170 il yol gələn kitab

Xəbər lenti

23:54 / 26-12-2024

Bakıya gətirilmiş yaralılardan biri reanimasiyaya yerləşdirilib

22:40 / 26-12-2024

Qəzada həlak olanların ailələrinə 40 min manat kompensasiya ödəniləcək

20:43 / 26-12-2024

Təyyarə qəzası: dörd nəfərin nəşi Bakıya gətirilib - (Yenilənib)

20:03 / 26-12-2024

Təyyarə qəzası: daha bir qara qutu tapılıb

18:53 / 26-12-2024

Axtarışda olan iki nəfər Azərbaycana ekstradisiya edilib

18:01 / 26-12-2024

Daha bir tiktoker həbs olunub

18:00 / 26-12-2024

“Banklarda kredit risklərinin idarə edilməsi Qaydası” dəyişib

17:48 / 26-12-2024

Rusiya aeroportlarının fəaliyyətinə qadağa başlayıb

17:39 / 26-12-2024

İran "WhatsApp" və "Google Play"-ı blokdan çıxarır

17:28 / 26-12-2024

Bakıya yağış, rayonlara qar yağacaq

17:16 / 26-12-2024

FHN: "Qəzada həlak olan 10 nəfərin meyiti müəyyən edilib"

17:06 / 26-12-2024

AZAL-ın təyyarəsini Rusiya vurub - (Yenilənib)

17:00 / 26-12-2024

Türkiyə prezidentini təhqir edən şəxs saxlanılıb

16:54 / 26-12-2024

Hava limanına enən təyyarənin təkərində meyit tapılıb

16:45 / 26-12-2024

Dəniz piyadalarının komandir müavini və daha 7 hərbçi öldürülüb

16:37 / 26-12-2024

Sertifikatlaşdırma qaydası dəyişib

16:31 / 26-12-2024

Çinin sirr saxladığı qırıcısı səmada görünüb

16:15 / 26-12-2024

Avropa Şurasının qərargahı qarşısındakı Azərbaycan bayrağı yarıya endirilib

16:08 / 26-12-2024

Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatının Baş katibi İlham Əliyevə başsağlığı verib

16:00 / 26-12-2024

Suriyada qanlı gecə: Əsəd tərəfdarları 17 nəfəri öldürüb

15:53 / 26-12-2024

Ruslar mərkəzi bazarı vurub, ölənlər var

15:51 / 26-12-2024

NATO: "Məsələni hərtərəfli araşdırmağa çağırırıq"

15:48 / 26-12-2024

İnterpolun axtardığı şəxs İstanbulda yaxalanıb

15:42 / 26-12-2024

Paşinyan eks-prezidentlərlə “şou” təşkil edib - Deputat

15:39 / 26-12-2024

BƏƏ Prezidenti İlham Əliyevə başsağlığı verib

15:34 / 26-12-2024

Daha iki “Tiktoker" həbs edilib

15:23 / 26-12-2024

Rusiyanın “Fedor Uryupin” gəmisini vurublar

15:06 / 26-12-2024

Şahbaz Şərif İlham Əliyevə məktub göndərib

14:43 / 26-12-2024

Azərbaycan və Gürcüstan XİN başçıları telefonla danışıb

14:37 / 26-12-2024

Qəzada həlak olanların siyahısı açıqlanıb

Xəbər lentinin davamı

Ən çox oxunanlar

10:00 / 22-12-2024

Məşhur kino ulduzu kaskadyorluq edəcək - Foto

22:53 / 25-12-2024

Bakıdan Qroznıya uçan sərnişin təyyarəsi qəzaya uğrayıb - Video (Yenilənib+) - Fotolar

10:46 / 22-12-2024

Növbəti "Ulduz"lu görüş" Maliyyə İqtisad Kollecində keçirilib

15:57 / 22-12-2024

"Sabah" "Şamaxı"ya uduzub

12:29 / 22-12-2024

Sabahın hava proqnozu açıqlanıb

14:45 / 23-12-2024

Ancelina Coli baş rola çəkilmək üçün fransız dilini öyrənib

16:06 / 23-12-2024

DMX Rusiyaya səfər edən Azərbaycan vətəndaşlarına müraciət edib

12:51 / 23-12-2024

Qədim xəzinə Türkiyəyə qaytarılıb - Foto

18:22 / 24-12-2024

Peşə məktəbində kütləvi zəhərlənmə olub - (Yenilənib)

14:57 / 23-12-2024

"Sumqayıt" klubu Fernando Medeyroslə vidalaşıb

18:13 / 23-12-2024

İngiltərəli aktyor Hollivud ulduzu ilə baş rola çəkilmək istəyir

16:14 / 23-12-2024

Elza Seyidcahan: "Zəng ediblər ki, siz niyə "ağlayırsınız?"

