18:09 / 01-08-2025
İyulla avqustun “Ulduz”u bir arada - Fotolar
18:01 / 01-08-2025
Lukaşenko Aİ-ni Rusiya ilə əməkdaşlığa çağırır
17:44 / 01-08-2025
Konfrans Liqası: komandalarımızın potensial rəqibləri bəlli olub
17:29 / 01-08-2025
Rusiya Avropa üçün real təhlükəyə çevrilir
17:14 / 01-08-2025
Növbəti depozit hərracı keçirilib
17:08 / 01-08-2025
Pentaqon 2028-ci il sınağına hazırlaşır - Foto
16:56 / 01-08-2025
Zelenski Putini şəxsi görüşə dəvət edib
16:41 / 01-08-2025
Mollazadə: Pezeşkian Azərbaycanla münasibətləri düzəltmək istəsə də, bu, çətin olacaq
16:39 / 01-08-2025
Qarabağa səfər edənlər "E-Polis"dən icazə ala biləcək
16:12 / 01-08-2025
Vəzifəli şəxslərin işi məhkəməyə göndərilib
15:49 / 01-08-2025
Magistraturaya sənəd qəbulunun vaxtı uzadılıb
15:18 / 01-08-2025
Kreml Azərbaycanla gərginliyi artırır
15:16 / 01-08-2025
TƏBİB sədri bir qrup şəxsi vəzifəyə təyin edib
15:03 / 01-08-2025
Ceyhun Bayramov İsrailin yeni səfirini qəbul edib
14:35 / 01-08-2025
Arif Babayev Fəxri xiyabanda dəfn olunub - Yenilənib
14:22 / 01-08-2025
Qarabağda daha 7 058,9 hektar ərazi minalardan təmizlənib
14:10 / 01-08-2025
Prezident "Media haqqında" qanuna dəyişikliyi təsdiqləyib - (Yenilənib)
14:01 / 01-08-2025
Narkokuryerlər 27 kq narkotiklə tutulublar
13:44 / 01-08-2025
Fəxrəddin Manafova “Şöhrət” ordeni verilib - Sərəncam
13:39 / 01-08-2025
"Qalatasaray"ın sabiq oyunçusu "Bavariya"dan ayrılır
13:36 / 01-08-2025
Professor: Beşinci kolon yenidən fəallaşıb
13:34 / 01-08-2025
"Kəpəz" klubu İlkin Qırtımovla yollarını ayırıb
13:29 / 01-08-2025
Agentlik: "53 nəfər tanınma üçün saxta diplom təqdim edib"
13:17 / 01-08-2025
Prezident 10 qanuna dəyişikliyi təsdiqləyib
13:01 / 01-08-2025
İsrail Livana hava zərbələri endirib
12:49 / 01-08-2025
Xalq artısti: "Belə aparıcıların efirdə olmasının əleyhinəyəm”
12:45 / 01-08-2025
Prezident Xalq artistinin vəfatı ilə bağlı nekroloq imzalayıb
12:24 / 01-08-2025
Rusiyanın axtarışa verdiyi diaspor sədri Azərbaycan səfirliyinə sığınıb
12:24 / 01-08-2025
Rubio: İsrail icazə verərsə, Fələstin dövləti qurulacaq
14:58 / 28-07-2025

11:32 / 28-07-2025

12:59 / 29-07-2025

12:55 / 29-07-2025

13:59 / 29-07-2025

19:16 / 28-07-2025

13:40 / 28-07-2025

17:26 / 28-07-2025

09:33 / 28-07-2025

15:07 / 29-07-2025

10:36 / 30-07-2025

14:14 / 28-07-2025

İsrail-İran qarşıdurması Cənubi Qafqazda necə əks-səda verir?
Tarix: 16-06-2025 12:35 | Bölmə: Slayd

