“Bu dəfə pərdəni endirmədilər...”
Tarix: 26-05-2025 08:01 | Bölmə: Kənan HACI
“Bu dəfə pərdəni endirmədilər...”
Kənan HACI

Unudulmaz aktyorumuz Əli Salahlının əziz xatirəsinə

Tale elə gətirib ki, ta gənclik illərimdən sənət adamları ilə sıx ünsiyyətdə olmuşam. Aktyorlarla, rəssamlarla, musiqiçilərlə, alimlərlə, şair və yazıçılarla... Onların hər biri bənzərsiz xüsusiyyətləri ilə hafizəmdə dərin iz buraxıb. Hər biriylə bağlı munis, həzin xatirələrim var. Belə insanlardan biri də Lənkəran Dövlət Dram Teatrının aktyoru, Əməkdar artist Əli Salahlı idi.

İkiminci illərin əvvəlləri idi. “Sənət qəzeti”ndə çalışırdım. Günün ikinci yarısı evə getməyə hazırlaşırdıq ki, yazıçı Nurəddin Ədiloğlu redaksiyaya daxil oldu. Səhv etmirəmsə, yeni yazı gətirmişdi. Qəzetin baş redaktoru, hal-hazırda İsveçrədə yaşayan yazıçı Samir Sədaqətoğlu ilə Nurəddin çox yaxın idilər. Yeri gəlmişkən, bizim Nurəddinlə dostluğumuzun təməli də məhz həmin gün qoyuldu, bu dostluq bu günə qədər davam edir. Bir az ordan-burdan söhbətləşdik, sonra dedi ki, sizi yaxşı bir yerə qonaq aparmaq istəyirəm. Samir Sədaqətoğlu, Nurəddin Ədiloğlu və mən mülayim bir yaz axşamında Əli Salahlının Keşlədəki evində qonaq olduq. Unudulmaz bir gün yaşadıq. Əli Salahlı həmin günü adilikdən xilas elədi, o günə məna, məzmun qatdı.

Xatırlayıram, həyətlərində ağac altında xudmani bir məclis qurmuşdu. Deyəsən, su quyusu qazırdı, iş geyimində idi. Heç əynini dəyişmədi də. O məclisdə mən Əli Salahlı adlı bir sənət adamını kəşf etdim. Olduqca səmimi, koloritli, köhnə kişilərə xas təmkinli bir adam təsiri bağışladı mənə. Ramiz Rövşənin bir şeirini dedi.

Çörəyin daşdan çıxırsa,
Qab-qacağı neyləyirsən?
Bir məclisdə yerin yoxsa,
Qanacağı neyləyirsən?


Səsi indi də qulaqlarımdadır. Badələr toqquşurdu, Əli Salahlı da cuşa gəlib özünü səhnədəymiş kimi hiss edirdi. İçindəki sənət yanğısını fürsət düşmüşkən bu kiçik masa arxasında belə ifadə edirdi. Öyrəndim ki, rəssamlığı da varmış. Dəniz kənarından yığıb topladığı balıqqulağıdan at fiquru düzəltmişdi, baxıb heyran qaldıq. Aradan iyirmi ildən çox zaman keçib, onun söhbətlərini hələ də unutmamışam. Bütün parametrləriylə maraqlı persona idi. İçimdə onun haqqında yazı yazmaq istəyi də yaranmışdı.

Nurəddin Ədiloğlu həmin məclisi belə təsvir edir:

“...Bu da Əlinin Keşlədəki evi. Əli, mən, Samir Sədaqətoğlu, Kənan Hacı, bir də Əlinin kiçik qızı Səkinənin gələcək qayınatası Sübhan!

Əli gözəl süfrə açıb, həm də “sərgi”. Birmərtəbəli evinin divarı boyu əl işləri, rəsmləri düzülüb. Gözəl, bahalı çərçivələrin içində orijinal işlənmiş atlara, dəvələrə, gül çələnglərinə, ay-ulduzlara tamaşa edirik. Əli tez-tez həyəti sulayır. Həm də bunu elə səliqəli və ehtiyatla edir ki, dördkünclərə (çərçivələrə) salınmış əl işlərinin – pannoların üstünə sıçramasın.


Əli Salahlı

...Əli darısqal həyətdə özü quyu qazıb, əkib-becərdiyi göy-göyərti, dekorativ və meyvə ağacları göz oxşayır. Hasara bitişik, xudmani, yarımçıq otaqlar da Əlinin öz yaradıcılığının “məhsulu”dur. Bir az pul olsa... İkinci mərtəbəsini tikər, bax burdan əyri, miniatür pilləkan, bax orda... filan şey, kiçik olsa da, bapbalaca saraya oxşayacaqdı...

