12:36 / 14-06-2025
Sabah yağış yağacaq
Sülhün bir addımlığında: “2+32” O`Braynın xidmətidir?
Tarix: 15-12-2023 11:44 | Bölmə: Slayd
Sülhün bir addımlığında: “2+32” O`Braynın xidmətidir?

Rusiya prezidenti Vladimir Putin 2023-cü ilin yekunlarına yekun vuraraq bildirib ki, MDB, Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatı (KTMT) və Avrasiya İqtisadi İttifaqından (Aİİ) çıxmaq Ermənistanın maraqlarına uyğun deyil.

Eyni zamanda, o, ümid edir ki, Ermənistan lideri Nikol Paşinyanın “Ermənistanda müəyyən proseslərə” görə ümumi tədbirlərdə iştirakdan yayınması birgə işi davam etdirmək istəməməsi deyil.

Putin həmçinin qeyd edib ki, İrəvanın Qarabağı Azərbaycanın bir hissəsi kimi tanıması barədə Rusiyaya əvvəlcədən məlumat verilməyib.

Yeri gəlmişkən, bir gün əvvəl iki Cənubi Qafqaz Respublikası Qərb dövlətlərinin vasitəçiliyi ilə münasibətlərin qurulmasında mühüm irəliləyiş əldə edə bilib.

Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Nezavisimaya qazeta” yazıb.

Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:

Ermənistan və Azərbaycan hakimiyyəti hərbi əsirləri dəyişdirdi: İrəvan 2 azərbaycanlını, Bakı isə 32 ermənini azad etdi.

Beləliklə, tərəflər bir-birinin suverenliyinə hörmət əsasında sülh əldə etmək üçün tarixi fürsət gördüklərini bəyan etməklə, dekabrın 7-də götürdükləri razılaşmaları tam şəkildə yerinə yetirdilər.

Cümə axşamı İrəvanda başlayan dənizə çıxışı olmayan inkişaf etməkdə olan ölkələrin nazirlərinin görüşü zamanı Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan yaxın gələcəkdə Azərbaycanla sülh müqaviləsinin imzalanmasını real hesab etdiyini bildirib: “Əgər Azərbaycan razılaşdırılmış sazişlərdən və prinsiplərdən əl çəkməsə, o zaman yaxın gələcəkdə Azərbaycanla sülh müqaviləsinin imzalanması çox realdır”.

O əlavə edib ki, Ermənistan əldə olunmuş razılaşmalara sadiqliyini təsdiqləyir.

Bundan əlavə, Ermənistanın xarici işlər naziri Ararat Mirzoyan bildirib ki, İrəvan və Bakı qoşunların Ermənistan-Azərbaycan sərhədindən çıxarılması imkanlarını müzakirə edir.

Diplomat ümid edir ki, bu, qarşılıqlı etimadın yaradılması istiqamətində növbəti addım ola bilər. “Bir neçə dəfə demişik ki, saziş üzrə işlərin böyük hissəsi görülüb və indi görüşmək və mühüm məsələlər üzrə yekun razılığa gəlmək lazımdır”.

Ermənistan sənədin 2023-cü ilin sonuna qədər imzalana biləcəyini istisna etmir. Ermənistan Təhlükəsizlik Şurasının katibi Armen Qriqoryan deyib: “Biz dekabrın sonuna qədər saziş imzalamağa hazırıq və bu alınmasa, tezliklə sülh müqaviləsi imzalanacaq”. Parlamentin xarici əlaqələr üzrə daimi komissiyasının rəhbəri Sarqis Xandanyan da onunla razılaşır.

Hakim “Mülki Müqavilə” fraksiyasından olan deputatın fikrincə, Ermənistanın qaldırdığı bütün fundamental məsələlər sülh sazişində öz yerini taparsa, imzalanma sadəcə texniki formallığa çevriləcək.

Bununla belə, Ermənistanın xüsusi təyinatlı səfiri Edmon Marukyan bildirib ki, Azərbaycanla sülh müqaviləsi hələ imzalanmağa hazır deyil. Onun yekun layihəsi yanvarda respublikaların xarici işlər nazirlərinin ABŞ-da keçiriləcək görüşündə razılaşdırıla bilər.

“Səhv təəssürat yaranıb ki, danışıqlar ABŞ-da, Brüsseldə və ya Moskvada gedirsə, deməli, onlar qarantdır, lakin bu, belə deyil. Zəmanət mexanizmi sənədləşdirilməli, tərəflər arasında mübahisə yaranarsa, orada bütün şərtlər göstərilməlidir”, - deyə Marukyan bildirib.

