15:17 / 01-09-2025
ATƏT-in Minsk Prosesi bağlanır - Qərar verilib
14:57 / 01-09-2025
Sabiq spikerin qətlində şübhəli şəxs saxlanılıb
14:25 / 01-09-2025
Dərslər sentyabrın 21-i başlayacaq? - Açıqlama
14:09 / 01-09-2025
İlham Əliyev "ŞƏT plyus" formatındakı görüşdə çıxış edib
13:53 / 01-09-2025
Kriminal avtoritet həbs olunub - Foto
13:46 / 01-09-2025
İsrail Qəzzadakı Əl-Əqsa xəstəxanasını vurub
13:32 / 01-09-2025
Şimali Koreya lideri xarici səfərə çıxır
13:13 / 01-09-2025
ABŞ özəl torpaqlarda nüvə raketləri üçün siloslar qurur
13:13 / 01-09-2025
Mərkəzi Bank iki təşkilatın lisenziyasını ləğv edib
13:07 / 01-09-2025
Pakistandakı helikopter qəzasında beş nəfər ölüb
12:52 / 01-09-2025
Xocavənd, Xocalı və Laçında aqrar torpaqlar icarəyə veriləcək
12:49 / 01-09-2025
İlham Əliyevlə Nikol Paşinyan görüşüb
12:48 / 01-09-2025
Rusların iki helikopteri və bir gəmisi vurulub - Foto
12:37 / 01-09-2025
Ərdoğan Putini Ankarada gözləyir
12:31 / 01-09-2025
Ərəb dünyası İsraildən uzaqlaşır, bəs Azərbaycan və Qazaxıstan?
12:15 / 01-09-2025
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
12:08 / 01-09-2025
Bakıda ermənilərin cinayət işi üzrə məhkəmə davam edir
12:01 / 01-09-2025
İlham Əliyevin Pakistanın baş naziri ilə görüşü olub - Yenilənib
11:54 / 01-09-2025
Əfqanıstandakı zəlzələdə ölənlərin sayı artır - (Yenilənib+)
11:45 / 01-09-2025
Putin Çində Ərdoğanla görüşüb
11:35 / 01-09-2025
İlham Əliyev Asiya İnfrastruktur İnvestisiya Bankının prezidenti ilə görüşüb - Fotolar
11:26 / 01-09-2025
Keçmiş mətbuat katibi yeni vəzifəyə təyin olunub
11:08 / 01-09-2025
Oruçoğlu Zakir Həsənovun müşaviri təyin edilib
11:07 / 01-09-2025
Ruslar iki vilayətə hücum edib, itkilər var
10:58 / 01-09-2025
Məktəbli geyimləri və ləvazimatları bahalaşıb
10:52 / 01-09-2025
İlham Əliyev Maldiv prezidenti ilə görüşüb - (Yenilənib) - Foto
10:39 / 01-09-2025
“Xəzər asayişi” Alyansı - Xəqani Cəfərli yazır
10:35 / 01-09-2025
Pirəkəşkül və Ağdərədə yararsız döyüş sursatları məhv ediləcək
18:09 / 27-08-2025

13:31 / 28-08-2025

19:36 / 30-08-2025

16:24 / 27-08-2025

08:13 / 30-08-2025

21:29 / 28-08-2025

23:00 / 28-08-2025

19:01 / 29-08-2025

18:20 / 31-08-2025

22:43 / 27-08-2025

Sağlamlığa təhlükə yaradan, cinayətkarlığı artıran vərdiş
Tarix: 29-05-2019 09:06 | Bölmə: Cəmiyyət

