08:50 / 15-06-2025
İranın zərbəsindən sonra İsraildə tədqiqat mərkəzi yanıb
00:49 / 15-06-2025
İlham Əliyev Milli Qurtuluş Günü münasibətilə paylaşım edib - Foto
00:16 / 15-06-2025
İranda daha bir general həlak olub
00:07 / 15-06-2025
Bu gün Milli Qurtuluş Günüdür
20:24 / 14-06-2025
Ərdoğan İlham Əliyevə zəng edib
19:00 / 14-06-2025
AZAL uçuşların sayını artırır
18:57 / 14-06-2025
İlham Əliyev krala məktub göndərib
18:19 / 14-06-2025
İranın 20-dən çox komandanı zərərsizləşdririlib
18:07 / 14-06-2025
Lənkəranda yeniyetmə dənizdə boğulub
17:50 / 14-06-2025
Bakı Ağır Cinayətlər Məhkəməsinə yeni hakim ezam olunub
16:01 / 14-06-2025
Ceyhun Bayramov Hakan Fidanla telefonda danışıb
15:09 / 14-06-2025
Azərbaycan və İran XİN başçıları telefonda müzakirə aparıblar
14:29 / 14-06-2025
İranın 9 nüvə alimi öldürülüb - Siyahı
13:32 / 14-06-2025
Hikmət Hacıyev: "Azərbaycan Avropa İttifaqı və Çin arasında vacib birləşdirici tərəfdir"
12:36 / 14-06-2025
Sabah yağış yağacaq
11:49 / 14-06-2025
İranın Baş Qərargah rəisinin iki müavini həlak olub
08:51 / 14-06-2025
Əcnəbilər İrandan Azərbaycana keçərək təxliyə olunur - Fotolar
08:07 / 14-06-2025
Cəlaloğlu: İranın vurulmasının iki səbəbi var
07:38 / 14-06-2025
Bu gün orta məktəblərdə “Son zəng” çalınacaq
23:40 / 13-06-2025
Putin Pezeşkian və Netanyahu ilə telefon danışıqları aparıb
22:31 / 13-06-2025
İran İsrailə raket hücumuna başlayıb
21:20 / 13-06-2025
Şəmkirdə iki nəfər kanalda batıb
19:03 / 13-06-2025
Müğənninin itkin düşən qardaşı oğlu tapılıb
18:49 / 13-06-2025
“Rəmzi qisas erası bitdi” - Ekspertlər İsrail-İran duelinin aqibətini necə görür?
18:29 / 13-06-2025
“Space” TV-yə xəbərdarlıq ediblər
18:23 / 13-06-2025
ABŞ İranı vurmaq üçün “yaşıl işıq” yandırıb
18:05 / 13-06-2025
Təl-Əvivdə kritik görüş başlayır
18:03 / 13-06-2025
Vilayət Eyvazov Gürcüstan DİN başçısı ilə görüşüb
17:58 / 13-06-2025
90-a yaxın mədəniyyət nümayəndəsi İrandan Azərbaycana gətiriləcək
13:07 / 10-06-2025
Cəlaloğlu: “Dini idarələr kəşfiyyatla əməkdaşlıq edib”
16:32 / 10-06-2025
Mollazadə: Paşinyan Qarabağ klanı ilə mübarizəni davam etdirir
13:40 / 11-06-2025
Professor: Zəngəzur və Dərələyəzin Ermənistana verilməsinin hüquqi qüvvəsi yoxdur
18:45 / 10-06-2025
Ölkəmizdə 3 gün iş olmayacaq
11:18 / 10-06-2025
İranda it gəzdirmə polemikası: daha bir qadağa qüvvəyə minir
14:57 / 12-06-2025
“Hörümçək toru” əməliyyatının son məqsədi nə idi?
07:27 / 12-06-2025
Üç min avtomobilin olduğu yük gəmisi bir həftədir yanır
08:07 / 14-06-2025
Cəlaloğlu: İranın vurulmasının iki səbəbi var
07:17 / 12-06-2025
Ağ ev Yaxın Şərqdən diplomatları və hərbçi ailələrini çıxarır
07:23 / 13-06-2025
İsrail İranı vurmağa başlayıb
21:06 / 11-06-2025
Acun Ilıcalı istefa verib
14:35 / 10-06-2025
Lukaşenko “Belarusfilm”i kəskin tənqid edib
Yaxın Şərq: HƏMAS-İsrail qarşıdurmasının sonu necə olacaq?
