00:49 / 15-06-2025
İlham Əliyev 15 iyun Milli Qurtuluş Günü münasibətilə paylaşım edib - Foto
00:16 / 15-06-2025
İranda daha bir general həlak olub
00:07 / 15-06-2025
Bu gün Milli Qurtuluş Günüdür
20:24 / 14-06-2025
Ərdoğan İlham Əliyevə zəng edib
19:00 / 14-06-2025
AZAL uçuşların sayını artırır
18:57 / 14-06-2025
İlham Əliyev krala məktub göndərib
18:19 / 14-06-2025
İranın 20-dən çox komandanı zərərsizləşdririlib
18:07 / 14-06-2025
Lənkəranda yeniyetmə dənizdə boğulub
17:50 / 14-06-2025
Bakı Ağır Cinayətlər Məhkəməsinə yeni hakim ezam olunub
16:01 / 14-06-2025
Ceyhun Bayramov Hakan Fidanla telefonda danışıb
15:09 / 14-06-2025
Azərbaycan və İran XİN başçıları telefonda müzakirə aparıblar
14:29 / 14-06-2025
İranın 9 nüvə alimi öldürülüb - Siyahı
13:32 / 14-06-2025
Hikmət Hacıyev: "Azərbaycan Avropa İttifaqı və Çin arasında vacib birləşdirici tərəfdir"
12:36 / 14-06-2025
Sabah yağış yağacaq
11:49 / 14-06-2025
İranın Baş Qərargah rəisinin iki müavini həlak olub
08:51 / 14-06-2025
Əcnəbilər İrandan Azərbaycana keçərək təxliyə olunur - Fotolar
08:07 / 14-06-2025
Cəlaloğlu: İranın vurulmasının iki səbəbi var
07:38 / 14-06-2025
Bu gün orta məktəblərdə “Son zəng” çalınacaq
23:40 / 13-06-2025
Putin Pezeşkian və Netanyahu ilə telefon danışıqları aparıb
22:31 / 13-06-2025
İran İsrailə raket hücumuna başlayıb
21:20 / 13-06-2025
Şəmkirdə iki nəfər kanalda batıb
19:03 / 13-06-2025
Müğənninin itkin düşən qardaşı oğlu tapılıb
18:49 / 13-06-2025
“Rəmzi qisas erası bitdi” - Ekspertlər İsrail-İran duelinin aqibətini necə görür?
18:29 / 13-06-2025
“Space” TV-yə xəbərdarlıq ediblər
18:23 / 13-06-2025
ABŞ İranı vurmaq üçün “yaşıl işıq” yandırıb
18:05 / 13-06-2025
Təl-Əvivdə kritik görüş başlayır
18:03 / 13-06-2025
Vilayət Eyvazov Gürcüstan DİN başçısı ilə görüşüb
17:58 / 13-06-2025
90-a yaxın mədəniyyət nümayəndəsi İrandan Azərbaycana gətiriləcək
17:43 / 13-06-2025
Rus ordusu Dnepropetrovsk vilayətinə daxil olub
13:07 / 10-06-2025
Cəlaloğlu: “Dini idarələr kəşfiyyatla əməkdaşlıq edib”
16:32 / 10-06-2025
Mollazadə: Paşinyan Qarabağ klanı ilə mübarizəni davam etdirir
13:40 / 11-06-2025
Professor: Zəngəzur və Dərələyəzin Ermənistana verilməsinin hüquqi qüvvəsi yoxdur
18:45 / 10-06-2025
Ölkəmizdə 3 gün iş olmayacaq
11:18 / 10-06-2025
İranda it gəzdirmə polemikası: daha bir qadağa qüvvəyə minir
14:57 / 12-06-2025
“Hörümçək toru” əməliyyatının son məqsədi nə idi?
07:27 / 12-06-2025
Üç min avtomobilin olduğu yük gəmisi bir həftədir yanır
07:17 / 12-06-2025
Ağ ev Yaxın Şərqdən diplomatları və hərbçi ailələrini çıxarır
07:23 / 13-06-2025
İsrail İranı vurmağa başlayıb
21:06 / 11-06-2025
Acun Ilıcalı istefa verib
14:35 / 10-06-2025
Lukaşenko “Belarusfilm”i kəskin tənqid edib
08:07 / 14-06-2025
Cəlaloğlu: İranın vurulmasının iki səbəbi var
Sülhə gedən yol: Ermənistan və Azərbaycan razılığa gələ biləcəkmi?
