16:09 / 17-06-2025
Kamran Əliyev iki rayona prokuror təyin edib
16:03 / 17-06-2025
Mollazadə: İrana qarşı hərbi əməliyyat məcburiyyətdən irəli gəlir
15:22 / 17-06-2025
Paşinyan iyunun 20-də Türkiyəyə səfər edəcək
14:57 / 17-06-2025
Katz Xamnəini hədələyir: “Axırın Səddamın axırı kimi olacaq”
14:47 / 17-06-2025
İlham Əliyevin Türkiyəyə səfəri gözlənilir
14:46 / 17-06-2025
İran nüvə silahı əldə edib? - ABŞ kəşfiyyatı son məlumatını paylaşıb - Foto
14:36 / 17-06-2025
"Əmək pensiyaları haqqında” qanun dəyişib
14:32 / 17-06-2025
Azərbaycan əhalisi artıb
14:15 / 17-06-2025
Rusiya bütün təyyarələrini əsas aviabazadan çıxarıb
13:55 / 17-06-2025
Qazaxıstan və Azərbaycan Xəzərdə birgə hərbi təlimə başlayıb
13:51 / 17-06-2025
İlham Əliyev daha bir qanuna dəyişikliyi təsdiqləyib
13:48 / 17-06-2025
Çinin 40-a yaxın vətəndaşı Azərbaycan vasitəsilə İrandan təxliyə olunub
13:26 / 17-06-2025
Professor: İranı beş yerə bölmək istəyirlər
13:01 / 17-06-2025
AYNA-nın tenderi ləğv olunub
12:54 / 17-06-2025
Sabah yağış yağacaq
12:50 / 17-06-2025
İki neft tankeri toqquşub
12:36 / 17-06-2025
Daha 1258 hektar ərazi minalardan təmizlənib
11:50 / 17-06-2025
İlham Əliyev Assambleya sədrini qəbul edib - Fotolar
11:42 / 17-06-2025
"Mossad"ın binası vurulub
11:24 / 17-06-2025
Xarici vətəndaşların İrandan Azərbaycan vasitəsiylə təxliyəsi davam edir
11:19 / 17-06-2025
Ərdoğan İranı niyə dəstəkləyir?
10:51 / 17-06-2025
Vətəndaşları aldadan qadın saxlanılıb
10:32 / 17-06-2025
“Azərbaycan-Almaniya Dostluq Həftəsi” keçiriləcək - Fotolar
10:26 / 17-06-2025
“Fənərbaxça”nın prezidenti Bakıya gəlib
10:23 / 17-06-2025
HƏMAS Rusiyanı İsrailə təsir göstərməyə çağırır
10:22 / 17-06-2025
Nazirliyin keçmiş vəzifəli şəxslərinin məhkəməsi başlayıb
10:11 / 17-06-2025
Naxçıvan Aqrar Sığorta Fondu ləğv edilib
09:59 / 17-06-2025
"WhatsApp"da yenilik: reklamlar və pullu abunəliklər gəlir
09:53 / 17-06-2025
2025-ci ilin büdcəsinə dəyişikliklər olacaq? - Açıqlama
09:40 / 17-06-2025
İran nüvə silahları ilə bağlı müqavilədən çıxa bilər
08:07 / 14-06-2025
Cəlaloğlu: İranın vurulmasının iki səbəbi var
07:23 / 13-06-2025
İsrail İranı vurmağa başlayıb
17:06 / 13-06-2025
Laçın şəhərinin Baş planı təsdiqlənib
21:38 / 12-06-2025
Erməniəsilli şəxslərin məhkəməsi davam edir - Yenilənib
11:37 / 16-06-2025
55 yaşlı məktəb yarıməsrlik məzunlarına qucaq açıb - Video
18:49 / 13-06-2025
“Rəmzi qisas erası bitdi” - Ekspertlər İsrail-İran duelinin aqibətini necə görür?
17:43 / 13-06-2025
Rus ordusu Dnepropetrovsk vilayətinə daxil olub
08:47 / 16-06-2025
İranın nüvə obyektinə zərbələr zəlzələyə səbəb olub
17:51 / 12-06-2025
Nə Bayden, nə də Tramp Rusiyanın çökməsini istəmir
17:09 / 12-06-2025
Təqaüd və sosial müavinətlər artırılıb - Fərman
09:27 / 13-06-2025
Tramp İrana hücumdan əvvəlcədən məlumatlı olub
Ərdoğan İranı niyə dəstəkləyir?