Tarix: 21-11-2023 13:42 | Bölmə: Slayd
İsrail tarixində mülki şəxslərə ən ölümcül hücumdan bir ay sonra getdikcə daha çox sual yaranır: bundan sonra nə olacaq? Qəzza zolağında 2 milyondan çox insan yaşayır, lakin İsrail hələ də əsas məsələni formalaşdırmayıb: Qəzza zolağının və oradakı insanların taleyi nə olacaq?
ABŞ dövlət katibi Antoni Blinken, sözün əsl mənasında, Yaxın Şərqdə dövrə vurur, lakin - bunu açıq mənbələrdən öyrənə bilərik - o, heç də hər yerdə xoş qarşılanmır. Bəzi görüşlər, məsələn, Fələstinin rəhbəri Mahmud Abbasla birgə bəyanatlar olmadan başa çatır ki, bu da diplomatik dildə ciddi ziddiyyətlərin olması deməkdir. Bir sözlə, Qəzza zolağında müharibə ilə bağlı “ərəb qəzəbi”nin ortaya çıxdığını görürük. Üstəlik, ABŞ-Çin gərginliyi, təchizat zənciri şokları və müxtəlif münaqişələrlə yanaşı, qloballaşma və dünya nizamının geniş şəkildə yenidən nəzərdən keçirilməsi üçün məkan yaranır.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Nezavisimaya qazeta” (NG) yazıb.
Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:
Yaxın Şərqdə yaranmış böhranı bu regionda bitib-tükənməyən münaqişələr zəncirindən başqa biri hesab etmək olmaz. O həm Yaxın Şərqdə, həm də əsas dünya siyasi qüvvələrinin uyğunlaşmasında həqiqətən tektonik dəyişiklikləri nümayiş etdirdi.
Əslində, İsrail artıq ətraf ərəb ölkələri arasında aparıcı hərbi qüvvə sayıla bilməz. Məsələ təkcə onda deyil ki, oktyabrın 7-də qan tökülüb. Perimetr ətrafında terror qrupları güclənir, qurudan yeni hücumlar hazırlanır.
Hazırkı böhran İsrailin əsas müttəfiqi olan ABŞ-ın xarici siyasət nüfuzuna ciddi zərbə oldu. Prezident Co Baydenin İsrailə elan etdiyi misli görünməmiş yardım paketi liderliyin bərpasına çətin ki, kömək etsin. Onun reytinqi ərəb amerikalı seçicilər arasında kəskin şəkildə aşağı düşüb və bu, gələcək seçkilərdə, xüsusən də yelləncək ştatlarında ona zərər verə bilər. Bütün dünyada, istər siyasətçilər, istərsə də sözün əsl mənasında bütün “küçə” arasında, nadir istisnalar olmaqla, İsrailin Qəzzadakı hərəkətlərini pisləyənlər getdikcə artır. Nümayişlər ehtirasların əhatə dairəsi və intensivliyi baxımından misilsizdir.
HƏMAS-ın hücumundan sonra dünyada yeni iki qeyri-rəsmi koalisiya yaranıb. Bu, Rusiya ilə Çin və “Dost Cənub” dövlətlərinin əksəriyyətinin və ən əsası, ərəb dövlətlərinin dəstəyi ilə böyüyən BRİKS-in digər üzvləridir. Bir neçə il əvvəl Rusiyanın Səudiyyə Ərəbistanı və ya 2024-cü il yanvarın 1-dən BRİKS-in üzvü olacaq BƏƏ ilə danılmaz dostluq münasibətlərini müşahidə etmək ağlasığmaz olardı. Onların əməkdaşlığı bir çox istiqamətlərdə məqsədyönlü şəkildə inkişaf edir. Bu, təbii ki, Qərbə qarşı hansısa oxun formalaşması demək deyil - ərəb ölkələri onunla çoxdan formalaşmış qarşılıqlı faydalı əlaqələr saxlayır.