İran və İsrail arasındakı düşmənçilik Cənubi Qafqaz ölkələrini kənarda qoymayıb, çünki Tehran regional sabitliyin qorunmasına böyük töhfə verir. Lakin Qafqaz respublikalarının heç də hamısı qonşusunun tərəfini tutmur. Bəziləri maraqlı təkliflər və yeni imkanlar gözləyərək seyrçiliyi seçiblər.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Nezavisimaya qazeta” yazıb.
Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:
Qafqaz respublikaları arasında yalnız Ermənistan İsraili Tehrana hücuma görə qəti şəkildə pisləyib. "İrana birtərəfli hücum dərin narahatlıq doğurur. Xüsusilə danışıqların növbəti raundu ərəfəsində bu, sülh səylərini, eləcə də ümumi regional sabitliyi və dünya sülhünü təhdid edir",- XİN-nin bəyanatında deyilir.
Bundan başqa, Ermənistan Xarici işlər naziri Ararat Mirzoyan iranlı vəzifədaşı Abbas Əraqçiyə zəng edib. "Mən risklərin idarə edilməsinin və regionda eskalasiyanın qarşısının alınmasının vacibliyini vurğuladım. Biz sıx əlaqə saxlayırıq",- diplomat vurğulayıb.
Qafqaz İnstitutunun elmi işçisi Qrant Mikaelyanın fikrincə, İsraillə İran arasında müharibə Ermənistanın vəziyyətini ciddi şəkildə çətinləşdirir.
"Təhlükəsizlik riskləri artır. İndi görürük ki, İsrail Azərbaycanın çoxlu azərbaycanlıların yaşadığı İslam Respublikasının şimal əraziləri ilə bağlı İranla münaqişəyə cəlb olunacağını gözləyir. Lakin Bakı çətin ki, belə riskli kampaniyaya başlasın. İrəvan və Tehranın birgə qarşı çıxdığı Zəngəzur dəhlizinin çəkilməsində o, daha çox maraqlıdır. Ümumiyyətlə, son bir neçə ildə İranın Ermənistanın cənubunda sabitlik yaradan əsas faktor olduğunu bildirib".
Mikaelyan dəqiqləşdirib ki, iyunun 20-də Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan Ankaraya səfər edəcək. Politoloqun nöqteyi-nəzərincə, hökumət başçısı münaqişənin genişlənməməsi üçün Bakıya yeni güzəştlərə razı ola bilər.
"Paşinyan deyə bilər ki, başqa çıxış yolu yox idi və bu, qismən doğru olacaq. Başqa bir şey odur ki, çıxış yolu öz-özünə görünməyəcək, bunun üzərində işləmək lazımdır",- ekspert qeyd edib.
Eyni zamanda, Mikaelyan İranın İsraillə müharibə nəticəsində güclənə biləcəyinə inanmır. Onun nöqteyi-nəzərindən yəhudi dövlətinin nümayəndələri uzun müddət hücuma hazırlaşaraq, beynəlxalq dəstəyi təmin edərək Tehranı heyrətə sala biliblər.
“Bu, o demək deyil ki, İsrail qalib gələcək, lakin İran artıq ciddi ziyana düşüb və bu, onun Cənubi Qafqazda stabilləşdirmə imkanlarını zəiflədir”,- deyə Mikaelyan əlavə edib.
Yeri gəlmişkən, Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyi regionda vəziyyətin gərginləşməsindən narahatlığını bildirib, İran Silahlı Qüvvələrinin Baş Qərargah rəisinin və digər rəsmi şəxslərin vəfatı ilə bağlı Tehrana başsağlığı verib. Bakı da nüvə obyektlərinə endirilən zərbələrdən narahatdır.
Ceyhun Bayramovla iranlı həmkarı Abbas Əraqçı arasında telefon danışığı olub, "mövcud problemlərin sırf beynəlxalq hüququn norma və prinsiplərinə uyğun olaraq dialoq və diplomatik üsullarla həllinin vacibliyi qeyd olunub. Bundan əlavə, Azərbaycanın ərazisindən heç bir ölkənin üçüncü dövlətlərə, o cümlədən qonşu və dost İrana qarşı istifadəsinin qeyri-mümkün olduğu vurğulanıb".
