12:36 / 14-06-2025
Sabah yağış yağacaq
"Zelenskidən xahiş edin" - Şeyxlər niyə İsrailə pul vermirlər?
Tarix: 11-01-2024 16:06 | Bölmə: Slayd
"Zelenskidən xahiş edin" - Şeyxlər niyə İsrailə pul vermirlər?

Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin Prezidenti Şeyx Məhəmməd bin Zayed əl-Nəhyan İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahunun işğal altındakı İordan çayının qərb sahilində fələstinli işçilərə “işsizlik” müavinətinin ödənilməsi tələbini rədd edib.

Xəbəri yanvarın 8-də vəziyyətlə tanış olan İsrail rəsmisinə istinadla “Axios” yayıb. Agentlik mənbələri bildiriblər ki, Şeyx Məhəmməd bin Zayed istehza ilə deyib: “Zelenskidən pul istəyin”.

İmtina ABŞ dövlət katibi Antoni Blinkenin Yaxın Şərqə növbəti səfəri fonunda baş verib. O, İsrailin maraqları naminə Qəzza zolağının yenidən qurulmasını maliyyələşdirməyə ərəb ölkələrini cəlb etməyə çalışır.

Beləliklə, İordan çayının qərb sahilində rezervasiyalarda yaşayan, lakin onlardan kənarda, o cümlədən İsraildə işləyən 100 mindən çox fələstinli artıq onları tərk edə bilməyib.

Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Regnum” yazıb.

Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:

Fələstin iqtisadiyyatının çökməsi və müharibə səbəbindən işsizliyin artması İsrail təhlükəsizlik qüvvələri və Co Bayden administrasiyasının narahatlıqlarını artırıb.

İordan çayının qərb sahilində yeni zorakılıq eskalasiyasının baş verməsi ehtimalı narahatlıq doğurub.

Xüsusilə, İsrail ordusu komandanlığı və “Şin Bet” təhlükəsizlik agentliyinin rəhbərliyi hadisələrin bu cür inkişafının yalnız Fələstin müqavimətinin daha da artmasına səbəb olacağına inanırdı. Onlar kabinet rəhbərinə müraciət edərək, fələstinlilərin İsrailə daxil olmasının qarşısının alınması qərarını ləğv etməsini istəyiblər. İsrailin ultramillətçi maliyyə naziri Bezalel Smotriç daha əvvəl İsrail Müdafiə Nazirliyinin bəzi fələstinli işçilərin ölkəyə buraxılması təklifini rədd etmişdi.

Netanyahu da, öz növbəsində, Smotriç və digər sağçı nazirləri istefa verməklə hədələməsindən sonra məsələni təhlükəsizlik kabinetində səsverməyə çıxarmamaq qərarına gəlib.

İsrailin baş naziri İordan çayının qərb sahilində fələstinlilərin kütləvi şəkildə işdən çıxarılmasının yaratdığı problemlərin həlli yollarını axtarmağa başlayıb.

Lakin fələstinlilərə hər hansı güzəştə qarşı çıxan hakim koalisiyanın digər üzvləri və hərbi kabinetlə qarşıdurmadan qaçmaq üçün Netanyahu ərəb ölkələrinin özlərini fələstinli işçilərə maaş verməyə məcbur etməyə çalışıb.

Bununla bağlı o, BƏƏ prezidentinə müraciət edərək, ondan fələstinlilərə kömək etməyi xahiş edib. Məhəmməd bin Zayed, təbii ki, kömək etməyə hazır olduğunu söyləyib.

Netanyahu BƏƏ-nin İsrailə çata bilməyən fələstinli işçilərə maaş verib-verməyəcəyini soruşduqda, Əmirlik prezidenti məəttəl qalıb, - məsələ ilə tanış olan bir şəxs deyib.

Məhəmməd bin Zayed İsrailin baş nazirinin fələstinli işçilərini içəri buraxmamaqla İsrail kabinetinin özünün yaratdığı problemin əvəzini ödəməyə razı olduğu barədə fikirlərinə inana bilməyib.

Şeyx Netanyahuya pul verməyəcəyini söyləyib və sonra istehza ilə təklif edib ki, İsrailin baş naziri əvəzində Vladimir Zelenskiyə müraciət etsin, çünki o, “bir çox ölkələrdən çoxlu pul alır, ona görə də bəlkə ona kömək edə bilər”.

Blinken niyə yenidən gəldi?


Bu məlumatın ABŞ dövlət katibi Antoni Blinkenin Yaxın Şərqə səfəri fonunda ortaya çıxması əlamətdardır. İsrailə gəlməzdən əvvəl o, Türkiyə, İordaniya, Qətər, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri və Səudiyyə Ərəbistanında danışıqlar aparıb, "on illərdir davam edən İsrail-Fələstin münaqişəsinə uzunmüddətli yanaşmanın tapılmasına diqqət yetirib".

Bununla belə, Blinkenin səfərinin əsl məqsədinin ərəbləri İsraillə normallaşmaya qayıtmağa inandırmağa və müharibədən sonra İordan çayının qərb sahilində və Qəzza zolağında status-kvonun saxlanması üçün hesabları ödəməyə çalışmaq olduğu aydınlaşır. Dövlət katibi hətta bu variantın kifayət qədər real olduğuna eyham vurmağa çalışıb və qeyd edib ki, Səudiyyə Ərəbistanı İsraillə diplomatik münasibətlərin qurulması prosesinə qayıtmasını istisna etmir.