Bu koalisiyaya ABŞ-ın bir sıra NATO müttəfiqləri ilə alyansı qarşı çıxır və o, HƏMAS-ı birmənalı şəkildə pisləyir. Bu iki qütb arasındakı sərhəd yalnız genişlənir. Artıq göz qabağındadır ki, gələcək qaçılmaz çoxqütblülük yolunda dünya işlərində tonu bir sıra əsas dövlətlər müəyyənləşdirəcək, onların arasında, şübhəsiz ki, Rusiya da var.
İki koalisiyanın təsir imkanları Yaxın Şərqdəki vəziyyətin həllinə yanaşmaların axtarışında sınaqdan keçiriləcək. Hələlik gələcək dəyişikliklərin əlamətləri yoxdur. Dünya İsrailin Qəzza zolağının təmizlənməsi üçün quru əməliyyatının necə gedəcəyini gözləyir. Bu arada görünən odur ki, İslam dünyasında bəziləri mənfur “sionist varlığa” qarşı müqəddəs cihad açmağa hazırlaşır. Bu, bir sıra ciddi Qərb ekspertlərini təəccübləndirir: indiki İsrail ərazisində iki dövlət və Fələstinin bölünməsi ideyası BMT tərəfindən hələ 1948-ci ildə Baş Assambleyanın 181 saylı qətnaməsində irəli sürülüb. Bu ərazini idarə etmək üçün Britaniya mandatı, artıq basdırılıbmı?
Sonra bu planın qəbulu həyata keçirilməsə də, iki böyük dövlətin - SSRİ və ABŞ-ın dəstəyi sayəsində mümkün olub. Maraqlıdır ki, 1947-ci il noyabrın 26-da BMT Baş Assambleyasının ikinci sessiyasında SSRİ xarici işlər nazirinin müavini, SSRİ-nin BMT-də daimi nümayəndəsi Andrey Qromıko çıxış edərək, SSRİ-nin plana sadiqliyini təsdiqləyib. Fələstinin bölünməsi ərəb ölkələri nümayəndələrinin tənqidlərinə cavab olaraq deyib: “Ərəblər ərazi bölgüsünün tarixi ədalətsizlik olduğunu göstərirlər. Amma biz bu nöqteyi-nəzərlə razılaşa bilmərik, yalnız ona görə ki, yəhudi xalqı dünya müharibəsinin nəticələrinə əsasən nə ilə üzləşib”.
Aydındır ki, Stalinin və SSRİ-nin İsrailin yaradılmasını təşviq etmək istəyi Anqlosakson yönümlü ərəb monarxiyalarından fərqli olaraq Yaxın Şərqdə bir növ sovet protektoratı əldə etmək ümidi ilə müəyyən edilirdi.
Onu da unutmaq olmaz ki, Vaşinqtonda İsrailin yaradılmasına necə reaksiya veriləcəyi ilə bağlı gərgin mübarizə gedirdi, lakin prezident Harri Trumen nüfuzlu yəhudi icmasının lobbiçiliyini böyük ölçüdə nəzərə alaraq rəqiblərini məğlub etməyi bacardı.
Məhz dünya siyasətinin ən nüfuzlu oyunçularının qarşılıqlı əlaqəsi vasitəsilə bu gün BMT-nin Yaxın Şərq münaqişəsindəki rolu bütövlükdə bütün dünyada nəzərdən keçirilməlidir. Təşkilat, nizamnaməsinə görə, əsas sülhməramlı kimi görünür və Yaxın Şərqdə qan tökülməsinə və xaosa son qoymağa çağırılır. Üstəlik, tarixən orada sülhün bərqərar olması üçün uzun illər göstərdiyi səylərə BMT-nin töhfəsi danılmazdır.
Bu gün təsəvvür etmək çətindir ki, 1967 və 1973-cü illər müharibələrindən sonra İsrailin ərazi ələ keçirməsini pisləyən 242 və 338 saylı tarixi qətnamələr BMT Təhlükəsizlik Şurası tərəfindən yekdilliklə qəbul edilib, Qüdsün ələ keçirilməsini pisləyən 478 saylı qətnaməyə isə yalnız bir nəfər bitərəf qalıb. Üstəlik, 1973-cü ildə sovet rəhbərliyi İsraili "Misir və Suriyaya qarşı təcavüzkar hərəkətləri" halında "ən ağır nəticələr" barədə xəbərdar edib.