Müqayisə üçün: Azərbaycana “qardaş” olan Türkiyə İsraili İrana hücuma görə qınayıb. "Biz bu qeyri-qanuni hücumu qətiyyətlə pisləyirik. Bunun heç bir qanuniliyi və əsası yoxdur - bu vəhşi təcavüz aktıdır. Bütün dünya prezidentimizin Netanyahu hökumətinin soyqırım siyasətinin nəticələri ilə bağlı xəbərdarlıqlarına qulaq asmalıdır",- Ankaranın bəyanatında deyilir.
“Atlas” Azərbaycan Siyasi Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri Elxan Şahinoğlu NG-yə bildirib ki, İsraillə İran arasında müharibə müxtəlif ssenarilər üzrə inkişaf edə bilər. Məsələn, Tehran öz vətəndaşlarını xarici təhlükə ilə mübarizəyə və güclənməyə səfərbər edə bilər və ya əksinə, respublikada mərkəzdənqaçma meyllərini ön plana çıxaracaq sosial sarsıntılar yaşanacaq.
"Azərbaycan İranda hadisələrin müxtəlif ssenarilər üzrə inkişafına hazır olmalıdır. Bu ölkədəki soydaşlarımız özlərini müharibədən qorumaq üçün Ankara və Bakıya üz tuta bilərlər. Belə olan halda onlara sığınacaq verməli olacağıq. Müharibənin belə bir səviyyəyə çatmasını istəmirik. Digər tərəfdən, Azərbaycanda təhlükəsizlik tədbirlərini gücləndirmək lazımdır. Çünki mühafizəkar dairələr İsrail və ABŞ-la əməkdaşlıq edən dövlətlərə qarşı addımlar ata bilər”,- politoloq vurğulayıb.
Şahinoğlu qeyd edib ki, İranın zəifləməsi həm də onun müttəfiqi Ermənistanın vəziyyətinin pisləşməsinə gətirib çıxaracaq. O, Mikaelyan kimi, xatırladıb ki, Bakı və Ankaranın açmağa can atdığı Zəngəzur dəhlizi məsələsində İrəvan Tehranın dəstəyinə arxalanır.
“İsrail-İran müharibəsi fonunda Ermənistanın Azərbaycanla sülh sazişinə daha çox ehtiyacı var”.
Öz növbəsində, Gürcüstan hakimiyyəti vəziyyəti şərh edərkən, ümumiyyətlə, hərbi əməliyyatların iştirakçılarını qeyd etməyib.
"Biz regional təhlükəsizliyə təhdid yaradan Yaxın Şərqdə artan gərginlikdən dərin narahatıq. Biz vəziyyətin deeskalasiyası və sabitliyin təmin edilməsi üçün diplomatik səylərin vacibliyini vurğulayırıq",- Gürcüstan Xarici İşlər Nazirliyinin bəyanatında deyilir.
Politoloq Nika Çitadzenin NG-yə izah etdiyi kimi, Tbilisi hamı ilə mehriban münasibət saxlamağa çalışır, buna görə də İran və İsrail arasındakı müharibədən uzaqlaşır. Eyni zamanda, onun fikrincə, bu gün Cənubi Qafqaz ən çox ekoloji təhlükəsizliklə bağlı problemlərlə təhdid olunur.
"İsrail İranın nüvə obyektlərini bombalayır və Tbilisidən Tehrana min kilometrdən də az məsafə var", - ekspert bildirib.
Bundan əlavə, onun sözlərinə görə, “Gürcü arzusu” hökuməti Tehranla tərəfdaşlıq münasibətlərini saxlayır, lakin öz ərazisini ABŞ-a verə bilər ki, istəsələr İsrailə kömək etsinlər.
"Bu, gürcü-amerikan münasibətlərini böhrandan çıxara və hər şeyi sıfırdan başlaya bilər. Əvvəllər Gürcüstan hakimiyyəti dəfələrlə buna çağırıb və indi fürsət yaranıb",- Çitadze hesab edir.
Y. QACAR
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 16-06-2025 12:35 | Bölmə: Slayd

