12:36 / 14-06-2025
Sabah yağış yağacaq
Kabus şəhərlər, insanların izləndiyi küçələr...
Tarix: 24-01-2024 11:55 | Bölmə: Slayd
Kabus şəhərlər, insanların izləndiyi küçələr...
Aşqabad

Türkmənistan nadir hallarda əcnəbi jurnalistlərin girişinə icazə verir, lakin turist vizası ilə gələn səyahət videobloqçuları ilə bağlı qadağan edə biləcəyi çox şey yoxdur. Bunda bir ironiya var, çünki müvəffəqiyyətli bir YouTuber, əksər çap media jurnalistlərinin arzuladığı çox şeyə malikdir.

Türkmənistandan gələn video səyahətçilər həmişə hiperparanoyak polis dövlətində istiqanlı və mehriban əhalini təsvir etməklə məşğuldur.

Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə eurasiya.net yazıb.

Təhlildə qeyd olunur:

Səyyahlar, adətən, paytaxt Aşqabada gələndə, hindistanlı YouTuber “Nomadic Tour”-un etdiyi kimi, mərmərlə örtülmüş binaların kanyonlarına və boş yollara heyran olurlar. “Yes Theory” YouTube kanalının (8,2 milyon abunəçi) arxasında olan 20 yaşlı köpüklü komanda günorta saatlarında şəhərin boş səkilərində və yollarında fərəhlə gülür. “Yer üzündəki ən qəribə ölkəyə səyahət” adlı həmin videoya təxminən 3 milyon dəfə baxılıb.

Məlumatsız əcnəbilər bunu əyləncəli bir qəribəlik kimi qiymətləndirir, əslində isə bu, səriştəsizliyin nəticəsidir, yanvarın 17-də Amsterdamda yerləşən Turkmen.news-da geniş sənədlərlə dərc olunmuş məqalə kimi.

Piyada hərəkət edən vətəndaşı misal çəkək. Aşqabadda bircə belə piyada keçidi yoxdur. Yeraltı keçidlər bəzən insanların ikimərtəbəli dərinliyə enməsini tələb edir. Şəhərin mərkəzində bölünmüş magistral tipli yolları keçmək çox vaxt aparan gəzintilərə səbəb olur. Həm də yayda temperaturun müntəzəm olaraq 40 dərəcəyə (Selsi) çatdığı bir şəhərdə bu, xoş təklif deyil.

Bu son detal ictimai nəqliyyatı qeyri-cəlbedici edir. Avtobuslarda kondisioner yoxdur, bu da onları ürəyi zəif olan hər kəs üçün potensial ölüm tələsinə çevirir. Hündür mərtəbələr isə ağır alış-verişi və ya uşaq arabası olan hər kəsin minməsini çətinləşdirir. Çox təriflənmiş kondisionerli avtobus dayanacaqları çox azdır.

Keçmiş prezident Qurbanqulu Berdiməhəmmədovun velosipedin fəzilətləri haqqında təbliğatına baxmayaraq, bu nəqliyyat vasitəsi üçün infrastruktur demək olar ki, mövcud deyil.

Turkmen.news-un məqaləsində iddia edildiyi kimi, Aşqabadın görünüşü funksiyadan daha çox hərfi mənada formaya qiymət verilməsinin nəticəsidir: hava limanı quş şəklinə malikdir, Xarici İşlər Nazirliyi qlobusa bənzəyir, Stomatologiya Mərkəzi diş şəklindədir, Mərkəz Bank nəhəng qızıl külçəsidir, eləcə də dövlət nəşriyyatı nəhəng bir açıq kitaba bənzər formatda tikilib.


S. Berdiməhəmmədov

"Eyni zamanda, heç kim bu nəhəng dişlər, kitablar və qlobuslar arasında yaşayan balaca insanların ehtiyaclarını nəzərə almağa belə çalışmır", - deyə vebsayt yekunlaşdırır.

Nəticə: Aşqabad kabus şəhəridir.

Eyni şeyin Türkmənistanın ən yeni şəhəri Arkadağla da baş verəcəyi görünür, bu şəhər onun qurucusu, keçmiş prezident və indiki Ümummilli Lider Berdiməhəmmədovun beynini məşğul etməkdə davam edir.

Yanvarın 20-də Berdıməhəmmədov Arkadağda davam edən tikintinin ikinci mərhələsinə, növbəti yoxlama üçün səfər edib. Bir mərhələdə o, - Vyanada yerləşən “Turkmenistan Chronicles” jurnalının qeyd etdiyi kimi, - binaları pambıq bitkilərinin qozasına və ya buğda sünbüllərinə bənzəyən Kənd Təsərrüfatı Universiteti kompleksi üçün təklif olunan layihələrlə bağlı rəyini bildirib.

Berdiməhəmmədov artıq dərk edir ki, daha bir boş şəhər tikir və insanların oraya köçürülməsi üçün aparılan kampaniyanın keyfiyyətsizliyindən bir qədər məyusdur.

