20:08 / 23-11-2024
"Qarabağ" qalib gəlib
Priqojinin öldürülməsinin səbəbi: qisas, yoxsa anlaşmanın pozulması?
Tarix: 06-09-2023 15:51 | Bölmə: Dünya
Priqojinin öldürülməsinin səbəbi: qisas, yoxsa anlaşmanın pozulması?

“Vaqner” muzdlularının lideri Yevgeni Priqojinin digər PMK rəhbərləri ilə birlikdə ölümünü çoxları Rusiya prezidenti Vladimir Putinin qiyam cəhdinə görə çoxdan gözlənilən qisası olduğunu güman etsə də, yəqin ki, bu qətlin əsl səbəbi fərqlidir.

Reyting.az
xəbər verir ki, bu barədə “Foreign Policy” yazıb.

Nəşr qeyd edib ki, Priqojinin qiyamının Putinə alçaldıcı göründüyünü nəzərə alsaq, bunun qisas olması fikri cəlbedicidir. Revanş motivi Putinin iyun ayında Priqojini rəsmən bağışlaması ilə bir araya sığmasa da, əfv müqabilində üsyançı öz konvoyunu döndərməyə, qoşunlarını tərksilah etməyə və Belarusa sürgünə getməyə razılaşıb. Sonra isə Priqojinin şəxsi təyyarəsinin uçuş qeydlərinə Sankt-Peterburqda, Moskvada və Afrikada rast gəlinib. Yəni o, Minsk villasında məskunlaşmaqdan başqa hər şeyi edib.

Qəzet xatırladır ki, həm Priqojin, həm də Putin 1990-cı illərdə qarışıq və xaotik sərvət və güc əldə ediblər. Bu, hakimiyyətlə bağlı mübahisələrin zorakılıq yolu ilə həll olunduğu, dəstə çəkişmələri dövrü idi. Rusiyanın böyük şəhərlərinin küçələrində oliqarxların, rəqiblərin, siyasətçilərin və mütəşəkkil cinayətkarlığın nümayəndələrinin partlayışları və müqavilə əsasında güllələnməsi adi hal idi. Yəni Rusiyada varlı olmaq riskli və ölümcüldür.

Putinin məqsədi istər cinayətkarlar, istər biznesmenlər, istərsə də siyasətçilər olsun, bu zorakılığa son qoymaq və ya heç olmasa, məhdudlaşdırmaq idi. Həqiqətən də, 2021-ci ilə kimi Rusiyada adamöldürmə nisbəti Putinin hakimiyyətə başladığı vaxtdan təxminən 76 faiz azalıb. Problemləri güllə ilə deyil, Putinin qoyduğu sistemlə öldürücü olmayan şəkildə həll etmək mümkündür. Uğursuz üsyandan sonra Priqojinə bu qaydalarla oynamağa davam etmək təklif edildi; onun imtinası və vəhşicəsinə ölümü isə qanlı qarşıdurma dövrünə qayıdış demək ola bilərdi.

Putinin dediyinə görə, Priqojin Rusiya prezidenti tərəfindən sürgün edilməkdən imtina edib, lakin silahlı üsyandan cəmi bir həftə sonra onunla Kremldə görüşüb. İyul ayında Priqojin Putinin 17 dövlət başçısı ilə danışıqlar apardığı Sankt-Peterburqda Kremlin təşkil etdiyi Afrika liderlərinin sammitində iştirak edərkən çəkilmiş fotosunu yayımlayıb. Kremlin Rusiyaya səfərləri zamanı Priqojinin öldürülməsinə göstəriş vermək üçün çoxlu imkanlar var idi.

Putin, şübhəsiz ki, dünya ictimaiyyətinə, mətbuata və Rusiya ictimaiyyətinə yalan danışsa da, Rusiya hökumətinin klan və mafiya sistemindəki elit insayderin bu cür hərəkətləri daha ciddi nəticələrə səbəb olur.

Güc elitaları və oliqarxları maraqlana bilər ki, onlar özləri belə aldatmanın qurbanı ola bilərlərmi və Putinin sözlərinə etibar etmək olarmı?

Putin dövrünün oliqarxlarının yazılmamış qaydası belədir: qəniməti hakimiyyətdə olan məmurlarla bölüşdükcə, onlar sizdən nə istəsələr, Kremlin istəklərinə tabe olursunuz və icazəsiz siyasi fəaliyyətlə məşğul olmursunuz, sistemin qayğısına qalırsınız. Əvəzində şəxsi təhlükəsizliyinizi təmin edin və daha da zənginləşməyə davam edin. Putin üçün bu inancın pozulmasının nəticələri elitanın mümkün etibarının və dəstəyinin itirilməsi demək ola bilər.

Priqojinin silahlı üsyanına görə səmimi şəkildə bağışlana bilməsinin səbəbi odur ki, onun hərəkətləri Putinin mövqeyinə etiraz etmək üçün nəzərdə tutulmayıb. Əvəzində Priqojin müdafiə naziri Sergey Şoyqunun özəl hərbi şirkətləri ləğv etmək və onları Rusiya Silahlı Qüvvələrinə tabe etmək planına etiraz edib. Priqojinin üsyanı Kreml rəhbərini dəyişdirmək deyildi; muzdluları üzərində nəzarəti saxlamaq və onların ona verdiyi çox sərfəli imkanlar haqqında idi. Əslində, bütün üsyan rus elitası arasında işgüzar mübahisə idi.

Putinin sui-qəsdi niyə sifariş verməsinin daha çox ehtimal edilən izahı odur ki, Belarus prezidenti Aleksandr Lukaşenkonun vasitəçiliyi ilə iyun ayında əldə edilmiş razılaşmadan imtina edən Putin deyil, Priqojin olub. Priqojinin üsyanına görə cəzası böyük biznes imperiyasının böyük hissəsini tərk etməsi və Kremlin dostlarının hər şeyə əl atmasına imkan verməsi tələbi idi. Amma görünür ki, Priqojin bu tələbi də ciddiyə almayıb.

V. QULİYEV




Bölməyə aid digər xəbərlər
bütün xəbərlər