Eyni zamanda, Leonid Brejnev prezident Riçard Niksona təcili teleqram göndərib və Amerika tərəfini əmin edib ki, böhranın həllində passiv olarsa, SSRİ “lazımi birtərəfli addımların atılmasını təcili olaraq nəzərdən keçirmək” zərurəti ilə üzləşəcək.
Bununla belə, SSRİ və ABŞ yenə də münaqişənin genişlənməsinin qarşısını alaraq onu dayandırmağa çalışacaqları barədə razılığa gələ biliblər.
Beləliklə, Kissincer oktyabrın 21-də Moskvada BMT Təhlükəsizlik Şurasının 338 saylı qətnaməsinin mətnini razılaşdırıb.
Sonralar Sovet İttifaqı ilə ABŞ arasında həssas Yaxın Şərq məsələsində qarşıdurma daha da güclənib. SSRİ Kemp-Devid sazişlərini dəstəkləməyib və uzun müddət özünü regionda nizamlanma prosesindən uzaqlaşdırıb. Yalnız yeni Rusiya 1993 və 1995-ci illərdə İsrail və Fələstin Azadlıq Təşkilatı (FAT) arasında Oslo sazişlərinin imzalanmasında iştirak edib ki, bu da BMT Təhlükəsizlik Şurasının 242 saylı qətnaməsi əsasında sülh müqaviləsinin əldə edilməsi prosesinin başlanğıcını qoyub. Habelə 338 saylı qətnamə və Fələstin xalqının öz müqəddəratını təyinetmə hüququnun həyata keçirilməsi, sonra isə Fələstin Azadlıq Təşkilatı tərəfindən İsrailin tanınması, eləcə də İsrailin Fələstin xalqının nümayəndəsi kimi Fələstin Azadlıq Təşkilatını tanıması. Oslo sazişləri iki dövlətin gələcəyinin girovu olaraq İordan çayının qərb sahilində və Qəzza zolağında özünüidarəetmə institutlarını yaradıb. Baxmayaraq ki, onlar bunu açıq şəkildə irəli sürməyiblər. Onlar hələ də həm ərəb, həm də İsrail tərəfindən yeni qan tökülməsinə yol açan bağışlanmaz səhvlər kimi tənqid olunur. Ona görə də bu gün böhranın həlli üçün BMT-dən başqa alternativ platforma yoxdur. Bununla belə, BMT, mövcud stereotiplərin əksinə olaraq, dünya hökuməti deyil, sadəcə, bütün dünyanın gözü qarşısında dövlətlər arasında qarşılıqlı fəaliyyət və onların mövqelərinin əlaqələndirilməsi üçün qlobal forumdur. Nə az, nə çox.
Dövlət katibi Blinken bu yaxınlarda Bayden administrasiyasının münaqişədən sonra Qəzzanın necə idarə olunacağına dair ən əhatəli baxışını ortaya qoyub: “Bura Fələstin rəhbərliyinin rəhbərlik etdiyi idarəetmə və Qəzzanın Fələstin Muxtariyyətinin hakimiyyəti altında İordan çayının qərb sahili ilə birləşdirilməsi daxil edilməlidir”.
Təklif güclüdür, lakin ondan əvvəl Benyamin Netanyahu bildirib ki, “İsrail qeyri-müəyyən müddətə Qəzzanın təhlükəsizliyi üçün məsuliyyəti öz üzərinə götürə bilər”. Vəziyyət çaşqın ola bilər. Burada BMT olmadan iş görmək çətindir.
Gəlin ümumiləşdirək. HƏMAS İsrail üçün birbaşa təhdiddir. Bu bir faktdır. İsrail uzun müddətdir ki, çəkindirmə, hücumun erkən xəbərdarlığı, arxadan müdafiə və qalib cavab vermək qabiliyyətinə çağıran strateji doktrina hazırlayıb. Amma kömək etməyib.
İsrail çoxsaylı düşmənlərinə özünü müdafiə edə biləcəyini göstərmək istəyir. Qeyri-qanuni bir dairə yaranıb: sülhə nail olmaq üçün minlərlə insanı məhv etmək lazımdır, bu edilməsə, terror davam edəcək. İsrail Qəzza zolağında HƏMAS-ın nəzarətini aradan qaldırmaq istəyir. Lakin İsrailin hərəkətləri üçün “qanunilik pəncərəsi” hər gün daralır.