Əlinin içində həm də memarlıq eşqi vardı...” (Nurəddin Ədiloğlu, “Sonuncu monoloq”, Bakı. “Araz” nəşriyyatı, 2006. Səh.64)

Nurəddinin kitabını oxuduqca o məclisin, o həyətin mənzərəsi tədricən bir az da aydınlaşır, mən bəzi nüansları unutmuşam. Nurəddin hələ o vaxt bunları yazıbmış. Zaman keçdikcə yaddaş da sozalır, bulanır... Amma Əli Salahlının portreti xatirələr dünyasında öz aydınlığını qoruyub saxlayır. Bu qəbil insanlar heç vaxt unudulmur. Bir də o mehmannəvazlığı, o duzlu-məzəli söhbətləri necə unutmaq olar?!

Az müddət sonra gözəl şairimiz Vaqif Bəhmənlinin redaktoru olduğu “Humanitar qəzeti”ndə Nurəddin Ədiloğlu ilə birlikdə çalışdıq. Tez-tez Əli Salahlı haqqında danışırdıq. Nurəddin deyirdi ki, o yazını mütləq yaz, Əli müəllim sevinər. Bilmirəm... Bilmirəm nə üçünsə o yazı yazılmadı. Amma Nurəddin Əli Salahlı haqqında çox gözəl, məzmunlu, kövrək bir kitab yazdı. Bu haqda bir qədər sonra.

2005-ci ilin yazında Masallıda şair Novruz Xoşbəxtin xatirəsinə həsr edilmiş geniş tədbir keçirilməliydi. Bakıdan da yazıçı və şairlərdən ibarət nümayəndə heyəti Masallıya getməli idi. O tərkibdə mən də var idim. Tarixi dəqiqləşdirmək üçün Nurəddin Ədiloğlunun qələmə aldığı “Sonuncu monoloq” kitabına baxıram. 23 aprel, 2005-ci il imiş. Həyatımın burulğanlar dövrü idi. Bu böhranlı mərhələni adlaya biləcəyim sual altında idi. Söz sözü çəkib gətirir. Novruz Xoşbəxtin oğlu, modern şeirləri ilə ədəbi mühitin diqqətini çəkmiş dostum İlham Novruzoğlu həmin mərhələdə mənə sözün əsl mənasında dayaq oldu. Qocaman şair Məmməd Kazımı da bu yazıda minnətdarlıq hissiylə xatırlayıram. Məhz o insanların sayəsində mən həyatın ağır sınağına tab gətirə bildim. Masallıda keçiriləcək ədəbi tədbirə qatılmağıma çox sevinirdim, düşünürdüm ki, bir günlük olsa da amansız qayğılardan xilas olacağam.

Masallı Mədəniyyət Evində keçirilən tədbirdə iynə atsaydın, yerə düşməzdi. Zal ağzına qədər dolu idi. Novruz Xoşbəxtin qələm dostları çıxış edirdi – Məmməd Kazım, Arif Fərzəli, Vilayət Məmmədov, tənqidçi-ədəbiyyatşünas Vaqif Yusifli... Əməkdar artist Əli Salahlını ilk dəfə idi ki, səhnədə görürdüm. Halbuki uzun illər Lənkəran Dövlət Dram Teatrında saysız-hesabsız obrazlar yaratmışdı. Bu dəfə “Gilənar çiçəyinə dediklərim” əsərindən yetim Əlabbasın monoloqunu söyləyirdi. Ağlımıza belə gəlməzdi ki, bu, Əli Salahlının səhnədə son monoloqudur. İndi bu sətirləri yazarkən həmin anları xatırlayıram və içimdə bir həyəcan dalğası dolaşır.

O, monoloqu söylədi, alqışların müşayiəti ilə səhnə arxasına keçdi. Vəssalam. Elə həmin andaca halı pisləşib, Təcili Tibbi Yardım çağırıblar. Təcili Yardım gəlib çatanda isə Əli Salahlı artıq həyatda yox idi.

Əməkdar İncəsənət Xadimi, rejissor Bəhram Osmanov deyir:

“Aktyorların çoxu arzulayır ki, səhnədə ölsünlər. Belə ölüm dünyada çox az sənətkara nəsib olub. Azərbaycanda isə bu, ancaq Əli Salahlının aktyor taleyinə yazıldı”.

Şair Arif Fərzəli dostunun qəfil gedişini belə ifadə etmişdi:

Bu dəfə yalançı olmadı ölüm,
Bu dəfə pərdəni endirmədilər.


Mən Əli Salahlının Azərbaycan teatrındakı xidmətləri haqqında yazmadım, otuz ildən artıq çalışdığı Lənkəran teatrında yaratdığı saysız-hesabsız rollarını sadalamadım. Onun sənət bioqrafiyası vikipedik bazada yerləşdirilib. Maraqlananlar bu mənbəyə müraciət edə bilərlər. Nurəddin Ədiloğlunun “Sonuncu monoloq” kitabı Əli Salahlıya ucaldılmış söz abidəsidir. Onun ömür və sənət yolu ilə tanış olmaq istəyənlər həmin kitabı oxusunlar. Mən Əli Salahlıyla – bu işıqlı insanla bağlı köhnəlməyən təəssüratlarımı qələmə almaq istədim. Mənim tanıdığım Əli Salahlı haqqında yazmaq istədim.

Ruhu şad olsun.

Müəllifin bütün yazıları - Kənan HACI



Bölməyə aid digər xəbərlər