14:45 / 25-09-2025
Kamal Umudlu “Ordabası” – “Dinamo” oyununa təyinat alıb
14:35 / 25-09-2025
Üç min illik firon bilərziyi oğurlanaraq əridilib
14:24 / 25-09-2025
Professor: Azərbaycan prezidenti BMT-də yeni dünya liderlərindən kimi təqdim olunur
14:15 / 25-09-2025
“Avant Group”un əməkdaşları saxlanılıb
14:11 / 25-09-2025
Bakıdan Ağdama müntəzəm avtobus reysi fəaliyyətə başlayır
13:20 / 25-09-2025
Axtarışda olan milyarder ölkəsinə təhvil verilib - Foto
13:10 / 25-09-2025
Azərbaycanda terror planlaşdıran şəxsə hökm oxunub
13:06 / 25-09-2025
İtlərə görə vergi tətbiq olunacaq
12:57 / 25-09-2025
Domino effekti - Nurlan Umudov yazır
12:57 / 25-09-2025
"Tiktoker Mahirə" cəzalandırılıb - Fahişəliyə cəlbetmə ittihamı ilə
12:52 / 25-09-2025
Siverskidə rus ordusuna ağır zərbə vurublar - Foto
12:47 / 25-09-2025
Laçının Zabux kəndində torpaqlar icarəyə veriləcək
12:33 / 25-09-2025
Sabah yağış yağacaq - Proqnoz
12:26 / 25-09-2025
Elariz Məmmədoğlunun kürəkəninin məhkəməsi qapalı keçirilib
12:15 / 25-09-2025
Türkiyə hərbçiləri “Neptun zərbəsi” üçün səfərbər olunub
12:09 / 25-09-2025
Komissiya sədri: Sərhədlərimizi pozan Rusiya təyyarəsinin vurulması nəzərdən keçirilir
11:59 / 25-09-2025
AFFA klubları cəzalandırıb
11:55 / 25-09-2025
Böyük Britaniyanın səfiri Gürcüstan XİN-ə çağırılıb
11:52 / 25-09-2025
Müxalifət Nikol Paşinyana təzyiqləri artırır
11:37 / 25-09-2025
Türkiyənin kəşfiyyat təyyarəsi Litvaya gəlib
11:29 / 25-09-2025
Əlisəmid Kürlə bağlı Mehriban Əliyevaya müraciət edilib
11:16 / 25-09-2025
Bakıda yeni metro stansiyaları tikiləcək
11:07 / 25-09-2025
Basqınçılar bir milyon dollarlıq zinət əşyası oğurlayıb
10:57 / 25-09-2025
Əli Mirəliyev: “Elşad oxuyan deyil, toy müğənnisidir"
10:43 / 25-09-2025
Mobil operatorların yaratdığı təhlükə - Vüqar Vəliyev yazır
10:33 / 25-09-2025
Ukrayna hərbçiləri Rusiyanın iki təyyarəsini yandırıb
10:24 / 25-09-2025
İmişlidə toyda kütləvi zəhərlənmə olub - (Yenilənib)
10:24 / 25-09-2025
Bakıda 9 yaşlı uşağın bağırsağından maqnitlər və batareya çıxarılıb
10:18 / 25-09-2025
Leyla Əliyeva Nyu-Yorkdan ailəvi fotolarını paylaşıb
10:05 / 25-09-2025
QSC-nin Müşahidə Şurasının tərkibi yenilənib
18:00 / 20-09-2025
İlham Əliyev Ruanda prezidenti ilə görüşüb - (Yenilənib) - Fotolar
00:08 / 23-09-2025
İlham Əliyev Nyu-Yorkda görüşlərə başlayıb - (Yenilənib) - Fotolar
15:07 / 23-09-2025
Daha 20 ailə Laçın şəhərinə köçüb - (Yenilənib)
14:20 / 22-09-2025
Məmurlar vətəndaşlara sayğısızlıq edir
23:47 / 20-09-2025
Ülvü Qənizadə yenidən dünya çempionu olub - Foto
18:17 / 21-09-2025
İlham Əliyev beynəlxalq konfrans iştirakçılarına müraciət ünvanlayıb
22:42 / 21-09-2025
Kimin dəyirmanına su tökdüyünüzün fərqindəmisiniz?