Yenə də əsas məsələ İsrailin bu əməliyyatı məhz necə həyata keçirməsidir. Beynəlxalq humanitar hüquq, yəni silahlı münaqişə qaydaları baxımından.
Y. QACAR
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 21-11-2023 13:42 | Bölmə: Slayd
İsrail tarixində mülki şəxslərə ən ölümcül hücumdan bir ay sonra getdikcə daha çox sual yaranır: bundan sonra nə olacaq? Qəzza zolağında 2 milyondan çox insan yaşayır, lakin İsrail hələ də əsas məsələni formalaşdırmayıb: Qəzza zolağının və oradakı insanların taleyi nə olacaq?
ABŞ dövlət katibi Antoni Blinken, sözün əsl mənasında, Yaxın Şərqdə dövrə vurur, lakin - bunu açıq mənbələrdən öyrənə bilərik - o, heç də hər yerdə xoş qarşılanmır. Bəzi görüşlər, məsələn, Fələstinin rəhbəri Mahmud Abbasla birgə bəyanatlar olmadan başa çatır ki, bu da diplomatik dildə ciddi ziddiyyətlərin olması deməkdir. Bir sözlə, Qəzza zolağında müharibə ilə bağlı “ərəb qəzəbi”nin ortaya çıxdığını görürük. Üstəlik, ABŞ-Çin gərginliyi, təchizat zənciri şokları və müxtəlif münaqişələrlə yanaşı, qloballaşma və dünya nizamının geniş şəkildə yenidən nəzərdən keçirilməsi üçün məkan yaranır.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Nezavisimaya qazeta” (NG) yazıb.
Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:
Yaxın Şərqdə yaranmış böhranı bu regionda bitib-tükənməyən münaqişələr zəncirindən başqa biri hesab etmək olmaz. O həm Yaxın Şərqdə, həm də əsas dünya siyasi qüvvələrinin uyğunlaşmasında həqiqətən tektonik dəyişiklikləri nümayiş etdirdi.
Əslində, İsrail artıq ətraf ərəb ölkələri arasında aparıcı hərbi qüvvə sayıla bilməz. Məsələ təkcə onda deyil ki, oktyabrın 7-də qan tökülüb. Perimetr ətrafında terror qrupları güclənir, qurudan yeni hücumlar hazırlanır.
Hazırkı böhran İsrailin əsas müttəfiqi olan ABŞ-ın xarici siyasət nüfuzuna ciddi zərbə oldu. Prezident Co Baydenin İsrailə elan etdiyi misli görünməmiş yardım paketi liderliyin bərpasına çətin ki, kömək etsin. Onun reytinqi ərəb amerikalı seçicilər arasında kəskin şəkildə aşağı düşüb və bu, gələcək seçkilərdə, xüsusən də yelləncək ştatlarında ona zərər verə bilər. Bütün dünyada, istər siyasətçilər, istərsə də sözün əsl mənasında bütün “küçə” arasında, nadir istisnalar olmaqla, İsrailin Qəzzadakı hərəkətlərini pisləyənlər getdikcə artır. Nümayişlər ehtirasların əhatə dairəsi və intensivliyi baxımından misilsizdir.
HƏMAS-ın hücumundan sonra dünyada yeni iki qeyri-rəsmi koalisiya yaranıb. Bu, Rusiya ilə Çin və “Dost Cənub” dövlətlərinin əksəriyyətinin və ən əsası, ərəb dövlətlərinin dəstəyi ilə böyüyən BRİKS-in digər üzvləridir. Bir neçə il əvvəl Rusiyanın Səudiyyə Ərəbistanı və ya 2024-cü il yanvarın 1-dən BRİKS-in üzvü olacaq BƏƏ ilə danılmaz dostluq münasibətlərini müşahidə etmək ağlasığmaz olardı. Onların əməkdaşlığı bir çox istiqamətlərdə məqsədyönlü şəkildə inkişaf edir. Bu, təbii ki, Qərbə qarşı hansısa oxun formalaşması demək deyil - ərəb ölkələri onunla çoxdan formalaşmış qarşılıqlı faydalı əlaqələr saxlayır.