Tarix: 17-06-2025 11:19 | Bölmə: Slayd
İyunun 12-dən 13-nə keçən gecə İsrailin İranın nüvə və hərbi obyektlərinə hücumu Yaxın Şərqin bir çox ölkələri üçün şok olub.
Hücumun gözlənilməz olduğunu söyləmək olmaz, çünki Qətər, BƏƏ və Səudiyyə Ərəbistanı bir gün əvvəl Donald Trampdan İrana qarşı güc tətbiq etməməyi xahiş etmişdi, səbəb - cavab zərbəsi onların ərazilərindəki Amerika bazalarını vura bilər.
Amma nəzarətin çox çətin olmağa başladığı gərginlik, xüsusən də Trampın İsrail ordusuna (IDF) təriflərini nəzərə alsaq, Səudiyyə şahzadəsi Məhəmməd bin Salmanın, onun KƏŞ-dəki (Körfəz Əməkdaşlıq Şurası) vəzifədaşlarının və İsrailin bölgədəki əsas antaqonistlərindən biri olan Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın əsəblərini ciddi şəkildə pozub.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Regnum” yazıb.
Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:
Ankaradan ilk rəsmi reaksiya iyunun 13-də günortaya yaxın gəlməyə başlayıb. Türkiyənin Xarici işlər naziri Hakan Fidan İsraili beynəlxalq hüququ, regionda sabitliyi pozmaqda və ABŞ-İran danışıqlarını pozmağa təhrik etməkdə ittiham edib.
Vitse-prezident Cevdet Yılmaz bəyan edib ki, Türkiyə “Netanyahu administrasiyasının heç bir qanuni əsası olmayan və regional sabitliyi pozmağa yönəlmiş təcavüzünü qətiyyətlə pisləyir”.
TBMM sədri Numan Kurtulmuş İsrailin hərəkətlərinin "bölgəni və dünyanı alov içində" qərq etdiyini bildirib.
Türkiyə prezidentinin kommunikasiya şöbəsinin rəhbəri Fahrettin Altun deyib ki, İrana zərbələr “soyqırımlı Netanyahu administrasiyasının region və dünya sülhü üçün nə qədər təhlükəli olduğunu” göstərib.
Həmin axşam sosial şəbəkə vasitəsilə danışan Ərdoğan müttəfiqlərinin mövqelərini ümumiləşdirərək, İsrailin İran-ABŞ danışıqlarını pozmaq, beynəlxalq hüququ pozmaq, regionda sabitliyi pozmaq niyyəti ilə bağlı tezisləri təkrarlayıb, lakin emosional qiymətləndirmələr əlavə edib.
Onun sözlərinə görə, hücumlar “İsrailin bütün qaydaları tapdalayan zehniyyətini” nümayiş etdirir və beynəlxalq ictimaiyyət “İsrail quldurluğunu” dayandırmalıdır.
Türkiyə prezidentinin təhqirlə bitən sözləri əslində, 2 ilə yaxındır Qəzzada on minlərlə fələstinlinin məhv edilməsini izləyən milyonlarla müsəlman, xüsusən də ərəblər arasında əks-səda doğurur.
İsrail təkcə Fələstində deyil, qonşu Livan və Suriyada da güc tətbiq edir. Suriyada hakimiyyətin türkyönümlü Əhməd əl-Şaraa dəyişməsindən sonra Ankaranın Netanyahu ilə daha bir münaqişə nöqtəsi var.
İsrail ordusu Suriyada Türkiyə hərbi bazalarının tikildiyi əraziləri atəşə tutur. May ayında Türkiyə və İsrail Trampın vasitəçiliyi ilə Bakıda deeskalasiya danışıqlarına başlayıb, lakin İsrailin İrana hücumundan sonra bu normallaşmanın perspektivləri daha da qeyri-müəyyən olub.
Eyni zamanda, Ərdoğanın, yumşaq desək, nə İrana, nə də onun “müqavimət oxuna” rəğbəti var. Türkiyə uzun illərdir Suriyada iranpərəst Bəşər Əsədlə baş sındırır. 2024-cü ilin dekabrında Ankara faktiki olaraq iranlıları Dəməşqdən qovub.