170 il yol gələn kitab - Fotolar
Tarix: 23-06-2019 20:54 | Bölmə: Mədəniyyət

Şirift ölçüsü:

Xalq Bankın “Xalq Əmanəti” layihəsi Mirzə Şəfi Vazehin bütün əsərlərini oxuculara hədiyyə etdi

Azərbaycan mədəniyyətinin, incəsənətinin təbliğinə daim diqqət ayıran Xalq Bank “Xalq Əmanəti” layihəsi vasitəsi ilə çox mühüm işlər görür. “Xalq Əmanəti”nin on səkkizinci nəşri böyük Azərbaycan şairi, mütəfəkkiri, marifçi-pedaqoqu Mirzə Şəfi Vazehin yaradıcılığına, bu gün də Avropada maraqla qarşılanan irsinə həsr olunub. Xalq Bankın Baş Ofisində Mirzə Şəfi Vazehin ilk dəfə bütün əsərləri toplanan kitabın təqdimat mərasimi keçirilib.

Gəncədən köçməyə məcbur olan Gəncəli müdrik

“Vazeh”-yəni ifadəli, aydın təxəllüsü ilə Azərbaycan və fars dillərində yazıb-yaradan Mirzə Şəfi Kərbəlayi Sadıq oğlu 1794-cü ildə Gəncədə dünyaya gəlib. Erkən yaşlarında mədrəsədə dinin əsaslarını öyrənən gələcəyin məşhur şairi təhsilini başa vurduqdan sonra Azərbaycan və şərq ədəbiyyatına, sufilik fəlsəfəsinə də böyük maraq göstərib. Gənc şair yazdığı əsərlərində insan ruhunun əzəmətini, sevgi, həyat eşqi, gözəllik kimi dəyərləri vəsf edib. Mirzə Şəfi Vazeh qələmindən çıxan “Yusif və Züleyxa”, “Sədi və şah” poemaları, çoxsaylı qəzəlləri, rübailəri, kəskin satira və yumorla dolu aforizmləri dövrü üçün çox cəsarətli nümunələr idi. Lakin şairin yaradıcılığına, onun tədris və maarifçilik sahəsində səylərinə bəzi din xadimlərinin münasibəti birmənalı deyildi. Daim təzyiqlərə məruz qalan Mirzə Şəfi 1840-cı ildə doğma şəhərini tərk edərək, o vaxt Qafqazın mütərəqqi mədəniyyət, elm və təhsil mərkəzi sayılan Tiflisə köçməyə məcbur olur. Mirzə Şəfi Tiflis məktəbində mükəmməl bildiyi “nəstəliq” xətti ilə yazıdan, sonra isə şərq dillərindən və ədəbiyyatdan dərs deyir. Şair öz evində “Divani-Hikmət” ədəbi məclisi yaradır. Dövrünün tanınmış şair, yazıçı və filosoflarının çoxu, o cümlədən Vazehin şagirdi və davamçısı Mirzə Fətəli Axundzadə axşamlar tez-tez bu məclisdə toplaşardılar. Eyni zamanda Mirzə Şəfi Azərbaycan poeziyasının ilk müntəxəbatını yazır və İ. Qriqoryevlə birgə Tiflis gimnaziyası üçün "Tatar-rus lüğətini" tərtib edir.

Mirzə Şəfi və Bodenştedt... Açılmayan sirr...

