“O gündən ona “Şəkərqara müəllim” dedik” - Süleyman Rüstəmin xatirələri

Xəbər lenti

16:47 / 15-06-2025

Hidayət Heydərov ilk görüşdə məğlub olub

13:19 / 15-06-2025

Sabah leysan yağacaq, güclü külək əsəcək

13:10 / 15-06-2025

Şıx çimərliyində iki nəfər boğulub - Video

12:59 / 15-06-2025

Prezident yeni səfirlərin etimadnamələrini qəbul edib - Fotolar

10:00 / 15-06-2025

Mehriban Əliyeva Mlli Qurtuluş Günü ilə bağlı fotolar paylaşıb

09:14 / 15-06-2025

Vəhdət Partiyasının sədri dəyişib - Fotolar

08:50 / 15-06-2025

İranın zərbəsindən sonra İsraildə tədqiqat mərkəzi yanıb

00:49 / 15-06-2025

İlham Əliyev Milli Qurtuluş Günü münasibətilə paylaşım edib - Foto

00:16 / 15-06-2025

İranda daha bir general həlak olub

00:07 / 15-06-2025

Bu gün Milli Qurtuluş Günüdür

20:24 / 14-06-2025

Ərdoğan İlham Əliyevə zəng edib

19:00 / 14-06-2025

AZAL uçuşların sayını artırır

18:57 / 14-06-2025

İlham Əliyev krala məktub göndərib

18:19 / 14-06-2025

İranın 20-dən çox komandanı zərərsizləşdririlib

18:07 / 14-06-2025

Lənkəranda yeniyetmə dənizdə boğulub

17:50 / 14-06-2025

Bakı Ağır Cinayətlər Məhkəməsinə yeni hakim ezam olunub

16:01 / 14-06-2025

Ceyhun Bayramov Hakan Fidanla telefonda danışıb

15:09 / 14-06-2025

Azərbaycan və İran XİN başçıları telefonda müzakirə aparıblar

14:29 / 14-06-2025

İranın 9 nüvə alimi öldürülüb - Siyahı

13:32 / 14-06-2025

Hikmət Hacıyev: "Azərbaycan Avropa İttifaqı və Çin arasında vacib birləşdirici tərəfdir"

12:36 / 14-06-2025

Sabah yağış yağacaq

11:49 / 14-06-2025

İranın Baş Qərargah rəisinin iki müavini həlak olub

08:51 / 14-06-2025

Əcnəbilər İrandan Azərbaycana keçərək təxliyə olunur - Fotolar

08:07 / 14-06-2025

Cəlaloğlu: İranın vurulmasının iki səbəbi var

07:38 / 14-06-2025

Bu gün orta məktəblərdə “Son zəng” çalınacaq

07:29 / 14-06-2025

İran və İsrail qarşılıqlı zərbə endirməyə davam edirlər - Çoxsaylı yaralı var

23:40 / 13-06-2025

Putin Pezeşkian və Netanyahu ilə telefon danışıqları aparıb

22:31 / 13-06-2025

İran İsrailə raket hücumuna başlayıb

21:20 / 13-06-2025

Şəmkirdə iki nəfər kanalda batıb

19:03 / 13-06-2025

Müğənninin itkin düşən qardaşı oğlu tapılıb

Xəbər lentinin davamı

Ən çox oxunanlar

13:40 / 11-06-2025

Professor: Zəngəzur və Dərələyəzin Ermənistana verilməsinin hüquqi qüvvəsi yoxdur

18:45 / 10-06-2025

Ölkəmizdə 3 gün iş olmayacaq

08:07 / 14-06-2025

Cəlaloğlu: İranın vurulmasının iki səbəbi var

14:57 / 12-06-2025

“Hörümçək toru” əməliyyatının son məqsədi nə idi?