Bütün bunların fonunda Avropanın Ankaranı təcrid etməyi dayandırmaq və onunla yaxınlaşmağa doğru getmək üçün daha bir arqumenti var. Avropa İttifaqı (Aİ) və Britaniya üçün Türkiyə Suriyaya çıxış pəncərəsinə çevrilib - Avropa xarici işlər nazirlərinin ilk səfərlərini Türkiyə tərəfi təşkil edib.
Tramp Amerikanın Avropanın təhlükəsizliyinin təmin edilməsində iştirakını şübhə altına almağa və Ukraynaya dəstək ilə tədricən “birləşməyə” başlayanda Türkiyənin Köhnə Dünya üçün əhəmiyyəti göylərə qalxıb.
Bununla belə, onlar hələ də müttəfiq ola bilməyəcəklər: ziddiyyətlər həddən artıq çoxdur.
Avropa türk dünyasında nifaq salmağa çalışır - Türkmənistan, Qazaxıstan və Özbəkistan Aİ ilə sammitdə Şimali Kipri rədd etdilər. Ərdoğanın Aralıq dənizində Liviya və Suriya ilə dəniz sərhədlərini bölmək cəhdləri ilə bağlı fəaliyyəti Kipr, Yunanıstan, Fransa və digər Aİ üzvlərini narahat edir.
İran məsələsi Türkiyə ilə Aİ arasında fikir ayrılığının əsas nöqtəsi olmasa da, Türkiyə-Avropa ortaqlığının çayına şəkər qatmır.
Ərdoğan İsrailin baş naziri Netanyahunu quldurluqda ittiham etsə də, Avropa ölkələri öz melodiyalarını çox tez dəyişdilər. Əgər dünən onlar İsraili "Gideonun arabaları" adlı yeni əməliyyatına görə sanksiyalarla hədələyirdilərsə, indi Almaniya, Fransa və Böyük Britaniya onun "özünümüdafiə hüququndan" danışırlar.
Ərdoğan avropalıların ikiüzlülüyünə görə onlarla mübahisə etməyib.
Birincisi, ona görə ki, Avropa ilə investisiyalar, ticarət və müdafiə layihələri onun üçün vacib və zəruridir.
İkincisi, “qatil Netanyahu”ya qarşı bütün nifrətlərə baxmayaraq, İran belə prinsipial mövqe tutmağa dəyər mövzu deyil.
Əvvəlki ildə olduğu kimi, İran və İsrail də bir-birlərinə zərbələr və təxribat törətdikdə, Türkiyə rəsmi olaraq yenidən İranın tərəfindədir. Ərdoğan İsrail ekspansiyası qarşısında İslam dünyası və onun himayədarı ilə həmrəylik nümayiş etdirməlidir. Keçən ilin yayında Qəzzada törədilən qətllərə və Livana hücumlara cavab olaraq hətta “İslam ordusu” yaratmağı təklif etmişdi.
Eyni zamanda, unutmaq olmaz ki, İran və Türkiyə tarixən regionda rəqib olublar. XVI əsrin birinci yarısında Osmanlı imperiyası Şərqi Anadolu, Kürdüstan və Cənubi Qafqaza nəzarət etmək üçün Səfəvi imperiyası ilə amansız müharibələr aparırdı. Tarixin indiki mərhələsində Türkiyə və İran hələ də Yaxın Şərq və Cənubi Qafqazda nüfuz uğrunda rəqabət aparır.
İran Azərbaycanın Naxçıvanı ilə Türkiyə arasında “Zəngəzur dəhlizi” yaratmaq planlarından çox narazıdır. Ərdoğan İranın etibarlı nöqtələrindən birini - Suriyanı ələ keçirib və İranı şiə İraqında rəqabətə məcbur edir, orada İstanbulu Fars körfəzi ilə birləşdirən “İnkişaf Yolu” layihəsini həyata keçirir.
Obyektiv rəqabətə baxmayaraq, Türkiyə və İranın İsrailə münasibətdə situasiya maraqları üst-üstə düşür. Həm Ərdoğan, həm də Ayətullah Xamnəi Qəzzada müharibəni dayandırmaq və İsrailin Livan və Suriyada daha da genişlənməsinə qarşı çıxmaq istəyirlər.
Türkiyə “nüvə danışıqları”nın pozulmasından məmnun deyil, çünki Ankara İrana qarşı sanksiyaların ləğvində maraqlıdır.
