12:36 / 14-06-2025
Sabah yağış yağacaq
Sülh danışıqları: bir addım irəli, iki addım geri
Tarix: 15-01-2024 13:15 | Bölmə: Slayd
Sülh danışıqları: bir addım irəli, iki addım geri

Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan bildirib ki, Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevin son müsahibəsi sülh prosesinə ciddi zərbədir. Nəticədə ölkələr arasında sülh müqaviləsinin imzalanması ilə bağlı danışıqlar dondurula bilər. Xüsusilə, ABŞ və Fransa artıq Bakı tərəfindən vasitəçi kimi qəbul edilmir, Rusiyada görüş belə müzakirə olunmur.

Reyting.az
xəbər verir ki, bu barədə “Nezavisimaya qazeta” yazıb.

Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:

“İrəvan təkid edir ki, sərhədlər MDB-nin yaradılması ilə bağlı Alma-Ata bəyannaməsinə uyğun olaraq çəkilməlidir. Həmin sənəddə deyilir ki, bütün imzalayan dövlətlər, o cümlədən Ermənistan və Azərbaycan SSRİ-nin tərkibində olduqları çərçivədə bir-birlərinin ərazi bütövlüyünü tanıyırlar.

Beləliklə, Paşinyanın fikrincə, sadəcə, iki respublika arasında sovet inzibati sərhədini dövlət sərhədinə çevirmək lazımdır.

“Ermənistan və Azərbaycan arasında bu razılaşmalar 2022-ci il oktyabrın 6-da Praqada keçirilən görüşdə və yekun dördtərəfli bəyanatda, eləcə də Soçidə keçirilən görüşdə və 2023-cü il iyulun 15-də Brüsseldə keçirilən üçtərəfli görüşdə qeyd edilib”, - deyə baş nazir bildirib.

İlham Əliyev Azərbaycan telekanallarına müsahibəsində Ermənistanın paytaxtını cəmi bir dəfə “Yerevan”, yeddi dəfə “İrəvan” adlandırıb. Eyni zamanda o, 1918-ci ildə şəhərin ədalətsiz şəkildə Ermənistana verildiyini və bunun sonuncu “hədiyyə” olmadığını bildirib.

“1920-ci ilin aprelində sovetləşmədən sonra, artıq noyabr ayında sovet hökuməti Qərbi Zəngəzurun əhəmiyyətli bir hissəsini Azərbaycandan çıxararaq Ermənistana verdi. Bu da tarixi faktdır, XX əsrin əvvəllərinin xəritələri var. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin xəritəsi var ki, orada şərqi və ya qərbi Zəngəzur deyil, bütün Zəngəzur Azərbaycanın ərazisidir. Bu, sovet dövründə baş verib. Ərazinin oxşar hədiyyələri illər boyu davam etdi. Sonuncu belə hədiyyə 1969-cu ilin mayında edilib”, - deyə Əliyev bildirib.

O əlavə edib: “Buna görə də onlar bunu 1970-ci illərin xəritələrinə əsaslandırmaq istədilər. Soruşdum ki, niyə 1970-ci illər? Mənə deyin, izah edin, bunun hansı metodoloji və siyasi əsasları var? Heç bir”.

Paşinyan hesab edir ki, bu cür bəyanatlar danışıqlar prosesinin məntiqinə ziddir. Bununla belə, o, Əliyevin mövqeyinə Azərbaycanda növbədənkənar prezident seçkilərinə hazırlıqların təsir göstərə biləcəyini istisna etmir. Eyni zamanda, Ermənistan lideri həmkarını silahlara nəzarət üzrə saziş bağlamağa dəvət edib və Bakıdan Naxçıvana gedən yolun İran ərazisindən keçdiyi şərtlərlə “Zəngəzur dəhlizi”ni açmağa hazır olduğunu bəyan edib.

“Əliyevin müsahibəsi Paşinyana mesaj idi ki, sülh sazişinin imzalanmasını təxirə salmağa ehtiyac yoxdur, - deyə “Atlas” Azərbaycan Siyasi Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri Elxan Şahinoğlu NG-yə bildirib. - Kommunikasiyaların açılması və sərhədlərin müəyyənləşdirilməsi məsələsi sonrakı danışıqların mövzusu olacaq. Məsələn, Gürcüstanın Azərbaycanın strateji tərəfdaşı olmasına baxmayaraq, iki dövlət arasında sərhədlərin demarkasiyası ilə bağlı danışıqlar hələ də davam edir, sərhədlərin bəzi hissələri ilə bağlı fikir ayrılıqları var. Azərbaycan Rusiya ilə sərhədlərini cəmi bir neçə il əvvəl müəyyən edib. Bu o deməkdir ki, Ermənistanla sərhədlərin müəyyənləşdirilməsi uzun danışıqlar prosesi olacaq”.