Tarix: 24-09-2024 11:35 | Bölmə: Slayd
Bakı ilə İrəvan arasında sülh sazişinin bağlanması, eləcə də Ermənistan-Azərbaycan sərhədinin delimitasiya və demarkasiyası ilə bağlı təşəbbüslərin müzakirəsi prosesi uzanır. Sentyabrın əvvəlində Ermənistan Azərbaycana ölkələr arasında sülh müqaviləsi üzrə onuncu təkliflər paketini təhvil verib.
Müqavilə üzərində işi “isti kartof diplomatiyası” adlandırmaq olar, çünki tərəflər indiyədək gələcək sülh müqaviləsinə yalnız qarşılıqlı olaraq düzəlişlər edir, halbuki hələ də real irəliləyiş müşahidə olunmur.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Russian Council” yazıb.
Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:
2023-cü ilin sentyabrında Qarabağ münaqişəsinə son qoyulduqdan və Qarabağ bölgəsinin bu bölgəyə birləşdirilməsi yolu ilə Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün bərpasından sonra Ermənistan-Azərbaycan münasibətlərində tarixi imkanlar pəncərəsi açılıb. Postsovet tarixində ilk dəfə, həmçinin 2021-ci ildə Qarabağın Ermənistan tərəfindən Azərbaycanın ayrılmaz hissəsi kimi rəsmən tanınmasından sonra Bakı ilə İrəvan arasında münasibətlərin normallaşması, eləcə də Ermənistanın nəqliyyat blokadasının götürülməsi üçün real şans yaranıb.
İlkin olaraq, sülh müqaviləsi layihəsinin işçi variantında şərti olaraq üç əsas müddəa müəyyən edilirdi: İrəvanın Qarabağı Azərbaycanın bir hissəsi kimi qəti şəkildə tanıması və revanşist əhval-ruhiyyədən əl çəkməsi, regionda nəqliyyat və logistika kommunikasiyalarının blokadasının açılması, həmçinin delimitasiya və demarkasiya ilə indiki Ermənistan-Azərbaycan sərhədinin müəyyənləşdirilməsi.
Bu gün üçüncü məqam daha uğurla inkişaf edir, yəni sərhədlərin delimitasiyası və demarkasiyası prosesləri. Baxmayaraq ki, bu proses də çətinliklərlə başa gəlir. Ermənistanda ayrı-ayrı kənd və anklavların Azərbaycana verilməsinə qarşı etirazlar davam edir. Məsələn, Tavuş vilayətində (Ermənistan) müvafiq etirazlar çox səs-küylü idi. Buna baxmayaraq, sərhəddə delimitasiya və demarkasiya komissiyaları nümayəndələrinin mütəmadi görüşləri keçirilir.
Müvafiq delimitasiya və demarkasiya komissiyasına iki ölkənin baş nazirinin müavinləri - Azərbaycan tərəfdən Şahin Mustafayev və Ermənistan tərəfdən Mqer Qriqoryan rəhbərlik edir. Bu yolda əldə olunan nailiyyətlərdən biri də avqustun 30-da Bakı və İrəvanın iki ölkə sərhədlərinin delimitasiyası üzrə komissiyalarının fəaliyyəti haqqında Əsasnamənin imzalanmasıdır.
Bu sənədə əsasən, Azərbaycan və Ermənistan 1991-ci il Almaatı Bəyannaməsi əsasında sərhədlərin delimitasiyasını həyata keçirmək barədə razılığa gəliblər ki, buna əsasən keçmiş sovet respublikaları inzibati sərhədləri əsasında bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyacaqlar. Lakin bu sazişin yekun olmadığı, sülh müqaviləsi imzalandıqdan sonra prosesin başqa prinsiplər əsasında davam etdirilə biləcəyi vurğulandığı üçün sənəddə boşluq var. Konkret hansılara əsaslanaraq, planlaşdırılan razılaşmaları gələcəkdə nəyin təhlükə altına qoyacağı göstərilmir. Buna baxmayaraq, digərləri ilə müqayisədə müəyyən irəliləyişlərə və perspektivlərə malik olan ən uğurlu yol olaraq məhz delimitasiya və demarkasiya işi qalır.