Obama administrasiyası dövründə Türkiyənin “Halkbank” bankı Zərrab məsələsində bu məhdudiyyətləri qaçırdığı üçün ABŞ-da ittiham irəli sürülüb. Bu sxemə Ərdoğanın kabinetinin bir neçə üzvü cəlb edilib.
Bütün problemlərinə baxmayaraq, Tehran və Ankara rəqabəti məqbul həddə saxlaya bilirlər. Buna görə də Ərdoğan İsrail tərəfindəki itkilərə məhəl qoymayaraq birtərəfli qaydada “dost və qardaş İran xalqına” başsağlığı verib.
Müsəlman ölkələrini əhatə edən beynəlxalq böhranlar həmişə Türkiyənin son dərəcə maraqlı olduğu İslam dünyası ilə əlaqələri gücləndirmək üçün bir fürsətdir.
Ərdoğanın ilk çağırışı İsrailə qarşı ritorikası sərtləşən Səudiyyə Ərəbistanının vəliəhd şahzadəsinə və İordaniya kralına olub. İsraillə münasibətlərə son dərəcə həssas yanaşan digər iki müttəfiq dövlətə də zənglər edilib.
Türkiyə prezidenti Suriya lideri Əl-Şaraanı İran və İsrail arasındakı qarşıdurmaya qarışmamağa inandırmağa çalışıb, çünki belə bir ssenari Türkiyənin İsrailə, əslində isə ABŞ və NATO-ya müharibə elan etməsini tələb edəcək.
İsraillə müttəfiq olan Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevlə də məsləhətləşmələr aparılıb və Ərdoğanın Bakıdan İrana hücum üçün öz ərazisinin istifadəsinə icazə verməyəcəyini eşitməsi vacib idi. Axı o halda Tehran Azərbaycana zərbə vura bilər ki, bu da Türkiyəni Şuşa Bəyannaməsi çərçivəsində hərəkətə məcbur edəcək.
İran-İsrail qarşıdurması kontekstində Türkiyənin maraqları baxımından daha bir məqam müəyyənləşib. Fakt budur ki, Rusiya və ABŞ münaqişənin söndürülməsinə çalışır. Amerika lideri Vladimir Putinlə danışdıqdan sonra hər ikisinin müharibənin bitməli olduğuna inandıqlarını açıqlayıb.
Həmin gün, iyunun 14-də Ərdoğan Trampa zəng edərək bildirib ki, Ankara nəzarətsiz eskalasiyanın qarşısını almaq üçün hər cür səy göstərməyə hazırdır. İyunun 15-də Hakan Fidan rusiyalı həmkarı Sergey Lavrov ilə deeskalasiya mövzusunu müzakirə edib.
Trampın təriflərinə, Türkiyənin Əl-Şaraa ilə Ağ ev rəhbəri arasında dialoqda vasitəçiliyinə və Marko Rubio ilə İstanbul danışıqlarına baxsaq, Ərdoğan ABŞ prezidentinin böyük hörmətinə malikdir. Rusiya hələ də Ukrayna ilə danışıqların “İstanbul formatı”na güvənir və Ərdoğanın münaqişənin həlli üzrə səylərini yüksək qiymətləndirir.
Ukraynadakı nisbi uğurundan, Kreml və Ağ evin dəstəyindən ruhlanan Ərdoğan İran-İsrail münaqişəsində sülhməramlı rolunu sınamağa cəhd edə bilər.
Ankaranın Kiyev və Moskva ilə “eyni dərəcədə yaxın” təmasları davam etdirə bildiyi Şərqi Avropadan fərqli olaraq, İsrail birmənalı olaraq Ərdoğanın Yaxın Şərq münaqişəsində vasitəçi kimi namizədliyini təsdiq etməyəcək. Bununla belə, Türkiyə ABŞ və İran arasında vasitəçi ola bilər.
2024-cü ilin oktyabrında İran “Hizbullah” və HƏMAS liderlərinin öldürülməsinə cavab olaraq İsrailə zərbələr endirməzdən əvvəl Türkiyə Xarici İşlər Nazirliyi Dövlət Departamentinin tələbi ilə Tehranı hücumdan çəkindirməyə çalışmış, ABŞ və İranı ağlabatan qərarlar qəbul etməyə çağırmışdı.
