17:38 / 28-03-2024
Əməkdar artist vəfat edib
Rusiya və Çinin zorən əməkdaşlığı...
Tarix: 09-01-2022 22:24 | Bölmə: Slayd
Rusiya və Çinin zorən əməkdaşlığı...

ABŞ-a qarşı ittifaq quran Rusiya və Çin liderləri son 6 ildə 30-dan çox görüş keçirib. Analitiklər və ABŞ rəsmilərinin fikrincə, ABŞ-ın iki ölkəni zəiflətmək planı onları bir-birinə daha da yaxınlaşdırıb.

Reyting.az
xatırladır ki, Rusiya prezidenti Vladimir Putin və Çin Xalq Respublikasının sədri Si Çinpin bu yay Çində birgə hərbi təlim keçiriblər. Hərbi analitiklərin fikrincə, iki ölkə arasında aviasiya, sualtı qayıq və hipersəs silahları texnologiyası sahəsində əməkdaşlıq getdikcə möhkəm tərəfdaşlığın qurulacağından xəbər verir.

“Vall Street Journal”-ın araşdırmasına görə, ABŞ rəsmiləri və hərbi ekspertlər iki ölkə arasında əməkdaşlığın səviyyəsini müəyyən etməyin çətin olduğunu desələr də, iqtisadi ittifaqlar və hərbi təlimlər münasibətlərin yaxınlaşdığını göstərir. ABŞ Milli Kəşfiyyat İdarəsi də bildirir ki, Pekin və Moskva artıq son 60 ildə heç vaxt olmadığı qədər ahəngdar hərəkət edirlər. ABŞ-ın Virciniya ştatında qeyri-kommersiya tədqiqat təşkilatı olan CNA-da rus hərbi eksperti Maykl Kofman deyir ki, Rusiya və Çin ayrı-ayrı təhdidlərdir. Amma indi əməkdaşlıq sayəsində bir-birinə bağlıdır.

Bayden administrasiyasının rəsmiləri də hadisələri diqqətlə izlədiklərini, lakin tam hərbi ittifaqa çevrilməsi ehtimalı az olan hərəkətlərə çox məna verməmək üçün diqqətli olduqlarını bildirirlər.

Təxminən 4000 kilometr sərhədi paylaşan Çin və Rusiyanın Mərkəzi Asiya, Hindistan və Arktikada ziddiyyətli maraqları var ki, bu da tam tərəfdaşlığı istisna edir. Digər tərəfdən, NATO ölkələrindən fərqli olaraq, Çin və Rusiyadakı müdafiə sistemləri ortaq komandirin effektivliyini təmin edəcək qədər uyğun deyil. Analitiklərin və Amerika rəsmilərinin fikrincə, ABŞ-ın iki ölkəni “cilovlamaq” üçün atdığı addımlar onları bir-birinə yaxınlaşdırıb və bir növ məntiq evliliyinə sövq edib.

Çinin xarici işlər naziri Vanq Yi iyun ayında bildirib ki, Çin və Rusiya arasındakı münasibətlər “daha geniş miqyasda, daha geniş ərazidə və daha dərin səviyyəyə” çatmağa hazırdır. Putin isə Çinlə əlaqələrin tarixi səviyyədə olduğunu bəyan edib.

Vaşinqton Əfqanıstanın dağılması ilə mübarizə apararkən, avqust ayında Çin və Rusiya qoşunları Çinin şimal-qərbində hərbi təlimlər keçirib. Analitiklər bildirir ki, bu, Rusiya-Çin birgə komandanlıq və nəzarət əmrindən istifadə edilən ilk təlimlər olub. Bu yolla iki ölkə ABŞ-a qarşı mümkün bir hərəkətdə koordinasiya imkanlarını artırıblar. Çinin Milli müdafiə naziri Vey Fenqe bildirib ki, hərbi təlimlər “ordular arasında yüksək inkişaf əlaqələrini” göstərib. Bununla belə, oktyabr ayında iki ölkə Rusiyanın Uzaq Şərq sahillərində birgə hərbi dəniz təliminə başlayıb.