Əvvəllər İrəvanın nəzarətində olan Qarabağın və ona bitişik yeddi rayonun Azərbaycan əraziləri kimi yekun nəticə olaraq tanınması hələ də problem olaraq qalır. 1995-ci ildə, SSRİ-nin dağılmasından sonra qəbul edilmiş, həmçinin 2005 və 2015-ci illərdə düzəlişlər edilmiş Ermənistanın hazırkı konstitusiyasında Qarabağın gələcəkdə Ermənistana birləşdirilməsi ilə bağlı bənd var ki, bu da Azərbaycan tərəfinə qətiyyən xoş gəlmir. Bakı mövcud mətndə revanşist qərəz və gələcəkdə öz ərazisinə mümkün iddialar gördüyü üçün İrəvandan konstitusiyanı dəyişdirməyi tələb edir. Azərbaycan tərəfi istərdi ki, öz ərazi bütövlüyünü qorumaq üçün aydın yazılmış hüquqi təminat olsun. Rəsmi İrəvan bu təşəbbüsü dövlətin daxili işlərinə qarışma hesab edərək hələ ki, tələsmir.
Qeyd etmək lazımdır ki, Ermənistanın özündə heç də hamı baş nazir Nikol Paşinyanın Azərbaycanla münasibətləri normallaşdırmaq kursunu dəstəkləmir. Eyni zamanda, Ermənistan hakimiyyəti konstitusiya məsələsini müzakirə edir və 2027-ci ildə konstitusiyaya dəyişikliklərlə bağlı referendum keçirməyi planlaşdırır. Çox güman ki, Qarabağ - “Artsax” termini çıxarılacaq. Lakin 2027-ci il hələ çox uzaqdadır və Bakı ilə danışıqlar prosesi yenidən dondurulmaq riski ilə üzləşir, çünki Ermənistan konstitusiyasında “Dağlıq Qarabağ” termininin qeyd edilməsi və onun Ermənistana “potensial birləşməsi” Azərbaycan üçün mühüm məsələdir. Bunsuz, İlham Əliyevin dediyi kimi, Ermənistanla sülh razılaşması əldə oluna bilməz.
Cənubi Qafqazda nəqliyyat-logistika kommunikasiyalarının və sərhədlərin açılmasına gəlincə, hələlik tərəflər qarşılıqlı razılaşma əsasında bu məsələni təxirə salmaq qərarına gəliblər. Görünür, məsələnin özü iqtisadi xarakter daşıdığından və prioritet hesab olunmadığından bu qərar qəbul edilib. Ermənistan və Azərbaycan regional kommunikasiyaların qarşısının alınması üçün irəli sürdükləri layihələri hələ də razılaşdıra bilməyiblər. Söhbət Azərbaycanın təşəbbüskarı olduğu və Türkiyənin fəal dəstəklədiyi Zəngəzur dəhlizi və Ermənistanın irəli sürdüyü, lakin regionun əksər dövlətləri tərəfindən hələ də dəstəklənməyən “Sülh kəsişməsi” layihələrindən gedir. Həmçinin, İrəvanın Zəngəzur dəhlizi layihəsindən qəti şəkildə imtina etməsini nəzərə alaraq, Azərbaycan İran ərazisindən keçən Araz dəhlizi kimi layihə təklif edib.
Regional oyunçuların mövqeyindən danışarkən qeyd etmək lazımdır ki, Türkiyə Azərbaycanla birlikdə Zəngəzur layihəsini fəal dəstəkləyir, İran isə buna qarşıdır. Tehran regionun geosiyasi və beynəlxalq səviyyədə tanınmış sərhədlərinin dəyişdirilməsinin əleyhinədir və həmçinin hesab edir ki, bu layihə Ermənistanın maraqlarına uyğun deyil. Rusiya indiyədək Ermənistan və Azərbaycanın nəqliyyat və logistika kommunikasiyaları ilə bağlı layihələrinə kifayət qədər təmkinli yanaşıb, tərəflərə öz suveren milli maraqları əsasında qərar qəbul etmək imkanı yaratmağa üstünlük verib. Eyni zamanda, Moskva regionda kommunikasiyaların blokadadan çıxarılmasının və sərhədlərin açılmasının tərəfdarıdır, həm də bu proseslərə hər cür köməklik göstərməyə hazırdır.
