13:08 / 27-09-2024
Buraxılış imtahanlarının proqramları dərc edilib
12:53 / 27-09-2024
Nazir müavini Nyu-Yorkda Qəzza Təmas Qrupunun iclasına qatılıb
12:42 / 27-09-2024
ABŞ səfiri Bakıda Şəhidlər xiyabanını ziyarət edib
12:29 / 27-09-2024
Rusiya Zəngəzur dəhlizini İrana qurban verir? - Foto
12:13 / 27-09-2024
Şəhidlərimizin xatirəsi bir dəqiqəlik sükutla yad edilib
12:00 / 27-09-2024
Sabah yağış yağacaq - Proqnoz
11:52 / 27-09-2024
Həbsdə olan Teylor Fətişoğlunun oğlu saxlanılıb
11:49 / 27-09-2024
Naxçıvanda İmtahan Mərkəzi yaradılıb
11:31 / 27-09-2024
Putin yenə nüvə silahından istifadə xəbərdarlığı edir
11:12 / 27-09-2024
Müdafiə naziri Zəfər parkında olub
11:01 / 27-09-2024
Qriqoryan: "Sərhədin demarkasiyasının növbəti mərhələsi ilə bağlı qərar hələ verilməyib"
10:36 / 27-09-2024
Ukrayna kəşfiyyatı Xarkovda uğur qazanıb
10:30 / 27-09-2024
AzTV-nin aparıcısının iki yaşlı qızı bağçada yıxılaraq ölüb - (Yenilənib)
10:23 / 27-09-2024
Bakıda evdən pul oğurlayan qadın saxlanılıb
10:11 / 27-09-2024
Prezident İlham Əliyev Zəfər parkında olub - Fotolar
09:57 / 27-09-2024
Bu gün Tramp Zelenski ilə görüş elan edib
09:54 / 27-09-2024
"Qarabağ" - "Malmö" matçının biletləri bu gün satışa çıxacaq
09:52 / 27-09-2024
Deputat Səttar Möhbalıyevin həyat yoldaşı vəzifədən çıxarılıb
09:41 / 27-09-2024
Daha bir ölkə müharibəyə cəlb olunur - Minlərlə insan vətənini tərk edir
09:13 / 27-09-2024
Milyarderlə baş nazir sevgilidir?
09:02 / 27-09-2024
ABŞ və İran tarixi razılaşma əldə ediblər
08:52 / 27-09-2024
ABŞ və Türkiyə arasında yüksək səviyyəli görüş keçirilib
08:46 / 27-09-2024
İsrail ordusu Livanda quru əməliyyatlara hazırdır - Foto
07:55 / 27-09-2024
Məşhur müğənni yenidən qalmaqalla üzləşib
07:46 / 27-09-2024
Zaporojye və Sumıda partlayışlar baş verib
07:43 / 27-09-2024
41 təyyarə və 6 gəmi Tayvan sahillərinə yaxınlaşıb
07:37 / 27-09-2024
Prezident “WhatsApp”-ı casusluqda suçlayır
07:32 / 27-09-2024
MAQATE rəhbəri nüvə silahından mümkün istifadədən danışıb
07:25 / 27-09-2024
Şarl Mişel: BMT TŞ-da islahata ehtiyac var
07:21 / 27-09-2024
Harris Zelenski ilə görüşüb
13:30 / 22-09-2024
Dövlət qulluğuna qəbul imtahanı keçirilib - (Yenilənib)
14:02 / 23-09-2024
Brest-sonuncu dayanacaq… Rahim Sadıqbəyli yazır
00:03 / 23-09-2024
Azərbaycan Ordusunun əsgəri güllə yarasından ölüb
19:26 / 23-09-2024
Mehriban Əliyeva və ailə üzvləri yeni istifadəyə verilən məsciddə olublar - Fotolar
22:09 / 23-09-2024
Şəmkirdə qadın bıçaqlanıb
21:49 / 24-09-2024
"Azərsun Holdinq"in tabeliyində olan şirkət məhkəməyə verilib
23:36 / 24-09-2024
"Kəpəz" daha bir futbolçu transfer edib
15:11 / 23-09-2024
Şahin Seyidzadə sədr vəzifəsindən kənarlaşdırılıb
11:24 / 23-09-2024
UEFA "Qarabağ"ı 28500 avro cərimələyib
16:44 / 23-09-2024
İlham Əliyev Milli Məclisin ilk iclasında çıxış edib, mühüm mesajlar verib - Yenilənib
21:09 / 26-09-2024
Bayramovla Mirzoyan ABŞ-da görüşüb - Yenilənib
12:47 / 23-09-2024
Sahibə Qafarova spiker seçilb - (Yenilənib)
Sülhə gedən yol: Ermənistan və Azərbaycan razılığa gələ biləcəkmi?