İran və İsrail arasındakı düşmənçilik Cənubi Qafqaz ölkələrini kənarda qoymayıb, çünki Tehran regional sabitliyin qorunmasına böyük töhfə verir. Lakin Qafqaz respublikalarının heç də hamısı qonşusunun tərəfini tutmur. Bəziləri maraqlı təkliflər və yeni imkanlar gözləyərək seyrçiliyi seçiblər.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Nezavisimaya qazeta” yazıb.
Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:
Qafqaz respublikaları arasında yalnız Ermənistan İsraili Tehrana hücuma görə qəti şəkildə pisləyib. "İrana birtərəfli hücum dərin narahatlıq doğurur. Xüsusilə danışıqların növbəti raundu ərəfəsində bu, sülh səylərini, eləcə də ümumi regional sabitliyi və dünya sülhünü təhdid edir",- XİN-nin bəyanatında deyilir.
Bundan başqa, Ermənistan Xarici işlər naziri Ararat Mirzoyan iranlı vəzifədaşı Abbas Əraqçiyə zəng edib. "Mən risklərin idarə edilməsinin və regionda eskalasiyanın qarşısının alınmasının vacibliyini vurğuladım. Biz sıx əlaqə saxlayırıq",- diplomat vurğulayıb.
Qafqaz İnstitutunun elmi işçisi Qrant Mikaelyanın fikrincə, İsraillə İran arasında müharibə Ermənistanın vəziyyətini ciddi şəkildə çətinləşdirir.
"Təhlükəsizlik riskləri artır. İndi görürük ki, İsrail Azərbaycanın çoxlu azərbaycanlıların yaşadığı İslam Respublikasının şimal əraziləri ilə bağlı İranla münaqişəyə cəlb olunacağını gözləyir. Lakin Bakı çətin ki, belə riskli kampaniyaya başlasın. İrəvan və Tehranın birgə qarşı çıxdığı Zəngəzur dəhlizinin çəkilməsində o, daha çox maraqlıdır. Ümumiyyətlə, son bir neçə ildə İranın Ermənistanın cənubunda sabitlik yaradan əsas faktor olduğunu bildirib".
Mikaelyan dəqiqləşdirib ki, iyunun 20-də Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan Ankaraya səfər edəcək. Politoloqun nöqteyi-nəzərincə, hökumət başçısı münaqişənin genişlənməməsi üçün Bakıya yeni güzəştlərə razı ola bilər.
"Paşinyan deyə bilər ki, başqa çıxış yolu yox idi və bu, qismən doğru olacaq. Başqa bir şey odur ki, çıxış yolu öz-özünə görünməyəcək, bunun üzərində işləmək lazımdır",- ekspert qeyd edib.
Eyni zamanda, Mikaelyan İranın İsraillə müharibə nəticəsində güclənə biləcəyinə inanmır. Onun nöqteyi-nəzərindən yəhudi dövlətinin nümayəndələri uzun müddət hücuma hazırlaşaraq, beynəlxalq dəstəyi təmin edərək Tehranı heyrətə sala biliblər.
“Bu, o demək deyil ki, İsrail qalib gələcək, lakin İran artıq ciddi ziyana düşüb və bu, onun Cənubi Qafqazda stabilləşdirmə imkanlarını zəiflədir”,- deyə Mikaelyan əlavə edib.
Yeri gəlmişkən, Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyi regionda vəziyyətin gərginləşməsindən narahatlığını bildirib, İran Silahlı Qüvvələrinin Baş Qərargah rəisinin və digər rəsmi şəxslərin vəfatı ilə bağlı Tehrana başsağlığı verib. Bakı da nüvə obyektlərinə endirilən zərbələrdən narahatdır.
Ceyhun Bayramovla iranlı həmkarı Abbas Əraqçı arasında telefon danışığı olub, "mövcud problemlərin sırf beynəlxalq hüququn norma və prinsiplərinə uyğun olaraq dialoq və diplomatik üsullarla həllinin vacibliyi qeyd olunub. Bundan əlavə, Azərbaycanın ərazisindən heç bir ölkənin üçüncü dövlətlərə, o cümlədən qonşu və dost İrana qarşı istifadəsinin qeyri-mümkün olduğu vurğulanıb".
