14:58 / 24-10-2025
Vladimir Putin İlham Əliyevə zəng edib
14:56 / 24-10-2025
Xocalıya növbəti köç karvanı gedib - (Yenilənib) - Fotolar
14:28 / 24-10-2025
Şuşa ilə bağlı Tədbirlər Planı təsdiqlənib
14:17 / 24-10-2025
“Quş qripi” Almaniyanı təhdid edir
14:05 / 24-10-2025
Ruslar Xarkovu bombalayıb, itki var
14:03 / 24-10-2025
Gəncədə tanınmış vəkil saxlanılıb
14:01 / 24-10-2025
AYB məhkəmədə şairə qalib gəlib
13:57 / 24-10-2025
Orban ABŞ sanksiyaları ilə mübarizəyə başlayıb
13:52 / 24-10-2025
"Sputnik Azərbaycan"ın şef redaktoru ev dustaqlığına buraxılıb
13:23 / 24-10-2025
Məhbuslar Sarkozidən Qəddafinin qisasını alacaq
13:19 / 24-10-2025
Milli Məclisin iclasında deputatlar arasında gərginlik yaranıb
13:03 / 24-10-2025
Prezident yol tikintisi ilə bağlı sərəncam imzalayıb
13:01 / 24-10-2025
Rusiya hərbçilərini Pokrovsk sektorundan qovublar
12:53 / 24-10-2025
Tramp 2028-ci ildə yenidən namizədliyini irəli sürəcək
12:51 / 24-10-2025
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
12:44 / 24-10-2025
Gənc müəllimlərə iki min manatdan çox kompensasiya veriləcək
12:35 / 24-10-2025
Sülh savaşı - Zahid Oruc yazır
12:34 / 24-10-2025
Bakı Gəmirqayırma Zavodu daha 6 il müddətinə vergidən azad olunacaq
12:28 / 24-10-2025
Milli Məclis sığorta ilə bağlı dəyişikliyi təsdiqləyib
12:22 / 24-10-2025
Yayda 500 mindən çox turist azad olunmuş ərazilərə səfər edib
12:09 / 24-10-2025
Bakı, Sumqayıt və Gəncə apellyasiya məhkəmələrinə hakimlər təyin olunub
12:01 / 24-10-2025
Azərbaycana 14 kq-dan çox narkotik keçirmək istəyiblər
12:00 / 24-10-2025
Ali Məhkəməyə hakim təyinatları təsdiqlənib
11:54 / 24-10-2025
Xersona kütləvi artilleriya hücumu olub
11:46 / 24-10-2025
Rusiyaya qarşı üç qanun layihəsi hazırlanıb
11:43 / 24-10-2025
Deputat: "Qəhvəyi məxmər bağacığı təsərrüfatlara ciddi ziyan vurub"
11:29 / 24-10-2025
Paşinyan Erməni Apostol Kilsəsini Azərbaycanla sülhə təhlükə görür
11:12 / 24-10-2025
İrakli Qaribaşviliyə qarşı ittiham irəli sürülüb
11:05 / 24-10-2025
Milli Məclis 17 məsələni müzakirəyə çıxarıb
12:00 / 21-10-2025
Xankəndi: böyük qələbəmiz - Rauf Rəcəbov yazır
15:51 / 20-10-2025
Ramiz Mehdiyev dövlətə təhlükə yaradıb - Professor
16:07 / 20-10-2025
Mollazadə: Putin-Tramp görüşündə müsbət nəticə əldə edilməyəcək
16:05 / 21-10-2025
Akademikin armudu stəkanındakı limon
13:40 / 23-10-2025
Xocalıya növbəti köç karvanı gedib - (Yenilənib) - Fotolar
14:28 / 20-10-2025
ANAMA əməkdaşı Xocavənddə minaya düşüb
13:12 / 21-10-2025
Daş Veysəlli kəndində Şəhidlər Abidə Kompleksi yaradılıb - Fotolar
19:39 / 22-10-2025
Azərbaycan və Ermənistan nümayəndələri Yerevanda görüşüblər - Fotolar
11:29 / 24-10-2025
Paşinyan Erməni Apostol Kilsəsini Azərbaycanla sülhə təhlükə görür
14:16 / 23-10-2025
Hərbi ekspert: Azərbaycan Cənubi Qafqazda sabitliyi təmin edən əsas aktordur
17:50 / 23-10-2025
On yeddi mindən çox müəllimin maaşı artacaq
22:54 / 20-10-2025
Əyləncəli heyvanlar... - Fotolar
Stratfor: “Antirusiya sanksiyaları dünya maliyyə sistemini silkələyə bilər” – Təhlil
Tarix: 31-08-2018 02:31 | Bölmə: Siyasət
(Stratfor (ABŞ), 29.08.2018)
ABŞ antirusiya sanksiyalarından istifadəni niyə davam etdirəcək, amma çox da dərinə getməyəcək.