Bəşəriyyətin ən böyük bəlası sayılan “Ağ ölüm”dən bu gün minlərlə insan əziyyət çəkir. Ən dəhşətlisi isə odur ki, narkotik maddələrdən istifadə edənlərin yaşı gündən-günə cavanlaşır. Əvvəllər valideynlər övladlarının siqaret çəkməyindən qorxuya düşürdüsə, indi “birdən övladım kənarda narkotikadan istifadə edər”,- qorxusu ilə yaşayırlar. Bu da bir fakt olaraq onu göstərir ki, bir qisim yeniyetmələr, məktəblilər, gənclər narkotika aludəçiliyinin qurbanıdırlar.
Bu sahədə məktəblərdə keçirilən tədbirlər hər bir yeniyetmə gənci bütün əqidəsi və iradəsi ilə narkomaniyaya “yox” deməyə çağırır. Çünki narkomaniya insanların həyat və sağlamlıqlarına ciddi təhlükə yaradır, cinayətkarlığın artmasına təkan verir. Gənclərin narkotik asılılığını kimisi valideyn nəzarətsizliyi, kimisi isə məlumatsızlıqla əlaqələndirir. Hər iki halda bu sahəyə xüsusi diqqət ayrılması vacibdir. Narkomaniya ilə mübarizə aparmanın yollarını, onun fəsadlarını tədbirlər vasitəsilə daha da ictimailəşdirmək, valideynləri isə bu barədə xüsusən diqqətli olmağa çağırmaq lazımdır. Gənclər bilməlidir ki, narkomanlıq insan səhhətinə sağalmaz yaralar vurur.
Ölkəmizdə “ağ ölüm”ə qurşananların sayındakı artımdan danışan sosioloq Əhməd Qəşəmoğlu qeyd edir ki, insanların bu bəlaya yoluxmalarının səbəbləri müxtəlifdir: “Narkomaniyanın qarşısını almaq üçün təkcə inzibati yollarla müdaxilə doğru deyil. Çünki qadağalara baxmayaraq, bu, yayılmağa davam edir. Biz başqa yollar axtarmalıyıq. Hər bir gəncin, yeniyetmənin formalaşıb ortaya çıxmasında 3 əsas institut rol oynayır: ailə, məktəb və cəmiyyət. 30-40 il bundan əvvəl bu üçü bir-biri ilə ahəngdar işləyirdi və narkomanlar barmaqla sayılacaq qədər az idi. O dövrdəki statistika ilə indikini müqayisə edəndə çox yaxşı görürəm ki, rəqəmlər kəskin dərəcədə dəyişib. İndi təəssüf ki, ailələrimizdə də, cəmiyyətdə də gərginlik çoxalıb. Bu məsələdə yük daha çox məktəbin üzərinə düşür. Təəssüf ki, bu gün ölkəmizdə narkomaniya ilə mübarizə aparmaq üçün metodika, tələb olunan təcrübə yoxdur. Bundan başqa, elmdə artıq çoxdan əsaslandırılıb ki, hər bir davranışın formalaşmasında 3 faktor mühüm rol oynayır: birinci mühit, ikinci alınan informasiyaların xarakteri, üçüncü insanların üstünlük verdiyi dəyərlər. Bu gün ölkəmizdə narkotik istifadəçilərinin sayı günü-gündən artırsa, bu o deməkdir ki, həmin 3 faktorun hər birində problem var. Yəni mühitimizdə narkomanlar var. Biz narkomaniyanın qarşısını almırıq və onlar da yeni aludəçilərin ortaya çıxması üçün hər cür səy göstərirlər. Çünki hər bir aludəçi narkotik əldə etmək və ya satışını həyata keçirmək üçün ətrafındakılara da bunu təlqin edir”.
Sosioloqun sözlərinə görə, orta məktəblərdə sözügedən problemlə əlaqədar psixoloq, sosioloq və həkimlərlə birlikdə fəaliyyət proqramı hazırlanmalıdır: “Çalışmalıyıq ki, insanlarımız get-gedə daha çox mənəvi dəyərə üstünlük versin. Əfsus ki, indi mənəvi dəyərlər müəyyən qədər basqı altında qalıb, əvəzinə maddi dəyərlər ön plana keçib. Bu istiqamətdə də işlər görülməlidir. Yoxsa narkomaniyanı bir göstərişlə, əmrlə qabaqlamaq olmaz. Bu, bir az da cəmiyyətin özünün xüsusiyyətidir. Mühit şərait yaradanda, maarifləndirmə yetərli səviyyədə olmayanda, dəyərlərdə müəyyən qədər problem olanda bunların baş verməsi qaçılmazdır. Əgər belə getsə, gələn il narkotik istifadəçilərinin sayı bundan da çox olacaq. Məktəblərə gedib “narkotik pis şeydir”,- demək əks-təbliğat deyil. Şagirdləri elə başa salmaq lazımdır ki, bunun mahiyyətini və zərərini anlasınlar. Sosiologiyada dəfələrlə sübut olunub ki, insan qadağa olan şeyə daha çox meyllənir”.
