12:20 / 19-06-2025
"Hafka" əmlaklarını satıb
Türkiyənin Türk dünyasındakı yeri genişlənir
Tarix: 01-04-2021 19:23 | Bölmə: Slayd
Türkiyənin Türk dünyasındakı yeri genişlənir

COVID-19 epidemiyası olmasaydı, Türk Şurasının 31 Mart 2021-ci ildə Türkistanda keçirilən qeyri-rəsmi zirvəsi əyani baş tutardı.

Reyting.az
“Anadolu”-ya istinadla xəbər verir ki, bunu agentliyin saytında dərc olunmuş məqaləsində professor Çengiz Tomar yazıb.

O qeyd edib ki, Türkiyə, Qazaxıstan, Özbəkistan, Azərbaycan və Qırğızıstanla yanaşı, Macarıstan da bu mühüm zirvədə iştirak edib. Ancaq bu kritik görüşlərdən əvvəl Türkiyə ilə bölgə dövlətləri arasındakı münasibətlərdə başgicəlləndirici inkişaflara diqqət çəkmək lazımdır. Məlum olduğu kimi, 21-ci əsrdə dünya iqtisadiyyatının ağırlığı ilk növbədə Asiyada sabitləşəcəkdir.

Bu bölgə son illərdə Türkiyənin çoxşaxəli xarici siyasətinin ən vacib sütunlarından biridir. Türkiyə Cümhuriyyəti Xarici İşlər Nazirliyinin 2019-cu ildə başlatdığı "Yenidən Asiya" təşəbbüsü, xüsusən, son zamanlar Orta Asiyadakı türk respublikaları ilə sürət qazanıb.

Türkiyənin Qarabağdakı müharibədə Azərbaycana dəstəyi burada da əks-səda tapıb və Türkiyə kimi digər türk respublikalarının da Azərbaycanı dəstəkləməsi məsələsi gündəmə gəlib. Bölgədə deyilir ki, Azərbaycan və Türkiyənin "Bir millət-iki dövlət" şüarı, indi "bir millət-altı dövlət" şəklində getməlidir. Bu, Türk dünyasının gələcəyi üçün əhəmiyyətli bir inkişafdır.

Türkiyənin xarici işlər naziri Mövlud Çavuşoğlu bu yaxınlarda Özbəkistan, Qırğızıstan və Tacikistanı ziyarət edib. Bu səfərlər zamanı bir çox əməkdaşlıq müqaviləsi imzalanıb. Türkiyənin müdafiə naziri Hulusi Akar hərbi əməkdaşlıq çərçivəsində Qazaxıstanı ziyarət edib.

İki həftə əvvəl Qazaxıstan Baş nazirinin müavini və xarici işlər naziri Muxtar Tileuberdi də Türkiyəyə səfər etmişdi.

Türk dünyasında Latın əlifbasına keçid səyləri sürətlənib. Özbəkistan, xüsusən də Türkiyə ilə təhsil sahəsində lazımi əməkdaşlığı həyata keçirir. Qazaxıstandakı Ahmet Yesevi Universiteti və Qırğızıstandakı Manas Universiteti təhsil işbirliyi sahəsində əhəmiyyətli qurumlardır. Beynəlxalq Türk Kültür Təşkilatı Akademiyası (TÜRKSOY), Türk Dilli Ölkələrin Parlament Assambleyası (TÜRKPA), Türk Əməkdaşlıq və Koordinasiya Agentliyi (TİKA) və Yunus Emre İnstitutu (YEE) bir çox həyati vəzifəni yerinə yetirir.

Yaxın illərdə bu əlaqələrin artmağa davam edəcəyi gözlənilir. Yalnız iki il içində Türkistan şəhərinin yenidən qurulmasında türk şirkətləri hava limanlarına, ticarət mərkəzlərinə, otellərə və altyapıya yatırımlarda əhəmiyyətli bir paya sahibdirlər. Bir türk şirkəti tərəfindən idarə olunan hava limanından İstanbula birbaşa uçuşların başlaması gözlənilir və Özbəkistanın Xivə, Buxara, Səmərqənd, Daşkənd oxuna əlavə olaraq Qazaxıstanın Türkistan şəhəri də xüsusilə türklər üçün əhəmiyyətli bir hədəf mərkəzi olacaq. Hazırda minlərlə türk şirkəti və işçisi Qazaxıstanda xidmət göstərir.