Əsas məqamlar
Çox ehtimal ki, ABŞ ən yaxın bir neçə ayda Rusiyaya qarşı yeni sanksiyalar tətbiq edəcək, amma bu tədbirlərin miqyası ABŞ Konqresi və Tramp administrasiyası arasında diskussiya və güzəştlərin nəticəsi olacaq.
Rusiyanın maliyyə sabitliyini saxlamaq və sanksiyaların təsirindən müdafiəyə yönələn strategiya çərçivəsində öz iqtisadi əlaqələrini rəngarəng etmək cəhdləri Moskvaya ciddi iqtisadi sarsıntılardan yayınmaq imkanı verəcək – ən azı, qısamüddətli perspektivdə.
Sanksiyaların sərtləşdirilməsinə baxmayaraq, ABŞ və Rusiya silahlanma üzərində nəzarət və Suriya münaqişəsi daxil olmaqla mübahisəli məsələlər üzrə danışıqlar aparmağı davam etdirəcək.
AВŞ və Rusiya arasındakı qarşıdurmada zəifləmə əlamətləri müşahidə olunmur və aradakı fikir ayrılıqları Vaşinqtonun Moskvaya qarşı sanksiyalardan yararlanmasında getdikcə daha aydın görünür. Vaşinqton avqustun 27-də kalibrləmə avadanlıqları və qaz trubinləri daxil olmaqla milli təhlükəsizliyə aid olan istənilən malın Rusiyaya ixracatını yasaqlayaraq Moskvaya qarşı sanksiyaları növbəti dəfə genişləndirib. Sanksiyalar Birləşmiş Krallıq ərazisində Rusiyanın keçmiş casusu Sergey Skripalın zəhərlənməsilə bağlı tətbiq edilib. İxracata bu yasaq sanksiyalar tədbirinin yalnız ilk qismidir, Kreml kimyəvi silah işlətməyi dayandırmağa etibarlı zəmanət verməsə və BMT-yə Rusiya ərazisində yoxlama keçirməyə icazə verməsə, ikinci zərf 90 gündən sonra qüvvəyə minə bilər. Moskva bu tələbləri yerinə yetirməsə, ABŞ hökuməti “Aeroflot”un ABŞ-a reyslərinə yasaq, Amerika banklarının Rusiya şirkətlərinə kredit verməsinə məhdudiyyətlər və diplomatik münasibətlərin məhdudlaşdırılması daxil olmaqla tam bir sıra tədbirlərin tətbiqi imkanını nəzərdən keçirə bilər. Təzəcə tətbiq edilmiş sanksiyaların ardınca Rusiyaya xeyli ziyan vura biləsi qanun layihəsi hazırlanıb. Amerikanın hər iki partiyadan senatorlar qrupu avqustun 2-də “Amerikanın təklükəsizliyinin Kreml təcavüzündən qorunması” qanun layihəsini baxılmağa çıxardıb, buna uyğun olaraq Rusiyanın Amerika seçkilərinə ehtimal edilən müdaxiləsilə bağlı Rusiyanın dövlət borcları və energetika layihələrinə qarşı sanksiyalar tətbiq edilə bilər. Amma senatorlar çətin ki bu qanun layihəsini indiki şəkildə keçirməyə nail olsunlar, çünki onların Konqresdəki bəzi həmkarları bu yeni sanksiyaların Rusiya iqtisadiyyatına çox güclü zərbə vura biləcəyi, habelə başqa ölkələrə toxunacağı haqda həyəcan ifadə ediblər. Vaşinqton ABŞ-ın gördüyü tədbirlərin sərtlik dərəcəsindən asılı olmayaraq Kremllə münasibətlər qurmaqda bir alət kimi sanksiyalardan çətin ki imtina etsin.
İndiki nöqtəyə necə çatmışıq
Moskva 2014-də Krımı ilhaq edəndə və Avromaydandan sonra Ukraynanın şərqində Rusiyayönlü könüllü yığmasına dəstək verəndə ABŞ Rusiya barəsində sanksiyaları tədricən sərtləşdirib. ABŞ Konqresi antirusiya sanksiyalarının sərtləşdirilməsində əsas rol oynayıb: xüsusən də 2017-nin avqustunda “Sanksiyalar vasitəsilə Amerikanın düşmənlərinə qarşı əks təsir haqda” qanun qəbul edib. Bu qanun təkcə antirusiya sanksiyalarını genişləndirməyib, həm də ABŞ Konqresi Moskvanın cavab güzəştləri haqda ona təqdim edilən məruzəni bəyənməsə, Moskvaya qarşı qüvvədə olan sanksiyaları ləğv etməyi ABŞ prezidenti Donald Trampa qadağan edib. Əslinə baxanda, bu dəyişikliklər zəmanət verir ki, indi Rusiya barəsində sanksiyaları tənzimləməkdə prezidentin deyil, məhz ABŞ Konqresinin hüququ var. ABŞ xəzinədarlığı bu qanun qəbul ediləndən sonra apreldə Rusiyanın bir neçə oliqarxına, şirkətlərinə, hökumət məmurlarına və bir banka qarşı sərt sanksiyalar tətbiq edilməsi üçün əsas olan “Kreml məruzəsi”ni təqdim edib. Bu sanksiyalar dünyada ikinci ən böyük alüminium şirkəti “Rusala” və sahibi Oleq Deripaskaya xüsusən ağır zərbə vurub.