Müqayisə üçün: Azərbaycana “qardaş” olan Türkiyə İsraili İrana hücuma görə qınayıb. "Biz bu qeyri-qanuni hücumu qətiyyətlə pisləyirik. Bunun heç bir qanuniliyi və əsası yoxdur - bu vəhşi təcavüz aktıdır. Bütün dünya prezidentimizin Netanyahu hökumətinin soyqırım siyasətinin nəticələri ilə bağlı xəbərdarlıqlarına qulaq asmalıdır",- Ankaranın bəyanatında deyilir.
“Atlas” Azərbaycan Siyasi Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri Elxan Şahinoğlu NG-yə bildirib ki, İsraillə İran arasında müharibə müxtəlif ssenarilər üzrə inkişaf edə bilər. Məsələn, Tehran öz vətəndaşlarını xarici təhlükə ilə mübarizəyə və güclənməyə səfərbər edə bilər və ya əksinə, respublikada mərkəzdənqaçma meyllərini ön plana çıxaracaq sosial sarsıntılar yaşanacaq.
"Azərbaycan İranda hadisələrin müxtəlif ssenarilər üzrə inkişafına hazır olmalıdır. Bu ölkədəki soydaşlarımız özlərini müharibədən qorumaq üçün Ankara və Bakıya üz tuta bilərlər. Belə olan halda onlara sığınacaq verməli olacağıq. Müharibənin belə bir səviyyəyə çatmasını istəmirik. Digər tərəfdən, Azərbaycanda təhlükəsizlik tədbirlərini gücləndirmək lazımdır. Çünki mühafizəkar dairələr İsrail və ABŞ-la əməkdaşlıq edən dövlətlərə qarşı addımlar ata bilər”,- politoloq vurğulayıb.
Şahinoğlu qeyd edib ki, İranın zəifləməsi həm də onun müttəfiqi Ermənistanın vəziyyətinin pisləşməsinə gətirib çıxaracaq. O, Mikaelyan kimi, xatırladıb ki, Bakı və Ankaranın açmağa can atdığı Zəngəzur dəhlizi məsələsində İrəvan Tehranın dəstəyinə arxalanır.
“İsrail-İran müharibəsi fonunda Ermənistanın Azərbaycanla sülh sazişinə daha çox ehtiyacı var”.
Öz növbəsində, Gürcüstan hakimiyyəti vəziyyəti şərh edərkən, ümumiyyətlə, hərbi əməliyyatların iştirakçılarını qeyd etməyib.
"Biz regional təhlükəsizliyə təhdid yaradan Yaxın Şərqdə artan gərginlikdən dərin narahatıq. Biz vəziyyətin deeskalasiyası və sabitliyin təmin edilməsi üçün diplomatik səylərin vacibliyini vurğulayırıq",- Gürcüstan Xarici İşlər Nazirliyinin bəyanatında deyilir.
Politoloq Nika Çitadzenin NG-yə izah etdiyi kimi, Tbilisi hamı ilə mehriban münasibət saxlamağa çalışır, buna görə də İran və İsrail arasındakı müharibədən uzaqlaşır. Eyni zamanda, onun fikrincə, bu gün Cənubi Qafqaz ən çox ekoloji təhlükəsizliklə bağlı problemlərlə təhdid olunur.
"İsrail İranın nüvə obyektlərini bombalayır və Tbilisidən Tehrana min kilometrdən də az məsafə var", - ekspert bildirib.
Bundan əlavə, onun sözlərinə görə, “Gürcü arzusu” hökuməti Tehranla tərəfdaşlıq münasibətlərini saxlayır, lakin öz ərazisini ABŞ-a verə bilər ki, istəsələr İsrailə kömək etsinlər.
"Bu, gürcü-amerikan münasibətlərini böhrandan çıxara və hər şeyi sıfırdan başlaya bilər. Əvvəllər Gürcüstan hakimiyyəti dəfələrlə buna çağırıb və indi fürsət yaranıb",- Çitadze hesab edir.
Y. QACAR
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 15:18
Kreml Azərbaycanla gərginliyi artırır
Bu gün, 13:36