22:51 / 21-09-2025
“Fənərbağça” klubuna yeni prezident seçiblər
23:44 / 20-09-2025
AzTV-nin keçmiş sədri vəfat edib
15:06 / 20-09-2025
SOCAR-ın sabiq vəzifəli şəxsi həbs olunub
23:26 / 20-09-2025
Goranboyda ər arvadını öldürüb
10:48 / 21-09-2025
Dənizdə dalğanın hündürlüyü 4.2 metrdir
Domino effekti - Nurlan Umudov yazır
Tarix: 25-09-2025 12:57 | Bölmə: Xəbərlər
Nurlan UMUDOV
Prezident yanında Dövlət İdarəçilik Akademiyasının Milli təhlükəsizlik və siyasi strategiya ixtisası üzrə magistrantı
Son günlər baş verən hadisələr beynəlxalq aləmdə qlobal və regional təhlükəsizlik məsələlərini yenidən gündəmə gətirir. İsrailin Qətər torpaqlarında HƏMAS-a qarşı əməliyyatı, Rusiyaya məxsus dronların Polşa sərhəddini keçməsi, ABŞ-nın Venesuala sahillərindəki hərbi aktivliyi beynəlxalq təhlükəsizliyə təhdid yaratmağa davam edir və dünya üzrə sabitliyin pozulmasına, xaosun hökm sürməsinə səbəb olur. Bu hadisələrlə yanaşı son zamanlar gündəmi zəbt edən bir digər məsələ isə Nepalda baş verdi.
Hindistan və Çinin arasında yerləşən, iki dövlət arasında xüsusi strateji əhəmiyyətə malik olan və Himalay dağının üzərindəki Nepalda artıq bir müddətdir davam edən iğtişaşlar və etirazlar dövlət rəhbərliyinin və məmurların hakimiyyətdən uzaqlaşdırılması ilə nəticələndi. Bu çevrilişin arxasında duran əsas qüvvə isə “Z” nəsli adlandırılan cavanlar idi.
Ölkədə mövcud olan özbaşınalıq, korrupsiya, xalqın yaşam səviyyəsinin olduqca aşağı olması baş verən hadisələrin əsas səbəbləri kimi göstərilsə də, burada bir sıra başqa vacib məqamlar da mövcuddur. Təbii ki, xalqın bu addımı atmasında əsas səbəblər məhz yuxarıda adıçəkilən məsələlər olsa da, bəzi siyasi və strateji amillər də var ki, bu da həmin regionda bu cür hadisələrin baş verməsinə gətirib çıxarır. Həmçinin, bu, yaxın gələcəkdə digər həmsərhəd dövlətlərdə də baş verə bilər.
İlk növbədə Nepal Çin və Hindistan kimi dünya nəhəngləri olan dövlətlərin arasında yerləşir. Belə olduğu təqdirdə, hər iki dövlətin şəxsi maraqları məhz Nepal üzərində kəsişə bilir. Birbaşa və açıq şəkildə müdaxilə və təzyiqlər göstərməsələr belə, bu və bu kimi dövlətlərin müəyyən marionet şəxslərin nəzarətində olması, sürətli inkişafdan geri qalması hər iki dövlət tərəfindən arzulana bilər:
Nepal Hindistan üçün vacibdir, çünki öz dövlətinin daxilində yüz milyonlarla insan yoxsulluq səviyyəsində yaşayır. Belə olan vəziyyətdə qonşuluğunda yerləşən və özündən qat-qat kiçik və zəif olan dövlətin inkişaf etməsini, xalqının rifah içində yaşamasını qəbul edə bilməz. Belə olacağı təqdirdə zamanla Hindistan xalqı da öz yoxsulluq səviyyəsindən şikayətlənib ayaqlanar və mövcud rejimə qarşı çıxa bilər. Bu da Hindistanın maraqlarına ziddir, buna görə baş verən hadisələr onlar tərəfindən xoş qarşılanmayacaqdır.