Cənubi Qafqazın əksər ölkələri regiondankənar oyunçuların regional məsələlərə, o cümlədən İrəvan və Bakı arasında danışıqlar prosesinə müdaxiləsinə qarşıdır.
Lakin Ermənistan, əksinə, regiondankənar aktorları, məsələn, ABŞ və Avropa İttifaqını (Aİ) fəal şəkildə cəlb etməkdə maraqlıdır. Rəsmi olaraq, Ermənistan hakimiyyəti bunu Moskva ilə münasibətlərdə illüziyaların dağılması ilə bağlı xarici və təhlükəsizlik siyasətini şaxələndirmək istəyi ilə izah edir. Eyni zamanda, görünən odur ki, Qərb tərəfdaşlarının Ermənistanın təhlükəsizliyinin təmin edilməsi probleminin həllinə cəlb olunması kifayət qədər emosional xarakter daşıyır. Moskva da öz növbəsində, İrəvanla tərəfdaşlıq münasibətlərindən əl çəkmir və Cənubi Qafqazda münaqişədən sonrakı inkişaf məqsədlərinə nail olmaq üçün Ermənistan hakimiyyəti ilə bundan sonra da işləməyə hazırdır.
Ermənistanın bəzi Qərb dövlətləri, məsələn, ABŞ və Fransa, eləcə də qeyri-Qərb dünyasından olan Hindistandan silah almaq, hərbi müqavilələr bağlamaq və birgə hərbi təlimlər keçirmək niyyəti Azərbaycanda ciddi narahatlıq yaradır. Ehtiyatlar var ki, bu əməkdaşlıq qonşu respublikada revanşist əhval-ruhiyyənin artmasına və ən pis halda beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən Azərbaycanın tanıdığı itirilmiş əraziləri geri qaytarmaq üçün Ermənistan tərəfindən hərbi əməliyyatların bərpasına səbəb ola bilər.
Bölgədə sülhün və sabitliyin qorunması məqsədilə Türkiyənin təşəbbüsü və Rusiyanın dəstəyi ilə 2021-ci ildə Cənubi Qafqazın üç ölkəsini birləşdirmək məqsədi ilə “3+3” Məşvərət Regional Platforması yaradılmışdır. Gürcüstan formatda iştirakdan çəkinir, lakin iştirakçılar onun üçün qapıların açıq olduğunu dəfələrlə vurğulayıblar.
Qeyd etmək vacibdir ki, “3+3” formatı həm təhlükəsizlik, həm də iqtisadi məsələlər üzrə regional əməkdaşlıq üçün əsas layihədir. Cənubi Qafqaz dövlətləri arasında bu formatın və konstruktiv dialoqun inkişafının təşviqini davam etdirmək, habelə regiondankənar dövlətlərin regional proseslərə təsir etmək üçün dağıdıcı cəhdlərinə qarşı durmaq lazımdır. Hazırda ən çətin problem Ermənistanın sülh prosesinin təşkilinə regiondan kənar aktorları cəlb etməyə çalışmasıdır. Bununla belə, Moskva ikitərəfli münasibətlərdə nəzərəçarpacaq soyuqlaşma dövrü olmasına baxmayaraq, erməni tərəfi ilə konstruktiv əməkdaşlıq cəhdlərini davam etdirməlidir.
Ermənistan və Azərbaycan açılmış fürsət pəncərəsindən istifadə etməyə və regionda davamlı sülhün bərqərar olmasına çalışır ki, bu da özlüyündə son dərəcə müsbət siqnal kimi qiymətləndirilə bilər. Hər iki tərəf sülh müqaviləsi üçün düzəlişlər və təkliflər paketi mübadiləsi aparır, Xarici İşlər Nazirliyi vasitəsilə əlaqə saxlayır, sərhəddə delimitasiya və demarkasiya komissiyalarının görüşlərini təşkil edir. Eyni zamanda, sülhə doğru hərəkətə mane olan bir sıra çətinliklər var. Əsas problemlər arasında Ermənistan konstitusiyasında Bakının israrla islahatı var. Rusiya da öz növbəsində Cənubi Qafqazda davamlı sülhün, sabitliyin yaradılmasında və iqtisadi inkişafın stimullaşdırılmasında tam maraqlıdır. Moskva Bakı ilə əlaqələri inkişaf etdirməyə və Cənubi Qafqazda sülh proseslərinə töhfə verən Ermənistanla konstruktiv əlaqələri davam etdirməyə çalışır.