Bu koalisiyaya ABŞ-ın bir sıra NATO müttəfiqləri ilə alyansı qarşı çıxır və o, HƏMAS-ı birmənalı şəkildə pisləyir. Bu iki qütb arasındakı sərhəd yalnız genişlənir. Artıq göz qabağındadır ki, gələcək qaçılmaz çoxqütblülük yolunda dünya işlərində tonu bir sıra əsas dövlətlər müəyyənləşdirəcək, onların arasında, şübhəsiz ki, Rusiya da var.
İki koalisiyanın təsir imkanları Yaxın Şərqdəki vəziyyətin həllinə yanaşmaların axtarışında sınaqdan keçiriləcək. Hələlik gələcək dəyişikliklərin əlamətləri yoxdur. Dünya İsrailin Qəzza zolağının təmizlənməsi üçün quru əməliyyatının necə gedəcəyini gözləyir. Bu arada görünən odur ki, İslam dünyasında bəziləri mənfur “sionist varlığa” qarşı müqəddəs cihad açmağa hazırlaşır. Bu, bir sıra ciddi Qərb ekspertlərini təəccübləndirir: indiki İsrail ərazisində iki dövlət və Fələstinin bölünməsi ideyası BMT tərəfindən hələ 1948-ci ildə Baş Assambleyanın 181 saylı qətnaməsində irəli sürülüb. Bu ərazini idarə etmək üçün Britaniya mandatı, artıq basdırılıbmı?
Sonra bu planın qəbulu həyata keçirilməsə də, iki böyük dövlətin - SSRİ və ABŞ-ın dəstəyi sayəsində mümkün olub. Maraqlıdır ki, 1947-ci il noyabrın 26-da BMT Baş Assambleyasının ikinci sessiyasında SSRİ xarici işlər nazirinin müavini, SSRİ-nin BMT-də daimi nümayəndəsi Andrey Qromıko çıxış edərək, SSRİ-nin plana sadiqliyini təsdiqləyib. Fələstinin bölünməsi ərəb ölkələri nümayəndələrinin tənqidlərinə cavab olaraq deyib: “Ərəblər ərazi bölgüsünün tarixi ədalətsizlik olduğunu göstərirlər. Amma biz bu nöqteyi-nəzərlə razılaşa bilmərik, yalnız ona görə ki, yəhudi xalqı dünya müharibəsinin nəticələrinə əsasən nə ilə üzləşib”.
Aydındır ki, Stalinin və SSRİ-nin İsrailin yaradılmasını təşviq etmək istəyi Anqlosakson yönümlü ərəb monarxiyalarından fərqli olaraq Yaxın Şərqdə bir növ sovet protektoratı əldə etmək ümidi ilə müəyyən edilirdi.
Onu da unutmaq olmaz ki, Vaşinqtonda İsrailin yaradılmasına necə reaksiya veriləcəyi ilə bağlı gərgin mübarizə gedirdi, lakin prezident Harri Trumen nüfuzlu yəhudi icmasının lobbiçiliyini böyük ölçüdə nəzərə alaraq rəqiblərini məğlub etməyi bacardı.
Məhz dünya siyasətinin ən nüfuzlu oyunçularının qarşılıqlı əlaqəsi vasitəsilə bu gün BMT-nin Yaxın Şərq münaqişəsindəki rolu bütövlükdə bütün dünyada nəzərdən keçirilməlidir. Təşkilat, nizamnaməsinə görə, əsas sülhməramlı kimi görünür və Yaxın Şərqdə qan tökülməsinə və xaosa son qoymağa çağırılır. Üstəlik, tarixən orada sülhün bərqərar olması üçün uzun illər göstərdiyi səylərə BMT-nin töhfəsi danılmazdır.
Bu gün təsəvvür etmək çətindir ki, 1967 və 1973-cü illər müharibələrindən sonra İsrailin ərazi ələ keçirməsini pisləyən 242 və 338 saylı tarixi qətnamələr BMT Təhlükəsizlik Şurası tərəfindən yekdilliklə qəbul edilib, Qüdsün ələ keçirilməsini pisləyən 478 saylı qətnaməyə isə yalnız bir nəfər bitərəf qalıb. Üstəlik, 1973-cü ildə sovet rəhbərliyi İsraili "Misir və Suriyaya qarşı təcavüzkar hərəkətləri" halında "ən ağır nəticələr" barədə xəbərdar edib.