ABŞ Maliyyə Nazirliyinin Xarici aktivlərə nəzarət üzrə İdarəsi ümumilikdə, demək olar, 500 rusiyalı və Rusiya şirkətlərinə qarşı sanksiyalar tətbiq edərək bu şirkətləri gəlirin, təxminən, dörddə birindən, Rusiya iqtisadiyyyatını isə on milyardlarla dollardan məhrum edib. Bundan başqa, Rusiya Amerika bazarından asılılıq üzündən daha təsirli itkiyə məruz qalıb: Rusiyanın qiymətli kağızları yarıdan çox dəyər itirib. Sanksiyalar habelə Kareliyada Nadvoitsadakı alüminium zavodunun bağlanmasına səbəb olub, çünki o öz işində ABŞ-a sıx bağlıydı. “Rusala”nın Rusiyanın başqa hissələrindəki müəssisələri istehsal tempini aşağı salmağa məcbur olub.
Rusiya cavab tədbirləri görür
Kreml ABŞ-ın bu hərəkətlərinə cavabda Rusiya iqtisadiyyatını sanksiyaların təsirindən qorumaq qabiliyyəti olan, yəni Rusiyanın tufandan keçə və əhatəli iqtisadi sarsıntılardan yayına bilməsi üçün uzunmüddətli strategiya hazırlayıb. Rusiya xəzinə və pul siyasətinə yenidən baxıb və vergi yığılması sistemini elə şəkildə təkmilləşdirib ki, neftin daha aşağı qiymətlərində (bir barrelə 67 dollar əvəzinə 61 dollar) büdcəni doldurmaq imkanı olsun. Bununla yanaşı, dünyada neft qiymətlərinin 2014-cü ildəki düşümdən sonra dayanıqlı artımı da büdcəni tarazlamaq və avrobondların yeni buraxılışından asılılığı azaltmaqda Rusiyaya yardım edib. Nəticədə Moskva öz valyuta ehtiyatlarının həcmini 450 milyard dollaradək artırmağa və Milli Rufah Fonduna 77 milyard dollardan çox pul keçirməyə nail olub.
Bu arada RF Mərkəzi Bankı Amerikanın xəzinə istiqrazlarının böyük qismindən qurtulub və diqqətini qızıl yığmağa cəmləyib. Bu ondan xəbər verir ki, Moskva daha ciddi sanksiyalara hazırlaşır. Gələn il baş verəcək əlavə dəyərə verginin artırılması Rusiya büdcəsini dolduran neftin qiymətini, təxminən, bir barrelə 50 dollaradək azaltmaq imkanı verəcək – bu, 2008-ci ildən bəri ən aşağı səviyyədir. Bu arada pensiya islahatı – hərçənd o, rusiyalılar üçün son dərəcə qeyri-populyardır – gələn ildən başlayaraq Rusiya büdcəsini daha uzun müddətə yaxşılaşdırmağa yönəlib. “Norilskiy nikel” və “Alrosa” daxil olmaqla Rusiyanın böyük şirkətləri Çin və Hindistan kimi ölkələrdəki əcnəbi müştərilərlə sövdələşməni dollarla deyil, publdan istifadə etmək mexanizmini artıq sınaqdan keçirir.
Son nəticədə İran, Suriya və ya Şimali Koreya kimi başqa rəqiblərə qarşı olduğu kimi Moskvaya qarşı ABŞ sanksiyalarının hədəfi bundan ibarətdir ki, Vaşinqton və müttəfiqlərinin maraqlarına zidd çıxan Rusiyanın davranışı dəyişilsin – xüsusən də Rusiyanın Ukrayna və Suriya münaqişələrində iştirakı, habelə ABŞ-da və Avropanın bəzi ölkələrində seçkilərə müdaxiləsi xüsusunda. Bundan savayı, sanksiyaların Kremldə fikir ayrılığı törədə biləcəyi və yaxud oliqarxlarla Rusiya hökumətinin arasını vura bilcəyi Vaşinqton üçün mümkün bonus ola bilər.
Təzyiqi artırmağın vaxtıdır?
Son nəticədə yeni sanksiyaların effekti ABŞ-ın bu tədbirləri hansı dərəcədə həyata keçirməyi qət edəcəyindən asılıdır – bu qərar Amerika hökumətinin müxtəlif qanadları arasındakı diskussiyaların nəticəsi olacaq. Ən nəhayətdə, antirusiya sanksiyaları haqda qanunların böyük hissəsini məhz ABŞ Konqresi qəbul edir, Maliyyə Nazirliyi və prezident bu sanksiyaları tətbiq edir.