Professor: Beşinci kolon yenidən fəallaşıb
Bu gün, 07:48
İran ABŞ-dan təzminat tələb edir
Bu gün, 07:38
Bakı-Tbilisi-Ceyhanın gücü artırılacaq
Dünən, 13:01
İranda hakimiyyətə Pəhləvi gələcək, yoxsa...
Dünən, 09:25
Rus ordusu Ukraynanın daha bir şəhərini ələ keçirib
30-07-2025, 17:21
Qitələr sürətlə quruyur - Xəbərdarlıq
30-07-2025, 16:57
Yer kürəsində yeni fəsillər yaranıb
30-07-2025, 15:00
İcbari Tibbi Sığorta Fondu tələbləri pozub
30-07-2025, 14:54
Dövlət Agentliyində yoxlama - Nöqsanlar aşkarlanb
30-07-2025, 14:53
Tarif Şurası istilik təchizatını bahalaşdırıb
30-07-2025, 13:06
İsrail-İran: üfüqdə yeni müharibə görünürmü?
30-07-2025, 12:37
Rusiya Azərbaycan diasporunun rəhbərini axtarışa verib - Foto
30-07-2025, 12:17
Kreml Trampın sülh təklifini niyə rədd edir?
30-07-2025, 11:29
Yaşayış üçün əlverişli planet kəşf edilib - Foto
30-07-2025, 10:36
Rus ordusu üç bölgədə irəliləyir - Foto
30-07-2025, 08:16
Güclü zəlzələ sunamiyə səbəb olub - (Yenilənib)
29-07-2025, 15:07
İsazadə: Rusiyada şovinizm yüksək həddə çatıb
29-07-2025, 13:59
Cəlaloğlu: Sabitlik hər an pozula bilər
29-07-2025, 12:11
Pezeşkianın fəallığı: hakimiyyətdə kosmetik, yoxsa real dəyişiklik?
29-07-2025, 11:23
Azərbaycana PUA ilə narkotik keçirmək istəyiblər - Foto
28-07-2025, 19:16
DTX imtahanlarda fırıldaqçılıq edən şəbəkə üzvlərini saxlayıb
28-07-2025, 17:26
Kosmik rəqabət güclənir - Yeni proqrama start verilir
28-07-2025, 14:58
Vilayəti Azərbaycana qarşı düşmən mövqeyindən çəkilmir - Foto
28-07-2025, 11:32
Qazaxıstan neftinin Rusiyadan yan keçməklə nəqli: Azərbaycan nəqli məhdudlaşdıracaq
28-07-2025, 11:00
Novxanı çimərliyində iki nəfərin meyiti tapılıb
28-07-2025, 10:41
ABŞ qoşunlarını Avropadan çıxarır
25-07-2025, 17:33
Professor: Rusiya Gürcüstanı itirib, Ermənistanı itirir, Azərbaycanı itirmək üzrədir
25-07-2025, 16:10
Azərbaycan Cənubi Qafqazı əməkdaşlıq platformasına çevirməyi təklif edir - Deputat
25-07-2025, 12:25
Zelenski-Putin görüşü baş tuta bilər
25-07-2025, 12:13
Trampın Cənubi Qafqaz siyasəti: Son məqsəd nədir?
24-07-2025, 23:39
Azərbaycan QHT-ləri ABŞ Dövlət katibinə müraciət ünvanlayıblar
24-07-2025, 15:04
Rusiyaya qaçırılan ukraynalı uşaqları cəbhəyə göndərirlər
24-07-2025, 14:03
Nəhəng asteroid sürətlə Yerə yaxınlaşır
24-07-2025, 12:59
İstanbul görüşü: Rusiya sülhə yenə arxa çevirib - Foto
24-07-2025, 12:33
Türkiyə Bakı-Moskva gərginliyinə qarışacaqmı?
24-07-2025, 11:20
Rusiya ilə bağlı daha bir hərbi sirrin üstü açılıb
24-07-2025, 11:00
Füzulidəki yanğın genişlənir - (Yenilənib)
23-07-2025, 15:12
Ürəyin müalicəsi üçün inqilabi yenilik ediblər - Foto
23-07-2025, 14:38
Professor: Rusiyanın Azərbaycana təzyiqi ciddi nəticə verməyəcək
23-07-2025, 13:55
III Dünya müharibəsi riski artır - Hərbi ekspert
23-07-2025, 13:04
Kilsəyə qarşı getmək Paşinyanın evini yıxa bilər
23-07-2025, 12:59
Qanunsuz tikilmiş 100 minə yaxın ev sənədləşdiriləcək
23-07-2025, 09:52
Rus ordusu bir neçə istiqamətdə irəliləyir - (Yenilənib) - Foto
23-07-2025, 08:56
Qocalmanın qarşısını almaq mümkün olacaq