16:47 / 15-06-2025
Hidayət Heydərov ilk görüşdə məğlub olub
13:19 / 15-06-2025
Sabah leysan yağacaq, güclü külək əsəcək
13:10 / 15-06-2025
Şıx çimərliyində iki nəfər boğulub - Video
12:59 / 15-06-2025
Prezident yeni səfirlərin etimadnamələrini qəbul edib - Fotolar
10:00 / 15-06-2025
Mehriban Əliyeva Mlli Qurtuluş Günü ilə bağlı fotolar paylaşıb
09:14 / 15-06-2025
Vəhdət Partiyasının sədri dəyişib - Fotolar
08:50 / 15-06-2025
İranın zərbəsindən sonra İsraildə tədqiqat mərkəzi yanıb
00:49 / 15-06-2025
İlham Əliyev Milli Qurtuluş Günü münasibətilə paylaşım edib - Foto
00:16 / 15-06-2025
İranda daha bir general həlak olub
00:07 / 15-06-2025
Bu gün Milli Qurtuluş Günüdür
20:24 / 14-06-2025
Ərdoğan İlham Əliyevə zəng edib
19:00 / 14-06-2025
AZAL uçuşların sayını artırır
18:57 / 14-06-2025
İlham Əliyev krala məktub göndərib
18:19 / 14-06-2025
İranın 20-dən çox komandanı zərərsizləşdririlib
18:07 / 14-06-2025
Lənkəranda yeniyetmə dənizdə boğulub
17:50 / 14-06-2025
Bakı Ağır Cinayətlər Məhkəməsinə yeni hakim ezam olunub
16:01 / 14-06-2025
Ceyhun Bayramov Hakan Fidanla telefonda danışıb
15:09 / 14-06-2025
Azərbaycan və İran XİN başçıları telefonda müzakirə aparıblar
14:29 / 14-06-2025
İranın 9 nüvə alimi öldürülüb - Siyahı
13:32 / 14-06-2025
Hikmət Hacıyev: "Azərbaycan Avropa İttifaqı və Çin arasında vacib birləşdirici tərəfdir"
12:36 / 14-06-2025
Sabah yağış yağacaq
11:49 / 14-06-2025
İranın Baş Qərargah rəisinin iki müavini həlak olub
08:51 / 14-06-2025
Əcnəbilər İrandan Azərbaycana keçərək təxliyə olunur - Fotolar
08:07 / 14-06-2025
Cəlaloğlu: İranın vurulmasının iki səbəbi var
07:38 / 14-06-2025
Bu gün orta məktəblərdə “Son zəng” çalınacaq
23:40 / 13-06-2025
Putin Pezeşkian və Netanyahu ilə telefon danışıqları aparıb
22:31 / 13-06-2025
İran İsrailə raket hücumuna başlayıb
21:20 / 13-06-2025
Şəmkirdə iki nəfər kanalda batıb
19:03 / 13-06-2025
Müğənninin itkin düşən qardaşı oğlu tapılıb
13:40 / 11-06-2025
Professor: Zəngəzur və Dərələyəzin Ermənistana verilməsinin hüquqi qüvvəsi yoxdur
18:45 / 10-06-2025
Ölkəmizdə 3 gün iş olmayacaq
08:07 / 14-06-2025
Cəlaloğlu: İranın vurulmasının iki səbəbi var
14:57 / 12-06-2025
“Hörümçək toru” əməliyyatının son məqsədi nə idi?