Eyni zamanda, Leonid Brejnev prezident Riçard Niksona təcili teleqram göndərib və Amerika tərəfini əmin edib ki, böhranın həllində passiv olarsa, SSRİ “lazımi birtərəfli addımların atılmasını təcili olaraq nəzərdən keçirmək” zərurəti ilə üzləşəcək.
Bununla belə, SSRİ və ABŞ yenə də münaqişənin genişlənməsinin qarşısını alaraq onu dayandırmağa çalışacaqları barədə razılığa gələ biliblər.
Beləliklə, Kissincer oktyabrın 21-də Moskvada BMT Təhlükəsizlik Şurasının 338 saylı qətnaməsinin mətnini razılaşdırıb.
Sonralar Sovet İttifaqı ilə ABŞ arasında həssas Yaxın Şərq məsələsində qarşıdurma daha da güclənib. SSRİ Kemp-Devid sazişlərini dəstəkləməyib və uzun müddət özünü regionda nizamlanma prosesindən uzaqlaşdırıb. Yalnız yeni Rusiya 1993 və 1995-ci illərdə İsrail və Fələstin Azadlıq Təşkilatı (FAT) arasında Oslo sazişlərinin imzalanmasında iştirak edib ki, bu da BMT Təhlükəsizlik Şurasının 242 saylı qətnaməsi əsasında sülh müqaviləsinin əldə edilməsi prosesinin başlanğıcını qoyub. Habelə 338 saylı qətnamə və Fələstin xalqının öz müqəddəratını təyinetmə hüququnun həyata keçirilməsi, sonra isə Fələstin Azadlıq Təşkilatı tərəfindən İsrailin tanınması, eləcə də İsrailin Fələstin xalqının nümayəndəsi kimi Fələstin Azadlıq Təşkilatını tanıması. Oslo sazişləri iki dövlətin gələcəyinin girovu olaraq İordan çayının qərb sahilində və Qəzza zolağında özünüidarəetmə institutlarını yaradıb. Baxmayaraq ki, onlar bunu açıq şəkildə irəli sürməyiblər. Onlar hələ də həm ərəb, həm də İsrail tərəfindən yeni qan tökülməsinə yol açan bağışlanmaz səhvlər kimi tənqid olunur. Ona görə də bu gün böhranın həlli üçün BMT-dən başqa alternativ platforma yoxdur. Bununla belə, BMT, mövcud stereotiplərin əksinə olaraq, dünya hökuməti deyil, sadəcə, bütün dünyanın gözü qarşısında dövlətlər arasında qarşılıqlı fəaliyyət və onların mövqelərinin əlaqələndirilməsi üçün qlobal forumdur. Nə az, nə çox.
Dövlət katibi Blinken bu yaxınlarda Bayden administrasiyasının münaqişədən sonra Qəzzanın necə idarə olunacağına dair ən əhatəli baxışını ortaya qoyub: “Bura Fələstin rəhbərliyinin rəhbərlik etdiyi idarəetmə və Qəzzanın Fələstin Muxtariyyətinin hakimiyyəti altında İordan çayının qərb sahili ilə birləşdirilməsi daxil edilməlidir”.
Təklif güclüdür, lakin ondan əvvəl Benyamin Netanyahu bildirib ki, “İsrail qeyri-müəyyən müddətə Qəzzanın təhlükəsizliyi üçün məsuliyyəti öz üzərinə götürə bilər”. Vəziyyət çaşqın ola bilər. Burada BMT olmadan iş görmək çətindir.
Gəlin ümumiləşdirək. HƏMAS İsrail üçün birbaşa təhdiddir. Bu bir faktdır. İsrail uzun müddətdir ki, çəkindirmə, hücumun erkən xəbərdarlığı, arxadan müdafiə və qalib cavab vermək qabiliyyətinə çağıran strateji doktrina hazırlayıb. Amma kömək etməyib.
İsrail çoxsaylı düşmənlərinə özünü müdafiə edə biləcəyini göstərmək istəyir. Qeyri-qanuni bir dairə yaranıb: sülhə nail olmaq üçün minlərlə insanı məhv etmək lazımdır, bu edilməsə, terror davam edəcək. İsrail Qəzza zolağında HƏMAS-ın nəzarətini aradan qaldırmaq istəyir. Lakin İsrailin hərəkətləri üçün “qanunilik pəncərəsi” hər gün daralır.