Qeyd edək ki, Narkoloji Dispanser 2017-ci ildə Azərbaycanda 30 min nəfərin narkotik istifadəçisi kimi qeydiyyata alındığını açıqlayıb. Məlumata əsasən, istifadəçilər arasında 18-25 yaş arasında olanlar üstünlük təşkil edir. Son üç ildə həmin siyahıda qadınların sayında hiss olunacaq artım müşahidə edilib.
Mütəxəssislər narkomaniyanın dünyada özü ilə heç bir rəqabət aparılmayacaq dərəcədə gəlir götürən böyük biznes vasitəsi olduğunu vurğulayırlar. Çox cüzi miqdarının gətirdiyi böyük pulların başqa gəlir vasitələrindən fərqi ondadır ki, onun aludəçiləri gün ərzində bir dəfə qida qəbul etdikləri halda bir neçə dəfə narkotik maddə qəbul etməsələr yaşaya bilmirlər. Bunun üçün də bu kiçik maddə, öz aludəçilərini özünə elə bağlayır ki, onlar hansı vasitə ilə olursa-olsun mütləq narkotikanı əldə etməlidirlər. Bunun üçün soyğunçuluq, oğurluq, hətta adam öldürmək belə narkomanı qorxutmur. Çünki o, bihuş vəziyyətində olduğundan öz əməllərinə cavabdehlik daşımır. O, kimi isə hədələyərkən marağında yalnız tez bir zamanda əldə edəcəyi narkotikadan başqa bir şey olmadığı üçün hər bir addımı atmağa hazırdır. Belə aludəçilik qəti mütilik yaradır ki, bu da narkotikanı böyük gəlir mərkəzinə çevirir. Təbii ki, belə olan halda narkotika aludəçisi bu vasitəni əldə etmək məcburiyyətindədir. Bu baxımdan bu istəklər daxili imkanlar hesabına gerçəkləşməsi məcburiyyətini ortaya qoyur. Elə problemin başlanğıcı da buradan meydana gəlir.
Narkomanlığa və digər zərərli vərdişlərə aludə olmamış, lakin belə ehtimalı olan yeniyetmələrin risk qruplarını psixoloji işlərlə üzə çıxarmaq lazımdır. Ailələrin sosial-iqtisadi vəziyyətinin aşağı düşməsi nəticəsində yeniyetmələrdə addiktiv davranışın artması, cinsi tərbiyə işinin lazımi səviyyədə aparılmaması, son zamanların bəlasına çevrilən QİÇS xəstəliyi haqda informasiyanın məhdudluğu ilə əlaqədar treninq zamanı bu problemin işıqlandırılması vacibdir. Elmi cəhətdən əsaslandırılmış, praktikada özünü doğruldan qabaqlayıcı tədbirlərlə yeniyetmələri bu işdən çəkindirmək, təhrikedici vəziyyətlərə, stressə, əlacsız vəziyyətə düşən, münaqişəli situasiyada yaşayan, həmyaşıdlarının təsirinə məruz qalan yeniyetmələrdə sui-qəsd hallarının artması ilə əlaqədar profilaktik işin ön plana keçməsinə tələbatın artmasını göstərmək lazımdır.
L. Hüseyn
Bu yazı “Azərbaycan Milli İnkişaf layihəsi” İctimai Birliyinin Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Şurasının maliyyə yardımı ilə həyata keçirdiyi “Narkotik vasitələrdən və psixotrop maddələrdən istifadə edən şəxslərin sağlam həyat tərzinə qaytarılması üçün təbliğat və maarifləndirmə işinin təşkili” layihə çərçivəsində çap olunur.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 29-05-2019 09:06 | Bölmə: Cəmiyyət

