13:04 / 16-09-2024
Sabah yağış yağacaq
Üzən təhdidlər... - Ticarət gəmiləri böyük təhlükəyə çevrilir
Tarix: 03-09-2024 13:20 | Bölmə: Slayd
Üzən təhdidlər... - Ticarət gəmiləri böyük təhlükəyə çevrilir

HƏMAS Siyasi Bürosunun lideri İsmayıl Haniyə və “Hizbullah”ın yüksək səviyyəli hərbi komandiri Fuad Şükrün Tehran və Beyrutda öldürülməsindən bir aydan çox vaxt keçir. İsrail cəmiyyətində isə İranın aprel hücumunun təkrarlanması ilə bağlı qorxu və narahatlıq hökm sürür.

Reyting.az
xəbər verir ki, bu barədə "Haaretz" yazıb.

İsrail nəşrinin təhlilində qeyd olunur:

İran və onun vəkil qrupları Hörmüz və Bab əl-Məndeb boğazlarına nəzarət edir və bu, onlara qlobal ticarəti və İsraillə bağlı istənilən hərəkəti təhdid etməyə imkan verir. Amma bu, İran üçün kifayət deyil.

İllərdir əsasən yüngül hücum gəmiləri, daşıyıcılar və freqatlardan ibarət olan ərazi sahilləri yaxınlığında dəniz fəaliyyətlərinə diqqət yetirdikdən sonra İran son illərdə dünyanın istənilən nöqtəsinə çata biləcək donanmanı inkişaf etdirməyə çalışıb. Bu qabiliyyət onlara hədəflərinə olan məsafəni qısaltmağa və potensial düşmənlərinə qarşı təhdidlərinin əhatə dairəsini genişləndirməyə imkan verir. Tehran ümid edir ki, ölkənin donanmasına əlavə olunacaq növbəti PUA donanmanı çox eksklüziv bir klubda yerləşdirəcək.

İranın iki donanması var: orduya aid və SEPAH-a aid donanma. Hayfa Universitetinin Dəniz Strategiya və Siyasət Araşdırmaları Mərkəzinin analitiki Şlomo Quetta deyib ki, (İİKK Donanması) əsasən Fars körfəzində hücum və müdafiə əməliyyatlarının aparılmasına cavabdehdir, lakin o, yardım, təlim vermək üçün güclü bir qoldur.

Tehranın növbəti addımı minlərlə kilometr məsafədə hərəkət edə bilən gəmilər hazırlamaqdır. İran üzrə ekspert və İsrailin Milli Təhlükəsizlik Araşdırmaları İnstitutunun baş tədqiqatçısı Raz Zimmtin sözlərinə görə, bu, təhdidləri ölkə sərhədlərindən mümkün qədər uzaq tutmaq üçün onların strateji dərinlik konsepsiyasının bir hissəsidir.

Həmin tədbirlərə təminatlı qüvvələr, “yer-yer” raket sistemləri və PUA, digər məsələlərlə yanaşı, iqtisadi baxımdan İran üçün həyati əhəmiyyət kəsb edən dəniz müharibəsi sahəsində mövcud və yaranan təhlükələrlə mübarizə aparmaq üçün təkmilləşdirilmiş dəniz imkanları daxildir. Bu uzunmənzilli gəmilər minimum investisiya ilə maksimum təhlükə yaratmaq üçün nəzərdə tutulub. Bunun yolu köhnə ticarət gəmilərini döyüş gəmilərinə çevirməkdir.

İsrail Hərbi Dəniz Qüvvələri komandirinin keçmiş müavini və Atom Enerjisi Komissiyasının rəhbəri, İsrail Milli Sularında Dəniz Strategiya və Siyasət Araşdırmaları Mərkəzinin hazırkı rəhbəri professor Şaul Çorev bildirib ki, pul çatmayanda yaradıcı qabiliyyət artır.

O əlavə edib: “Bizdən fərqli olaraq, iranlılar ucuz həll yollarından istifadə edirlər. Onlar bir ticarət gəmisini götürür, onu uçuş göyərtəsi ilə təchiz edir, helikopter və pilotsuz təyyarə daşıyıcısına çevirirlər. Həmin gəmilər onların bütün ehtiyaclarını ödəyir. Bu cür PUA gəmiləri strateji ərazilərdə yerləşdirilə bilər ki, bu da onlara bizim SAR 6 təyyarəmizin edə bilmədiyi işləri görməyə imkan verir”.

2023-cü ildə İsrailin müdafiə naziri Yoav Qalant İran gəmilərini "terrorizmin üzən bazaları" adlandırıb: "Bu, hərbi və mülki dəniz və hava yollarını təhdid etmək və daimi dəniz təhlükəsi yaratmaq üçün kodlaşdırılmış və inteqrasiya olunmuş bir siyasətdir".