Tarix: 24-09-2024 11:35 | Bölmə: Slayd
Bakı ilə İrəvan arasında sülh sazişinin bağlanması, eləcə də Ermənistan-Azərbaycan sərhədinin delimitasiya və demarkasiyası ilə bağlı təşəbbüslərin müzakirəsi prosesi uzanır. Sentyabrın əvvəlində Ermənistan Azərbaycana ölkələr arasında sülh müqaviləsi üzrə onuncu təkliflər paketini təhvil verib.
Müqavilə üzərində işi “isti kartof diplomatiyası” adlandırmaq olar, çünki tərəflər indiyədək gələcək sülh müqaviləsinə yalnız qarşılıqlı olaraq düzəlişlər edir, halbuki hələ də real irəliləyiş müşahidə olunmur.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Russian Council” yazıb.
Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:
2023-cü ilin sentyabrında Qarabağ münaqişəsinə son qoyulduqdan və Qarabağ bölgəsinin bu bölgəyə birləşdirilməsi yolu ilə Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün bərpasından sonra Ermənistan-Azərbaycan münasibətlərində tarixi imkanlar pəncərəsi açılıb. Postsovet tarixində ilk dəfə, həmçinin 2021-ci ildə Qarabağın Ermənistan tərəfindən Azərbaycanın ayrılmaz hissəsi kimi rəsmən tanınmasından sonra Bakı ilə İrəvan arasında münasibətlərin normallaşması, eləcə də Ermənistanın nəqliyyat blokadasının götürülməsi üçün real şans yaranıb.
İlkin olaraq, sülh müqaviləsi layihəsinin işçi variantında şərti olaraq üç əsas müddəa müəyyən edilirdi: İrəvanın Qarabağı Azərbaycanın bir hissəsi kimi qəti şəkildə tanıması və revanşist əhval-ruhiyyədən əl çəkməsi, regionda nəqliyyat və logistika kommunikasiyalarının blokadasının açılması, həmçinin delimitasiya və demarkasiya ilə indiki Ermənistan-Azərbaycan sərhədinin müəyyənləşdirilməsi.
Bu gün üçüncü məqam daha uğurla inkişaf edir, yəni sərhədlərin delimitasiyası və demarkasiyası prosesləri. Baxmayaraq ki, bu proses də çətinliklərlə başa gəlir. Ermənistanda ayrı-ayrı kənd və anklavların Azərbaycana verilməsinə qarşı etirazlar davam edir. Məsələn, Tavuş vilayətində (Ermənistan) müvafiq etirazlar çox səs-küylü idi. Buna baxmayaraq, sərhəddə delimitasiya və demarkasiya komissiyaları nümayəndələrinin mütəmadi görüşləri keçirilir.
Müvafiq delimitasiya və demarkasiya komissiyasına iki ölkənin baş nazirinin müavinləri - Azərbaycan tərəfdən Şahin Mustafayev və Ermənistan tərəfdən Mqer Qriqoryan rəhbərlik edir. Bu yolda əldə olunan nailiyyətlərdən biri də avqustun 30-da Bakı və İrəvanın iki ölkə sərhədlərinin delimitasiyası üzrə komissiyalarının fəaliyyəti haqqında Əsasnamənin imzalanmasıdır.
Bu sənədə əsasən, Azərbaycan və Ermənistan 1991-ci il Almaatı Bəyannaməsi əsasında sərhədlərin delimitasiyasını həyata keçirmək barədə razılığa gəliblər ki, buna əsasən keçmiş sovet respublikaları inzibati sərhədləri əsasında bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyacaqlar. Lakin bu sazişin yekun olmadığı, sülh müqaviləsi imzalandıqdan sonra prosesin başqa prinsiplər əsasında davam etdirilə biləcəyi vurğulandığı üçün sənəddə boşluq var. Konkret hansılara əsaslanaraq, planlaşdırılan razılaşmaları gələcəkdə nəyin təhlükə altına qoyacağı göstərilmir. Buna baxmayaraq, digərləri ilə müqayisədə müəyyən irəliləyişlərə və perspektivlərə malik olan ən uğurlu yol olaraq məhz delimitasiya və demarkasiya işi qalır.