ABŞ Rusiyanın suveren borcu və Rusiyanın ən böyük dövlət bankları üçün qadağa kimi qəti addıma gedərsə, Moskva borclar üzrə elə bir yükəsk xərclərlə üzləşəcək ki, bank sisteminə dəstək üçün Rusiyanın Mərkəzi Bankı işə qarışmalı olacaq. “Amerika təhlükəsizliyinin Kreml təcavüzündən qorunması haqda” qanun indiki şəkildə qəbul edilsə, bu, Rusiyanın rublun volatilliyini (qiymət dəyişkənliyini səciyyələndirən statistik maliyyə göstəricisi-red.) saxlamaq bacarığını məhdudlaşdıracaq ki, bu da inflyasiya artımına səbəb olacaq. Rusiyaya xarici yatırımların həcmi uzunmüddətli perspektivdə azalacaq, onun Qərb texnologiyası və bazarlarına çıxışı isə məhdudlaşacaq.
Təəccüblü deyil ki, ABŞ bu qanunu qəbul edəcəyi halda Rusiya qəti cavab tədbirləri görəcəyi haqda xəbərdarlıq edib –baş nazir Dmitri Medvedyev bu addımı “iqtisadi müharibə elan etmək” adlandırıb. Rusiya indiki ana qədər ona qarşı tətbiq edilən sanksiyalara güzgülü şəkildə cavab verib, habelə ABŞ-ın Suriya, Ukrayna və Şimali Koreya kimi ölkələrdə strateji maraqlarının gerçəkləşməsinə mane olaraq asimmetrik cavabla çıxış edib. Sanksiyalar nə qədər sərt olsa, Moskvanın qıcığı bir o qədər dağıdıcı olacaq.
Amma Tramp administrasiyası belə sərt kursa qarşı çıxır. Maliyyə Nazirliyi bir neçə dəfə xəbərdarlıq edib ki, Rusiyanın suveren borcları və banklarına qarşı sanksiyalar kürəsəl maliyyə bazarlarının durumuna mənfi təsir edə bilər, çünki Moskva suveren bondların, haradasa, üçdə birini Rusiyadan qıraqda saxlayır.
Amerikanın bəzi senatorları da sanksiyaların kürəsəl bazarlara potensial mənfi təsirini bəhanə edərək belə sərt tədbirlərə qarşı çıxıblar. Məsələn, “Rusala” qarşı sanksiyalar alüminiumun kürəsəl qiymətinə mənfi təsir edib. Beləliklə, “Amerikanın təhlükəsizliyinin Kremldən qorunması haqda” qanun çətin ki tam həcmdə qəbul edilsin.
Uzlaşmağa az qalıb
Konqreslə Tramp arasında uzlaşma daha ağlabatan görünür. Vaşinqton bu çərçivədə Moskvaya iqtisadi basqını artıracaq, amma birbaşa Rusiyanın dövlət borcu, ya da banklarına sanksiyalar tətbiq ediləcək dərəcədə deyil. Lakin Tramp və Konqres arasında əvvəlki fikir ayrılıqlarına, habelə sanksiyalar tətbiqinin təxirə salınmasına baxmayaraq, son nəticə həmişə sanksiyaların sərtləşdirilməsi olub – Tramp həvəslə olmasa da, Rusiyaya iqtisadi basqını artırmağa həmişə razılaşıb. Bununla belə, Tramp administrasiyası eyham vurub ki, sanksiyaları müəyyən şərtlərlə yumşalda, ya da ləğv edə bilər – prezidentin sanksiyaların yumşaldılması əvəzində Rusiyaya Ukrayna və Suriya üzrə güzəştlərə getmək təklifi verməyə hazır olması, habelə Vaşinqtonun sanksiyalarından qurtulmaq üçün Deripaskaya “Rusala”da payı azaltmağa inandırmaq cəhdləri bundan xəbər verir.
Beləliklə sanksiyalaırn mülayimcə sərtləşdirilməsi ABŞ və Rusiya arasında danışıqlar prosesini poza bilməz. Moskva və Vaşinqton tam bir sıra mübahisəli məqamlar üzrə danışıqlar aparmağı davam etdirəcək ki, bu da silahlanma üzərində nəzarət və Suriya kimi məsələlərdə müəyyən irəliləyişə səbəb ola bilər. (Misalçün, milli təhlükəsizlik üzrə müşavir Con Bolton Cenevrədə rusiyalı həmkarı Nikolay Patruşevlə danışıqlar aparıb). Amma ABŞ antirusiya sanksiyaları məsələsində çox da uzağa getməyə başlamasa da, Rusiya ilə münasibətləri Vaşinqtona əlverişli zəmində qurmaq üçün bu cür tədbirlərin görülməsi təhdidindən faydalanmağı sürdürəcək.(Tərcümə Strateq.az-ındır)
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 31-08-2018 02:31 | Bölmə: Siyasət
(Stratfor (ABŞ), 29.08.2018)
ABŞ antirusiya sanksiyalarından istifadəni niyə davam etdirəcək, amma çox da dərinə getməyəcək.
Əsas məqamlar
Çox ehtimal ki, ABŞ ən yaxın bir neçə ayda Rusiyaya qarşı yeni sanksiyalar tətbiq edəcək, amma bu tədbirlərin miqyası ABŞ Konqresi və Tramp administrasiyası arasında diskussiya və güzəştlərin nəticəsi olacaq.