ABŞ kəşfiyyatının 2019-cu ildə məxfilikdən çıxarılmış Ümumdünya Təhdidlərin Qiymətləndirilməsi sənədi Çin və Rusiyanı regional təhlükə kimi birgə müəyyən edən ilk belə hesabatdır. Hesabatda “ABŞ hədəflərinə qarşı əməkdaşlıq edəcəklərini gözləyirik”, - kimi ifadələr yer alıb.

Çin və Rusiya arasında münasibətlər 2014-cü ildə ABŞ-ın təzyiqi ilə intensivləşib. ABŞ və müttəfiqləri Kremlin Ukraynanın Krım yarımadasını ilhaq etməsindən və Ukraynanın şərqində üsyanı alovlandırdıqdan sonra həmin il Rusiyanın aktivlərinə və şəxslərinə qarşı sanksiyalar tətbiq edib. Son 6 ildə Putin və Cinpin 30 dəfədən çox görüşüb. Çinin iqtisadi inkişafının onillikləri ərzində Rusiya ölkənin əsas silah tədarükçüsü olub. 2014-cü ildə Çin Rusiyanın “S-400” zenit sistemini alıb. Bir il sonra Çin Rusiya istehsalı olan “Su-35” döyüş təyyarələri sifariş edib və bu, Pekinin ABŞ hərbi gəmilərini vurmaq qabiliyyətini artırıb. Bu razılaşmalar səbəbindən ABŞ Çinə qarşı sanksiyalar tətbiq edib.

2019-cu ildə Putin Çinin raket əleyhinə erkən xəbərdarlıq sistemini birgə hazırladıqlarını bildirib. Növbəti il Rusiya lideri Moskvanın Pekin ordusuna dəqiq texnologiya ilə yardım etdiyini açıqlayıb. Daha sonra Rusiya dövlət mediası Çin və Rusiyanın çox məxfi sualtı qayıq hazırladığını bildirib. Bununla belə, Çinin kompüter çiplərinin inkişafı Rusiyaya hərbi texnologiyalara mane olan Qərb sanksiyalarına alternativ istehsal etməyə imkan verib.

Moskva və Pekin hərbi tərəfdaşlıqdan əlavə ticarət, texnologiya və enerji sahələrində əməkdaşlığı sərfəli hesab edir. Rusiyanın rəsmi məlumatlarına görə, 2021-ci ilin ilk 9 ayında Çin və Rusiya arasında ticarət dövriyyəsi 100 milyard dolları keçib. Noyabrda isə bu rəqəm 123 milyard dollara çatıb.

55 milyard dollara başa gələn və 2019-cu ildə fəaliyyətə başlayan təxminən 3000 kilometr uzunluğundakı “Sibir gücü” boru kəməri 2025-ci ildə tam gücü ilə fəaliyyətə başlayanda Çinə ildə 38 milyard kubmetr qazın nəql ediləcəyi gözlənilir.

Analitiklərin fikrincə, Çin və Rusiyanın formal müdafiə ittifaqı yoxdur və çətin ki, hərbi və ya siyasi öhdəliklər vasitəsilə muxtariyyətdən hər hansı formada imtina etsinlər. Bununla belə, iki ölkə arasında inkişaf etməkdə olan əlaqələr hələ də onların ABŞ-la münasibətlərinə təsir etmək üçün yetərli hesab olunur.

Ekspertlər bildirir ki, ABŞ iki ölkə arasında gərginlik nöqtələrini cızmaq niyyətində olsa da, Rusiya qoşunlarının Ukrayna sərhədində cəmləşməsi ilə Moskva-Vaşinqton gərginliyinin kəskinləşməsi səbəbindən bu, çətin görünür. Çünki belə bir vəziyyətdə Rusiyanın Çinlə qarşı-qarşıya gəlməsi müdriklik olmazdı.




Bölməyə aid digər xəbərlər
{sape_links}{sape_article}