Əvvəllər İrəvanın nəzarətində olan Qarabağın və ona bitişik yeddi rayonun Azərbaycan əraziləri kimi yekun nəticə olaraq tanınması hələ də problem olaraq qalır. 1995-ci ildə, SSRİ-nin dağılmasından sonra qəbul edilmiş, həmçinin 2005 və 2015-ci illərdə düzəlişlər edilmiş Ermənistanın hazırkı konstitusiyasında Qarabağın gələcəkdə Ermənistana birləşdirilməsi ilə bağlı bənd var ki, bu da Azərbaycan tərəfinə qətiyyən xoş gəlmir. Bakı mövcud mətndə revanşist qərəz və gələcəkdə öz ərazisinə mümkün iddialar gördüyü üçün İrəvandan konstitusiyanı dəyişdirməyi tələb edir. Azərbaycan tərəfi istərdi ki, öz ərazi bütövlüyünü qorumaq üçün aydın yazılmış hüquqi təminat olsun. Rəsmi İrəvan bu təşəbbüsü dövlətin daxili işlərinə qarışma hesab edərək hələ ki, tələsmir.
Qeyd etmək lazımdır ki, Ermənistanın özündə heç də hamı baş nazir Nikol Paşinyanın Azərbaycanla münasibətləri normallaşdırmaq kursunu dəstəkləmir. Eyni zamanda, Ermənistan hakimiyyəti konstitusiya məsələsini müzakirə edir və 2027-ci ildə konstitusiyaya dəyişikliklərlə bağlı referendum keçirməyi planlaşdırır. Çox güman ki, Qarabağ - “Artsax” termini çıxarılacaq. Lakin 2027-ci il hələ çox uzaqdadır və Bakı ilə danışıqlar prosesi yenidən dondurulmaq riski ilə üzləşir, çünki Ermənistan konstitusiyasında “Dağlıq Qarabağ” termininin qeyd edilməsi və onun Ermənistana “potensial birləşməsi” Azərbaycan üçün mühüm məsələdir. Bunsuz, İlham Əliyevin dediyi kimi, Ermənistanla sülh razılaşması əldə oluna bilməz.
Cənubi Qafqazda nəqliyyat-logistika kommunikasiyalarının və sərhədlərin açılmasına gəlincə, hələlik tərəflər qarşılıqlı razılaşma əsasında bu məsələni təxirə salmaq qərarına gəliblər. Görünür, məsələnin özü iqtisadi xarakter daşıdığından və prioritet hesab olunmadığından bu qərar qəbul edilib. Ermənistan və Azərbaycan regional kommunikasiyaların qarşısının alınması üçün irəli sürdükləri layihələri hələ də razılaşdıra bilməyiblər. Söhbət Azərbaycanın təşəbbüskarı olduğu və Türkiyənin fəal dəstəklədiyi Zəngəzur dəhlizi və Ermənistanın irəli sürdüyü, lakin regionun əksər dövlətləri tərəfindən hələ də dəstəklənməyən “Sülh kəsişməsi” layihələrindən gedir. Həmçinin, İrəvanın Zəngəzur dəhlizi layihəsindən qəti şəkildə imtina etməsini nəzərə alaraq, Azərbaycan İran ərazisindən keçən Araz dəhlizi kimi layihə təklif edib.
Regional oyunçuların mövqeyindən danışarkən qeyd etmək lazımdır ki, Türkiyə Azərbaycanla birlikdə Zəngəzur layihəsini fəal dəstəkləyir, İran isə buna qarşıdır. Tehran regionun geosiyasi və beynəlxalq səviyyədə tanınmış sərhədlərinin dəyişdirilməsinin əleyhinədir və həmçinin hesab edir ki, bu layihə Ermənistanın maraqlarına uyğun deyil. Rusiya indiyədək Ermənistan və Azərbaycanın nəqliyyat və logistika kommunikasiyaları ilə bağlı layihələrinə kifayət qədər təmkinli yanaşıb, tərəflərə öz suveren milli maraqları əsasında qərar qəbul etmək imkanı yaratmağa üstünlük verib. Eyni zamanda, Moskva regionda kommunikasiyaların blokadadan çıxarılmasının və sərhədlərin açılmasının tərəfdarıdır, həm də bu proseslərə hər cür köməklik göstərməyə hazırdır.
Cənubi Qafqazın əksər ölkələri regiondankənar oyunçuların regional məsələlərə, o cümlədən İrəvan və Bakı arasında danışıqlar prosesinə müdaxiləsinə qarşıdır.
