xalqının demarşı
Təəssüf ki, 20 Yanvardan sonra da Azərbaycan xalqına qarşı kütləvi qırğınlar dayanmadı. 1990-cı il yanvar hadisələrindən cəmi 2 ay sonra - martın 24-də Azərbaycanın Ermənistanla həmsərhəd Qazax rayonunun Bağanis Ayrım kəndində dinc əhali ermənilər tərəfindən kütləvi qırğına məruz qaldı. Keçmiş Dağlıq Qarabağda azərbaycanlılar yaşayan İmarət Qərvənd, Tuğ, Səlakətin, Axullu, Xocavənd, Cəmilli, Nəbilər, Meşəli, Həsənabad, Kərkicahan, Qaybalı, Malıbəyli, Yuxarı və Aşağı Quşçular, Qaradağlı kəndlərinin işğalı zamanı həmin yaşayış məntəqələrinin dinc əhalisinin bir hissəsi qabaqcadan hazırlanmış plan əsasında xüsusi amansızlıqla qətlə yetirildi. Xocalı soyqırımından bir neçə gün əvvəl - 1992-ci il fevralın 17-də Xocavəndin Qaradağlı kəndində 80 nəfərdən çox azərbaycanlı kütləvi qırğına məruz qaldı. 613 nəfərin öldürüldüyü Xocalı soyqırımı Ermənistanın Azərbaycana qarşı işğalçılıq müharibəsinin gedişində dinc azərbaycanlı əhaliyə qarşı törədilmiş cinayətlərinin ən dəhşətlisidir.
Azərbaycan xalqına qarşı kütləvi qırğınlar 1992-ci ilin aprelində Kəlbəcərin Ağdaban, avqustunda Goranboyun Ballıqaya, 1993-cü ilin aprelində Kəlbəcərin Başlıbel kəndlərində də davam etdi. Bu gün də həmin hadisələrin qanlı izləri azad edilmiş ərazilərdə kütləvi məzarlıqlar şəklində üzə çıxır.
Bütün bunlara baxmayaraq Azərbaycan xalqı öz torpaqlarının işğalı ilə barışmadı, Prezident, Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə 2020-ci ildə əldə edilmiş Tarixi Zəfər ilə həm də 20 Yanvar şəhidlərinin qisası mahiyyətini daşıyırdı.
Bu gün Qarabağ və Şərqi Zəngəzurda böyük quruculuq işləri gedir, artıq Zəngilanın Ağalı kəndi ilə Böyük Qayıdış başlayıb, bu il qayıdış prosesi daha da sürətlənəcək. Lakin həm qayıdışın, həm də münaqişənin birdəfəlik yekunlaşması üçün azərbaycanlı qaçqınların Ermənistandakı əzəli yurd yerlərinə qayıtması da vacibdir. Artıq prezident İlham Əliyev Qərbi Azərbaycana qayıdışı prioritet kimi müəyyən edib.
Turan RZAYEV
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 19-01-2023 16:29 | Bölmə: Siyasət
Azərbaycan xalqının qəhrəmanlıq səhifəsi olan 20 Yanvar faciəsindən 33 il ötür. 1990-cı il yanvarın 19-dan 20-nə keçən gecə keçmiş sovet ordusunun hərbi hissələri Bakı şəhərində öz suverenliyini əldə etmək üçün ayağa qalxan dinc əhaliyə qarşı misli görünməmiş qətliam törədib. Bu faciə nəticəsində 147 Azərbaycan vətəndaşı şəhid olub, 638 nəfər yaralanıb və xəsarət alıb, 841 nəfər qanunsuz olaraq həbs edilib.
Yanvarın 20-də Azərbaycan xalqına qarşı törədilmiş cinayət həm də bəşəriyyətə, humanizmə və insanlığa qarşı dəhşətli terror aktıdır. Çünki bu hadisə nəticəsində insan hüquqlarına dair bir çox beynəlxalq sənədlərin, o cümlədən Ümumdünya İnsan Hüquqları Bəyannaməsinin tələbləri kobudcasına pozulub.