Y. QACAR
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 24-09-2024 11:35 | Bölmə: Slayd
Bakı ilə İrəvan arasında sülh sazişinin bağlanması, eləcə də Ermənistan-Azərbaycan sərhədinin delimitasiya və demarkasiyası ilə bağlı təşəbbüslərin müzakirəsi prosesi uzanır. Sentyabrın əvvəlində Ermənistan Azərbaycana ölkələr arasında sülh müqaviləsi üzrə onuncu təkliflər paketini təhvil verib.
Müqavilə üzərində işi “isti kartof diplomatiyası” adlandırmaq olar, çünki tərəflər indiyədək gələcək sülh müqaviləsinə yalnız qarşılıqlı olaraq düzəlişlər edir, halbuki hələ də real irəliləyiş müşahidə olunmur.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Russian Council” yazıb.
Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:
2023-cü ilin sentyabrında Qarabağ münaqişəsinə son qoyulduqdan və Qarabağ bölgəsinin bu bölgəyə birləşdirilməsi yolu ilə Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün bərpasından sonra Ermənistan-Azərbaycan münasibətlərində tarixi imkanlar pəncərəsi açılıb. Postsovet tarixində ilk dəfə, həmçinin 2021-ci ildə Qarabağın Ermənistan tərəfindən Azərbaycanın ayrılmaz hissəsi kimi rəsmən tanınmasından sonra Bakı ilə İrəvan arasında münasibətlərin normallaşması, eləcə də Ermənistanın nəqliyyat blokadasının götürülməsi üçün real şans yaranıb.
İlkin olaraq, sülh müqaviləsi layihəsinin işçi variantında şərti olaraq üç əsas müddəa müəyyən edilirdi: İrəvanın Qarabağı Azərbaycanın bir hissəsi kimi qəti şəkildə tanıması və revanşist əhval-ruhiyyədən əl çəkməsi, regionda nəqliyyat və logistika kommunikasiyalarının blokadasının açılması, həmçinin delimitasiya və demarkasiya ilə indiki Ermənistan-Azərbaycan sərhədinin müəyyənləşdirilməsi.
Bu gün üçüncü məqam daha uğurla inkişaf edir, yəni sərhədlərin delimitasiyası və demarkasiyası prosesləri. Baxmayaraq ki, bu proses də çətinliklərlə başa gəlir. Ermənistanda ayrı-ayrı kənd və anklavların Azərbaycana verilməsinə qarşı etirazlar davam edir. Məsələn, Tavuş vilayətində (Ermənistan) müvafiq etirazlar çox səs-küylü idi. Buna baxmayaraq, sərhəddə delimitasiya və demarkasiya komissiyaları nümayəndələrinin mütəmadi görüşləri keçirilir.
Müvafiq delimitasiya və demarkasiya komissiyasına iki ölkənin baş nazirinin müavinləri - Azərbaycan tərəfdən Şahin Mustafayev və Ermənistan tərəfdən Mqer Qriqoryan rəhbərlik edir. Bu yolda əldə olunan nailiyyətlərdən biri də avqustun 30-da Bakı və İrəvanın iki ölkə sərhədlərinin delimitasiyası üzrə komissiyalarının fəaliyyəti haqqında Əsasnamənin imzalanmasıdır.
Bu sənədə əsasən, Azərbaycan və Ermənistan 1991-ci il Almaatı Bəyannaməsi əsasında sərhədlərin delimitasiyasını həyata keçirmək barədə razılığa gəliblər ki, buna əsasən keçmiş sovet respublikaları inzibati sərhədləri əsasında bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyacaqlar. Lakin bu sazişin yekun olmadığı, sülh müqaviləsi imzalandıqdan sonra prosesin başqa prinsiplər əsasında davam etdirilə biləcəyi vurğulandığı üçün sənəddə boşluq var. Konkret hansılara əsaslanaraq, planlaşdırılan razılaşmaları gələcəkdə nəyin təhlükə altına qoyacağı göstərilmir. Buna baxmayaraq, digərləri ilə müqayisədə müəyyən irəliləyişlərə və perspektivlərə malik olan ən uğurlu yol olaraq məhz delimitasiya və demarkasiya işi qalır.