07:27 / 12-06-2025
Üç min avtomobilin olduğu yük gəmisi bir həftədir yanır
07:17 / 12-06-2025
Ağ ev Yaxın Şərqdən diplomatları və hərbçi ailələrini çıxarır
07:23 / 13-06-2025
İsrail İranı vurmağa başlayıb
21:06 / 11-06-2025
Acun Ilıcalı istefa verib
17:06 / 13-06-2025
Laçın şəhərinin Baş planı təsdiqlənib
22:53 / 11-06-2025
"Qarabağ" Marko Veşoviçlə yollarını ayırıb
21:38 / 12-06-2025
Erməniəsilli şəxslərin məhkəməsi davam edir - Yenilənib
15:00 / 11-06-2025
Nüvə hücumu ola bilər - Xəbərdarlıq
Özbəkistan proporsional seçki sisteminə keçir, bir “əmma” ilə
Tarix: 21-12-2023 16:23 | Bölmə: Slayd
Şavkat Mirziyoyev
Özbəkistan 2024-cü ildə yeni qarışıq sistemlə keçiriləcək və konstitusiya islahatlarının siyasi mərhələsini başa vuracaq növbəti parlament seçkilərinə hazırlaşır. Bir gün əvvəl Özbəkistan prezidenti Şavkat Mirziyoyev majoritar seçki sistemindən majoritar-proporsional seçki sisteminə keçidi nəzərdə tutan konstitusiya qanununu imzalayıb. Yeniliyin siyasi partiyaların rolunu artıracağına inanırlar. Respublika mövcud olanlarla rəqabət apara bilən yeni siyasi qüvvələrin meydana çıxmasını gözləyir.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Nezavisimaya qazeta” (NG) yazıb.
Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:
Özbəkistanda 2023-cü ildə yenilənmiş Konstitusiya qəbul edilib və növbədənkənar prezident seçkiləri keçirilib. Növbəti addım parlament seçkiləri olmalıdır. Siyasi partiyaların rolunu artırmaq üçün prezident Mirziyoyev ilin əvvəlində parlamenti formalaşdırarkən qarışıq seçki sisteminə keçməyi təklif etmişdi.
Özbəkistan parlamentindəki yerlərin majoritar və proporsionallar arasında bölüşdürülmə qaydası 50-nin 50-yə təşkil edəcək. Yəni majoritar seçki sistemi üzrə birmandatlı seçki dairələrində 75 deputat, proporsional seçki sistemi ilə siyasi partiyalara verilən səslər əsasında isə eyni sayda deputat seçiləcək.
Həmçinin, siyasi partiyalardan deputatlığa namizədlər irəli sürülərkən qadınların minimum sayının ümumi namizədlərin 30-dan 40 faizinə çatdırılması ilə bağlı qanunvericiliyə dəyişikliklər edilir.
Xatırladaq ki, Özbəkistanda 5 siyasi partiya qeydiyyatdan keçib, onların hamısı indiki parlamentdə təmsil olunur. Amma Özbəkistan cəmiyyətində və dünyada parlament faktiki olaraq birpartiyalı parlament kimi qəbul edilir. Ən çox yer - 52 yerlə hakimiyyətdə olan Özbəkistan Liberal Demokrat Partiyasına (UzLDP) məxsusdur, onu Şavkat Mirziyoyev baş nazir olarkən yaradıb və sonradan prezidentliyə namizədliyi irəli sürülüb. Özbəkistanın “Milli Tiklanış” Demokratik Partiyası, Özbəkistan Xalq Demokratik Partiyası, “Adolat” Sosial Demokrat Partiyası və Özbəkistanın Ekoloji Partiyası özlərini “konstruktiv müxalifət” adlandırır. Özbəkistanın xaricdə fəaliyyət göstərən siyasi partiyalarının respublika ərazisində fəaliyyəti qadağandır.
Parlament seçkiləri vaxtında, yəni 2024-cü ilin dekabrında keçirilsə, yeni partiyaların meydana çıxma şansı var. Qanuna görə, yeni siyasi qüvvələr kampaniya elan etməzdən altı ay əvvəl qeydiyyatdan keçməlidir. Əks halda, birpartiyalı parlament 2030-cu ilə qədər qalacaq. Üstəlik, özünü irəli sürən namizədlərin seçkilərdə iştirakına icazə verilmir. Amma onlar proporsionalistlərə real rəqabət yarada, maraqlı verilişlər təklif edə və ümumiyyətlə, zəif siyasi sistemin ucbatından yaranmış boşluğu doldura bilərdilər. Ona görə də eyni 5 partiya müxtəlif formatlarda da olsa, hər iki yerdə mübarizə aparacağından qarışıq seçki sisteminə keçid müəyyən məna kəsb edir. Qonşu Qazaxıstan və Qırğızıstanda müstəqil deputatlar parlamentdə aparıcı rol oynamasalar da, müxtəliflik gətirirlər. Özbəkistanda özünü irəli sürən namizədlərin siyasi təcrübəsi də var - 1990-cı illərdə partiyasız, müstəqil namizədlər deputatlığa namizəd ola bilərdilər.