Rusiyanın maliyyə sabitliyini saxlamaq və sanksiyaların təsirindən müdafiəyə yönələn strategiya çərçivəsində öz iqtisadi əlaqələrini rəngarəng etmək cəhdləri Moskvaya ciddi iqtisadi sarsıntılardan yayınmaq imkanı verəcək – ən azı, qısamüddətli perspektivdə.
Sanksiyaların sərtləşdirilməsinə baxmayaraq, ABŞ və Rusiya silahlanma üzərində nəzarət və Suriya münaqişəsi daxil olmaqla mübahisəli məsələlər üzrə danışıqlar aparmağı davam etdirəcək.
AВŞ və Rusiya arasındakı qarşıdurmada zəifləmə əlamətləri müşahidə olunmur və aradakı fikir ayrılıqları Vaşinqtonun Moskvaya qarşı sanksiyalardan yararlanmasında getdikcə daha aydın görünür. Vaşinqton avqustun 27-də kalibrləmə avadanlıqları və qaz trubinləri daxil olmaqla milli təhlükəsizliyə aid olan istənilən malın Rusiyaya ixracatını yasaqlayaraq Moskvaya qarşı sanksiyaları növbəti dəfə genişləndirib. Sanksiyalar Birləşmiş Krallıq ərazisində Rusiyanın keçmiş casusu Sergey Skripalın zəhərlənməsilə bağlı tətbiq edilib. İxracata bu yasaq sanksiyalar tədbirinin yalnız ilk qismidir, Kreml kimyəvi silah işlətməyi dayandırmağa etibarlı zəmanət verməsə və BMT-yə Rusiya ərazisində yoxlama keçirməyə icazə verməsə, ikinci zərf 90 gündən sonra qüvvəyə minə bilər. Moskva bu tələbləri yerinə yetirməsə, ABŞ hökuməti “Aeroflot”un ABŞ-a reyslərinə yasaq, Amerika banklarının Rusiya şirkətlərinə kredit verməsinə məhdudiyyətlər və diplomatik münasibətlərin məhdudlaşdırılması daxil olmaqla tam bir sıra tədbirlərin tətbiqi imkanını nəzərdən keçirə bilər. Təzəcə tətbiq edilmiş sanksiyaların ardınca Rusiyaya xeyli ziyan vura biləsi qanun layihəsi hazırlanıb. Amerikanın hər iki partiyadan senatorlar qrupu avqustun 2-də “Amerikanın təklükəsizliyinin Kreml təcavüzündən qorunması” qanun layihəsini baxılmağa çıxardıb, buna uyğun olaraq Rusiyanın Amerika seçkilərinə ehtimal edilən müdaxiləsilə bağlı Rusiyanın dövlət borcları və energetika layihələrinə qarşı sanksiyalar tətbiq edilə bilər. Amma senatorlar çətin ki bu qanun layihəsini indiki şəkildə keçirməyə nail olsunlar, çünki onların Konqresdəki bəzi həmkarları bu yeni sanksiyaların Rusiya iqtisadiyyatına çox güclü zərbə vura biləcəyi, habelə başqa ölkələrə toxunacağı haqda həyəcan ifadə ediblər. Vaşinqton ABŞ-ın gördüyü tədbirlərin sərtlik dərəcəsindən asılı olmayaraq Kremllə münasibətlər qurmaqda bir alət kimi sanksiyalardan çətin ki imtina etsin.
İndiki nöqtəyə necə çatmışıq
Moskva 2014-də Krımı ilhaq edəndə və Avromaydandan sonra Ukraynanın şərqində Rusiyayönlü könüllü yığmasına dəstək verəndə ABŞ Rusiya barəsində sanksiyaları tədricən sərtləşdirib. ABŞ Konqresi antirusiya sanksiyalarının sərtləşdirilməsində əsas rol oynayıb: xüsusən də 2017-nin avqustunda “Sanksiyalar vasitəsilə Amerikanın düşmənlərinə qarşı əks təsir haqda” qanun qəbul edib. Bu qanun təkcə antirusiya sanksiyalarını genişləndirməyib, həm də ABŞ Konqresi Moskvanın cavab güzəştləri haqda ona təqdim edilən məruzəni bəyənməsə, Moskvaya qarşı qüvvədə olan sanksiyaları ləğv etməyi ABŞ prezidenti Donald Trampa qadağan edib. Əslinə baxanda, bu dəyişikliklər zəmanət verir ki, indi Rusiya barəsində sanksiyaları tənzimləməkdə prezidentin deyil, məhz ABŞ Konqresinin hüququ var. ABŞ xəzinədarlığı bu qanun qəbul ediləndən sonra apreldə Rusiyanın bir neçə oliqarxına, şirkətlərinə, hökumət məmurlarına və bir banka qarşı sərt sanksiyalar tətbiq edilməsi üçün əsas olan “Kreml məruzəsi”ni təqdim edib. Bu sanksiyalar dünyada ikinci ən böyük alüminium şirkəti “Rusala” və sahibi Oleq Deripaskaya xüsusən ağır zərbə vurub.