Şimali Karolinadakı Kempbell Universitetinin tarixçi professoru Salvatore Merkoqliano deyir: “Birləşmiş Ştatlar artıq 7 ildir ki, xüsusi əməliyyat qüvvələri gəmisi kimi “Ocean Trader”yə malikdir. Bu gəmi kommersiya gəmisinə bənzəyir, lakin o, ABŞ-nın xüsusi əməliyyat qüvvələrini daşıyır. İran və istənilən başqa ölkə də bunu edə bilər. Narahatlıq ondan ibarətdir ki, biz İkinci Dünya Müharibəsi zamanı gördüyümüz Q tipli gəmiləri görəcəyik. Yəni potensial döyüş gəmiləri kimi ticarət gəmiləri adı altında fəaliyyət göstərən gəmilər”.

Dönüşdürülmüş ticarət gəmiləri uzun müddətdir ki, İran və İsrail arasında yarıgizli dəniz kampaniyasının bir hissəsidir. İllərdir Qırmızı dənizdə fəaliyyət göstərən İran casus gəmisi “Saviz” 2021-ci ildə gövdəsinə mina yapışdırıldıqdan sonra vətənə qayıtmaq məcburiyyətində qalıb. “The New York Times” həmin vaxt yazıb ki, əməliyyata görə məsuliyyəti İsrail daşıyır.

“Saviz” ana gəmi kimi xüsusi təyinatlılar və yüngül döyüş qayıqları ilə təmin olunub. Daha sonra “Behşad” gəmisi, Amerika və İsrail kəşfiyyatının məlumatına görə, Yəmən husilərinə Qırmızı dənizdəki gəmiləri müəyyənləşdirməkdə və hücumda kömək edib.

Xatırladaq ki, fevral ayında ABŞ-nın “Behşad”a kiberhücum etdiyi barədə məlumatlar yayılmışdı.

“Sepah” donanmasına əlavə edilən ən iddialı nəqliyyat vasitəsi əvvəllər konteyner gəmisi olan “Şəhid Bəhmən Baqeri” gəmisidir. İndi o, 170 metrlik uçuş göyərtəsi, eniş və hidravlik lifti ilə PUA daşıyıcısı kimi fəaliyyət göstərir.

İsrail Hərbi Dəniz Qüvvələrinin mayoru Yotam Qutmanın fikrincə, belə gəmilərin bir problemi var, o da radarlarının fizika qanunları ilə məhdudlaşmasıdır: “Donanma 140 km-lik gəmi əleyhinə raketlərlə təchiz olunsa da, gəmilər düşməni üfüqdən kənarda müəyyən edib izləyə bilmir. Kor-koranə raket atmaq olmaz. Koordinatlarınız olmalıdır. Ona görə də radarın hava imkanlarını artırmaq üçün helikopterləri gəmiyə gətirirlər".

Məlumatlara görə, “Şəhid Bəhmən Baqeri” gəmisi kəşfiyyat və məlumattoplama missiyalarını yerinə yetirmək, eləcə də uzaq hədəfləri təhdid etmək üçün istifadə oluna bilən helikopter və raketlərdən əlavə, 60-a qədər uzaqmənzilli PUA daşıya bilir. Dronların helikopterlərlə müqayisədə bir çox üstünlükləri var. Qiymət və sürətdən tutmuş əməliyyat diapazonuna qədər. Lakin peyk görüntülərinin təhlili göstərir ki, gəmi 2023-cü ilin noyabrında tərsanədən çıxıb lövbər saldıqdan sonra dəniz missiyasına başlamayıb.

Mütəxəssislər razılaşsalar da, bu gəmi və ona bənzər gəmilər adi müharibələrdə ABŞ Hərbi Dəniz Qüvvələrinin qabaqcıl texnikası ilə müqayisə oluna biləcək qabiliyyətə malik deyil. Lakin Şaul Çorevin fikrincə, indiki müharibələr asimmetrik xarakter alıb və sahilyanı ərazilərdə baş verir: “İran dəniz ticarətinin çox yüksək faizinin həyata keçirildiyi dar boğazlara nəzarət edir və bu sahələrdə istədiyini edə bilər. Bütövlükdə onlar uğurlu doktrina tətbiq edirlər”.

Merkoqliano əlavə edib ki, İran Hərbi Dəniz Qüvvələri diapazonu artırmaqla dünyada daha çox keçidi təhdid etməyə imkanı qazanacaq. “Nə qədər ki, gəmi aqressiv hərəkət etmir, onun naviqasiya azadlığı hüququ var və belə olan halda hücumu birbaşa İrana aid etmək asan olmayacaq”.

Y. QACAR




Bölməyə aid digər xəbərlər