Postsovet Araşdırmaları Mərkəzinin baş elmi işçisi Stanislav Pritçinin fikrincə, Özbəkistanda yeni siyasi partiyaların yaranmasını çətin ki, gözləmək olar. “Özbəkistanda yeni partiyaların yaranması prosesi kifayət qədər əmək tələb edir. Parlament deputatlarının seçkilərində dəyişiklik ölkədə partiya quruculuğunun liberallaşdırılması prinsiplərinə təsir göstərmir. Yəni bunlar fərqli proseslərdir. Amma bu, şübhəsiz ki, siyasi həyatın canlanmasına əlavə edəcək - partiya siyahıları üzrə səsvermə şəxsi xarakter daşıyır və birmandatlı mandatların yaranması seçicilərlə deputatlar arasında münasibətləri başqa cür qurmağa imkan verir.
Bu, əhali ilə regional ehtiyaclara yönəlmiş deputatlar arasında daha sıx qarşılıqlı əlaqədir. Postsovet məkanının təcrübəsinə əsaslansaq, bu, hər zaman konkret regionun əhalisi ilə parlament arasında daha sıx əlaqələr yaradır. Yəni konkret bölgədən seçilən deputat, təbii ki, parlament səviyyəsində seçiciləri qarşısında şəxsi öhdəlikləri olduğu üçün öz bölgəsinin maraqlarını təbliğ etməyə, məsələ və problemlərini həll etməyə məcbur olacaq. Bu baxımdan, bu, Özbəkistanın siyasi həyatında ciddi yenilik olacaq və deputat korpusu səviyyəsində seçki prosesinə müəyyən şəxsi aspekt daxil edəcək”, - deyə Stanislav Pritçin NG-yə bildirib.
Bununla belə, Özbəkistanda son vaxtlar bir neçə dəfə yeni siyasi partiyaların qeydiyyata alınması cəhdləri olub, lakin təşəbbüskarlar lazımi sayda imza toplaya bilməyiblər. Qanun respublikanın səkkiz ərazi subyektində, o cümlədən Qaraqalpaqıstan və Daşkənddə yaşayan vətəndaşların ən azı 20 min imzasını tələb edir.
Ədliyyə Nazirliyinin məlumatına görə, 36 milyonluq ölkə əhalisi üçün bu o qədər də çox deyil. Ədliyyə naziri Əkbər Taşkulov Daşkənddə keçirdiyi mətbuat konfransında deyib: “Bu, 1 fazidən azdır. Hər 5 və ya 10 min adam öz partiyasını açsa, onların sayı neçə olacaq? Seçki zamanı normaya belə çatmayacaqlar. Ona görə də belə bir maneə var. Partiya əhalinin əksəriyyətinin maraqlarını və onların siyasi və hüquqi baxışlarını təmsil edən təşkilatdır, ona görə də “bütün dünyada imzaların sayına məhdudiyyətlər var”.
Bir sıra ekspertlərin fikrincə, məmurlar yeni partiyalar yaratmaq cəhdlərindən ehtiyatlanırlar, çünki onların fikrincə, müxalifət yönümlü olacaq. Özbəkistanda müxalifət isə birinci prezident İslam Kərimovun dövründə sabitliyin pozulması və ölkənin milli təhlükəsizliyinə təhdid faktoru kimi qəbul edilib. Lakin 2016-cı ildə Şavkat Mirziyoyevin hakimiyyətə gəlməsi ilə liberal və demokratik yönümlü islahatlara başlansa da, onun tabeliyində olanların əksəriyyətində müxalifətin yaranması qorxusu qalmaqdadır. Buna baxmayaraq, yeni partiyaların yaranması məsələsi yaxın gələcəyin işidir.