170 il yol gələn kitab

Mirzə Şəfi Vazehin ədəbi məclisinin dinləyicilərindən biri də Qafqazın tədqiqatçısı, alman tərcüməçi, ondan bir neçə il ərzində şərq dilləri dərsi alan Fridrix Martin fon Bodenştedt idi. Bodenştedtin sözlərinə görə, vətəninə dönərkən Vazeh ona öz əlyazmalarını verir, Bodenştedt isə müəlliminə əlyazmaları tərcümə edib nəşrinə nail olacağına və bir nüsxəsini ona göndərəcəyinə söz verir. Bodenştedt 1850-ci ildə “Şərqdə min bir gün” adlı kitabını dərc edir və həmin kitabda azərbaycanlı müəllimi, şair Mirzə Şəfiyə və onun şeirlərinə xüsusi yer ayırır. Kitab qısa müddətdə böyük uğur qazanır və 1 il sonra həmin kitabın məzmunu genişləndirilərək “Mirzə Şəfinin nəğmələri” adı ilə ayrıca şeir toplusu kimi dərc edilir. 23 il keçəndən sonra Bodenştedt “Mirzə Şəfinin irsindən” adlı daha bir toplu nəşr etdirir ki, bu kitabda o artıq şeirlərin əvvəlki kitablarda söylədiyi kimi Mirzə Şəfiyə deyil, ona məxsus olduğunu iddia edir. Vazehin “nəğmələri” Almaniyada nəşr edildiyi 1850 və 1851-ci illərdən sonrakı 40 il ərzində 145 dəfə çap olunub, bu dövr ərzində Avropanın əsas aparıcı dillərinə çevrilib və dünya şöhrəti qazanıb. O dövrün reallığı nəzərə alınarsa Mirzə Şəfinin Avropadakı şöhrətinin miqyasını təsəvvür etmək çox çətindir. Dövrünün böyük musiqiçisi, rus pianoçusu və bəstəkarı Anton Rubinşteyn Mirzə Şəfidən seçdiyi 12 şeir əsasında silsilə romanslar bəstələyib və bu əsərləri 1855-ci ildə böyük Avstriya-macar bəstəkarı Ferens List bəyənərək nəşrinə yardımçı olub. “İran motivləri” adı ilə populyarlıq qazanan romansları sonradan digər böyük rus bəstəkarı Pyotr Çaykovski alman dilindən rus dilinə çevirib, dünya opera sənətinin əfsanələrindən sayılan Fyodor Şalyapin isə onları uzun illər uğurla ifa edib. 1887-ci ilin noyabr ayında Berlinin küçələrini Fridrix Vilhelm teatrında Emil Polun librettosu və bəstəkar Karl Milyokerin “Mirzə Şəfinin şərqiləri” operettasının afişaları bəzəyir.

Fədakar peşəkarlara minnətdarlıq hissi ilə...

Mirzə Şəfi Vazehin “Bütün əsərləri” Xalq Əmanəti” kollektivinin təcrübəsində ən mürəkkəb işlərdən biridir. Beş ildən çox müddət ərzində üzərində müxtəlif ölkələrin çoxsaylı mütəxəssislərinin çalışdığı, zərrə-zərrə toplanaraq üç dilə tərcümə edilən külliyyatın Gəncəli müdriki və onun yaradıcılığını xalqımıza yenidən qaytaracağı şübhəsizdir. Azərbaycan, rus və alman dilərində işıq üzü görən və 170 il yol gələn kitabda ilk dəfə böyük şairin bütün əsərləri toplanıb.

Mirzə Şəfi Vazehin alman dilindəki irsi – Fridrix fon Bodenştedtin çap etdirdiyi üç kitabda yer alan bütün poetik mətnlər nəzərə alınarsa 351 şeirdən ibarətdir. Şairin əsasən N.Qrebnev və L.Maltsev tərəfindən rus dilinə tərcümə olunan əsərlərinin sayı 400-ə yaxındır. Bu şeirlərin yarısından çoxunu eyni şeirlərin müxtəlif tərcümələri təşkil edir. Orijinal şeirlərlə birlikdə ana dilimizə tərcümələrin ümumilikdə sayı isə heç vaxt 100-ü ötməyib.

Yaradıcı qrup ilk növbədə əski alman əlifbasında olan bütün şeirləri yeni alman əlifbasına keçirib. Bu şeirlər Mirzə Şəfinin Azərbaycan və rus dillərində indiyədək mövcud şeirləri tərcümələri ilə tutuşdurulub və hər üç dildə çatışmayan şeirlər müəyyənləşdirilib. Bu şeirlərin Azərbaycan və rus dillərində sətri tərcümələri hazırlanıb. Eyni zamanda Azərbaycan və rus dillərində mövcud olan şeirlər bir-biri ilə tutuşdurularaq bu istiqamətdə də boşluqlar müəyyənləşdirilib. Azərbaycan dilində çatışmayan 270, rus dilində 180, alman dilində isə 15 şeirin sətri və bədii tərcümələri hazırlanıb.