07:27 / 12-06-2025

Üç min avtomobilin olduğu yük gəmisi bir həftədir yanır

07:17 / 12-06-2025

Ağ ev Yaxın Şərqdən diplomatları və hərbçi ailələrini çıxarır

07:23 / 13-06-2025

İsrail İranı vurmağa başlayıb

21:06 / 11-06-2025

Acun Ilıcalı istefa verib

17:06 / 13-06-2025

Laçın şəhərinin Baş planı təsdiqlənib

22:53 / 11-06-2025

"Qarabağ" Marko Veşoviçlə yollarını ayırıb

21:38 / 12-06-2025

Erməniəsilli şəxslərin məhkəməsi davam edir - Yenilənib

15:00 / 11-06-2025

Nüvə hücumu ola bilər - Xəbərdarlıq

“O gündən ona “Şəkərqara müəllim” dedik” - Süleyman Rüstəmin xatirələri
Tarix: 27-12-2023 12:22 | Bölmə: Slayd

Şirift ölçüsü:

Reyting.az vaxtaşırı mərhum Xalq şairi Süleyman Rüstəmin xatirələrini paylaşır. Bu yaddaş boxçasından daha bir sovqat Süleyman Sani Axundov haqqında olsa da, o dövrü digər ziyalılarından da bəhs edir.

S. Rüstəm xatirələrində yazır:

Uşaqlıq çağlarım Quba meydanının yuxarısındakı Spasskaya küçəsində keçmişdir. Quba meydanının yerində indi bağ salınmışdır, küçəmizin aşağı hissəsində Dövlət Dram teatrının binası yüksəlir. Küçəmiz isə hal-hazırda Qasım İsmayılov adınadır. Yaşadığımız rayonun keçmişi, əhalisi indi də yadımdadır. Məhəlləmizdə yaşayanların çoxu yoxsullardı. Onlar müxtəlif peşə sahibi kustarlar və fəhlələrdi. Əlbəttə, məhəlləmizdə tək-tük varlı, dələduz, hətta qoçu da vardı. Onların üzündən bir çox ailənin günü qara keçirdi.

Küçəmizin yuxarısında (şimal tərəfdə) bir məktəb, ondan bir qədər yuxarıda milis idarəsı yerləşirdi. Məşhur inqilabçılardan Əli Bayramov və Ceyran xanım Bayramova bizim küçədə yarım mərtəbə evimizlə üzbəüz Məşədi Hüseynqulunun mülkünün birinci mərtəbəsində olurdu.

Evimizdən bir az aşağıda (cənub tərəfdə) "Dar dalanın" düşəcəyində bir binanın ikinci mərtəbəsindəki çox kiçik, darısqal bir otaqda 26 Baki Komissarından biri, müəllimimiz Mir Həsən Vəzirov yaşayırdı. Bu insanlar haqqında əlbəttə, böyük kitab yazmaq olar. Mən hazırda yazdığım "Xatirələr dəftərim"də bunları doğru, real qələmə almağa çalışıram.

Məhəlləmizdəki məktəbin adı "4-cü rus-tatar məktəbi" idi. Çar dövründə azərbaycanlıları ya tatar, ya da müsəlman adlandırırdılar. Lakin yalnız bizim məhəllənin sakinləri yox, bütün şəhər bu məktəbə "Süleyman Sani" məktəbi deyirdi. Çünki bu məktəbin müdiri və müəllimlərindən biri, özünü əsərlərilə xalqa sevdirmiş Süleyman Sani idi. Bu yaxınlarda arxivimi yoxlarkən həmin məktəbi bitirdiyim haqdakı kamal attestatını tapıb çox sevindim. Orada Süleyman Saninin, Mir Həsən Vəzirovun, Rəsul bəy Tahirovun, Ağabəy İsrafilbəylinin imzalarını gördükdə uşaqlıq illəri yenidən gözlərim önündə canlandı. Mənə elə gəldi ki, sinifdə oturub həmin əziz müəllimlərimin dərsini dinləyirəm.

Bəli, yeddi yaşında ikən atam məni həmin məktəbə gətirib oradakı katibə təhvil verdi. Özü isə dəmirçixanasına getdi. Ailəmiz o vaxt Ləhic bağlarında istirahətdə idi. (Ləhic bağları Maştağa ilə Kürdəxanı arasındadır). Məktəb haqqında bütün lazımi məlumatı dəftərə qeyd etdilər, müəllimlər otağında tək qaldığımdan içimi çəkib ağlamağa başladım. Bu zaman başımı bir əl sığalladı. Könlümü alıb şəxsən özü məni sinfə apardı. Hər tənəffüs vaxtı isə o, məni məktəbdə yaşayan Zakariya müəllimin otağına gətirib sonra yenə sinfə aparırdı. Bu munis insan mənim gələcək müəllimini Süleyman Sani idi. Zakariya bəyin qızları isə mənim başımı şirin dillə və konfetlə qarışdırırdılar.