Y. QACAR
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 21-12-2023 16:23 | Bölmə: Slayd
Şavkat Mirziyoyev
Özbəkistan 2024-cü ildə yeni qarışıq sistemlə keçiriləcək və konstitusiya islahatlarının siyasi mərhələsini başa vuracaq növbəti parlament seçkilərinə hazırlaşır. Bir gün əvvəl Özbəkistan prezidenti Şavkat Mirziyoyev majoritar seçki sistemindən majoritar-proporsional seçki sisteminə keçidi nəzərdə tutan konstitusiya qanununu imzalayıb. Yeniliyin siyasi partiyaların rolunu artıracağına inanırlar. Respublika mövcud olanlarla rəqabət apara bilən yeni siyasi qüvvələrin meydana çıxmasını gözləyir.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Nezavisimaya qazeta” (NG) yazıb.
Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:
Özbəkistanda 2023-cü ildə yenilənmiş Konstitusiya qəbul edilib və növbədənkənar prezident seçkiləri keçirilib. Növbəti addım parlament seçkiləri olmalıdır. Siyasi partiyaların rolunu artırmaq üçün prezident Mirziyoyev ilin əvvəlində parlamenti formalaşdırarkən qarışıq seçki sisteminə keçməyi təklif etmişdi.
Özbəkistan parlamentindəki yerlərin majoritar və proporsionallar arasında bölüşdürülmə qaydası 50-nin 50-yə təşkil edəcək. Yəni majoritar seçki sistemi üzrə birmandatlı seçki dairələrində 75 deputat, proporsional seçki sistemi ilə siyasi partiyalara verilən səslər əsasında isə eyni sayda deputat seçiləcək.
Həmçinin, siyasi partiyalardan deputatlığa namizədlər irəli sürülərkən qadınların minimum sayının ümumi namizədlərin 30-dan 40 faizinə çatdırılması ilə bağlı qanunvericiliyə dəyişikliklər edilir.
Xatırladaq ki, Özbəkistanda 5 siyasi partiya qeydiyyatdan keçib, onların hamısı indiki parlamentdə təmsil olunur. Amma Özbəkistan cəmiyyətində və dünyada parlament faktiki olaraq birpartiyalı parlament kimi qəbul edilir. Ən çox yer - 52 yerlə hakimiyyətdə olan Özbəkistan Liberal Demokrat Partiyasına (UzLDP) məxsusdur, onu Şavkat Mirziyoyev baş nazir olarkən yaradıb və sonradan prezidentliyə namizədliyi irəli sürülüb. Özbəkistanın “Milli Tiklanış” Demokratik Partiyası, Özbəkistan Xalq Demokratik Partiyası, “Adolat” Sosial Demokrat Partiyası və Özbəkistanın Ekoloji Partiyası özlərini “konstruktiv müxalifət” adlandırır. Özbəkistanın xaricdə fəaliyyət göstərən siyasi partiyalarının respublika ərazisində fəaliyyəti qadağandır.
Parlament seçkiləri vaxtında, yəni 2024-cü ilin dekabrında keçirilsə, yeni partiyaların meydana çıxma şansı var. Qanuna görə, yeni siyasi qüvvələr kampaniya elan etməzdən altı ay əvvəl qeydiyyatdan keçməlidir. Əks halda, birpartiyalı parlament 2030-cu ilə qədər qalacaq. Üstəlik, özünü irəli sürən namizədlərin seçkilərdə iştirakına icazə verilmir. Amma onlar proporsionalistlərə real rəqabət yarada, maraqlı verilişlər təklif edə və ümumiyyətlə, zəif siyasi sistemin ucbatından yaranmış boşluğu doldura bilərdilər. Ona görə də eyni 5 partiya müxtəlif formatlarda da olsa, hər iki yerdə mübarizə aparacağından qarışıq seçki sisteminə keçid müəyyən məna kəsb edir. Qonşu Qazaxıstan və Qırğızıstanda müstəqil deputatlar parlamentdə aparıcı rol oynamasalar da, müxtəliflik gətirirlər. Özbəkistanda özünü irəli sürən namizədlərin siyasi təcrübəsi də var - 1990-cı illərdə partiyasız, müstəqil namizədlər deputatlığa namizəd ola bilərdilər.