Yenə də əsas məsələ İsrailin bu əməliyyatı məhz necə həyata keçirməsidir. Beynəlxalq humanitar hüquq, yəni silahlı münaqişə qaydaları baxımından.
Y. QACAR
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 20:24
Ərdoğan İlham Əliyevə zəng edib
Dünən, 14:29
İranın 9 nüvə alimi öldürülüb - Siyahı
Dünən, 08:07
Cəlaloğlu: İranın vurulmasının iki səbəbi var
13-06-2025, 22:31
İran İsrailə raket hücumuna başlayıb
13-06-2025, 17:58
90-a yaxın mədəniyyət nümayəndəsi İrandan Azərbaycana gətiriləcək
13-06-2025, 17:43
Rus ordusu Dnepropetrovsk vilayətinə daxil olub
13-06-2025, 17:06
Laçın şəhərinin Baş planı təsdiqlənib
13-06-2025, 16:44
Keçmiş səfir: Çin və Rusiyanın İranın yanında duracağına inanmıram
13-06-2025, 11:24
Azərbaycan İran və İsraili dialoqa çağırır
13-06-2025, 10:40
143 milyon manatlıq mənimsəmə üzrə yenidən məhkəmə olub
13-06-2025, 09:57
İsrailin İrana zərbələri davam edəcək
13-06-2025, 09:27
Tramp İrana hücumdan əvvəlcədən məlumatlı olub
13-06-2025, 08:30
AZAL son hadisələrlə əlaqədar bəzi reysləri ləğv edib - Siyahı
13-06-2025, 07:23
İsrail İranı vurmağa başlayıb
12-06-2025, 17:51
Nə Bayden, nə də Tramp Rusiyanın çökməsini istəmir
12-06-2025, 17:09
Təqaüd və sosial müavinətlər artırılıb - Fərman
12-06-2025, 14:57
“Hörümçək toru” əməliyyatının son məqsədi nə idi?
12-06-2025, 13:07
İranı vurmağa hazırlaşırlar
11-06-2025, 15:00
Nüvə hücumu ola bilər - Xəbərdarlıq
11-06-2025, 14:27
Qəbul imtahanının nəticəsi elan edilib
11-06-2025, 12:12
Dron müharibəsinin dərsləri
11-06-2025, 08:09
NATO Ukrayna ilə bağlı qərar verməyə hazırlaşır
10-06-2025, 16:32
Mollazadə: Paşinyan Qarabağ klanı ilə mübarizəni davam etdirir
10-06-2025, 13:54
Rusiya təhlükəsi artır - Xəbərdarlıq
10-06-2025, 13:07
Cəlaloğlu: “Dini idarələr kəşfiyyatla əməkdaşlıq edib”
10-06-2025, 11:18
İranda it gəzdirmə polemikası: daha bir qadağa qüvvəyə minir
9-06-2025, 22:32
Deputat: “İqtisadiyyatımız üçün görülən işləri yetərli saymıram”
6-06-2025, 10:11
Elmdə yenilik: insanlar 1000 il yaşaya biləcək
5-06-2025, 17:33
İqlim dəyişikliyi münaqişələri artıracaq
5-06-2025, 13:29
Kilsə ilə Paşinyan arasında qarşıdurma böyüyür
5-06-2025, 12:08
Moskva və Bakı “Rus Evi”nə dair hələ də razılığa gəlməyib
5-06-2025, 10:05
Federasiya rəhbərini icra başçısı bıçaqlatdırıb? - Yenilənib
4-06-2025, 11:27
Vaşinqton Qafqaza böyük diplomatik diqqət yetirir
4-06-2025, 11:10
Rusiyaya qarşı daha sərt sanksiya hazırlanıb
4-06-2025, 10:13
Azərbaycan və Ermənistanın dövlət komissiyaları arasında görüş olub
4-06-2025, 08:08
Sabirabaddakı yanğında 4 nəfər həyatını itirib - (Yenilənib)
3-06-2025, 17:32
Məhkəmələrə hakimlər təyin edilib - (Siyahı)
3-06-2025, 17:26
Dünyanın bir hissəsi su altında qalacaq
3-06-2025, 15:18
Müharibə daha təhlükəli fazaya keçib
3-06-2025, 12:29
Xaricdə yaşayan daha 7 nəfər haqqında həbs qərarı çıxarılıb
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