Əvvəllər İrəvanın nəzarətində olan Qarabağın və ona bitişik yeddi rayonun Azərbaycan əraziləri kimi yekun nəticə olaraq tanınması hələ də problem olaraq qalır. 1995-ci ildə, SSRİ-nin dağılmasından sonra qəbul edilmiş, həmçinin 2005 və 2015-ci illərdə düzəlişlər edilmiş Ermənistanın hazırkı konstitusiyasında Qarabağın gələcəkdə Ermənistana birləşdirilməsi ilə bağlı bənd var ki, bu da Azərbaycan tərəfinə qətiyyən xoş gəlmir. Bakı mövcud mətndə revanşist qərəz və gələcəkdə öz ərazisinə mümkün iddialar gördüyü üçün İrəvandan konstitusiyanı dəyişdirməyi tələb edir. Azərbaycan tərəfi istərdi ki, öz ərazi bütövlüyünü qorumaq üçün aydın yazılmış hüquqi təminat olsun. Rəsmi İrəvan bu təşəbbüsü dövlətin daxili işlərinə qarışma hesab edərək hələ ki, tələsmir.
Qeyd etmək lazımdır ki, Ermənistanın özündə heç də hamı baş nazir Nikol Paşinyanın Azərbaycanla münasibətləri normallaşdırmaq kursunu dəstəkləmir. Eyni zamanda, Ermənistan hakimiyyəti konstitusiya məsələsini müzakirə edir və 2027-ci ildə konstitusiyaya dəyişikliklərlə bağlı referendum keçirməyi planlaşdırır. Çox güman ki, Qarabağ - “Artsax” termini çıxarılacaq. Lakin 2027-ci il hələ çox uzaqdadır və Bakı ilə danışıqlar prosesi yenidən dondurulmaq riski ilə üzləşir, çünki Ermənistan konstitusiyasında “Dağlıq Qarabağ” termininin qeyd edilməsi və onun Ermənistana “potensial birləşməsi” Azərbaycan üçün mühüm məsələdir. Bunsuz, İlham Əliyevin dediyi kimi, Ermənistanla sülh razılaşması əldə oluna bilməz.
Cənubi Qafqazda nəqliyyat-logistika kommunikasiyalarının və sərhədlərin açılmasına gəlincə, hələlik tərəflər qarşılıqlı razılaşma əsasında bu məsələni təxirə salmaq qərarına gəliblər. Görünür, məsələnin özü iqtisadi xarakter daşıdığından və prioritet hesab olunmadığından bu qərar qəbul edilib. Ermənistan və Azərbaycan regional kommunikasiyaların qarşısının alınması üçün irəli sürdükləri layihələri hələ də razılaşdıra bilməyiblər. Söhbət Azərbaycanın təşəbbüskarı olduğu və Türkiyənin fəal dəstəklədiyi Zəngəzur dəhlizi və Ermənistanın irəli sürdüyü, lakin regionun əksər dövlətləri tərəfindən hələ də dəstəklənməyən “Sülh kəsişməsi” layihələrindən gedir. Həmçinin, İrəvanın Zəngəzur dəhlizi layihəsindən qəti şəkildə imtina etməsini nəzərə alaraq, Azərbaycan İran ərazisindən keçən Araz dəhlizi kimi layihə təklif edib.
Regional oyunçuların mövqeyindən danışarkən qeyd etmək lazımdır ki, Türkiyə Azərbaycanla birlikdə Zəngəzur layihəsini fəal dəstəkləyir, İran isə buna qarşıdır. Tehran regionun geosiyasi və beynəlxalq səviyyədə tanınmış sərhədlərinin dəyişdirilməsinin əleyhinədir və həmçinin hesab edir ki, bu layihə Ermənistanın maraqlarına uyğun deyil. Rusiya indiyədək Ermənistan və Azərbaycanın nəqliyyat və logistika kommunikasiyaları ilə bağlı layihələrinə kifayət qədər təmkinli yanaşıb, tərəflərə öz suveren milli maraqları əsasında qərar qəbul etmək imkanı yaratmağa üstünlük verib. Eyni zamanda, Moskva regionda kommunikasiyaların blokadadan çıxarılmasının və sərhədlərin açılmasının tərəfdarıdır, həm də bu proseslərə hər cür köməklik göstərməyə hazırdır.