Bəşəriyyətin ən böyük bəlası sayılan “Ağ ölüm”dən bu gün minlərlə insan əziyyət çəkir. Ən dəhşətlisi isə odur ki, narkotik maddələrdən istifadə edənlərin yaşı gündən-günə cavanlaşır. Əvvəllər valideynlər övladlarının siqaret çəkməyindən qorxuya düşürdüsə, indi “birdən övladım kənarda narkotikadan istifadə edər”,- qorxusu ilə yaşayırlar. Bu da bir fakt olaraq onu göstərir ki, bir qisim yeniyetmələr, məktəblilər, gənclər narkotika aludəçiliyinin qurbanıdırlar.
Bu sahədə məktəblərdə keçirilən tədbirlər hər bir yeniyetmə gənci bütün əqidəsi və iradəsi ilə narkomaniyaya “yox” deməyə çağırır. Çünki narkomaniya insanların həyat və sağlamlıqlarına ciddi təhlükə yaradır, cinayətkarlığın artmasına təkan verir. Gənclərin narkotik asılılığını kimisi valideyn nəzarətsizliyi, kimisi isə məlumatsızlıqla əlaqələndirir. Hər iki halda bu sahəyə xüsusi diqqət ayrılması vacibdir. Narkomaniya ilə mübarizə aparmanın yollarını, onun fəsadlarını tədbirlər vasitəsilə daha da ictimailəşdirmək, valideynləri isə bu barədə xüsusən diqqətli olmağa çağırmaq lazımdır. Gənclər bilməlidir ki, narkomanlıq insan səhhətinə sağalmaz yaralar vurur.
Ölkəmizdə “ağ ölüm”ə qurşananların sayındakı artımdan danışan sosioloq Əhməd Qəşəmoğlu qeyd edir ki, insanların bu bəlaya yoluxmalarının səbəbləri müxtəlifdir: “Narkomaniyanın qarşısını almaq üçün təkcə inzibati yollarla müdaxilə doğru deyil. Çünki qadağalara baxmayaraq, bu, yayılmağa davam edir. Biz başqa yollar axtarmalıyıq. Hər bir gəncin, yeniyetmənin formalaşıb ortaya çıxmasında 3 əsas institut rol oynayır: ailə, məktəb və cəmiyyət. 30-40 il bundan əvvəl bu üçü bir-biri ilə ahəngdar işləyirdi və narkomanlar barmaqla sayılacaq qədər az idi. O dövrdəki statistika ilə indikini müqayisə edəndə çox yaxşı görürəm ki, rəqəmlər kəskin dərəcədə dəyişib. İndi təəssüf ki, ailələrimizdə də, cəmiyyətdə də gərginlik çoxalıb. Bu məsələdə yük daha çox məktəbin üzərinə düşür. Təəssüf ki, bu gün ölkəmizdə narkomaniya ilə mübarizə aparmaq üçün metodika, tələb olunan təcrübə yoxdur. Bundan başqa, elmdə artıq çoxdan əsaslandırılıb ki, hər bir davranışın formalaşmasında 3 faktor mühüm rol oynayır: birinci mühit, ikinci alınan informasiyaların xarakteri, üçüncü insanların üstünlük verdiyi dəyərlər. Bu gün ölkəmizdə narkotik istifadəçilərinin sayı günü-gündən artırsa, bu o deməkdir ki, həmin 3 faktorun hər birində problem var. Yəni mühitimizdə narkomanlar var. Biz narkomaniyanın qarşısını almırıq və onlar da yeni aludəçilərin ortaya çıxması üçün hər cür səy göstərirlər. Çünki hər bir aludəçi narkotik əldə etmək və ya satışını həyata keçirmək üçün ətrafındakılara da bunu təlqin edir”.