Lakin amerikalı İsrailin Qəzzada fələstinlilərin qətliamını nə vaxt dayandırmaq niyyətində olduğu sualına cavab verə bilməyib. Bu soyqırımın hər günü Səudiyyə-İsrail normallaşmasının gələcəyini daha da çətinləşdirir. Səudiyyə Ərəbistanının xarici işlər naziri Feysəl bin Fərhanın ötən ilin noyabrında dediyi kimi: “Qəzza zolağı dağıdılanda hansı gələcək haqqında danışa bilərik”.

Səudiyyə Ərəbistanı atəşkəsə qədər hər hansı siyasi müzakirələrdən imtina etməyə davam edir. Lakin eyni zamanda, İsrailin hərbi təcavüzünün legitimliyini və onun ABŞ tərəfindən diplomatik ört-basdır edilməsini şübhə altına alan beynəlxalq rəvayət yaratmaq məqsədi daşıyan diplomatik səylərə məhz Ər-Riyad rəhbərlik edir.

Vəliəhd şahzadə Məhəmməd bin Salman və krallığın hakim elitası İsrailin özünümüdafiə arqumentlərini rədd etməklə yanaşı, diplomatik hücuma da keçiblər.

Səudiyyə Ərəbistanının xarici işlər naziri Ərəb Liqası və İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı tərəfindən səlahiyyətli diplomatik komitəyə rəhbərlik edib. Komitə üzvləri müxtəlif beynəlxalq paytaxtları gəzir və dərhal atəşkəs əldə olunmasını müdafiə edirlər. Xüsusilə, Pekinə və Moskvaya səfərlər artıq baş tutub.

Dövlət katibi Blinkenin nə vəliəhd şahzadəyə, nə də digər ərəb liderlərinə cavab verə bilmədiyi başqa bir sual var. Söhbət ABŞ-ın İsraili iki dövlət yolu ilə irəliləməyə, işğal olunmuş əraziləri azad etməyə və Fələstinin suverenliyinə təhvil verməyə tam olaraq necə inandıracağından gedir.

Amma məhz bu məsələ həm Səudiyyə Ərəbistanının, həm də digər ərəb ölkələrinin Qəzzanın münaqişədən sonra yenidən qurulmasında iştirakının əsas şərtidir. O, həmçinin Tel-Əvivlə münasibətləri normallaşdırmaq üçün gələcək addımları müəyyən edir.

Lakin İsraildə keçirdiyi mətbuat konfransında Blinken Netanyahu və kabinetinin Fələstin dövləti yaratmaq çağırışına necə cavab verdiyini izah etmək istəməyib. Dövlət katibi kifayət qədər qeyri-müəyyən şəkildə deyib: "Bu məqsədlərə nail olmaq olar, lakin onlar birlikdə həyata keçirildikdə".

Bununla belə, Netanyahu qeyri-rəsmi olaraq hazırda işğal altındakı İordan çayının qərb sahilini idarə edən Fələstin Administrasiyasının (FA) müharibədən sonra Qəzza zolağında heç bir rol oynamasına icazə verməyəcəyini bildirib və Fələstin dövləti ideyasını rədd edib. PNA ilə birləşsə belə, HƏMAS üçün gələcək idarəçilikdə hər hansı bir yer buraxmaqdan danışmırıq.

Bunun əvəzinə Netanyahu və köməkçiləri İsrailə sadiq və ya ən azı “düşmən olmayan” bəzi “yerli qüvvələrin” Qəzza zolağında mülki işləri idarə edəcəyi variantı nəzərdən keçirməyi təklif ediblər.

Açığı, ərəb dövlətləri bu yanaşma ilə Qəzzanın gələcəyində heç bir rol oynamağa hazır deyillər. Çünki əslində onlar üçün bu, təkcə İsrailin fələstinlilərə qarşı cinayətlərinə şərik olmaq deyil, həm də bu cinayətlərin maliyyələşdirilməsinə çevriləcək.

BƏƏ artıq açıq şəkildə bəyan edib ki, Qəzza zolağı sülh prosesinin bərpasını və iki dövlətli həll üçün yol xəritəsini ehtiva edən razılaşmanın bir hissəsi olmasa, Qəzza zolağının yenidən qurulması üçün pul ödəməyəcək.

Əmirliyin BMT-dəki səfiri Lana Nuseibeh ötən ilin dekabrında deyib: “Mesaj aydın olmalıdır: ertəsi gün və Qəzzanın infrastrukturunun yenidən qurulması haqqında danışmazdan əvvəl iki dövlətli həll üçün real bir plan, ciddi yol xəritəsi görməliyik”.

Nəzərə almaq lazımdır ki, BƏƏ-nin bu məsələ ilə bağlı mövqeyi ən “israilpərəst” sayıla bilər. Türkiyə kimi digər ərəb və islam ölkələri Fələstin ərazilərinin gələcəyi üçün məsuliyyəti böyük ölçüdə öz üzərinə götürə bilər. Onlar həmçinin Qəzza zolağının yenidən qurulmasında iştirak etməyə hazır olacaqlar, ancaq bir şərtlə ki, Netanyahunun istədiyi kimi israillilərə deyil, sektora nəzarət etsinlər. Bu kontekstdə Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın fələstinlilərin maraqlarını qoruya və təhlükəsizliyini təmin edə biləcək qarant ölkələrlə bağlı təşəbbüsünü xatırlamaq lazımdır ki, İsrail də eyni zamin ölkələrə sahibdir.

Y. QACAR




Bölməyə aid digər xəbərlər