ABŞ Maliyyə Nazirliyinin Xarici aktivlərə nəzarət üzrə İdarəsi ümumilikdə, demək olar, 500 rusiyalı və Rusiya şirkətlərinə qarşı sanksiyalar tətbiq edərək bu şirkətləri gəlirin, təxminən, dörddə birindən, Rusiya iqtisadiyyyatını isə on milyardlarla dollardan məhrum edib. Bundan başqa, Rusiya Amerika bazarından asılılıq üzündən daha təsirli itkiyə məruz qalıb: Rusiyanın qiymətli kağızları yarıdan çox dəyər itirib. Sanksiyalar habelə Kareliyada Nadvoitsadakı alüminium zavodunun bağlanmasına səbəb olub, çünki o öz işində ABŞ-a sıx bağlıydı. “Rusala”nın Rusiyanın başqa hissələrindəki müəssisələri istehsal tempini aşağı salmağa məcbur olub.
Rusiya cavab tədbirləri görür
Kreml ABŞ-ın bu hərəkətlərinə cavabda Rusiya iqtisadiyyatını sanksiyaların təsirindən qorumaq qabiliyyəti olan, yəni Rusiyanın tufandan keçə və əhatəli iqtisadi sarsıntılardan yayına bilməsi üçün uzunmüddətli strategiya hazırlayıb. Rusiya xəzinə və pul siyasətinə yenidən baxıb və vergi yığılması sistemini elə şəkildə təkmilləşdirib ki, neftin daha aşağı qiymətlərində (bir barrelə 67 dollar əvəzinə 61 dollar) büdcəni doldurmaq imkanı olsun. Bununla yanaşı, dünyada neft qiymətlərinin 2014-cü ildəki düşümdən sonra dayanıqlı artımı da büdcəni tarazlamaq və avrobondların yeni buraxılışından asılılığı azaltmaqda Rusiyaya yardım edib. Nəticədə Moskva öz valyuta ehtiyatlarının həcmini 450 milyard dollaradək artırmağa və Milli Rufah Fonduna 77 milyard dollardan çox pul keçirməyə nail olub.
Bu arada RF Mərkəzi Bankı Amerikanın xəzinə istiqrazlarının böyük qismindən qurtulub və diqqətini qızıl yığmağa cəmləyib. Bu ondan xəbər verir ki, Moskva daha ciddi sanksiyalara hazırlaşır. Gələn il baş verəcək əlavə dəyərə verginin artırılması Rusiya büdcəsini dolduran neftin qiymətini, təxminən, bir barrelə 50 dollaradək azaltmaq imkanı verəcək – bu, 2008-ci ildən bəri ən aşağı səviyyədir. Bu arada pensiya islahatı – hərçənd o, rusiyalılar üçün son dərəcə qeyri-populyardır – gələn ildən başlayaraq Rusiya büdcəsini daha uzun müddətə yaxşılaşdırmağa yönəlib. “Norilskiy nikel” və “Alrosa” daxil olmaqla Rusiyanın böyük şirkətləri Çin və Hindistan kimi ölkələrdəki əcnəbi müştərilərlə sövdələşməni dollarla deyil, publdan istifadə etmək mexanizmini artıq sınaqdan keçirir.
Son nəticədə İran, Suriya və ya Şimali Koreya kimi başqa rəqiblərə qarşı olduğu kimi Moskvaya qarşı ABŞ sanksiyalarının hədəfi bundan ibarətdir ki, Vaşinqton və müttəfiqlərinin maraqlarına zidd çıxan Rusiyanın davranışı dəyişilsin – xüsusən də Rusiyanın Ukrayna və Suriya münaqişələrində iştirakı, habelə ABŞ-da və Avropanın bəzi ölkələrində seçkilərə müdaxiləsi xüsusunda. Bundan savayı, sanksiyaların Kremldə fikir ayrılığı törədə biləcəyi və yaxud oliqarxlarla Rusiya hökumətinin arasını vura bilcəyi Vaşinqton üçün mümkün bonus ola bilər.
Təzyiqi artırmağın vaxtıdır?
Son nəticədə yeni sanksiyaların effekti ABŞ-ın bu tədbirləri hansı dərəcədə həyata keçirməyi qət edəcəyindən asılıdır – bu qərar Amerika hökumətinin müxtəlif qanadları arasındakı diskussiyaların nəticəsi olacaq. Ən nəhayətdə, antirusiya sanksiyaları haqda qanunların böyük hissəsini məhz ABŞ Konqresi qəbul edir, Maliyyə Nazirliyi və prezident bu sanksiyaları tətbiq edir.