Lakin Ermənistan, əksinə, regiondankənar aktorları, məsələn, ABŞ və Avropa İttifaqını (Aİ) fəal şəkildə cəlb etməkdə maraqlıdır. Rəsmi olaraq, Ermənistan hakimiyyəti bunu Moskva ilə münasibətlərdə illüziyaların dağılması ilə bağlı xarici və təhlükəsizlik siyasətini şaxələndirmək istəyi ilə izah edir. Eyni zamanda, görünən odur ki, Qərb tərəfdaşlarının Ermənistanın təhlükəsizliyinin təmin edilməsi probleminin həllinə cəlb olunması kifayət qədər emosional xarakter daşıyır. Moskva da öz növbəsində, İrəvanla tərəfdaşlıq münasibətlərindən əl çəkmir və Cənubi Qafqazda münaqişədən sonrakı inkişaf məqsədlərinə nail olmaq üçün Ermənistan hakimiyyəti ilə bundan sonra da işləməyə hazırdır.
Ermənistanın bəzi Qərb dövlətləri, məsələn, ABŞ və Fransa, eləcə də qeyri-Qərb dünyasından olan Hindistandan silah almaq, hərbi müqavilələr bağlamaq və birgə hərbi təlimlər keçirmək niyyəti Azərbaycanda ciddi narahatlıq yaradır. Ehtiyatlar var ki, bu əməkdaşlıq qonşu respublikada revanşist əhval-ruhiyyənin artmasına və ən pis halda beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən Azərbaycanın tanıdığı itirilmiş əraziləri geri qaytarmaq üçün Ermənistan tərəfindən hərbi əməliyyatların bərpasına səbəb ola bilər.
Bölgədə sülhün və sabitliyin qorunması məqsədilə Türkiyənin təşəbbüsü və Rusiyanın dəstəyi ilə 2021-ci ildə Cənubi Qafqazın üç ölkəsini birləşdirmək məqsədi ilə “3+3” Məşvərət Regional Platforması yaradılmışdır. Gürcüstan formatda iştirakdan çəkinir, lakin iştirakçılar onun üçün qapıların açıq olduğunu dəfələrlə vurğulayıblar.
Qeyd etmək vacibdir ki, “3+3” formatı həm təhlükəsizlik, həm də iqtisadi məsələlər üzrə regional əməkdaşlıq üçün əsas layihədir. Cənubi Qafqaz dövlətləri arasında bu formatın və konstruktiv dialoqun inkişafının təşviqini davam etdirmək, habelə regiondankənar dövlətlərin regional proseslərə təsir etmək üçün dağıdıcı cəhdlərinə qarşı durmaq lazımdır. Hazırda ən çətin problem Ermənistanın sülh prosesinin təşkilinə regiondan kənar aktorları cəlb etməyə çalışmasıdır. Bununla belə, Moskva ikitərəfli münasibətlərdə nəzərəçarpacaq soyuqlaşma dövrü olmasına baxmayaraq, erməni tərəfi ilə konstruktiv əməkdaşlıq cəhdlərini davam etdirməlidir.
Ermənistan və Azərbaycan açılmış fürsət pəncərəsindən istifadə etməyə və regionda davamlı sülhün bərqərar olmasına çalışır ki, bu da özlüyündə son dərəcə müsbət siqnal kimi qiymətləndirilə bilər. Hər iki tərəf sülh müqaviləsi üçün düzəlişlər və təkliflər paketi mübadiləsi aparır, Xarici İşlər Nazirliyi vasitəsilə əlaqə saxlayır, sərhəddə delimitasiya və demarkasiya komissiyalarının görüşlərini təşkil edir. Eyni zamanda, sülhə doğru hərəkətə mane olan bir sıra çətinliklər var. Əsas problemlər arasında Ermənistan konstitusiyasında Bakının israrla islahatı var. Rusiya da öz növbəsində Cənubi Qafqazda davamlı sülhün, sabitliyin yaradılmasında və iqtisadi inkişafın stimullaşdırılmasında tam maraqlıdır. Moskva Bakı ilə əlaqələri inkişaf etdirməyə və Cənubi Qafqazda sülh proseslərinə töhfə verən Ermənistanla konstruktiv əlaqələri davam etdirməyə çalışır.
Y. QACAR
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 24-09-2024 11:35 | Bölmə: Slayd
Bakı ilə İrəvan arasında sülh sazişinin bağlanması, eləcə də Ermənistan-Azərbaycan sərhədinin delimitasiya və demarkasiyası ilə bağlı təşəbbüslərin müzakirəsi prosesi uzanır. Sentyabrın əvvəlində Ermənistan Azərbaycana ölkələr arasında sülh müqaviləsi üzrə onuncu təkliflər paketini təhvil verib.