Sosioloqun sözlərinə görə, orta məktəblərdə sözügedən problemlə əlaqədar psixoloq, sosioloq və həkimlərlə birlikdə fəaliyyət proqramı hazırlanmalıdır: “Çalışmalıyıq ki, insanlarımız get-gedə daha çox mənəvi dəyərə üstünlük versin. Əfsus ki, indi mənəvi dəyərlər müəyyən qədər basqı altında qalıb, əvəzinə maddi dəyərlər ön plana keçib. Bu istiqamətdə də işlər görülməlidir. Yoxsa narkomaniyanı bir göstərişlə, əmrlə qabaqlamaq olmaz. Bu, bir az da cəmiyyətin özünün xüsusiyyətidir. Mühit şərait yaradanda, maarifləndirmə yetərli səviyyədə olmayanda, dəyərlərdə müəyyən qədər problem olanda bunların baş verməsi qaçılmazdır. Əgər belə getsə, gələn il narkotik istifadəçilərinin sayı bundan da çox olacaq. Məktəblərə gedib “narkotik pis şeydir”,- demək əks-təbliğat deyil. Şagirdləri elə başa salmaq lazımdır ki, bunun mahiyyətini və zərərini anlasınlar. Sosiologiyada dəfələrlə sübut olunub ki, insan qadağa olan şeyə daha çox meyllənir”.
Qeyd edək ki, Narkoloji Dispanser 2017-ci ildə Azərbaycanda 30 min nəfərin narkotik istifadəçisi kimi qeydiyyata alındığını açıqlayıb. Məlumata əsasən, istifadəçilər arasında 18-25 yaş arasında olanlar üstünlük təşkil edir. Son üç ildə həmin siyahıda qadınların sayında hiss olunacaq artım müşahidə edilib.
Mütəxəssislər narkomaniyanın dünyada özü ilə heç bir rəqabət aparılmayacaq dərəcədə gəlir götürən böyük biznes vasitəsi olduğunu vurğulayırlar. Çox cüzi miqdarının gətirdiyi böyük pulların başqa gəlir vasitələrindən fərqi ondadır ki, onun aludəçiləri gün ərzində bir dəfə qida qəbul etdikləri halda bir neçə dəfə narkotik maddə qəbul etməsələr yaşaya bilmirlər. Bunun üçün də bu kiçik maddə, öz aludəçilərini özünə elə bağlayır ki, onlar hansı vasitə ilə olursa-olsun mütləq narkotikanı əldə etməlidirlər. Bunun üçün soyğunçuluq, oğurluq, hətta adam öldürmək belə narkomanı qorxutmur. Çünki o, bihuş vəziyyətində olduğundan öz əməllərinə cavabdehlik daşımır. O, kimi isə hədələyərkən marağında yalnız tez bir zamanda əldə edəcəyi narkotikadan başqa bir şey olmadığı üçün hər bir addımı atmağa hazırdır. Belə aludəçilik qəti mütilik yaradır ki, bu da narkotikanı böyük gəlir mərkəzinə çevirir. Təbii ki, belə olan halda narkotika aludəçisi bu vasitəni əldə etmək məcburiyyətindədir. Bu baxımdan bu istəklər daxili imkanlar hesabına gerçəkləşməsi məcburiyyətini ortaya qoyur. Elə problemin başlanğıcı da buradan meydana gəlir.
Narkomanlığa və digər zərərli vərdişlərə aludə olmamış, lakin belə ehtimalı olan yeniyetmələrin risk qruplarını psixoloji işlərlə üzə çıxarmaq lazımdır. Ailələrin sosial-iqtisadi vəziyyətinin aşağı düşməsi nəticəsində yeniyetmələrdə addiktiv davranışın artması, cinsi tərbiyə işinin lazımi səviyyədə aparılmaması, son zamanların bəlasına çevrilən QİÇS xəstəliyi haqda informasiyanın məhdudluğu ilə əlaqədar treninq zamanı bu problemin işıqlandırılması vacibdir. Elmi cəhətdən əsaslandırılmış, praktikada özünü doğruldan qabaqlayıcı tədbirlərlə yeniyetmələri bu işdən çəkindirmək, təhrikedici vəziyyətlərə, stressə, əlacsız vəziyyətə düşən, münaqişəli situasiyada yaşayan, həmyaşıdlarının təsirinə məruz qalan yeniyetmələrdə sui-qəsd hallarının artması ilə əlaqədar profilaktik işin ön plana keçməsinə tələbatın artmasını göstərmək lazımdır.
L. Hüseyn