ABŞ Rusiyanın suveren borcu və Rusiyanın ən böyük dövlət bankları üçün qadağa kimi qəti addıma gedərsə, Moskva borclar üzrə elə bir yükəsk xərclərlə üzləşəcək ki, bank sisteminə dəstək üçün Rusiyanın Mərkəzi Bankı işə qarışmalı olacaq. “Amerika təhlükəsizliyinin Kreml təcavüzündən qorunması haqda” qanun indiki şəkildə qəbul edilsə, bu, Rusiyanın rublun volatilliyini (qiymət dəyişkənliyini səciyyələndirən statistik maliyyə göstəricisi-red.) saxlamaq bacarığını məhdudlaşdıracaq ki, bu da inflyasiya artımına səbəb olacaq. Rusiyaya xarici yatırımların həcmi uzunmüddətli perspektivdə azalacaq, onun Qərb texnologiyası və bazarlarına çıxışı isə məhdudlaşacaq.
Təəccüblü deyil ki, ABŞ bu qanunu qəbul edəcəyi halda Rusiya qəti cavab tədbirləri görəcəyi haqda xəbərdarlıq edib –baş nazir Dmitri Medvedyev bu addımı “iqtisadi müharibə elan etmək” adlandırıb. Rusiya indiki ana qədər ona qarşı tətbiq edilən sanksiyalara güzgülü şəkildə cavab verib, habelə ABŞ-ın Suriya, Ukrayna və Şimali Koreya kimi ölkələrdə strateji maraqlarının gerçəkləşməsinə mane olaraq asimmetrik cavabla çıxış edib. Sanksiyalar nə qədər sərt olsa, Moskvanın qıcığı bir o qədər dağıdıcı olacaq.
Amma Tramp administrasiyası belə sərt kursa qarşı çıxır. Maliyyə Nazirliyi bir neçə dəfə xəbərdarlıq edib ki, Rusiyanın suveren borcları və banklarına qarşı sanksiyalar kürəsəl maliyyə bazarlarının durumuna mənfi təsir edə bilər, çünki Moskva suveren bondların, haradasa, üçdə birini Rusiyadan qıraqda saxlayır.
Amerikanın bəzi senatorları da sanksiyaların kürəsəl bazarlara potensial mənfi təsirini bəhanə edərək belə sərt tədbirlərə qarşı çıxıblar. Məsələn, “Rusala” qarşı sanksiyalar alüminiumun kürəsəl qiymətinə mənfi təsir edib. Beləliklə, “Amerikanın təhlükəsizliyinin Kremldən qorunması haqda” qanun çətin ki tam həcmdə qəbul edilsin.
Uzlaşmağa az qalıb
Konqreslə Tramp arasında uzlaşma daha ağlabatan görünür. Vaşinqton bu çərçivədə Moskvaya iqtisadi basqını artıracaq, amma birbaşa Rusiyanın dövlət borcu, ya da banklarına sanksiyalar tətbiq ediləcək dərəcədə deyil. Lakin Tramp və Konqres arasında əvvəlki fikir ayrılıqlarına, habelə sanksiyalar tətbiqinin təxirə salınmasına baxmayaraq, son nəticə həmişə sanksiyaların sərtləşdirilməsi olub – Tramp həvəslə olmasa da, Rusiyaya iqtisadi basqını artırmağa həmişə razılaşıb. Bununla belə, Tramp administrasiyası eyham vurub ki, sanksiyaları müəyyən şərtlərlə yumşalda, ya da ləğv edə bilər – prezidentin sanksiyaların yumşaldılması əvəzində Rusiyaya Ukrayna və Suriya üzrə güzəştlərə getmək təklifi verməyə hazır olması, habelə Vaşinqtonun sanksiyalarından qurtulmaq üçün Deripaskaya “Rusala”da payı azaltmağa inandırmaq cəhdləri bundan xəbər verir.
Beləliklə sanksiyalaırn mülayimcə sərtləşdirilməsi ABŞ və Rusiya arasında danışıqlar prosesini poza bilməz. Moskva və Vaşinqton tam bir sıra mübahisəli məqamlar üzrə danışıqlar aparmağı davam etdirəcək ki, bu da silahlanma üzərində nəzarət və Suriya kimi məsələlərdə müəyyən irəliləyişə səbəb ola bilər. (Misalçün, milli təhlükəsizlik üzrə müşavir Con Bolton Cenevrədə rusiyalı həmkarı Nikolay Patruşevlə danışıqlar aparıb). Amma ABŞ antirusiya sanksiyaları məsələsində çox da uzağa getməyə başlamasa da, Rusiya ilə münasibətləri Vaşinqtona əlverişli zəmində qurmaq üçün bu cür tədbirlərin görülməsi təhdidindən faydalanmağı sürdürəcək.(Tərcümə Strateq.az-ındır)
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 11:05
Milli Məclis 17 məsələni müzakirəyə çıxarıb
Bu gün, 08:43
Putin: Dialoq müharibəni davam etdirməkdən yaxşıdır
Dünən, 17:30
QHT işi: Asiman Qocayevin məhkəməsi başlayıb
Dünən, 12:43
QHT rəhbəri 148 min manat mənimsəmədə ittiham olunur
22-10-2025, 20:31
Əli İnsanov: "Burnunu tutsan, canı çıxar, həbsxanada dözməz"
22-10-2025, 15:37
Estoniyanın xarici işlər naziri Bakıda Şəhidlər xiyabanını ziyarət edib
22-10-2025, 14:13
XİN başçısı: "Orta Dəhlizin ikinci xətti Ermənistanı tranzit ölkəsinə çevirə bilər"
22-10-2025, 08:28
Vens: Türkiyə Qəzzada atəşkəsdə konstruktiv rol oynayır
21-10-2025, 14:40
Hikmət Hacıyev: "Qazax qardaşlarımız hörmət nümunəsi olaraq..."