Müqavilə üzərində işi “isti kartof diplomatiyası” adlandırmaq olar, çünki tərəflər indiyədək gələcək sülh müqaviləsinə yalnız qarşılıqlı olaraq düzəlişlər edir, halbuki hələ də real irəliləyiş müşahidə olunmur.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Russian Council” yazıb.
Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:
2023-cü ilin sentyabrında Qarabağ münaqişəsinə son qoyulduqdan və Qarabağ bölgəsinin bu bölgəyə birləşdirilməsi yolu ilə Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün bərpasından sonra Ermənistan-Azərbaycan münasibətlərində tarixi imkanlar pəncərəsi açılıb. Postsovet tarixində ilk dəfə, həmçinin 2021-ci ildə Qarabağın Ermənistan tərəfindən Azərbaycanın ayrılmaz hissəsi kimi rəsmən tanınmasından sonra Bakı ilə İrəvan arasında münasibətlərin normallaşması, eləcə də Ermənistanın nəqliyyat blokadasının götürülməsi üçün real şans yaranıb.
İlkin olaraq, sülh müqaviləsi layihəsinin işçi variantında şərti olaraq üç əsas müddəa müəyyən edilirdi: İrəvanın Qarabağı Azərbaycanın bir hissəsi kimi qəti şəkildə tanıması və revanşist əhval-ruhiyyədən əl çəkməsi, regionda nəqliyyat və logistika kommunikasiyalarının blokadasının açılması, həmçinin delimitasiya və demarkasiya ilə indiki Ermənistan-Azərbaycan sərhədinin müəyyənləşdirilməsi.
Bu gün üçüncü məqam daha uğurla inkişaf edir, yəni sərhədlərin delimitasiyası və demarkasiyası prosesləri. Baxmayaraq ki, bu proses də çətinliklərlə başa gəlir. Ermənistanda ayrı-ayrı kənd və anklavların Azərbaycana verilməsinə qarşı etirazlar davam edir. Məsələn, Tavuş vilayətində (Ermənistan) müvafiq etirazlar çox səs-küylü idi. Buna baxmayaraq, sərhəddə delimitasiya və demarkasiya komissiyaları nümayəndələrinin mütəmadi görüşləri keçirilir.
Müvafiq delimitasiya və demarkasiya komissiyasına iki ölkənin baş nazirinin müavinləri - Azərbaycan tərəfdən Şahin Mustafayev və Ermənistan tərəfdən Mqer Qriqoryan rəhbərlik edir. Bu yolda əldə olunan nailiyyətlərdən biri də avqustun 30-da Bakı və İrəvanın iki ölkə sərhədlərinin delimitasiyası üzrə komissiyalarının fəaliyyəti haqqında Əsasnamənin imzalanmasıdır.
Bu sənədə əsasən, Azərbaycan və Ermənistan 1991-ci il Almaatı Bəyannaməsi əsasında sərhədlərin delimitasiyasını həyata keçirmək barədə razılığa gəliblər ki, buna əsasən keçmiş sovet respublikaları inzibati sərhədləri əsasında bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyacaqlar. Lakin bu sazişin yekun olmadığı, sülh müqaviləsi imzalandıqdan sonra prosesin başqa prinsiplər əsasında davam etdirilə biləcəyi vurğulandığı üçün sənəddə boşluq var. Konkret hansılara əsaslanaraq, planlaşdırılan razılaşmaları gələcəkdə nəyin təhlükə altına qoyacağı göstərilmir. Buna baxmayaraq, digərləri ilə müqayisədə müəyyən irəliləyişlərə və perspektivlərə malik olan ən uğurlu yol olaraq məhz delimitasiya və demarkasiya işi qalır.
Əvvəllər İrəvanın nəzarətində olan Qarabağın və ona bitişik yeddi rayonun Azərbaycan əraziləri kimi yekun nəticə olaraq tanınması hələ də problem olaraq qalır. 1995-ci ildə, SSRİ-nin dağılmasından sonra qəbul edilmiş, həmçinin 2005 və 2015-ci illərdə düzəlişlər edilmiş Ermənistanın hazırkı konstitusiyasında Qarabağın gələcəkdə Ermənistana birləşdirilməsi ilə bağlı bənd var ki, bu da Azərbaycan tərəfinə qətiyyən xoş gəlmir. Bakı mövcud mətndə revanşist qərəz və gələcəkdə öz ərazisinə mümkün iddialar gördüyü üçün İrəvandan konstitusiyanı dəyişdirməyi tələb edir. Azərbaycan tərəfi istərdi ki, öz ərazi bütövlüyünü qorumaq üçün aydın yazılmış hüquqi təminat olsun. Rəsmi İrəvan bu təşəbbüsü dövlətin daxili işlərinə qarışma hesab edərək hələ ki, tələsmir.