Bu prosesdə alman dilinin tanınmış mütəxəssisləri, alimlər və eləcə də Mirzə Şəfi yaradıcılığının azərbaycanlı tədqiqatçıları professor Akif Bayram, professor Fəxrəddin Veysəlli, Vilayət Hacıyev, Yusif Savalan yaxından iştirak ediblər. Almaniyadan tərcüməçi-ədiblər Orxan Aras və Karl H.Kiel mətnləri əski alman əlifbasından yenisinə keçirib və alman dilində bədii tərcümələri hazırlayıblar. Görkəmli rus şairi Mixail Sinelnikov, istedadlı şair-tərcüməçilər - Nicat Məmmədov və Alina Talıbova isə mətnləri rus dilinə çeviriblər. Adları çəkilən rus dili tərcüməçilərinin işləri ilə yanaşı kitaba əsasən N.Qrebnev və L.Maltsevin tərcümələri olmaqla F.Kaluqin, B.Markov, S.Nadson, İ.Prodan, İ. və A.Txorjevskilər, P.Çaykovksi, N.Eyfert, P.Yakuboviç, A.Şeller-Mixaylov və V.Luqovskoyun da tərcümələri daxil edilib.

Mirzə Şəfi Vazehin yaradıcılığı ilə yenidən tanış olmaq istəyənlər “Bütün əsərləri”ni Azərbaycan dilində, ana dilimizdə olan orijinal şerlərdən başqa, Xəlil Rza Ulutürk, Balaş Azəroğlu, Aslan Aslanov, Azad Yaşar, Pünhan Əzimli və Yusif Savalanın tərcümələrində oxuyacaqlar.

Əlamətdardır ki, kitabın nəşri 1852-ci il noyabrın 16-dan 17-nə keçən gecə Tiflisdə dünyasını dəyişən şairin anadan olmasının 225-ci ildönümünə təsadüf edir.

Təqdimat mərasimində çıxış edən akademiklər İsa Həbibbəyli, Rəfael Hüseynov, Nizami Cəfərov, Muxtar İmanov, professorlar Fəxrəddin Veysəlli və Hamlet Isaxanlı, ədəbiyyatımızın xaricdə təbliatçısı Orxan Aras və başqaları Xalq Bankın “Xalq Əmanəti”layihəsi çərçivəsində gördüyü işləri yüksək qiymətləndirdilər.

170 il yol gələn kitab

Xatırladaq ki, “Xalq Əmanəti” layihəsi ASC Xalq Bankı tərəfindən 2010-cu ildən etibarən həyata keçirilir. Layihə xalqımızın mədəni irsinin qorunub gələcək nəsillərə ötürülməsi, mənəvi dəyərlərimizin dünyaya tanıdılması məqsədini daşıyır. Layihə çərçivəsində nəşr olunan kitablar üç dildə - azərbaycan, ingilis, rus dillərində çap olunur. Nəşrlər ölkənin ali və orta təhsil müəssisələrinə, uşaq evləri və kitabxanalara, müxtəlif fondlara, dövlət müəssisələrinə, xarici ölkələrin Azərbaycanda və Azərbaycanın xaricdə fəaliyyət göstərən səfirlik və konsulluqlarına, dünyanın böyük muzeylərinə, kitabxanalarına, eləcə də sənətsevərlərə hədiyyə olunur. Bu illər ərzində Xalq rəssamları Böyükağa Mirzəzadə, Maral Rəhmanzadə, Səttar Bəhlulzadə, Xalidə Səfərova, Mikayıl Abdullayev, eləcə də Mahmud Tağıyev, Vəcihə Səmədova, Kamal Əhməd, Ələkbər Rzaquliyev, Fazil Əliyev, Rza Məmmədov, Gennadi Brijatyuk, Qorxmaz Sücəddinovun, şəhid-heykəltəraş Samir Kaçayevin əsərlərindən ibarət sərgilər təşkil olunub və bədii albomlar nəşr edilib. Xalq şairləri Məmməd Araz, Hüseyn Arif, Xəlil Rza Ulutürk, unudulmaz Mikayıl Müşfiqin seçilmiş əsərləri, görkəmli alim-numizmat, professor Əli Rəcəblinin “Azərbaycan sikkələri” kitabı və üçcildlik “Aşıq ədəbiyyatı antologiyası” işıq üzü görüb.

Etibar CƏBRAYILOĞLU

Ana səhifəyə dön