Cənubi Qafqazın əksər ölkələri regiondankənar oyunçuların regional məsələlərə, o cümlədən İrəvan və Bakı arasında danışıqlar prosesinə müdaxiləsinə qarşıdır.
Lakin Ermənistan, əksinə, regiondankənar aktorları, məsələn, ABŞ və Avropa İttifaqını (Aİ) fəal şəkildə cəlb etməkdə maraqlıdır. Rəsmi olaraq, Ermənistan hakimiyyəti bunu Moskva ilə münasibətlərdə illüziyaların dağılması ilə bağlı xarici və təhlükəsizlik siyasətini şaxələndirmək istəyi ilə izah edir. Eyni zamanda, görünən odur ki, Qərb tərəfdaşlarının Ermənistanın təhlükəsizliyinin təmin edilməsi probleminin həllinə cəlb olunması kifayət qədər emosional xarakter daşıyır. Moskva da öz növbəsində, İrəvanla tərəfdaşlıq münasibətlərindən əl çəkmir və Cənubi Qafqazda münaqişədən sonrakı inkişaf məqsədlərinə nail olmaq üçün Ermənistan hakimiyyəti ilə bundan sonra da işləməyə hazırdır.
Ermənistanın bəzi Qərb dövlətləri, məsələn, ABŞ və Fransa, eləcə də qeyri-Qərb dünyasından olan Hindistandan silah almaq, hərbi müqavilələr bağlamaq və birgə hərbi təlimlər keçirmək niyyəti Azərbaycanda ciddi narahatlıq yaradır. Ehtiyatlar var ki, bu əməkdaşlıq qonşu respublikada revanşist əhval-ruhiyyənin artmasına və ən pis halda beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən Azərbaycanın tanıdığı itirilmiş əraziləri geri qaytarmaq üçün Ermənistan tərəfindən hərbi əməliyyatların bərpasına səbəb ola bilər.
Bölgədə sülhün və sabitliyin qorunması məqsədilə Türkiyənin təşəbbüsü və Rusiyanın dəstəyi ilə 2021-ci ildə Cənubi Qafqazın üç ölkəsini birləşdirmək məqsədi ilə “3+3” Məşvərət Regional Platforması yaradılmışdır. Gürcüstan formatda iştirakdan çəkinir, lakin iştirakçılar onun üçün qapıların açıq olduğunu dəfələrlə vurğulayıblar.
Qeyd etmək vacibdir ki, “3+3” formatı həm təhlükəsizlik, həm də iqtisadi məsələlər üzrə regional əməkdaşlıq üçün əsas layihədir. Cənubi Qafqaz dövlətləri arasında bu formatın və konstruktiv dialoqun inkişafının təşviqini davam etdirmək, habelə regiondankənar dövlətlərin regional proseslərə təsir etmək üçün dağıdıcı cəhdlərinə qarşı durmaq lazımdır. Hazırda ən çətin problem Ermənistanın sülh prosesinin təşkilinə regiondan kənar aktorları cəlb etməyə çalışmasıdır. Bununla belə, Moskva ikitərəfli münasibətlərdə nəzərəçarpacaq soyuqlaşma dövrü olmasına baxmayaraq, erməni tərəfi ilə konstruktiv əməkdaşlıq cəhdlərini davam etdirməlidir.
Ermənistan və Azərbaycan açılmış fürsət pəncərəsindən istifadə etməyə və regionda davamlı sülhün bərqərar olmasına çalışır ki, bu da özlüyündə son dərəcə müsbət siqnal kimi qiymətləndirilə bilər. Hər iki tərəf sülh müqaviləsi üçün düzəlişlər və təkliflər paketi mübadiləsi aparır, Xarici İşlər Nazirliyi vasitəsilə əlaqə saxlayır, sərhəddə delimitasiya və demarkasiya komissiyalarının görüşlərini təşkil edir. Eyni zamanda, sülhə doğru hərəkətə mane olan bir sıra çətinliklər var. Əsas problemlər arasında Ermənistan konstitusiyasında Bakının israrla islahatı var. Rusiya da öz növbəsində Cənubi Qafqazda davamlı sülhün, sabitliyin yaradılmasında və iqtisadi inkişafın stimullaşdırılmasında tam maraqlıdır. Moskva Bakı ilə əlaqələri inkişaf etdirməyə və Cənubi Qafqazda sülh proseslərinə töhfə verən Ermənistanla konstruktiv əlaqələri davam etdirməyə çalışır.