Qeyd etmək lazımdır ki, Ermənistanın özündə heç də hamı baş nazir Nikol Paşinyanın Azərbaycanla münasibətləri normallaşdırmaq kursunu dəstəkləmir. Eyni zamanda, Ermənistan hakimiyyəti konstitusiya məsələsini müzakirə edir və 2027-ci ildə konstitusiyaya dəyişikliklərlə bağlı referendum keçirməyi planlaşdırır. Çox güman ki, Qarabağ - “Artsax” termini çıxarılacaq. Lakin 2027-ci il hələ çox uzaqdadır və Bakı ilə danışıqlar prosesi yenidən dondurulmaq riski ilə üzləşir, çünki Ermənistan konstitusiyasında “Dağlıq Qarabağ” termininin qeyd edilməsi və onun Ermənistana “potensial birləşməsi” Azərbaycan üçün mühüm məsələdir. Bunsuz, İlham Əliyevin dediyi kimi, Ermənistanla sülh razılaşması əldə oluna bilməz.
Cənubi Qafqazda nəqliyyat-logistika kommunikasiyalarının və sərhədlərin açılmasına gəlincə, hələlik tərəflər qarşılıqlı razılaşma əsasında bu məsələni təxirə salmaq qərarına gəliblər. Görünür, məsələnin özü iqtisadi xarakter daşıdığından və prioritet hesab olunmadığından bu qərar qəbul edilib. Ermənistan və Azərbaycan regional kommunikasiyaların qarşısının alınması üçün irəli sürdükləri layihələri hələ də razılaşdıra bilməyiblər. Söhbət Azərbaycanın təşəbbüskarı olduğu və Türkiyənin fəal dəstəklədiyi Zəngəzur dəhlizi və Ermənistanın irəli sürdüyü, lakin regionun əksər dövlətləri tərəfindən hələ də dəstəklənməyən “Sülh kəsişməsi” layihələrindən gedir. Həmçinin, İrəvanın Zəngəzur dəhlizi layihəsindən qəti şəkildə imtina etməsini nəzərə alaraq, Azərbaycan İran ərazisindən keçən Araz dəhlizi kimi layihə təklif edib.
Regional oyunçuların mövqeyindən danışarkən qeyd etmək lazımdır ki, Türkiyə Azərbaycanla birlikdə Zəngəzur layihəsini fəal dəstəkləyir, İran isə buna qarşıdır. Tehran regionun geosiyasi və beynəlxalq səviyyədə tanınmış sərhədlərinin dəyişdirilməsinin əleyhinədir və həmçinin hesab edir ki, bu layihə Ermənistanın maraqlarına uyğun deyil. Rusiya indiyədək Ermənistan və Azərbaycanın nəqliyyat və logistika kommunikasiyaları ilə bağlı layihələrinə kifayət qədər təmkinli yanaşıb, tərəflərə öz suveren milli maraqları əsasında qərar qəbul etmək imkanı yaratmağa üstünlük verib. Eyni zamanda, Moskva regionda kommunikasiyaların blokadadan çıxarılmasının və sərhədlərin açılmasının tərəfdarıdır, həm də bu proseslərə hər cür köməklik göstərməyə hazırdır.
Cənubi Qafqazın əksər ölkələri regiondankənar oyunçuların regional məsələlərə, o cümlədən İrəvan və Bakı arasında danışıqlar prosesinə müdaxiləsinə qarşıdır.
Lakin Ermənistan, əksinə, regiondankənar aktorları, məsələn, ABŞ və Avropa İttifaqını (Aİ) fəal şəkildə cəlb etməkdə maraqlıdır. Rəsmi olaraq, Ermənistan hakimiyyəti bunu Moskva ilə münasibətlərdə illüziyaların dağılması ilə bağlı xarici və təhlükəsizlik siyasətini şaxələndirmək istəyi ilə izah edir. Eyni zamanda, görünən odur ki, Qərb tərəfdaşlarının Ermənistanın təhlükəsizliyinin təmin edilməsi probleminin həllinə cəlb olunması kifayət qədər emosional xarakter daşıyır. Moskva da öz növbəsində, İrəvanla tərəfdaşlıq münasibətlərindən əl çəkmir və Cənubi Qafqazda münaqişədən sonrakı inkişaf məqsədlərinə nail olmaq üçün Ermənistan hakimiyyəti ilə bundan sonra da işləməyə hazırdır.