Digər tərəfdən, Çin üçün Nepalın həm strateji yerləşmə mövqeyi vacib əhəmiyyətə malikdir, həm də Hindistanla arasında bufer zona təşkil edir. Buna görə də Hindistanın təsir dairəsinə düşməsinə, onun maraqlarına xidmət etməsinə qarşı çıxa bilər. Bir tərəfdən Himalay dağ silsiləsinə nəzarət üçün, digər tərəfdən Hindistanın Nepalda olan nüfuzunu zəiflətmək üçün bu istiqamətdə addımlar atılmış ola bilər.
Bununla yanaşı Nepal hadisələri Cənub Şərqi Asiyada son illərdə baş verən ilk hadisə deyil. Demək olar ki, domino effektinin verdiyi təsirdə burada mühüm rol oynaya bilər. Nepala qədər həmin regionda bir sıra dövlətlərdə də daxili çəkişmələr, iğtişaşlar və etiraz aksiyaları baş vermişdir. Məsələn, 2022-ci ildə Şri-Lankada, 2024-cü ildə Banqladeşdə və 2025-ci ildə İndoneziyada mövcud rejimə və əhalinin rifah səviyyəsində olan problemlərə qarşı ayaqlanmalar mövcud olmuşdur. Bunlarda öz növbəsində Nepalda baş verən hadisələr üçün mühüm təkan rolunda çıxış edə bilər.
Bir digər amil Hindistanın ABŞ-nın irəli sürdüyü təkliflərə qarşı çıxması və Rusiya ilə ticarətinə, əməkdaşlığına davam etməsidir. Belə olan halda Nepalda baş verən hadisələrə müəyyən dərəcədə ABŞ-də müdaxilə etmiş ola bilər. Hindistanın zəiflədilməsi, qarşıya qoyulan şərtlərlə razılaşdırılması üçün təzyiq vasitəsi kimi qonşu dövlətlərdə, xüsusən də sıx əməkdaşlıq içində olan dövlətlərdə bu cür hadisələrin baş verməsi nəzərdə tutula bilər.
Çünki Hindistan hər nə qədər güclü dövlət rolunda çıxış etməyə çalışsa da, daxildə çox ciddi sosial problemlərlə üz-üzədir. Əhalinin sürətli artımı və yoxsulluğun qarşısının alınmaması halları aktualdır. Nepalla iqtisadi-ticari və nəqliyyat əlaqələri ilə yanaşı, ortaq dil və etnik əlaqələrinin olması, burada baş verəcək hadisələrin zamanla Hindistana sıçramasına səbəb ola bilər. Belə olan halda Hindistan öz daxili işləri ilə məşğul olduğu müddətdə ABŞ daha rahat və asan şəkildə şərtlərini və tələblərini irəli sürə biləcək.
Yuxarıda qeyd olunan hər bir ehtimal mümkündür və mövcud vəziyyət yalnızca Nepal ilə kifayətlənməyə bilər. Nepal kimi regionda bir sıra dövlət mövcuddur ki, ciddi sosial problemlərlə qarşı-qarşıyadırlar. Onların sırasına Laos, Kamboca, Myanmar, Butan kimi dövlətlər daxildir. Bu da öz növbəsində domino effektinin davam edə biləcəyini göstərir.
Unutmaq olmaz ki, yaxın keçmişdə “Ərəb Baharı” adı ilə bu cür hadisələr eynilə Şimali Afrika, Yaxın Şərqdə baş vermişdir. Tunisdə başlayan etirazlar, iğtişaşlar eyni formada digər ərəb dövlətlərinə sıçramışdı və həmin regionlara öz mənfi təsirini göstərmişdir.