Qəbri azərbaycanlıların deportasiyası…
Əslində 1990-cı il yanvar faciəsinə aparan yol azərbaycanlıların Ermənistandakı tarixi torpaqlarından növbəti kütləvi deportasiyasının, Dağlıq Qarabağın Ermənistana birləşdirilməsi cəhdlərinin geniş vüsət aldığı 1987-ci ildən başlayıb.
Azərbaycanlıların Ermənistandan deportasiyası ötən əsrin 20-ci illərindən başlamış sonuncu və öz miqyasına, icra üsullarına görə ən dəhşətli mərhələsi 1988-1991-ci illərə təsadüf etmişdir. Müqayisə üçün qeyd edim ki, 1948-1953-cü illərdəki deportasiyadan fərqli olaraq, Ermənistanın Azərbaycana qarşı ərazi iddiaları irəli sürməsi ilə eyni vaxta təsadüf etmişdi və buna görə də ağırlığı ilə fərqlənirdi.
Ermənilər azərbaycanlıların deportasiyasını onunla əsaslandırırdı ki, guya azərbaycanlıların yaşadığı torpaqlar tarixən onlara məxsus olub. Halbuki 1988-ci ildə Ermənistanda azərbaycanlıların yaşadıqları ərazi əvvəlki deportasiyalara rəğmən, hələ də respublika ərazisinin (29.8 min kv.km.) 25 faizini, təqribən 7.5 min kv. km-ni təşkil edirdi. Bu fakt belə bu torpaqların ermənilərə məxsus olmadığını təsdiq edir. Əslində isə ermənilər bu yolla hüquqazidd əməllərinə haqq qazandırmağa çalışır, gələcək işğalçılıq siyasətini pərdələmək istəyirdi.
Məsələ ondadır ki, keçmiş Dağlıq Qarabağ və ətraf əraziləri Ermənistana birləşdirmək istəyən ermənilər üçün qərbi azərbaycanlılar ciddi maneə idi. Buna görə də Ermənistan inzibati və hüquq-mühafizə orqanlarının bilavasitə iştirakı ilə deportasiya həyata keçirirdi.
1988-1989-cu illərdə azərbaycanlıların tarixi-etnik torpaqlarından deportasiyası nəticədə 250 min azərbaycanlı qaçqın düşüb. 20 yanvar etirazları əslində həm bu hadisəyə, həm də keçmiş Dağlıq Qarabağın Ermənistana birləşdirilməsi cəhdlərinə qarşı Azərbaycan xalqının etirazı idi.
İlk siyasi etiraz
Bakıdakı 20 Yanvar hadisələrindən sonra Azərbaycanın Moskvadakı daimi nümayəndəliyinə gələn ümummilli lider Heydər Əliyev keçirdiyi mətbuat konfransında bu vəhşiliyi kəskin şəkildə pisləyib.
Faciədən dərhal sonra 1990-cı il yanvarın 21-də ümummilli lider Heydər Əliyev ailə üzvləri ilə birlikdə Azərbaycanın Moskvadakı daimi nümayəndəliyinə gələrək doğma xalqı ilə həmrəy olduğunu nümayiş etdirib, SSRİ rəhbərliyinin törətdiyi bu qanlı əməliyyata kəskin etirazını bildirib və həmin əməliyyata rəhbərlik edənləri ifşa edib.
Elə həmin il noyabrın 20-də Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin sessiyasında ümummilli lider Heydər Əliyev Yanvar faciəsini Azərbaycan xalqının suveren hüquqlarına qəsd, hüquqa, demokratiyaya, insanlığa zidd aksiya kimi qiymətləndirib.