Ermənistanın bəzi Qərb dövlətləri, məsələn, ABŞ və Fransa, eləcə də qeyri-Qərb dünyasından olan Hindistandan silah almaq, hərbi müqavilələr bağlamaq və birgə hərbi təlimlər keçirmək niyyəti Azərbaycanda ciddi narahatlıq yaradır. Ehtiyatlar var ki, bu əməkdaşlıq qonşu respublikada revanşist əhval-ruhiyyənin artmasına və ən pis halda beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən Azərbaycanın tanıdığı itirilmiş əraziləri geri qaytarmaq üçün Ermənistan tərəfindən hərbi əməliyyatların bərpasına səbəb ola bilər.
Bölgədə sülhün və sabitliyin qorunması məqsədilə Türkiyənin təşəbbüsü və Rusiyanın dəstəyi ilə 2021-ci ildə Cənubi Qafqazın üç ölkəsini birləşdirmək məqsədi ilə “3+3” Məşvərət Regional Platforması yaradılmışdır. Gürcüstan formatda iştirakdan çəkinir, lakin iştirakçılar onun üçün qapıların açıq olduğunu dəfələrlə vurğulayıblar.
Qeyd etmək vacibdir ki, “3+3” formatı həm təhlükəsizlik, həm də iqtisadi məsələlər üzrə regional əməkdaşlıq üçün əsas layihədir. Cənubi Qafqaz dövlətləri arasında bu formatın və konstruktiv dialoqun inkişafının təşviqini davam etdirmək, habelə regiondankənar dövlətlərin regional proseslərə təsir etmək üçün dağıdıcı cəhdlərinə qarşı durmaq lazımdır. Hazırda ən çətin problem Ermənistanın sülh prosesinin təşkilinə regiondan kənar aktorları cəlb etməyə çalışmasıdır. Bununla belə, Moskva ikitərəfli münasibətlərdə nəzərəçarpacaq soyuqlaşma dövrü olmasına baxmayaraq, erməni tərəfi ilə konstruktiv əməkdaşlıq cəhdlərini davam etdirməlidir.
Ermənistan və Azərbaycan açılmış fürsət pəncərəsindən istifadə etməyə və regionda davamlı sülhün bərqərar olmasına çalışır ki, bu da özlüyündə son dərəcə müsbət siqnal kimi qiymətləndirilə bilər. Hər iki tərəf sülh müqaviləsi üçün düzəlişlər və təkliflər paketi mübadiləsi aparır, Xarici İşlər Nazirliyi vasitəsilə əlaqə saxlayır, sərhəddə delimitasiya və demarkasiya komissiyalarının görüşlərini təşkil edir. Eyni zamanda, sülhə doğru hərəkətə mane olan bir sıra çətinliklər var. Əsas problemlər arasında Ermənistan konstitusiyasında Bakının israrla islahatı var. Rusiya da öz növbəsində Cənubi Qafqazda davamlı sülhün, sabitliyin yaradılmasında və iqtisadi inkişafın stimullaşdırılmasında tam maraqlıdır. Moskva Bakı ilə əlaqələri inkişaf etdirməyə və Cənubi Qafqazda sülh proseslərinə töhfə verən Ermənistanla konstruktiv əlaqələri davam etdirməyə çalışır.