Postsovet Araşdırmaları Mərkəzinin baş elmi işçisi Stanislav Pritçinin fikrincə, Özbəkistanda yeni siyasi partiyaların yaranmasını çətin ki, gözləmək olar. “Özbəkistanda yeni partiyaların yaranması prosesi kifayət qədər əmək tələb edir. Parlament deputatlarının seçkilərində dəyişiklik ölkədə partiya quruculuğunun liberallaşdırılması prinsiplərinə təsir göstərmir. Yəni bunlar fərqli proseslərdir. Amma bu, şübhəsiz ki, siyasi həyatın canlanmasına əlavə edəcək - partiya siyahıları üzrə səsvermə şəxsi xarakter daşıyır və birmandatlı mandatların yaranması seçicilərlə deputatlar arasında münasibətləri başqa cür qurmağa imkan verir.
Bu, əhali ilə regional ehtiyaclara yönəlmiş deputatlar arasında daha sıx qarşılıqlı əlaqədir. Postsovet məkanının təcrübəsinə əsaslansaq, bu, hər zaman konkret regionun əhalisi ilə parlament arasında daha sıx əlaqələr yaradır. Yəni konkret bölgədən seçilən deputat, təbii ki, parlament səviyyəsində seçiciləri qarşısında şəxsi öhdəlikləri olduğu üçün öz bölgəsinin maraqlarını təbliğ etməyə, məsələ və problemlərini həll etməyə məcbur olacaq. Bu baxımdan, bu, Özbəkistanın siyasi həyatında ciddi yenilik olacaq və deputat korpusu səviyyəsində seçki prosesinə müəyyən şəxsi aspekt daxil edəcək”, - deyə Stanislav Pritçin NG-yə bildirib.
Bununla belə, Özbəkistanda son vaxtlar bir neçə dəfə yeni siyasi partiyaların qeydiyyata alınması cəhdləri olub, lakin təşəbbüskarlar lazımi sayda imza toplaya bilməyiblər. Qanun respublikanın səkkiz ərazi subyektində, o cümlədən Qaraqalpaqıstan və Daşkənddə yaşayan vətəndaşların ən azı 20 min imzasını tələb edir.
Ədliyyə Nazirliyinin məlumatına görə, 36 milyonluq ölkə əhalisi üçün bu o qədər də çox deyil. Ədliyyə naziri Əkbər Taşkulov Daşkənddə keçirdiyi mətbuat konfransında deyib: “Bu, 1 fazidən azdır. Hər 5 və ya 10 min adam öz partiyasını açsa, onların sayı neçə olacaq? Seçki zamanı normaya belə çatmayacaqlar. Ona görə də belə bir maneə var. Partiya əhalinin əksəriyyətinin maraqlarını və onların siyasi və hüquqi baxışlarını təmsil edən təşkilatdır, ona görə də “bütün dünyada imzaların sayına məhdudiyyətlər var”.
Bir sıra ekspertlərin fikrincə, məmurlar yeni partiyalar yaratmaq cəhdlərindən ehtiyatlanırlar, çünki onların fikrincə, müxalifət yönümlü olacaq. Özbəkistanda müxalifət isə birinci prezident İslam Kərimovun dövründə sabitliyin pozulması və ölkənin milli təhlükəsizliyinə təhdid faktoru kimi qəbul edilib. Lakin 2016-cı ildə Şavkat Mirziyoyevin hakimiyyətə gəlməsi ilə liberal və demokratik yönümlü islahatlara başlansa da, onun tabeliyində olanların əksəriyyətində müxalifətin yaranması qorxusu qalmaqdadır. Buna baxmayaraq, yeni partiyaların yaranması məsələsi yaxın gələcəyin işidir.