Azərbaycan xalqının demarşı
Təəssüf ki, 20 Yanvardan sonra da Azərbaycan xalqına qarşı kütləvi qırğınlar dayanmadı. 1990-cı il yanvar hadisələrindən cəmi 2 ay sonra - martın 24-də Azərbaycanın Ermənistanla həmsərhəd Qazax rayonunun Bağanis Ayrım kəndində dinc əhali ermənilər tərəfindən kütləvi qırğına məruz qaldı. Keçmiş Dağlıq Qarabağda azərbaycanlılar yaşayan İmarət Qərvənd, Tuğ, Səlakətin, Axullu, Xocavənd, Cəmilli, Nəbilər, Meşəli, Həsənabad, Kərkicahan, Qaybalı, Malıbəyli, Yuxarı və Aşağı Quşçular, Qaradağlı kəndlərinin işğalı zamanı həmin yaşayış məntəqələrinin dinc əhalisinin bir hissəsi qabaqcadan hazırlanmış plan əsasında xüsusi amansızlıqla qətlə yetirildi. Xocalı soyqırımından bir neçə gün əvvəl - 1992-ci il fevralın 17-də Xocavəndin Qaradağlı kəndində 80 nəfərdən çox azərbaycanlı kütləvi qırğına məruz qaldı. 613 nəfərin öldürüldüyü Xocalı soyqırımı Ermənistanın Azərbaycana qarşı işğalçılıq müharibəsinin gedişində dinc azərbaycanlı əhaliyə qarşı törədilmiş cinayətlərinin ən dəhşətlisidir.
Azərbaycan xalqına qarşı kütləvi qırğınlar 1992-ci ilin aprelində Kəlbəcərin Ağdaban, avqustunda Goranboyun Ballıqaya, 1993-cü ilin aprelində Kəlbəcərin Başlıbel kəndlərində də davam etdi. Bu gün də həmin hadisələrin qanlı izləri azad edilmiş ərazilərdə kütləvi məzarlıqlar şəklində üzə çıxır.
Bütün bunlara baxmayaraq Azərbaycan xalqı öz torpaqlarının işğalı ilə barışmadı, Prezident, Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə 2020-ci ildə əldə edilmiş Tarixi Zəfər ilə həm də 20 Yanvar şəhidlərinin qisası mahiyyətini daşıyırdı.
Bu gün Qarabağ və Şərqi Zəngəzurda böyük quruculuq işləri gedir, artıq Zəngilanın Ağalı kəndi ilə Böyük Qayıdış başlayıb, bu il qayıdış prosesi daha da sürətlənəcək. Lakin həm qayıdışın, həm də münaqişənin birdəfəlik yekunlaşması üçün azərbaycanlı qaçqınların Ermənistandakı əzəli yurd yerlərinə qayıtması da vacibdir. Artıq prezident İlham Əliyev Qərbi Azərbaycana qayıdışı prioritet kimi müəyyən edib.
Turan RZAYEV
Bölməyə aid digər xəbərlər
10-05-2024, 19:13
Azərbaycan və Ermənistanın XİN rəhbərləri görüşüb
10-05-2024, 17:32
Mişustin Rusiya hökumətinin sədri vəzifəsinə təsdiqlənib
10-05-2024, 14:58
Deputat: "Partiya kimi namizəd görəcəksə, o, seçkiyə gedəcək"
10-05-2024, 13:42
Ermənistan hökuməti arxiyepiskopu cəzalandırmaq istəyir
10-05-2024, 13:18
Ceyhun Bayramov Qazaxıstan XİN başçısı ilə görüşüb
10-05-2024, 13:02
Putin baş nazir postuna Mişustinin namizədliyini irəli sürüb
10-05-2024, 12:53
ABŞ prezidentinə qarşı impiçment məsələsi gündəmə gəlib
10-05-2024, 10:30
YAP parlament seçkilərinə hazırlaşır
10-05-2024, 10:04
Bakı və Şuşa - Dinlərarası dialoq üçün ideal məkanlar
10-05-2024, 09:27
Macarıstan və Çin vahid mövqedən çıxış edirlər
9-05-2024, 21:53
Kilsə və müxalifət Paşinyana güc göstərir
9-05-2024, 00:01
Hikmət Hacıyev BMT Baş katibinin köməkçisi ilə görüşüb
8-05-2024, 11:26
Milli Məclis özünü nə vaxt buraxacaq? - İddia
8-05-2024, 09:52
Elçin Əmirbəyov: “COP29 iqlim konfransı ilə bağlı Ermənistanla razılaşmaya diqqət yetirin..."