Eyni zamanda, Şahinoğlu əmin edir ki, Bakının İrəvana qarşı ərazi iddiası yoxdur. Əvəzində Əliyev Ermənistanla birbaşa danışıqlara can atır. Lakin bu dialoq bərabər olmayacaq. Şahinoğlu Paşinyanın İkinci Qarabağ müharibəsinin nəticələrini unutduğunu vurğulayıb.

“Qalib ölkə ilə uduzan ölkə arasındakı fərq ondadır ki, ikinci birinciyə şərt diktə edə bilməz”, - ekspert qeyd edib.

Bu, həm Paşinyanın silahla bağlı təkliflərində, həm də Azərbaycanda Qərbi Zəngəzur adlanan Sünik rayonundan keçən yol məsələsində özünü göstərir. “Əliyev müsahibəsində açıq şəkildə bildirdi ki, Zəngəzur dəhlizi məsələsi həll olunmadan Ermənistanla bir dənə də olsun sərhəd keçidi açılmayacaq. Azərbaycanın müxtəlif bazarlara çıxmaq üçün alternativləri var, Ermənistanda isə yoxdur. Bakıdan İrana münasibətdə açıq dəhliz üçün analoji tələb yoxdur, eyni zamanda iki ölkə arasında sərhəd-keçid məntəqələrinin sayı artıb”, - deyə Şahinoğlu NG-yə bildirib.

2023-cü ilin sonunda ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə Ermənistan və Azərbaycan xarici işlər nazirlərinin Vaşinqtonda görüşünə dair ilkin razılıq əldə olunub. Lakin yanvarın əvvəlində Dövlət Departamentinin Cənubi Qafqaz danışıqları üzrə baş müşaviri Lui Bono İrəvana səfər edib, lakin o, Bakıya uçmayıb. Nəticədə, Amerika paytaxtında keçiriləcək görüşün vaxtı açıqlanmayıb. Göründüyü kimi, heç bir danışıq olmayacaq. Maraqlıdır ki, noyabrda ABŞ-da da danışıqlar aparılmalı idi, lakin Azərbaycan tərəfi amerikalıların İrəvanla münasibətləri normallaşana qədər Bakıya hərbi və digər yardımlar göstərməmək qərarına gəldiyini bəhanə edərək bundan imtina etdi”.

Rusiya nəşri yazır ki, Fransa ötən il ikinci vasitəçi kimi çıxış etsə də, Qarabağın dağlıq hissəsində keçirilən xüsusi əməliyyatdan sonra Bakı Parisin xidmətlərindən imtina edib:

“Fransa hakimiyyətinin Ermənistanı silahlandırmağa başlaması və hətta Azərbaycana qarşı sanksiyaların tətbiqi üçün Avropa İttifaqında lobbiçilik etməsi Əliyevin xoşuna gəlməyib.
“Fransa o ölkədir ki, bu gün Ermənistanı silahlandırır, onu arxayınlaşdırır, öz hərbi kadrlarını növbəti müharibəyə hazırlayır”, - Azərbaycan prezidenti əmindir.

Rusiyaya gəlincə, onun ərazisində tam hüquqlu danışıqlar 2023-cü ilin mayında baş tutub. Eyni zamanda, Əliyevlə Paşinyan Laçın və Zəngəzur dəhlizləri ilə bağlı mübahisə edib. Buna baxmayaraq, Rusiya prezidenti Vladimir Putin vəziyyətin nizamlanmaya doğru getdiyini və həll olunmamış məsələlərin “sırf texniki xarakter daşıdığını” bildirib.

Qafqaz İnstitutunun rəhbəri Aleksandr İskəndəryan hesab edir ki, Bakı ilə İrəvan arasında danışıqlarda problemlər vasitəçilərlə bağlı deyil, Azərbaycan tərəfinin Qarabağ uğrunda müharibədə qələbəsindən maksimum fayda əldə etmək istəyi ilə bağlıdır.

“Əvvəlcə Bakı bəyan etdi ki, vasitəçilər Qərb, sonra Qərb olmalıdır, amma Fransasız, sonra Rusiya yadına düşdü və indi məlum oldu ki, vasitəçilərə ümumiyyətlə ehtiyac yoxdur. Bütün bunlar danışıqlar prosesini gecikdirmək üçün texniki hiylələrdir. Reallıqda münaqişənin konsensus həlli mənasında hər iki tərəfi qane edən sülh müqaviləsi Azərbaycan üçün maraqlı deyil”, - İskəndəryan NG-yə deyib.

Y. QACAR




Bölməyə aid digər xəbərlər