Nepalda baş vermiş hadisələr də öz növbəsində digər region dövlətlərində baş verə bilər. Nəticədə regionda təhlükəsizlik problemləri arta, sülh və sabitlik pozula bilər. Belə halların baş verməsinin qarşısının alınması isə, ilk növbədə həmin dövlətlərin öhdəliyinə düşür. Nepal və digər dövlətlərdə baş verən hadisələrdən dərs çıxarmalı və siyasətlərində tətbiq etməlidirlər. Əks təqdirdə region sülh və əmin-amanlıqdan uzaqlaşıb xaos ortamına çevriləcəkdir.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 25-09-2025 12:57 | Bölmə: Xəbərlər
Nurlan UMUDOV
Prezident yanında Dövlət İdarəçilik Akademiyasının Milli təhlükəsizlik və siyasi strategiya ixtisası üzrə magistrantı
Son günlər baş verən hadisələr beynəlxalq aləmdə qlobal və regional təhlükəsizlik məsələlərini yenidən gündəmə gətirir. İsrailin Qətər torpaqlarında HƏMAS-a qarşı əməliyyatı, Rusiyaya məxsus dronların Polşa sərhəddini keçməsi, ABŞ-nın Venesuala sahillərindəki hərbi aktivliyi beynəlxalq təhlükəsizliyə təhdid yaratmağa davam edir və dünya üzrə sabitliyin pozulmasına, xaosun hökm sürməsinə səbəb olur. Bu hadisələrlə yanaşı son zamanlar gündəmi zəbt edən bir digər məsələ isə Nepalda baş verdi.
Hindistan və Çinin arasında yerləşən, iki dövlət arasında xüsusi strateji əhəmiyyətə malik olan və Himalay dağının üzərindəki Nepalda artıq bir müddətdir davam edən iğtişaşlar və etirazlar dövlət rəhbərliyinin və məmurların hakimiyyətdən uzaqlaşdırılması ilə nəticələndi. Bu çevrilişin arxasında duran əsas qüvvə isə “Z” nəsli adlandırılan cavanlar idi.
Ölkədə mövcud olan özbaşınalıq, korrupsiya, xalqın yaşam səviyyəsinin olduqca aşağı olması baş verən hadisələrin əsas səbəbləri kimi göstərilsə də, burada bir sıra başqa vacib məqamlar da mövcuddur. Təbii ki, xalqın bu addımı atmasında əsas səbəblər məhz yuxarıda adıçəkilən məsələlər olsa da, bəzi siyasi və strateji amillər də var ki, bu da həmin regionda bu cür hadisələrin baş verməsinə gətirib çıxarır. Həmçinin, bu, yaxın gələcəkdə digər həmsərhəd dövlətlərdə də baş verə bilər.
İlk növbədə Nepal Çin və Hindistan kimi dünya nəhəngləri olan dövlətlərin arasında yerləşir. Belə olduğu təqdirdə, hər iki dövlətin şəxsi maraqları məhz Nepal üzərində kəsişə bilir. Birbaşa və açıq şəkildə müdaxilə və təzyiqlər göstərməsələr belə, bu və bu kimi dövlətlərin müəyyən marionet şəxslərin nəzarətində olması, sürətli inkişafdan geri qalması hər iki dövlət tərəfindən arzulana bilər:
Nepal Hindistan üçün vacibdir, çünki öz dövlətinin daxilində yüz milyonlarla insan yoxsulluq səviyyəsində yaşayır. Belə olan vəziyyətdə qonşuluğunda yerləşən və özündən qat-qat kiçik və zəif olan dövlətin inkişaf etməsini, xalqının rifah içində yaşamasını qəbul edə bilməz. Belə olacağı təqdirdə zamanla Hindistan xalqı da öz yoxsulluq səviyyəsindən şikayətlənib ayaqlanar və mövcud rejimə qarşı çıxa bilər. Bu da Hindistanın maraqlarına ziddir, buna görə baş verən hadisələr onlar tərəfindən xoş qarşılanmayacaqdır.
Digər tərəfdən, Çin üçün Nepalın həm strateji yerləşmə mövqeyi vacib əhəmiyyətə malikdir, həm də Hindistanla arasında bufer zona təşkil edir. Buna görə də Hindistanın təsir dairəsinə düşməsinə, onun maraqlarına xidmət etməsinə qarşı çıxa bilər. Bir tərəfdən Himalay dağ silsiləsinə nəzarət üçün, digər tərəfdən Hindistanın Nepalda olan nüfuzunu zəiflətmək üçün bu istiqamətdə addımlar atılmış ola bilər.