Eyni zamanda, jurnalistlərin Moskvanın öz ərazisində danışıqların təşkili təklifinə İrəvanın necə münasibət bəsləməsi ilə bağlı sualını cavablandıran Xandanyan deyib ki, Qərb platformalarında danışıqlara üstünlük verilir. Siyasətçi vurğulayıb ki, Brüsseldə son bir neçə raund məhsuldar keçib, ona görə də davamlılığı qorumaq və sıfır nöqtəsinə qayıtmamaq lazımdır. Bununla belə, o, qeyd edib ki, əsas vəzifə hələ də Azərbaycanla sülhə nail olmaqdır, platforma və format seçimi ikinci dərəcəli məsələlərdir.

Avropa Şurasının rəhbəri Şarl Mişel də bu mövqeyi bölüşüb: “Bir neçə gün əvvəl Ermənistan və Azərbaycanın birgə bəyanatı qismən bizim köməyimiz sayəsində mümkün oldu. Amma, fikrimizcə, görüş yeri yox, nəticə önəmlidir, çünki Ermənistanda, Azərbaycanda yaşayan insanlar və bizim üçün sülh, təhlükəsizlik və firavanlıq hər şeydən önəmlidir”.

Buna baxmayaraq, NG-nin açıqlama aldığı ekspertlər hesab edirlər ki, 2020-ci illə müqayisədə Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin həlli üçün Moskva platformasının aktuallığı azalıb.

“Əvvəla, Rusiyanın Ermənistana təsiri xeyli azalıb. İrəvan faktiki olaraq KTMT-də iştirakını dayandırıb, Qarabağdakı sülhməramlıların effektivliyini şübhə altına alıb və Qərb tərəfdaşları ilə əməkdaşlığı intensivləşdirib”, - deyə MDB Ölkələri İnstitutunun Avrasiya İnteqrasiyası və İnkişafı Departamentinin rəhbəri Vladimir Yevseyev bildirib.

“Eyni zamanda, Moskvanın təsiri azaldı, amma yox olmadı”, - deyə Yevseyev vurğulayır, buna görə də onun xidmətlərindən tamamilə imtina etməyəcəklər. Məsələn, 2022-ci ilin sonunda Rusiya ilə Ermənistan arasında ticarət dövriyyəsi Rusiya və İran arasında olduğundan daha çox olub: müvafiq olaraq 5 milyard və 4,6 milyard dollar.

“2020-ci ildən etibarən Moskva danışıqlar platformasının Vaşinqton və Brüssel timsalında rəqibləri var. Bundan əlavə, Ermənistan və Azərbaycan nümayəndələri heç bir vasitəçi olmadan sərhəddə görüşürlər. Amma əsas problem formatda deyil, tərəflərin mövqelərini yaxınlaşdırmağın hələ mümkün olmamasıdır”, - deyə Qafqaz İnstitutunun rəhbəri Aleksandr İskandaryan izah edib.

Ekspert hesab edir ki, əsirlərin dəyişdirilməsi uzun müddət ərzində Ermənistan və Azərbaycanın bir-birinə qarşı ilk addımıdır. Azərbaycan hakimiyyəti məhbusların dəyişdirilməsi qərarının heç bir vasitəçi olmadan əldə edildiyini iddia etsə də, politoloq və Karlova Universitetinin doktorantı Bəhruz Səmədov bunun əksini düşünür. “Birgə bəyanat ərəfəsində ABŞ dövlət katibinin Avropa və Avrasiya məsələləri üzrə köməkçisi Ceyms O’Brayn Bakıya uçdu... Görünür, o, Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevi məhbusları azad etməyə razı sala bildi.

Xatırladım ki, Azərbaycan hakimiyyəti bu şəxsləri 9 noyabr 2020-ci ildə üçtərəfli bəyanat imzaladıqdan sonra ələ keçirdiklərinə görə, yaxın vaxtlara qədər azad etməkdən imtina edirdi. Necə olursa-olsun, bu, müsbət addımdır”, - Səmədov bildirib.

Ümumiyyətlə, onun fikrincə, sülh müqaviləsi 2024-cü ilin əvvəlində imzalana bilər.

Y. QACAR




Bölməyə aid digər xəbərlər