Varislərin Kreml təqdimatı: Mirziyoyevə sui-qəsdin arxasında kim durur?
Tarix: 07-06-2025 23:25 | Bölmə: Slayd
Varislərin Kreml təqdimatı: Mirziyoyevə sui-qəsdin arxasında kim durur?

Ötən həftə Kremldə Mərkəzi Asiyanın keçmiş və gələcək potensial liderlərinin qeyri-adi yürüşü keçirilib.

“Reytinq” qəzeti xəbər verir ki, bu barədə “Eurasia.net” yazıb.

Təhlildə qeyd olunur:

Qazaxıstanın eks-prezidenti Nursultan Nazarbayevin Rusiya prezidenti Vladimir Putinlə gözlənilməz görüş keçirməsi ilə eyni vaxtda Tacikistan və Özbəkistan liderlərinin övladları da öz atalarının potensial varisi kimi Moskvada rəsmi debüt edir. Görüşlərin çoxluğu ziyarətçilərin öz statusu, eləcə də öz ölkələri ilə Rusiya arasındakı münasibətlərin vəziyyəti haqqında siqnallar göndərdi.

Tacikistan prezidenti Emoməli Rəhmonun 37 yaşlı oğlu Rüstəm Emoməli mayın 28-də Düşənbənin meri kimi Putinlə ilk rəsmi görüşünü keçirib.

Gənc Emoməlinin yaxın və orta perspektivdə 72 yaşlı atasının yerinə keçəcəyi gözlənilir və Putinlə rəsmi görüş Kremlin ata-oğul təhvil verilməsinə qarşı olmadığına işarə idi. Kremlin görüşlə bağlı verdiyi açıqlamanın qısalığı onun bir fotoşəkildən başqa bir şeyə dəymədiyini deməyə əsas verir.

Vaşinqtondakı “TexasA&M” Universitetindəki Buş Məktəbinin politoloqu Edvard Lemon bildirib: “Bu, Rüstəmin varisi kimi təqdim olunmasının daha bir sübutudur. Rusiyanın bununla bağlı fikri önəmlidir, ona görə də Putinlə üzbəüz görüş, şübhəsiz ki, planlaşdırılan keçidin açarı hesab etdiyim əlaqə qurucusudur”.

Ertəsi gün Özbəkistan prezidenti Şavkat Mirziyoyevin rəsmi olaraq prezidentin müşaviri olan böyük qızı Səidə Mirziyoyeva Rusiyanın baş naziri Mixail Mişustin və Putinin köməkçiləri ilə Kremldə bir sıra yüksək səviyyəli görüşlər keçirdi. Onun Putinlə görüşmədiyi güman olunur.

67 yaşlı Mirziyoyev 2016-cı ildə hakimiyyətə gəlib və konstitusiyaya görə, 2037-ci ilə qədər vəzifə yerinə yetirmək hüququna malikdir, ona görə də onun varisi haqqında söhbətlər ehtimaldan daha uzaqdır. Bununla belə, Mirziyoyeva, xüsusən də keçən il müəmmalı, uğursuz sui-qəsddən, kiçik bacısının ərinin – yeznəsinin gözdən düşməsindən sonra varis axtardığı düşünülür. Bununla belə, Mirziyoyevanın siyasi gələcəyi Emoməlinin aqibətindən daha az aydındır.

Böyük Britaniyada yerləşən “Central Asian Due Diligence” siyasi risk firmasının rəhbəri Əlişir İlhamov deyib: “Rusiyaya son səfər Mirziyoyevanın prezidentin köməkçisi kimi öz öhdəliklərini aşdığının daha bir göstəricisi idi. O, daha çox səfir və ya dövlət qurumunun rəhbəri kimi davranır, amma hələ ki, bu vəzifələrdə deyil".

Tacikistanın “Asia Plus” qəzetinin məlumatına görə, Emoməli və Putin iqtisadi əməkdaşlıq və əmək miqrantlarını müzakirə ediblər.
Çox güman ki, görüş Rusiya parlamentinin yuxarı palatasının sədri Valentina Matviyenkonun köməyi ilə baş tutub. Edvard Lemon “Eurasianet”-ə müsahibəsində deyib ki, o, Tacikistan parlamentinin yuxarı palatasının spikeri olan Rüstəm Emoməli ilə Müstəqil Dövlətlər Birliyinin parlamentlərarası assambleyaları vasitəsilə əlaqələr qurmaq imkanı əldə edib.

Putin bundan əvvəl Emoməli ilə az əlaqə saxlayıb.

Parisdə yaşayan tacik jurnalist və dissident Temur Barki keçən həftə “Current Time”a müsahibəsində deyib: “Vladimir Putin uzun müddətdir ki, bu namizədin əleyhinə idi. Kremlin fikrincə, Emoməli Moskvanın ata-Emoməlidən sonra görmək istədiyi fiqur olmaya bilər”.