Y. QACAR
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 13:19
Sabah leysan yağacaq, güclü külək əsəcək
Dünən, 20:24
Ərdoğan İlham Əliyevə zəng edib
Dünən, 14:29
İranın 9 nüvə alimi öldürülüb - Siyahı
Dünən, 08:07
Cəlaloğlu: İranın vurulmasının iki səbəbi var
13-06-2025, 22:31
İran İsrailə raket hücumuna başlayıb
13-06-2025, 17:43
Rus ordusu Dnepropetrovsk vilayətinə daxil olub
13-06-2025, 16:44
Keçmiş səfir: Çin və Rusiyanın İranın yanında duracağına inanmıram
13-06-2025, 11:24
Azərbaycan İran və İsraili dialoqa çağırır
13-06-2025, 10:40
143 milyon manatlıq mənimsəmə üzrə yenidən məhkəmə olub
13-06-2025, 09:57
İsrailin İrana zərbələri davam edəcək
13-06-2025, 09:27
Tramp İrana hücumdan əvvəlcədən məlumatlı olub
13-06-2025, 08:30
AZAL son hadisələrlə əlaqədar bəzi reysləri ləğv edib - Siyahı
13-06-2025, 07:23
İsrail İranı vurmağa başlayıb
12-06-2025, 17:51
Nə Bayden, nə də Tramp Rusiyanın çökməsini istəmir
12-06-2025, 17:09
Təqaüd və sosial müavinətlər artırılıb - Fərman
12-06-2025, 14:57
“Hörümçək toru” əməliyyatının son məqsədi nə idi?
12-06-2025, 13:07
İranı vurmağa hazırlaşırlar
11-06-2025, 15:00
Nüvə hücumu ola bilər - Xəbərdarlıq
11-06-2025, 14:27
Qəbul imtahanının nəticəsi elan edilib
11-06-2025, 12:12
Dron müharibəsinin dərsləri
11-06-2025, 08:09
NATO Ukrayna ilə bağlı qərar verməyə hazırlaşır
10-06-2025, 16:32
Mollazadə: Paşinyan Qarabağ klanı ilə mübarizəni davam etdirir
10-06-2025, 13:54
Rusiya təhlükəsi artır - Xəbərdarlıq
10-06-2025, 13:07
Cəlaloğlu: “Dini idarələr kəşfiyyatla əməkdaşlıq edib”
10-06-2025, 11:18
İranda it gəzdirmə polemikası: daha bir qadağa qüvvəyə minir
9-06-2025, 22:32
Deputat: “İqtisadiyyatımız üçün görülən işləri yetərli saymıram”
6-06-2025, 10:11
Elmdə yenilik: insanlar 1000 il yaşaya biləcək
5-06-2025, 17:33
İqlim dəyişikliyi münaqişələri artıracaq
5-06-2025, 13:29
Kilsə ilə Paşinyan arasında qarşıdurma böyüyür
5-06-2025, 12:08
Moskva və Bakı “Rus Evi”nə dair hələ də razılığa gəlməyib
5-06-2025, 10:05
Federasiya rəhbərini icra başçısı bıçaqlatdırıb? - Yenilənib
4-06-2025, 11:27
Vaşinqton Qafqaza böyük diplomatik diqqət yetirir
4-06-2025, 11:10
Rusiyaya qarşı daha sərt sanksiya hazırlanıb
4-06-2025, 10:13
Azərbaycan və Ermənistanın dövlət komissiyaları arasında görüş olub
4-06-2025, 08:08
Sabirabaddakı yanğında 4 nəfər həyatını itirib - (Yenilənib)
3-06-2025, 17:32
Məhkəmələrə hakimlər təyin edilib - (Siyahı)
3-06-2025, 17:26
Dünyanın bir hissəsi su altında qalacaq
3-06-2025, 15:18
Müharibə daha təhlükəli fazaya keçib
3-06-2025, 12:29
Xaricdə yaşayan daha 7 nəfər haqqında həbs qərarı çıxarılıb
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