“Bu məsələlərə böyük məsuliyyətlə və hərtərəfli yanaşmaq lazımdır. Yeni şəhərdə insanların xoşbəxt həyatını təmin etmək üçün lazım olan hər şey edilməlidir”, - deyə Berdıməhəmmədov vurğulayıb.

Onun sözlərinə görə, “ticarət mədəniyyətinin yüksəldilməsi və xidmət sektorunun yaradılması” prioritetdir.

Başqa sözlə, heç kim Arkadağda yaşamaq istəmir, çünki nə zəruri mağazalar, nə də lazımi şərait var.

“Chronicles” müxbirinin o vaxt yeni açılmış şəhərə baş çəkdiyi vaxtdan - iyuldan bəri heç nə dəyişməyibsə, kampaniyanın niyə zəif olduğunu anlamaq çətin deyil. Həmin məqalədə qismən Arkadağda əmlak almaya xas olan fəsadlardan danışılıb. Əvvəlcə mənzillərin on il keçdikdən sonra sakinlərin mülkiyyətinə veriləcəyi ilə bağlı narazılıq yaranmışdı, lakin “Chronicles” mənbələri daha sonra söhbətin 30 illik ipoteka ilə satılan evlərdən getdiyini bildiriblər.

Arkadağ hələ də əsasən tikinti sahəsi olduğu üçün ətrafda az iş yeri var. Azad iqtisadiyyatın az olduğu bu məkanda belə möhtəşəm yeni layihələrə xas olan enerjidən istifadə etmək üçün sahibkarların həvəslənəcəyi, bum yaşayacaq şəhərə çevrilə bilər. Ancaq bu, mərkəzdən planlaşdırılmış, yuxarıdan aşağıya yönəlmiş bir kampaniya olduğundan onlarda həmin həvəs yoxdur.

Məsələləri daha da dəhşətli edən çoxsaylı CCTV kameralarıdır, bu, gələcək Arkadağ sakinlərini bölgənin bəlkə də ən çox nəzarət edilən insanlarına çevirəcək. Bu o demək deyil ki, küçə türkmən dövlətinin müşahidə apardığı yeganə yerdir.

Yanvarın 19-da Nazirlər Kabinetinin iclasında prezident Serdar Berdıməhəmmədov (keçmiş prezidentin oğlu) Türkmənistanın nəqliyyat və rabitə üzrə dövlət agentliyinin rəhbəri Məmmetxan Çakiyevin ölkənin kibertəhlükəsizlik infrastrukturunun gücləndirilməsi istiqamətində görülən işlərlə bağlı hesabatını dinləyib. Türkmənistanın hazırda şübhəli təhlükəsizlik xidmətləri sayəsində qlobal internetin əksəriyyəti ilə əlaqəsi kəsildiyi üçün risklərin təvazökar olmasının lazım olduğu düşünülür.


Arkadağ

Oğul-Berdiməhəmmədov, buna baxmayaraq, “Türkmənistanda kibertəhlükəsizliyin gücləndirilməsi üçün planlaşdırılan tədbirlər haqqında” rəsmi qətnaməni imzalayıb.

Türkmənlərin internetdəki “pisliyə məruz qalmalarını” məhdudlaşdırmaq üçün hazırlanmış yerli alternativlər – “populyar platformalar” təqdim edilir. Hökumət müvafiq olaraq, insanları YouTube-dan uzaqlaşdırmağa çalışır və video hostinq platforması olan “Belet Video”-nu yaradıb.

3 ildən artıqdır ki, fəaliyyət göstərən “Belet Video”-ya qoyulan pulun israf olduğunu isbatlamaq, onun uğursuzluğunu qiymətləndirmək üçün sadə üsul var. Türkmənistan dövlət televiziyasının gündəlik axşam xəbər bülleteni həm oraya, həm də YouTube-a yüklənir. Bu yaxınlarda yayımlanan videonu misal gətirək: 21 Yanvar bülleteni YouTube-da 2700 dəfə izlənilib, “Belet Video”-da eyni proqramı yalnız 10-15 nəfər.

Təbii ki, hər iki rəqəm kiçikdir və onu göstərir ki, türkmən ictimaiyyəti dövlət orqanları tərəfindən onlara verilən xəbərləri ya istehlak etmək iqtidarında deyil, ya da onu istəmirlər.

İnsanlar, mümkün olduğu qədər, hakim ailənin törətdiyi iddia edilən quldurluğa dair hesabları axtarmağa həvəslidir.

“Azadlıq Radiosu”nun Türkmən Xidməti “Radio Azatlyk” yanvarın 15-də ayın əvvəlində baş verdiyi deyilən dəhşətli hadisə barədə məlumat yayıb. İddia olunur ki, yanvarın 6-da prezidentin dayısı oğlu məşhur ticarət mərkəzindəki bara enərək, dava salıb və qorxuya düşmüş digər müştəriləri sadəcə qovub.

İddialara görə, Şamurad Rəcəpovun (xalq arasında onu “Qanuntanımaz Şami” adlandırırlar) döydüyü adamlar arasında hamilə qadın da olub...

E. KAMAL




Bölməyə aid digər xəbərlər