Bununla yanaşı Nepal hadisələri Cənub Şərqi Asiyada son illərdə baş verən ilk hadisə deyil. Demək olar ki, domino effektinin verdiyi təsirdə burada mühüm rol oynaya bilər. Nepala qədər həmin regionda bir sıra dövlətlərdə də daxili çəkişmələr, iğtişaşlar və etiraz aksiyaları baş vermişdir. Məsələn, 2022-ci ildə Şri-Lankada, 2024-cü ildə Banqladeşdə və 2025-ci ildə İndoneziyada mövcud rejimə və əhalinin rifah səviyyəsində olan problemlərə qarşı ayaqlanmalar mövcud olmuşdur. Bunlarda öz növbəsində Nepalda baş verən hadisələr üçün mühüm təkan rolunda çıxış edə bilər.
Bir digər amil Hindistanın ABŞ-nın irəli sürdüyü təkliflərə qarşı çıxması və Rusiya ilə ticarətinə, əməkdaşlığına davam etməsidir. Belə olan halda Nepalda baş verən hadisələrə müəyyən dərəcədə ABŞ-də müdaxilə etmiş ola bilər. Hindistanın zəiflədilməsi, qarşıya qoyulan şərtlərlə razılaşdırılması üçün təzyiq vasitəsi kimi qonşu dövlətlərdə, xüsusən də sıx əməkdaşlıq içində olan dövlətlərdə bu cür hadisələrin baş verməsi nəzərdə tutula bilər.
Çünki Hindistan hər nə qədər güclü dövlət rolunda çıxış etməyə çalışsa da, daxildə çox ciddi sosial problemlərlə üz-üzədir. Əhalinin sürətli artımı və yoxsulluğun qarşısının alınmaması halları aktualdır. Nepalla iqtisadi-ticari və nəqliyyat əlaqələri ilə yanaşı, ortaq dil və etnik əlaqələrinin olması, burada baş verəcək hadisələrin zamanla Hindistana sıçramasına səbəb ola bilər. Belə olan halda Hindistan öz daxili işləri ilə məşğul olduğu müddətdə ABŞ daha rahat və asan şəkildə şərtlərini və tələblərini irəli sürə biləcək.
Yuxarıda qeyd olunan hər bir ehtimal mümkündür və mövcud vəziyyət yalnızca Nepal ilə kifayətlənməyə bilər. Nepal kimi regionda bir sıra dövlət mövcuddur ki, ciddi sosial problemlərlə qarşı-qarşıyadırlar. Onların sırasına Laos, Kamboca, Myanmar, Butan kimi dövlətlər daxildir. Bu da öz növbəsində domino effektinin davam edə biləcəyini göstərir.
Unutmaq olmaz ki, yaxın keçmişdə “Ərəb Baharı” adı ilə bu cür hadisələr eynilə Şimali Afrika, Yaxın Şərqdə baş vermişdir. Tunisdə başlayan etirazlar, iğtişaşlar eyni formada digər ərəb dövlətlərinə sıçramışdı və həmin regionlara öz mənfi təsirini göstərmişdir.
Nepalda baş vermiş hadisələr də öz növbəsində digər region dövlətlərində baş verə bilər. Nəticədə regionda təhlükəsizlik problemləri arta, sülh və sabitlik pozula bilər. Belə halların baş verməsinin qarşısının alınması isə, ilk növbədə həmin dövlətlərin öhdəliyinə düşür. Nepal və digər dövlətlərdə baş verən hadisələrdən dərs çıxarmalı və siyasətlərində tətbiq etməlidirlər. Əks təqdirdə region sülh və əmin-amanlıqdan uzaqlaşıb xaos ortamına çevriləcəkdir.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 14:15
“Avant Group”un əməkdaşları saxlanılıb
Bu gün, 13:20
Axtarışda olan milyarder ölkəsinə təhvil verilib - Foto
Bu gün, 13:06
İtlərə görə vergi tətbiq olunacaq
Bu gün, 12:57
Domino effekti - Nurlan Umudov yazır
Bu gün, 11:52
Müxalifət Nikol Paşinyana təzyiqləri artırır
Bu gün, 11:37
Türkiyənin kəşfiyyat təyyarəsi Litvaya gəlib
Bu gün, 10:18
Leyla Əliyeva Nyu-Yorkdan ailəvi fotolarını paylaşıb
Bu gün, 08:37
Tramp Ağ evdə ancaq öz portretini görmək istəyir
Bu gün, 08:29
ABŞ kəşfiyyatı Ukraynaya kömək edəcək
Bu gün, 08:08
Nikol Paşinyan Moskvaya gedir
Bu gün, 07:58
Polşa Belarusla sərhədi açıb
Dünən, 21:03
Adnan Əhmədzadə apellyasiya şikayəti verməyib
Dünən, 20:07
Sumqayıtda 15 yaşlı uşaq 51 yaşlı kişini bıçaqlayıb
Dünən, 17:39
Qəbul imtahanlarında dəyişiklik olacaq?