Məktəbdə bəzi müəllimlərdən yaman qorxardıq. Xüsusilə, şəriət müəllimindən. Şəriət müəllimimiz ruhani idi. Dərs zamanı həmişə ağzı işdə olardı. O ləbləbi kişmiş yeyərdi. Şəriət müəlliminin dərsindən bir şey başa düşmədiyimizdən sinifdə səs-küy salardıq. Buna görə də şəriət müəllimi cəza olaraq bizi bir neçə saatlığa odun anbarına salıb qapısını kilidlərdi. (Odun anbarından başqa bir müəllimimiz də istifadə edərdi. Bu barədə bir az sonra).

Belə hallarda müəllimimiz Mir Həsən Vəzirov harayımıza çatardı. Anbar qapısını açdırıb bizi həbsdən azad edərdi. Hətta bəzən o, bizi öz evinə aparıb, quran ayələrini oxuyar və mənasını başa salardı. Beləliklə, gözlərimizdən qara cəhalət pərdəsini götürməyə səy edərdi. Ümumiyyətlə, o vaxt bəzi müəllimlər dərslərdən zəif uşaqları öz evlərində təmənnasız imtahanlara hazırlardı. Mir Həsən müəllimin dərslərinə həmişə hazır gələrdik.

Yadımdadır, biz Novruz bayramlarında ona şəkərburadan, paxlavadan bayram payı aparardıq. İlk dəfə ona pay aparanda bir qəribə hadisə baş verdi. Biz kiçik ipək yaylıqdakı hədiyyəni, mizin üstünə qoyanda Mir Həsən müəllim təəccübləndi. Əsəbi halda bu nədir gətirmisiniz?! Mən dilim topuq çala-çala:

- Şəkərburadır, müəllim, - dedim. O: "Necə, necə, şəkərqara?!" - deyə sual etdi. Dəsmalı açdıq. Müəllim: "Nahaq gətirmisiniz",- deyə etiraz etdi. Biz çox dil tökdükdən sonra o bayram payını qəbul etdi.

Maraqlı burasıdır ki, o gündən başlayaraq aramızda Mir Həsən Vəzirovun adı "Şəkərqara müəllim" oldu. Biz Süleyman Saninin, Vəzirovun, İsrafil bəyin dərslərində çox sakit oturardıq. Süleyman Sanini bir yazıçı kimi də çox sevirdik. Onun "Qaraca qız" povestini, "Qorxulu nağılları"nı dönə-dönə, maraqla, həyəcanla oxuyardıq. Bu kitablar gecələr yataqda da əlimizdən düşməzdi. Bu əsərlərdə böyük məhəbbətlə, səmimiyyətlə qələmə alınmış surətlərin taleyinə ürəkdən acıyardıq, hətta ağlardıq da. Süleyman Saninin xasiyyətindəki səmimiliyi, dərin sadəliyi, mehribanlığı əsərlərindəki müsbət obrazlarda özünü göstərməkdədir.

Süleyman Sani bəzi yoxsul ailədən olan uşaqlara maddi yardım göstərməyi də unutmazdı. O öz kitablarını məktəblilərə hədiyyə verərdi. Süleyman Sani bizə ucadan kiçik hekayələr, şeirlər, təmsillər oxutdurardı. Bu qiraət yarışlarında mən həmişə fərqlənməyə çalışardım. Qənaət etdiyim qəpiklərə kitablar alıb evdə mütaliə edərdim.

İftixarla deyirəm ki, məndə ədəbiyyata böyük məhəbbət oyadan ilk müəllimim Süleyman Sani Axundov olub.

Oxuduğum məktəbdə sevimli müəllimlərindən biri də Süleyman Saninin dostu Ağabəy İsrafilbəyli idi. O da çox qayğıkeş insan idi. Dərsdən zəif olan uşaqların evlərinə gedər, ailələrilə yaxından tanış olar, onlarla dərdləşər və əlindən gələn köməyi əsirgəməzdi.