Ankara yeni vasitəçilik cəhdi edə bilər, lakin onun müvəffəqiyyəti Trampın İsrailin yeni hücumlarını dayandırmaq bacarığından asılı olacaq.
Y. QACAR
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 17-06-2025 11:19 | Bölmə: Slayd
İyunun 12-dən 13-nə keçən gecə İsrailin İranın nüvə və hərbi obyektlərinə hücumu Yaxın Şərqin bir çox ölkələri üçün şok olub.
Hücumun gözlənilməz olduğunu söyləmək olmaz, çünki Qətər, BƏƏ və Səudiyyə Ərəbistanı bir gün əvvəl Donald Trampdan İrana qarşı güc tətbiq etməməyi xahiş etmişdi, səbəb - cavab zərbəsi onların ərazilərindəki Amerika bazalarını vura bilər.
Amma nəzarətin çox çətin olmağa başladığı gərginlik, xüsusən də Trampın İsrail ordusuna (IDF) təriflərini nəzərə alsaq, Səudiyyə şahzadəsi Məhəmməd bin Salmanın, onun KƏŞ-dəki (Körfəz Əməkdaşlıq Şurası) vəzifədaşlarının və İsrailin bölgədəki əsas antaqonistlərindən biri olan Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın əsəblərini ciddi şəkildə pozub.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Regnum” yazıb.
Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:
Ankaradan ilk rəsmi reaksiya iyunun 13-də günortaya yaxın gəlməyə başlayıb. Türkiyənin Xarici işlər naziri Hakan Fidan İsraili beynəlxalq hüququ, regionda sabitliyi pozmaqda və ABŞ-İran danışıqlarını pozmağa təhrik etməkdə ittiham edib.
Vitse-prezident Cevdet Yılmaz bəyan edib ki, Türkiyə “Netanyahu administrasiyasının heç bir qanuni əsası olmayan və regional sabitliyi pozmağa yönəlmiş təcavüzünü qətiyyətlə pisləyir”.
TBMM sədri Numan Kurtulmuş İsrailin hərəkətlərinin "bölgəni və dünyanı alov içində" qərq etdiyini bildirib.
Türkiyə prezidentinin kommunikasiya şöbəsinin rəhbəri Fahrettin Altun deyib ki, İrana zərbələr “soyqırımlı Netanyahu administrasiyasının region və dünya sülhü üçün nə qədər təhlükəli olduğunu” göstərib.
Həmin axşam sosial şəbəkə vasitəsilə danışan Ərdoğan müttəfiqlərinin mövqelərini ümumiləşdirərək, İsrailin İran-ABŞ danışıqlarını pozmaq, beynəlxalq hüququ pozmaq, regionda sabitliyi pozmaq niyyəti ilə bağlı tezisləri təkrarlayıb, lakin emosional qiymətləndirmələr əlavə edib.
Onun sözlərinə görə, hücumlar “İsrailin bütün qaydaları tapdalayan zehniyyətini” nümayiş etdirir və beynəlxalq ictimaiyyət “İsrail quldurluğunu” dayandırmalıdır.
Türkiyə prezidentinin təhqirlə bitən sözləri əslində, 2 ilə yaxındır Qəzzada on minlərlə fələstinlinin məhv edilməsini izləyən milyonlarla müsəlman, xüsusən də ərəblər arasında əks-səda doğurur.
İsrail təkcə Fələstində deyil, qonşu Livan və Suriyada da güc tətbiq edir. Suriyada hakimiyyətin türkyönümlü Əhməd əl-Şaraa dəyişməsindən sonra Ankaranın Netanyahu ilə daha bir münaqişə nöqtəsi var.
İsrail ordusu Suriyada Türkiyə hərbi bazalarının tikildiyi əraziləri atəşə tutur. May ayında Türkiyə və İsrail Trampın vasitəçiliyi ilə Bakıda deeskalasiya danışıqlarına başlayıb, lakin İsrailin İrana hücumundan sonra bu normallaşmanın perspektivləri daha da qeyri-müəyyən olub.
Eyni zamanda, Ərdoğanın, yumşaq desək, nə İrana, nə də onun “müqavimət oxuna” rəğbəti var. Türkiyə uzun illərdir Suriyada iranpərəst Bəşər Əsədlə baş sındırır. 2024-cü ilin dekabrında Ankara faktiki olaraq iranlıları Dəməşqdən qovub.