8-05-2024, 08:00
Putin Aİİ-nin yubiley sammitinə qatılacaq
7-05-2024, 20:17
İşçi Qrupun yeddinci iclası keçirilib - Fotolar
7-05-2024, 18:10
Putin əsas diqqətini Ukrayna ilə müharibəyə yönəldəcək
7-05-2024, 17:52
Paşinyan: “Bütün ermənilərin katolikosu Ermənistanda siyasi hərəkata rəhbərlik edir”
7-05-2024, 17:46
Ukrayna prezidentini və digər rəhbər şəxsləri öldürmək istəyən polkovniklər ələ keçib
7-05-2024, 14:49
Paşinyan: "Noyabra qədər sülh sazişi imzalamağa hazırıq"
7-05-2024, 14:43
Şəhidlərlə vida mərasimi keçirilir - (Yenilənib) - Fotolar
7-05-2024, 10:42
İranla bağlı problemin diplomatik yolla həllinə çalışacaqlar
6-05-2024, 18:05
Azərbaycanla Ermənistan arasında 40 sərhəd dirəyi quraşdırılıb
6-05-2024, 17:43
Mirzoyan: “...bundan sonra yekun nizamlanmaya yaxınlaşacağıq”
6-05-2024, 17:11
Keçmiş səfirin Ramiz Mehdiyevə gizli məktubu yayılıb: sensasiyalı iddialar və... - Tam mətn
6-05-2024, 16:44
Ermənistanda gərginlik yaratmaq istəyirlər
6-05-2024, 15:40
Parlament sədri jurnalistləri döymək istəyir
6-05-2024, 10:20
Qubad İbadoğluya elektron qolbaq taxılıb
6-05-2024, 10:09
Sabiq nazir: "Vəzifəyə qabiliyyəti, bacarığı olanı təyin etmək lazımdır, qohumları yox" - Video
6-05-2024, 08:09
Rusiya Zelenskinin “Sülh formulu”nu tanımır
5-05-2024, 22:54
Qəzzada yeni müharibələr ola bilər - Nazir
5-05-2024, 18:22
Hikmət Hacıyev: “Azərbaycan COP29 tədbirləri zamanı ölkələri atəşkəs bağlamağa dəvət edə bilər”
4-05-2024, 17:51
Ceyhun Bayramov Qambiyada Hakan Fidanla görüşüb
4-05-2024, 17:17
İsa Qəmbər yenidən Müsavatın başqanı seçilib
4-05-2024, 14:17
Siyarto: “NATO Rusiya-Ukrayna savaşında qırmızı xətti keçməməlidir”
3-05-2024, 17:51
Təhlükəsizlik Xidməti Paşinyanla bağlı araşdırma aparacaq
3-05-2024, 16:36
Tatarıstana genişmiqyaslı kiberhücum başlayıb
3-05-2024, 16:00
XİN Böyük Britaniya səfirinə cavab verib
3-05-2024, 13:29
Azərbaycanla İran arasında hərbi əməkdaşlıq müzakirə olunub
3-05-2024, 12:24
Müdafiə Nazirliyinin xidmət rəisi həbs olunub
3-05-2024, 08:17
Konqresmen: “ABŞ Moskva ilə danışıqlara inad göstərməlidir”
3-05-2024, 00:05
Avropa Komissiyasının rəsmisi Bakıda Hikmət Hacıyevlə görüşüb
2-05-2024, 17:50
Ceyhun Bayramov Rusiya xüsusi nümayəndəsi ilə görüşüb
2-05-2024, 16:33
Ramin Məmmədovun deputat səlahiyyətlərinə xitam verilib