Dünən, 15:23
Afrikanın ölçüləri yanlış təqdim olunur - Foto
Dünən, 14:34
İtaliyanın baş naziri Suriya liderinə aşiq olub
Dünən, 12:18
28,2 min uşağa reabilitasiya xidmətləri göstərilib
Dünən, 11:33
Qəzzaya yardım aparan gəmilərə hücum olub - Video
Dünən, 10:40
Azərbaycanın yeni Şərq tərəfdaşları
Dünən, 10:27
Müəllimlər Günü ilə bağlı xəbərdarlıq edilib
Dünən, 10:17
Bakıda çoxmərtəbəli bina yanır - Yenilənib
Dünən, 08:13
Xəzər dənizində zəlzələ olub
23-09-2025, 18:09
NATO Rusiyaya qətiyyətlə cavab verəcək - Bəyanat
23-09-2025, 15:47
Baş Prokurorluqda yeni təyinatlar olub
23-09-2025, 14:25
Ağdama ilk köç noyabrda olacaq
23-09-2025, 13:28
Masallıda antik dövrə aid küp məzar tapılıb
23-09-2025, 12:44
Azərbaycanın Uzaq Şərq siyasətinin mahiyyəti
23-09-2025, 12:16
Dövlət Agentliyinə yeni səlahiyyət verilib
23-09-2025, 09:40
Avropa ölkələri səhvə yol verirlər - Baş nazir
22-09-2025, 23:52
Fransa Fələstini dövlət kimi tanıyıb
22-09-2025, 18:24
Humanoid robotların istehsalı artır - Foto
22-09-2025, 17:28
Xaçmazda şagird qayçı ilə vurulub
22-09-2025, 17:04
Mikayıl Cabbarov: "AIIF ənənəvi xarakter daşıyacaq"
22-09-2025, 15:13
İcarəçilərlə bağlı yeni tələblər var - Xəbərdarlıq
22-09-2025, 14:41
Pentaqon jurnalistlər üçün yeni qaydalar hazırlayır
22-09-2025, 10:43
Ukrayna rusların iki təyyarəsini məhv edib - Foto
22-09-2025, 10:26
Estoniya NATO-dan kömək istəyir
22-09-2025, 10:09
Bakının əsas mərkəzi yolları açılıb
22-09-2025, 09:52
Tovuzda 64 yaşlı kişi öldürülüb
22-09-2025, 09:07
Azərbaycanın genişlənmiş strateji maraqları
22-09-2025, 07:46
Fələstini dövlət kimi tanıyanların sayı artır
21-09-2025, 22:51
“Fənərbağça” klubuna yeni prezident seçiblər
21-09-2025, 16:38
"Formula 1"-in qalibi bəlli olub
21-09-2025, 14:35
Hakim vəzifəsi üçün test imtahanı keçirilib - Yenilənib
21-09-2025, 11:59
Xocalı rayonunda evə ildırım düşüb
20-09-2025, 23:47
Ülvü Qənizadə yenidən dünya çempionu olub - Foto
Xalq artisti deyir ki, rəqqasların səhnə ömrü çox qısa olur. Bu az müddətdə uğur qazanmaq, əsl sənətkar kimi yetişmək üçün daha çox zəhmət çəkmək lazımıdır
Rus Dram Teatrının aktyoru deyir ki. bölgə teatrlarında diplomlu aktyor və rejissor tapmaq müşkül məsələdir
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