Y. QACAR
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 13:08
Buraxılış imtahanlarının proqramları dərc edilib
Bu gün, 12:42
ABŞ səfiri Bakıda Şəhidlər xiyabanını ziyarət edib
Bu gün, 12:29
Rusiya Zəngəzur dəhlizini İrana qurban verir? - Foto
Bu gün, 11:31
Putin yenə nüvə silahından istifadə xəbərdarlığı edir
Bu gün, 10:11
Prezident İlham Əliyev Zəfər parkında olub - Fotolar
Bu gün, 00:02
Azərbaycanda Anım Günüdür
Dünən, 21:09
Bayramovla Mirzoyan ABŞ-da görüşüb - Yenilənib
Dünən, 19:16
Naxçıvanda mövqelərimiz atəşə tutulub
Dünən, 09:07
Gizli silah dövriyyəsi artır
Dünən, 08:15
Ölkələr təcili atəşkəs tələb edir - Bəyanat
Dünən, 07:39
Koronavirusun yeni variantı peyda olub
25-09-2024, 21:00
Əlaqələndirmə Qərargahının növbəti iclası Kəlbəcərdə keçirilib - Fotolar
25-09-2024, 13:03
Çoxməqsədli JF-17C təyyarələri İlham Əliyevə təqdim olunub - (Yenilənib) - Fotolar
25-09-2024, 12:12
Ölkəmizdə xüsusi karantin rejiminin müddəti uzadılıb
25-09-2024, 12:05
Yaxın Şərq böyük müharibənin bir addımlığındadır
25-09-2024, 09:56
Daha iki şəhidimizin dəfninə hazırlıq başlayıb - Foto
25-09-2024, 09:23
İran prezidenti nüvə razılaşması mesajı verib
25-09-2024, 09:02
Rusiya ordusu Ukraynanın daha bir şəhərini mühasirəyə alır - Foto
24-09-2024, 19:14
İlham Əliyev V “ADEX-2024” və “Securex Caspian” sərgiləri ilə tanış olub - (Yenilənib) - Fotolar
24-09-2024, 13:32
Bazarlarda sintetik almazlar artır
24-09-2024, 11:46
Baş nazirin müavini vəzifədən azad edilib - Foto
24-09-2024, 11:35
Sülhə gedən yol: Ermənistan və Azərbaycan razılığa gələ biləcəkmi?
24-09-2024, 10:21
Bakıda polisin əmrinə tabe olmayan bir nəfər güllələnib
23-09-2024, 17:51
Yerin iki peyki olacaq
23-09-2024, 15:04
Heydər Əsədov rektor vəzifəsindən kənarlaşdırılıb
23-09-2024, 14:56
Polad Bülbüloğlu səfir vəzifəsindən geri çağırılıb
23-09-2024, 13:33
Moskva Cənubi Qafqazda təsirini itirir
23-09-2024, 13:03
Milli Məclisə komitə sədrləri seçilib - Siyahı
23-09-2024, 12:54
Milli Məclis sədrinin müavinIəri seçilib
23-09-2024, 12:47
Sahibə Qafarova spiker seçilb - (Yenilənib)
23-09-2024, 11:47
Natiq Cəfərli ReAL partiyasının sədri seçilib
22-09-2024, 13:30
Dövlət qulluğuna qəbul imtahanı keçirilib - (Yenilənib)
20-09-2024, 16:41
Prezident neft sənayesi işçilərini təltif edib - Siyahı
20-09-2024, 16:08
“Əsrin müqaviləsi”... - Tarixi və strateji aspektlər
20-09-2024, 15:11
İnternetdə milyonluq qumar oyunları: 9 nəfər həbs olunub - Video
20-09-2024, 11:24
Üç kollecə direktor təyin olunub
20-09-2024, 11:04
İnsanlarda yeni qan qrupu kəşf edilib
20-09-2024, 08:24
Moskva Qərbi yeni müharibə təhlükəsindən xəbərdar edir
20-09-2024, 07:54
Avropa İttifaqı bəzi dövlətləri Putini həbs etməyə çağırır
19-09-2024, 21:35
İlham Əliyev Şuşada - Prezident Bayraq Meydanı və muzeyin açılışında iştirak edib - (Yenilənib)
19-09-2024, 21:06
İlham Əliyev Xankəndiyə səfər edib - (Yenilənir)
19-09-2024, 11:14
“Peycer hücumu”: İsrail partlayıcıları niyə məhz indi işə salıb?
19-09-2024, 09:55
Vətəndaş cəmiyyəti təmsilçiləri ATƏT və Avropa Şurası rəhbərlərinə müraciət ediblər
Deputatlığa namizəd Milli Məclisdə təmsil etmək istədiyi bölgənin problemlərinin təsnifatını artıq ağlına yazıb və işə nədən başlayacağını sıralayıb
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
“Tənha insanın monoloqu”nun ssenari müəllifi və rejissoru deyir ki, kinomuzu yaşatmaq və irəli aparmaq üçün film istehsalını artırmalı və onun bazarını düşünməliyik
Mirəli Sarızadə: “Gənc yaşımda arzum həyata keçdi, inşallah, yeni mövsümdə teatrımızın səhnəsində də Məcnun obrazı ilə tamaşaçılar qarşısına çıxacam”
Zamanla özünü kəşf edən Aygün Fətullayeva hər premyeradan sonra suallara cavab axtarır