Y. QACAR
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 20:24
Ərdoğan İlham Əliyevə zəng edib
Dünən, 14:29
İranın 9 nüvə alimi öldürülüb - Siyahı
Dünən, 08:07
Cəlaloğlu: İranın vurulmasının iki səbəbi var
13-06-2025, 22:31
İran İsrailə raket hücumuna başlayıb
13-06-2025, 17:58
90-a yaxın mədəniyyət nümayəndəsi İrandan Azərbaycana gətiriləcək
13-06-2025, 17:43
Rus ordusu Dnepropetrovsk vilayətinə daxil olub
13-06-2025, 17:06
Laçın şəhərinin Baş planı təsdiqlənib
13-06-2025, 16:44
Keçmiş səfir: Çin və Rusiyanın İranın yanında duracağına inanmıram
13-06-2025, 11:24
Azərbaycan İran və İsraili dialoqa çağırır
13-06-2025, 10:40
143 milyon manatlıq mənimsəmə üzrə yenidən məhkəmə olub
13-06-2025, 09:57
İsrailin İrana zərbələri davam edəcək
13-06-2025, 09:27
Tramp İrana hücumdan əvvəlcədən məlumatlı olub
13-06-2025, 08:30
AZAL son hadisələrlə əlaqədar bəzi reysləri ləğv edib - Siyahı
13-06-2025, 07:23
İsrail İranı vurmağa başlayıb
12-06-2025, 17:51
Nə Bayden, nə də Tramp Rusiyanın çökməsini istəmir
12-06-2025, 17:09
Təqaüd və sosial müavinətlər artırılıb - Fərman
12-06-2025, 14:57
“Hörümçək toru” əməliyyatının son məqsədi nə idi?
12-06-2025, 13:07
İranı vurmağa hazırlaşırlar
11-06-2025, 15:00
Nüvə hücumu ola bilər - Xəbərdarlıq
11-06-2025, 14:27
Qəbul imtahanının nəticəsi elan edilib
11-06-2025, 12:12
Dron müharibəsinin dərsləri
11-06-2025, 08:09
NATO Ukrayna ilə bağlı qərar verməyə hazırlaşır
10-06-2025, 16:32
Mollazadə: Paşinyan Qarabağ klanı ilə mübarizəni davam etdirir
10-06-2025, 13:54
Rusiya təhlükəsi artır - Xəbərdarlıq
10-06-2025, 13:07
Cəlaloğlu: “Dini idarələr kəşfiyyatla əməkdaşlıq edib”
10-06-2025, 11:18
İranda it gəzdirmə polemikası: daha bir qadağa qüvvəyə minir
9-06-2025, 22:32
Deputat: “İqtisadiyyatımız üçün görülən işləri yetərli saymıram”
6-06-2025, 10:11
Elmdə yenilik: insanlar 1000 il yaşaya biləcək
5-06-2025, 17:33
İqlim dəyişikliyi münaqişələri artıracaq
5-06-2025, 13:29
Kilsə ilə Paşinyan arasında qarşıdurma böyüyür
5-06-2025, 12:08
Moskva və Bakı “Rus Evi”nə dair hələ də razılığa gəlməyib
5-06-2025, 10:05
Federasiya rəhbərini icra başçısı bıçaqlatdırıb? - Yenilənib
4-06-2025, 11:27
Vaşinqton Qafqaza böyük diplomatik diqqət yetirir
4-06-2025, 11:10
Rusiyaya qarşı daha sərt sanksiya hazırlanıb
4-06-2025, 10:13
Azərbaycan və Ermənistanın dövlət komissiyaları arasında görüş olub
4-06-2025, 08:08
Sabirabaddakı yanğında 4 nəfər həyatını itirib - (Yenilənib)
3-06-2025, 17:32
Məhkəmələrə hakimlər təyin edilib - (Siyahı)
3-06-2025, 17:26
Dünyanın bir hissəsi su altında qalacaq
3-06-2025, 15:18
Müharibə daha təhlükəli fazaya keçib
3-06-2025, 12:29
Xaricdə yaşayan daha 7 nəfər haqqında həbs qərarı çıxarılıb
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