Bütün bunların fonunda Avropanın Ankaranı təcrid etməyi dayandırmaq və onunla yaxınlaşmağa doğru getmək üçün daha bir arqumenti var. Avropa İttifaqı (Aİ) və Britaniya üçün Türkiyə Suriyaya çıxış pəncərəsinə çevrilib - Avropa xarici işlər nazirlərinin ilk səfərlərini Türkiyə tərəfi təşkil edib.
Tramp Amerikanın Avropanın təhlükəsizliyinin təmin edilməsində iştirakını şübhə altına almağa və Ukraynaya dəstək ilə tədricən “birləşməyə” başlayanda Türkiyənin Köhnə Dünya üçün əhəmiyyəti göylərə qalxıb.
Bununla belə, onlar hələ də müttəfiq ola bilməyəcəklər: ziddiyyətlər həddən artıq çoxdur.
Avropa türk dünyasında nifaq salmağa çalışır - Türkmənistan, Qazaxıstan və Özbəkistan Aİ ilə sammitdə Şimali Kipri rədd etdilər. Ərdoğanın Aralıq dənizində Liviya və Suriya ilə dəniz sərhədlərini bölmək cəhdləri ilə bağlı fəaliyyəti Kipr, Yunanıstan, Fransa və digər Aİ üzvlərini narahat edir.
İran məsələsi Türkiyə ilə Aİ arasında fikir ayrılığının əsas nöqtəsi olmasa da, Türkiyə-Avropa ortaqlığının çayına şəkər qatmır.
Ərdoğan İsrailin baş naziri Netanyahunu quldurluqda ittiham etsə də, Avropa ölkələri öz melodiyalarını çox tez dəyişdilər. Əgər dünən onlar İsraili "Gideonun arabaları" adlı yeni əməliyyatına görə sanksiyalarla hədələyirdilərsə, indi Almaniya, Fransa və Böyük Britaniya onun "özünümüdafiə hüququndan" danışırlar.
Ərdoğan avropalıların ikiüzlülüyünə görə onlarla mübahisə etməyib.
Birincisi, ona görə ki, Avropa ilə investisiyalar, ticarət və müdafiə layihələri onun üçün vacib və zəruridir.
İkincisi, “qatil Netanyahu”ya qarşı bütün nifrətlərə baxmayaraq, İran belə prinsipial mövqe tutmağa dəyər mövzu deyil.
Əvvəlki ildə olduğu kimi, İran və İsrail də bir-birlərinə zərbələr və təxribat törətdikdə, Türkiyə rəsmi olaraq yenidən İranın tərəfindədir. Ərdoğan İsrail ekspansiyası qarşısında İslam dünyası və onun himayədarı ilə həmrəylik nümayiş etdirməlidir. Keçən ilin yayında Qəzzada törədilən qətllərə və Livana hücumlara cavab olaraq hətta “İslam ordusu” yaratmağı təklif etmişdi.
Eyni zamanda, unutmaq olmaz ki, İran və Türkiyə tarixən regionda rəqib olublar. XVI əsrin birinci yarısında Osmanlı imperiyası Şərqi Anadolu, Kürdüstan və Cənubi Qafqaza nəzarət etmək üçün Səfəvi imperiyası ilə amansız müharibələr aparırdı. Tarixin indiki mərhələsində Türkiyə və İran hələ də Yaxın Şərq və Cənubi Qafqazda nüfuz uğrunda rəqabət aparır.
İran Azərbaycanın Naxçıvanı ilə Türkiyə arasında “Zəngəzur dəhlizi” yaratmaq planlarından çox narazıdır. Ərdoğan İranın etibarlı nöqtələrindən birini - Suriyanı ələ keçirib və İranı şiə İraqında rəqabətə məcbur edir, orada İstanbulu Fars körfəzi ilə birləşdirən “İnkişaf Yolu” layihəsini həyata keçirir.
Obyektiv rəqabətə baxmayaraq, Türkiyə və İranın İsrailə münasibətdə situasiya maraqları üst-üstə düşür. Həm Ərdoğan, həm də Ayətullah Xamnəi Qəzzada müharibəni dayandırmaq və İsrailin Livan və Suriyada daha da genişlənməsinə qarşı çıxmaq istəyirlər.