Bu yazı “Azərbaycan Milli İnkişaf layihəsi” İctimai Birliyinin Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Şurasının maliyyə yardımı ilə həyata keçirdiyi “Narkotik vasitələrdən və psixotrop maddələrdən istifadə edən şəxslərin sağlam həyat tərzinə qaytarılması üçün təbliğat və maarifləndirmə işinin təşkili” layihə çərçivəsində çap olunur.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 12:15
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
Bu gün, 11:26
Keçmiş mətbuat katibi yeni vəzifəyə təyin olunub
Bu gün, 10:58
Məktəbli geyimləri və ləvazimatları bahalaşıb
30-08-2025, 19:36
Bu gündən Bakının bəzi yollarında hərəkət məhdudlaşdırılacaq
30-08-2025, 12:09
Şüvəlanda yeni ictimai çimərliklər yaradılıb
29-08-2025, 18:01
Məhkəmə tiktoker Aysel Mustafayeva haqqında həbs qərarı verib
29-08-2025, 17:38
Azərbaycanda saxlanılan Özbəkistan vətəndaşı ölkəsinə təhvil verilib
29-08-2025, 17:15
İtaliyada 60-dan çox turist qidadan zəhərlənib
29-08-2025, 14:08
Yardımlıda əməliyyat: iki nəfər tutulub
29-08-2025, 13:07
Metroda aylıq və birsəfərlik gediş haqqı kartları tətbiq oluna bilər
29-08-2025, 12:39
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
29-08-2025, 12:24
4 yaşlı qız "ASAN Xidmət"in ikinci mərtəbəsindən yıxılaraq ölüb
29-08-2025, 11:28
Kosmik raket tarixi rekorda imza atıb - Foto
29-08-2025, 09:17
Şabranda yanğın törədən şəxs cərimələnib
28-08-2025, 20:42
Məmmədəli Ağayev Moskvada saxlanılıb - Foto
28-08-2025, 17:19
Magistraturaya əlavə yerləşdirmənin qeydiyyat müddəti uzadılıb
28-08-2025, 15:50
Ağdamda zorakılığa məruz qalan azyaşlılar körpələr evinə yerləşdiriləcək
28-08-2025, 15:03
Partlayış olan binadakı 15 mənzilin sakininə kirayəpulu veriləcək
28-08-2025, 13:48
Biznesmenin cəsədini 68 metr dərinlikdən çıxarırlar
28-08-2025, 12:12
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
28-08-2025, 10:30
Molla Əsgərdən qalma dini ədəbiyyat... - Fotolar
28-08-2025, 08:32
Bakıda beşmərtəbəli yaşayış binasında partlayış olub - Yenilənib
28-08-2025, 08:31
"Google" böyük yeniliyə imza atıb
28-08-2025, 00:46
Yevlaxda 16 yaşlı uşağı bıçaqlayan 20 yaşlı şəxs saxlanılıb
27-08-2025, 17:45
Nazirlik "xaricdə onlayn təhsil" vədləri ilə bağlı açıqlama yayıb
27-08-2025, 17:40
Hüseynli mərhum qardaşları ilə bağlı yayılan xəbərə sərt reaksiya verib
27-08-2025, 16:59
Ağdərədə oğurluq edənlər tutulublar
27-08-2025, 15:49
Şamaxıda yanğın törədən şəxs saxlanılıb
27-08-2025, 15:15
Sumqayıtda çörək sexində yanğın olub
27-08-2025, 14:00
Şəhid jurnalistlərin medalları ailə üzvlərinə təqdim edilib
27-08-2025, 13:18
Vəkil Fəxrəddin Mehdiyev avtomobil qəzasında xəsarət alıb
27-08-2025, 12:20
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
27-08-2025, 10:16
Kəlbəcərdə qaz sızması nəticəsində partlayış olub, 4 nəfər xəsarət alıb - Yenilənib
27-08-2025, 10:02
Ağcabədidə yanacaqdoldurma məntəqəsi yanıb
26-08-2025, 18:18
Sabunçuda süni göldə uşaq batıb
26-08-2025, 17:57
Bakı metrosu gücləndirilmiş rejimdə işləyəcək
26-08-2025, 16:45
39 lisey və gimnaziyada II mərhələ seçimlərinə start verilib
26-08-2025, 12:59
İrandan Azərbaycana narkotik keçirmək istəyiblər - Foto
26-08-2025, 12:33
Qum fırtınası ABŞ-ı fəlakətə sürükləyir
26-08-2025, 12:16
Sabah hava yağışlı olacaq