21-10-2025, 12:24
Astanada “Orta dəhlizin inkişafı” birgə layihəsi təqdim edilib
21-10-2025, 08:45
İsrail ordusu atəşkəsə əməl etmir
20-10-2025, 17:49
Novella Cəfəroğlu: "Mən “vurulan” adamın arxasınca danışmamışam"
20-10-2025, 11:42
Kəmaləddin Heydərov Ramiz Mehdiyevin oğlunu müdafiə edir
20-10-2025, 08:18
Qəzzada vəziyyət fəlakət həddinə çatıb
19-10-2025, 10:54
Türk Cümhuriyyətində prezident seçkiləri keçirilib - Yenilənib
19-10-2025, 07:56
Zahid Oruc ittihamlarla razılaşmır
17-10-2025, 18:53
Kreml Donald Trampı çaşdırır
17-10-2025, 18:08
Ceyhun Bayramov İƏT Əmək Mərkəzinin baş direktoru ilə görüşüb
17-10-2025, 15:04
Ermənistan vətəndaşlarının məhkəməsi davam edir
17-10-2025, 11:18
Xaricdə yaşayan blogerlərin məhkəməsi başlayıb
17-10-2025, 10:41
Ukrayna oyundankənar vəziyyətə salınır
17-10-2025, 08:24
Trampla Putinin telefon söhbətinin təfərrüatı açıqlanıb
17-10-2025, 08:12
Tramp: “Tomagavk”lara özümüzün ehtiyacımız var
16-10-2025, 17:56
Ramiz Mehdiyevin planının üstü necə açılıb? - Şok detallar
16-10-2025, 11:22
YAP Ramiz Mehdiyevlə bağlı nə vaxt toplanacaq? - Açıqlama
16-10-2025, 09:27
Saakaşvili: “İlham Əliyev bütün Qafqazın şərəfini qorudu”
16-10-2025, 09:16
Rusiya və Suriya prezidentləri Kremldə görüşüblər
15-10-2025, 23:49
Vahid Əhmədovdan Ramiz Mehdiyev haqqında - Açıqlama
15-10-2025, 20:22
Ceyhun Bayramov TÜRKPA-nın yeni baş katibi ilə görüşüb
15-10-2025, 18:35
Hikmət Hacıyev Almaniyada görüşlər keçirib - (Yenilənib)
15-10-2025, 16:32
Deputat: “Ciddi şübhələr var ki, Ramiz Mehdiyev..."
15-10-2025, 15:40
Siyavuş Novruzov: "Hazırda iclasdayam..."
15-10-2025, 15:18
Ceyhun Bayramov ATƏT-in fəaliyyətdə olan sədri ilə görüşüb
15-10-2025, 13:59
Vəzifədən çıxarılan general: "Artıq bu səbəbdən işləyə bilmirəm"
15-10-2025, 12:28
Sabiq nazir: "Dövlətə xəyanət və çevriliş cəhdi çox ciddi məsələdir"
15-10-2025, 10:40
Kobaxidze ATƏT sədri ilə görüşünü ləğv edib
15-10-2025, 08:15
Tramp Çinin köməyi ilə Rusiyaya sürpriz edə bilər
14-10-2025, 22:49
Adamı yerində belə oturdurlar...
14-10-2025, 17:37
Hikmət Hacıyev Litva səfiri ilə görüşüb
14-10-2025, 17:06
Sabiq icra başçısının həbs müddəti uzadılıb
14-10-2025, 14:57
Deputatlar daha 6 məsələni müzakirəyə çıxaracaq
14-10-2025, 14:41
Elina Valtonenin Azərbaycana səfəri təxirə salınıb
14-10-2025, 14:21
Ramil Həsənin deputat fəaliyyətinə sabah xitam veriləcək
14-10-2025, 12:38
Tramp: Ərdoğanla anlaşa bilirəm, ona Rusiyada da hörmət edirlər
14-10-2025, 11:39
Britaniya Azərbaycan və Ermənistana silah embarqosunu tamamilə ləğv edir
ADP sədri ehtimal edir ki, “Tərtər işi” yaxşı araşdırılsa, onun da altından Mehdiyev və əlaltıları çıxacaq
Xalq artisti deyir ki, rəqqasların səhnə ömrü çox qısa olur. Bu az müddətdə uğur qazanmaq, əsl sənətkar kimi yetişmək üçün daha çox zəhmət çəkmək lazımıdır
Rus Dram Teatrının aktyoru deyir ki. bölgə teatrlarında diplomlu aktyor və rejissor tapmaq müşkül məsələdir
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