Türkiyə “nüvə danışıqları”nın pozulmasından məmnun deyil, çünki Ankara İrana qarşı sanksiyaların ləğvində maraqlıdır.
Obama administrasiyası dövründə Türkiyənin “Halkbank” bankı Zərrab məsələsində bu məhdudiyyətləri qaçırdığı üçün ABŞ-da ittiham irəli sürülüb. Bu sxemə Ərdoğanın kabinetinin bir neçə üzvü cəlb edilib.
Bütün problemlərinə baxmayaraq, Tehran və Ankara rəqabəti məqbul həddə saxlaya bilirlər. Buna görə də Ərdoğan İsrail tərəfindəki itkilərə məhəl qoymayaraq birtərəfli qaydada “dost və qardaş İran xalqına” başsağlığı verib.
Müsəlman ölkələrini əhatə edən beynəlxalq böhranlar həmişə Türkiyənin son dərəcə maraqlı olduğu İslam dünyası ilə əlaqələri gücləndirmək üçün bir fürsətdir.
Ərdoğanın ilk çağırışı İsrailə qarşı ritorikası sərtləşən Səudiyyə Ərəbistanının vəliəhd şahzadəsinə və İordaniya kralına olub. İsraillə münasibətlərə son dərəcə həssas yanaşan digər iki müttəfiq dövlətə də zənglər edilib.
Türkiyə prezidenti Suriya lideri Əl-Şaraanı İran və İsrail arasındakı qarşıdurmaya qarışmamağa inandırmağa çalışıb, çünki belə bir ssenari Türkiyənin İsrailə, əslində isə ABŞ və NATO-ya müharibə elan etməsini tələb edəcək.
İsraillə müttəfiq olan Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevlə də məsləhətləşmələr aparılıb və Ərdoğanın Bakıdan İrana hücum üçün öz ərazisinin istifadəsinə icazə verməyəcəyini eşitməsi vacib idi. Axı o halda Tehran Azərbaycana zərbə vura bilər ki, bu da Türkiyəni Şuşa Bəyannaməsi çərçivəsində hərəkətə məcbur edəcək.
İran-İsrail qarşıdurması kontekstində Türkiyənin maraqları baxımından daha bir məqam müəyyənləşib. Fakt budur ki, Rusiya və ABŞ münaqişənin söndürülməsinə çalışır. Amerika lideri Vladimir Putinlə danışdıqdan sonra hər ikisinin müharibənin bitməli olduğuna inandıqlarını açıqlayıb.
Həmin gün, iyunun 14-də Ərdoğan Trampa zəng edərək bildirib ki, Ankara nəzarətsiz eskalasiyanın qarşısını almaq üçün hər cür səy göstərməyə hazırdır. İyunun 15-də Hakan Fidan rusiyalı həmkarı Sergey Lavrov ilə deeskalasiya mövzusunu müzakirə edib.
Trampın təriflərinə, Türkiyənin Əl-Şaraa ilə Ağ ev rəhbəri arasında dialoqda vasitəçiliyinə və Marko Rubio ilə İstanbul danışıqlarına baxsaq, Ərdoğan ABŞ prezidentinin böyük hörmətinə malikdir. Rusiya hələ də Ukrayna ilə danışıqların “İstanbul formatı”na güvənir və Ərdoğanın münaqişənin həlli üzrə səylərini yüksək qiymətləndirir.
Ukraynadakı nisbi uğurundan, Kreml və Ağ evin dəstəyindən ruhlanan Ərdoğan İran-İsrail münaqişəsində sülhməramlı rolunu sınamağa cəhd edə bilər.
Ankaranın Kiyev və Moskva ilə “eyni dərəcədə yaxın” təmasları davam etdirə bildiyi Şərqi Avropadan fərqli olaraq, İsrail birmənalı olaraq Ərdoğanın Yaxın Şərq münaqişəsində vasitəçi kimi namizədliyini təsdiq etməyəcək. Bununla belə, Türkiyə ABŞ və İran arasında vasitəçi ola bilər.
2024-cü ilin oktyabrında İran “Hizbullah” və HƏMAS liderlərinin öldürülməsinə cavab olaraq İsrailə zərbələr endirməzdən əvvəl Türkiyə Xarici İşlər Nazirliyi Dövlət Departamentinin tələbi ilə Tehranı hücumdan çəkindirməyə çalışmış, ABŞ və İranı ağlabatan qərarlar qəbul etməyə çağırmışdı.