2019-cu ildə Qazaxıstanla imzalanan strateji tərəfdaşlıq müqaviləsi artıq iki ölkənin liderləri və xalqları arasındakı yaxşı münasibətləri daha yüksək mərhələyə qaldırdı. Qazax zabitləri artıq Türkiyədə təlim keçirdilər. Hərbi məktəblərdə peşəkar təcrübə mübadiləsi baş verdi və bundan sonra Qazaxıstanın müdafiə naziri tərəfindən şəxsən kiber təhlükəsizlik sahəsində Türkiyə ilə əməkdaşlıq elan edilib. Qazax əsgərləri Efes məşqi ilə soyuq hava şəraitində təlimlərə qatılaraq təcrübələrini artıracaqlar.

Türkiyə istehsalı olan silahlı İHA-ların Suriya və Qarabağdakı uğurları, Qazaxıstan da daxil olmaqla, bölgədəki silahlı qüvvələrin diqqətini çəkib. Müdafiə nazirinin son səfərindən sonra Türkiyə ilə Qazaxıstan arasındakı hərbi və texniki əlaqələrin daha da sürətlənməsi gözlənilir.

Qazaxıstan xarici işlər naziri Tileuberdinin Ankaraya son səfəri zamanı bütün sahələrdə inkişaf edən münasibətlərin strateji tərəfdaşlıq səviyyəsinə çatdığı və bu əlaqələri maksimum dərəcədə artırmaq üçün qarşılıqlı razılığın əldə edildiyi vurğulanıb. Türkiyə bu ölkəni rəsmi olaraq tanıyan ilk qardaş olaraq xarakterizə olunur və COVID-19 epidemiyası zamanı Türkiyənin göstərdiyi tibbi yardım minnətdarlıqla xatırlanır.

Türkiyə – Türk dili, Türk serialları, Türk məhsulları və Türk firmaları, İstanbul və Antalya turizm destinasyonları olaraq hamısı orada marka halına gəlib.

Özbəkistanla münasibətlər 2016-cı ildən bəri biraz gec də olsa xeyli yaxşılaşıb. İki ölkənin liderləri və xarici işlər nazirlərinin qarşılıqlı səfərləri nəticəsində bir neçə əməkdaşlıq müqaviləsi imzalanıb. Tarixi və mədəni cəhətdən sıx əlaqələri olan bu iki ölkə, eyni zamanda Türk dünyası ilə əlaqələri inkişaf etdirməyə can atırlar.

Tezliklə strateji tərəfdaşlıq səviyyəsinə yüksələn Türkiyə-Özbəkistan münasibətləri, BMT, UNESCO, İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı (İƏT), Türk Şurası və TÜRKSOY kimi beynəlxalq qurumlarda da iş birliyinə çevrildi. Bununla birlikdə, hər iki ölkənin vətəndaşları arasındakı vizaların qarşılıqlı ləğvi səyləri, epidemiya səbəbiylə gözlənilən səviyyəyə çatmadı, baxmayaraq ki, turizm sahəsində Türkiyə və Özbəkistanda iki böyük turizm bölgəsi əməkdaşlıq üçün böyük potensiala malikdir.

Xüsusilə, turizm obyektlərində və inşaat işlərində Türkiyə artıq bir çox şirkətlə Özbəkistanın mövcud turizm potensialının artmasına əhəmiyyətli dərəcədə kömək edib. Səhiyyə, lojistik, nəqliyyat və xidmət sahələrində və xüsusən də Türk və Özbəkistan təşkilatlarında təhsil sahəsində mənalı iş birlikləri həyata keçirilir. Həm universitetlər, həm fakültələr bazasında, həm də tədqiqat institutları ilə kitabxanalar arasında sürətli əməkdaşlıq mövcuddur; bəzi Türk universitetləri Özbəkistanda şöbələrini açıb.

TİKA-nın da əhəmiyyətli fəaliyyətlər göstərdiyi Özbəkistanda, Qazaxıstan və Qırğızıstandakı kimi bir Türk-Özbək Universiteti ilə təhsil və mədəniyyət sahəsindəki əməkdaşlığın taclandırılması gözlənilir.

Türk dünyası üçün Türkiyə, Qazaxıstan, Azərbaycan və Özbəkistan kimi əsas (ox) ölkələrin artan əməkdaşlığı gələcəkdə Türk dünyasının birliyi üçün böyük əhəmiyyət daşıyır. Yazımızı həmişə olduğu kimi son sözlə bitirək: "iki əl birdən yaxşıdır" və ya "güc birlikdən yaranır".

Reyting.az




Bölməyə aid digər xəbərlər