Ağabəy İsrafilbəyli ucaboy, pəhləvan gövdəlı bir adamdı. O zaman xuliqanlar, avaralar tez-tez məktəblilərin yolunu kəsərdi. Onlar uşaqların əynindən paltosunu çıxarar, kitab çantasını əlindən qapardılar. Hətta bəzilərinin ağız-burnunu da əzişdirib qanadardılar. Milis belə hadisələrin qabağını almazdı. Çünki bunlar Bakı qoçularının, varlıların ərköyün balaları və qohumlarıydı. Kimsədən çəkinməyən İsrafilbəyli onlarla qəribə mübarizə üsulu tapmışdı. O, məktəbimizin qabağına gələn bu dələduzları yaxalayıb, hərəsini bir əlilə möhkəm tutub kəllə-kəlləyə vurardı. Sonra da şəriət müəllimimizin dustaqxanasına (odun anbarına) salıb bir neçə saatlıq həbs cəzası verərdi.

Müəllimimiz Ağabəyin sayəsində bizim məktəbin qabağından onların ayağı həmişəlik kəsilmişdi. Bu misalları gətirməkdə məqsədim müəllimlərimizin o dövrdə nə şəraitdə çalışmalarını göstərməkdir.

İndi bütün məktəblərimizdə cürbəcür dərnəklər var. Şənliklərində, bayramlarda hər məktəb öz orkestri ilə nümayişə çıxır. Lakin o zaman biz bunlardan məhrum idik. Nümayişə çıxmaq üçün qəribə hazırlığımız olurdu.

Məktəbimizdə Ramazan adlı dağıstanlı bir qarovulçu vardı. Tənəffüs zamanı o bizə pendir-çörək, iris və başqa şirniyyat satardı. Ramazan uca boylu, enlikürək, şələbığ, zahirən vahiməli bir kişi idi. Lakin çox təmiz ürəkli idi.

Bayramqabağı məşq üçün hamımız beyətə toplaşardıq. Süleyman Sani həyətin başında pilləkən üstündə nümayiş qəbul edən bir general vəziyyətində durardı. Onun işarəsilə Ramazan qoltuğunda tutduğu köhnə vedrənin altını yumruqlarıyla döyəcləməyə başlardı. Biz də bu ahəng altında addımlayıb Süleyman Saninin qabağından keçərdik. Bu, bizim məktəb həyətindəki xudmani nümayişimiz olurdu. Bəzən Ramazanın güclü zərbələrindən vedrənin altı ayrılıb yerə düşərdi.

İllər keçdi, ibtidai məktəbi qurtaranda Süleyman Sani bizimlə vidalaşdı. Kamal attestatını alıb ağlamağa başladıq. O, bizə "yenə də görüşəcəyik",- deyə təsəlli verdi. Mən onu məktəbi bitirdikdən sonra da tez-tez görürdüm. Çünki məktəbimizlə evimizin arasındakı məsafə çox az idi. Sonralar mən şeir yazmağa başladığım illərdə də onunla tez-tez görüşürdüm. Bu qayğıkeş insanın mənim üzərimdə böyük əməyi olmuşdur.
Süleyman Sani həddindən çox təvazökar adamdı. Buna canlı bir misal:

Vaxtilə mən ədəbiyyat fondu heyətinin sədri idim. Müəllimim xəstə idi. Əsəbləri pozulmuşdu. Ürəyi onu narahat edirdi. Bizim ədəbiyyat fonduna yazıçılar üçün kurortlara, istirahət evlərinə putyovkalar gəlmişdi. Kislovodsk sanatoriyalarının birinə olan putyovkanı Süleyman Saninin adına yazıb evinə göndərdim. O, əlində əsa yazıçılar ittifaqına gəldi. Putyovkanı qaytarıb dedi ki: "Bunu nahaq etmisiniz. Qoy bu putyovkadan gələcəyimizə ümidlər verən gənclərimiz istifadə etsinlər. Mənimki keçib". Biz onu güclə yola gətirib putyovkanı almağa razı saldıq. Mənim və bir çoxlarının məktəb və ədəbiyyat müəllimi Süleyman Sani belə bir şəxsiyyət idi. Xalqımız yetirdiyi belə namuslu övladlarıyla qoy həmişə fəxr etsin”.

Ana səhifəyə dön