Ankara yeni vasitəçilik cəhdi edə bilər, lakin onun müvəffəqiyyəti Trampın İsrailin yeni hücumlarını dayandırmaq bacarığından asılı olacaq.
Y. QACAR
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 14:15
Rusiya bütün təyyarələrini əsas aviabazadan çıxarıb
Bu gün, 13:26
Professor: İranı beş yerə bölmək istəyirlər
Bu gün, 11:50
İlham Əliyev Assambleya sədrini qəbul edib - Fotolar
Bu gün, 11:19
Ərdoğan İranı niyə dəstəkləyir?
Bu gün, 08:11
Vaşinqton Tehranla danışıqlara tələsir
Bu gün, 07:02
Tramp sakinləri Tehranı təcili tərk etməyə çağırır
Dünən, 20:27
İran dövlət televiziyasının binası raketlə vurulub
Dünən, 11:06
Dünyada nüvə silahı ilə bağlı gərginlik artır
Dünən, 08:47
İranın nüvə obyektinə zərbələr zəlzələyə səbəb olub
Dünən, 00:13
İran XİN-nin binası vurulub - Ölən və yaralanan var
14-06-2025, 08:07
Cəlaloğlu: İranın vurulmasının iki səbəbi var
13-06-2025, 17:43
Rus ordusu Dnepropetrovsk vilayətinə daxil olub
13-06-2025, 16:44
Keçmiş səfir: Çin və Rusiyanın İranın yanında duracağına inanmıram
13-06-2025, 11:24
Azərbaycan İran və İsraili dialoqa çağırır
13-06-2025, 10:40
143 milyon manatlıq mənimsəmə üzrə yenidən məhkəmə olub
13-06-2025, 09:57
İsrailin İrana zərbələri davam edəcək
13-06-2025, 09:27
Tramp İrana hücumdan əvvəlcədən məlumatlı olub
13-06-2025, 08:30
AZAL son hadisələrlə əlaqədar bəzi reysləri ləğv edib - Siyahı
13-06-2025, 07:23
İsrail İranı vurmağa başlayıb
12-06-2025, 17:51
Nə Bayden, nə də Tramp Rusiyanın çökməsini istəmir
12-06-2025, 17:09
Təqaüd və sosial müavinətlər artırılıb - Fərman
12-06-2025, 14:57
“Hörümçək toru” əməliyyatının son məqsədi nə idi?
12-06-2025, 13:07
İranı vurmağa hazırlaşırlar
11-06-2025, 15:00
Nüvə hücumu ola bilər - Xəbərdarlıq
11-06-2025, 14:27
Qəbul imtahanının nəticəsi elan edilib
11-06-2025, 12:12
Dron müharibəsinin dərsləri
11-06-2025, 08:09
NATO Ukrayna ilə bağlı qərar verməyə hazırlaşır
10-06-2025, 16:32
Mollazadə: Paşinyan Qarabağ klanı ilə mübarizəni davam etdirir
10-06-2025, 13:54
Rusiya təhlükəsi artır - Xəbərdarlıq
10-06-2025, 13:07
Cəlaloğlu: “Dini idarələr kəşfiyyatla əməkdaşlıq edib”
10-06-2025, 11:18
İranda it gəzdirmə polemikası: daha bir qadağa qüvvəyə minir
9-06-2025, 22:32
Deputat: “İqtisadiyyatımız üçün görülən işləri yetərli saymıram”
6-06-2025, 10:11
Elmdə yenilik: insanlar 1000 il yaşaya biləcək
5-06-2025, 17:33
İqlim dəyişikliyi münaqişələri artıracaq
5-06-2025, 13:29
Kilsə ilə Paşinyan arasında qarşıdurma böyüyür
5-06-2025, 12:08
Moskva və Bakı “Rus Evi”nə dair hələ də razılığa gəlməyib
5-06-2025, 10:05
Federasiya rəhbərini icra başçısı bıçaqlatdırıb? - Yenilənib
4-06-2025, 11:27
Vaşinqton Qafqaza böyük diplomatik diqqət yetirir
4-06-2025, 11:10
Rusiyaya qarşı daha sərt sanksiya hazırlanıb
4-06-2025, 10:13
Azərbaycan və Ermənistanın dövlət komissiyaları arasında görüş olub
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