Rəhmon oğlunu ali təhsil aldığı vaxtdan müxtəlif dövlət vəzifələrinə təyin edib. İyirmi yaşının əvvəllərində Emomali ciddi bir fiqur kimi görünməsə də, 2017-ci ildə Düşənbə meri təyin edildikdən və 2020-ci ildə parlamentin yuxarı palatasına seçildikdən sonra özü üçün daha yaxşı reputasiya qazanıb. Onun spiker kimi mövqeyi onu konstitusiya baxımından prezidentliyə ikinci sırada edir.

Lemon bildirib: "Keçidin niyə indiyə qədər baş verməməsi azı Rusiya faktoru ilə bağlıdır. Putin və Rusiyadakı rəhbərlik Rüstəmi hələ də cilovu ələ keçirəcək qədər yaşlı, müdrik və bacarıqlı hesab etmir".

Edvard Lemonun fikrincə, Kreml görüşü Moskvanın bu şərtləri aşdığına işarədir və Putin varislik planına veto qoya bilməsə də, onun təsdiqi Tacikistan üçün vacib olaraq qalır.

Rəhmon Putinin müttəfiqidir: Rusiyanın ölkədə hərbi bazası var və yüz minlərlə tacik Rusiyada əmək miqrantı kimi çalışır. Son vaxtlar Rəhmon oğlunun hakimiyyətə gedən yolunu hamarlamaq üçün digər tədbirlər görüb, o cümlədən təhlükəsizlik orqanlarında və Ədliyyə Nazirliyində təmizləmələr, o cümlədən güclü ailə üzvlərinin hökumət postlarından uzaqlaşdırılması həyata keçirilir.



Qonşu Özbəkistanda siyasi keçid üfüqdə daha uzaqda olsa da, bu, 40 yaşlı Mirziyoyevanın şansları ilə bağlı söhbətləri dayandırmadı. Onun beynəlxalq səfərlərinin çoxu mədəniyyətə yönəlib - o, keçən həftə Moskvada Rusiya-Özbəkistan birgə rəsm sərgisini açdı – lakin onun Mişustin, eləcə də Putinin yüksək səviyyəli köməkçiləri Sergey Kiriyenko, Aleksey Qromov və Vladimir Medinski ilə görüşləri atasının administrasiyasında artan rolu sübut edir.

Lakin səfərin daha dərin əhəmiyyəti var idi. İlhamov deyib ki, Özbəkistanla Rusiya arasında gərginlik son vaxtlar Şavkat Mirziyoyevin Moskvanın Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatına yenidən qoşulmaq istəməməsi və Özbəkistanın öz vətəndaşlarının Rusiya ordusuna qoşulmasının qarşısını almaq səyləri səbəbindən artıb. Bu, Rusiyanın tənqid dalğasına səbəb olub.

İlhamov əlavə edib ki, oktyabrda uğursuz sui-qəsddə Rusiya ilə əlaqəyə dair işarələr var. İddia olunur ki, sui-qəsdin arxasında Şövkət Mirziyoyevin kiçik qızının əri durur. Mirziyoyevanın daxili rəqibi bəlkə də Kreml tərəfindən “seçilib”. “AzadlıqRadiosu” xəbər verir ki, ehtimal olunan qatillərdən ikisi çeçen olub və Çeçenistan lideri Ramzan Kadırovla əlaqəsi var.

Şavkat Mirziyoyev hökuməti o vaxtdan bəri Özbəkistanda rus dilindən istifadəni və 9 May Qələbə Paradında şəxsi iştirakla Kremllə münasibətləri düzəltməyə çalışıb.

İlhamov bildirib ki, Səidə Mirziyoyevanın ötən həftəki missiyasında məqsəd “bəlkə də Moskvadakı rejimin qəlbini yumşaltmaq və daha az qəzəbləndirmək üçün bəzi jestlər etmək”, həmçinin atasının və özünün Rusiya ilə münasibətlərini gücləndirmək olub.

Həmişə olduğu kimi, onun səfəri sosial media hesablarına yerləşdirilən hər hadisənin səliqəli videoları ilə yaxşıca sənədləşdirildi. Bu arada Nazarbayev Qazaxıstanda rəğbətini tam itirmiş ola bilər, lakin görünür, o, Putinlə münasibətini qoruyub saxlayır. “Onun və Vladimir Putinin dövlət səlahiyyətlərinin mövcudluğundan asılı olmayaraq davam edən çoxdankı dostluq münasibətləri var”,- deyə Nazarbayevin sözçüsü Aidos Ukibay Rusiyanın “EADaily” nəşrinə bildirib.

Y. QACAR




Bölməyə aid digər xəbərlər