00:49 / 15-06-2025
İlham Əliyev 15 iyun Milli Qurtuluş Günü münasibətilə paylaşım edib - Foto
00:16 / 15-06-2025
İranda daha bir general həlak olub
00:07 / 15-06-2025
Bu gün Milli Qurtuluş Günüdür
20:24 / 14-06-2025
Ərdoğan İlham Əliyevə zəng edib
19:00 / 14-06-2025
AZAL uçuşların sayını artırır
18:57 / 14-06-2025
İlham Əliyev krala məktub göndərib
18:19 / 14-06-2025
İranın 20-dən çox komandanı zərərsizləşdririlib
18:07 / 14-06-2025
Lənkəranda yeniyetmə dənizdə boğulub
17:50 / 14-06-2025
Bakı Ağır Cinayətlər Məhkəməsinə yeni hakim ezam olunub
16:01 / 14-06-2025
Ceyhun Bayramov Hakan Fidanla telefonda danışıb
15:09 / 14-06-2025
Azərbaycan və İran XİN başçıları telefonda müzakirə aparıblar
14:29 / 14-06-2025
İranın 9 nüvə alimi öldürülüb - Siyahı
13:32 / 14-06-2025
Hikmət Hacıyev: "Azərbaycan Avropa İttifaqı və Çin arasında vacib birləşdirici tərəfdir"
12:36 / 14-06-2025
Sabah yağış yağacaq
11:49 / 14-06-2025
İranın Baş Qərargah rəisinin iki müavini həlak olub
08:51 / 14-06-2025
Əcnəbilər İrandan Azərbaycana keçərək təxliyə olunur - Fotolar
08:07 / 14-06-2025
Cəlaloğlu: İranın vurulmasının iki səbəbi var
07:38 / 14-06-2025
Bu gün orta məktəblərdə “Son zəng” çalınacaq
23:40 / 13-06-2025
Putin Pezeşkian və Netanyahu ilə telefon danışıqları aparıb
22:31 / 13-06-2025
İran İsrailə raket hücumuna başlayıb
21:20 / 13-06-2025
Şəmkirdə iki nəfər kanalda batıb
19:03 / 13-06-2025
Müğənninin itkin düşən qardaşı oğlu tapılıb
18:49 / 13-06-2025
“Rəmzi qisas erası bitdi” - Ekspertlər İsrail-İran duelinin aqibətini necə görür?
18:29 / 13-06-2025
“Space” TV-yə xəbərdarlıq ediblər
18:23 / 13-06-2025
ABŞ İranı vurmaq üçün “yaşıl işıq” yandırıb
18:05 / 13-06-2025
Təl-Əvivdə kritik görüş başlayır
18:03 / 13-06-2025
Vilayət Eyvazov Gürcüstan DİN başçısı ilə görüşüb
17:58 / 13-06-2025
90-a yaxın mədəniyyət nümayəndəsi İrandan Azərbaycana gətiriləcək
17:43 / 13-06-2025
Rus ordusu Dnepropetrovsk vilayətinə daxil olub
13:07 / 10-06-2025
Cəlaloğlu: “Dini idarələr kəşfiyyatla əməkdaşlıq edib”
16:32 / 10-06-2025
Mollazadə: Paşinyan Qarabağ klanı ilə mübarizəni davam etdirir
13:40 / 11-06-2025
Professor: Zəngəzur və Dərələyəzin Ermənistana verilməsinin hüquqi qüvvəsi yoxdur
18:45 / 10-06-2025
Ölkəmizdə 3 gün iş olmayacaq
11:18 / 10-06-2025
İranda it gəzdirmə polemikası: daha bir qadağa qüvvəyə minir
14:57 / 12-06-2025
“Hörümçək toru” əməliyyatının son məqsədi nə idi?
07:27 / 12-06-2025
Üç min avtomobilin olduğu yük gəmisi bir həftədir yanır
07:17 / 12-06-2025
Ağ ev Yaxın Şərqdən diplomatları və hərbçi ailələrini çıxarır
07:23 / 13-06-2025
İsrail İranı vurmağa başlayıb
21:06 / 11-06-2025
Acun Ilıcalı istefa verib
14:35 / 10-06-2025
Lukaşenko “Belarusfilm”i kəskin tənqid edib
08:07 / 14-06-2025
Cəlaloğlu: İranın vurulmasının iki səbəbi var
Putinin orta əsr sevgisi - Bu, nəyə xidmət edir?
Tarix: 08-09-2022 12:06 | Bölmə: Slayd
Avqustun əvvəlində rus işğalçıları Mariupol limanında şəhərin ukraynalı müdafiəçilərinə ucaldılmış abidəni söküblər. Tezliklə onun yerinə isveçlilərə və tevton cəngavərlərinə qarşı hərbi səriştələri ilə tanınan XIII əsr orta əsr rus sərkərdəsi Aleksandr Nevskinin heykəlinin qoyulma planı elan edilib.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Project Syndicate” yazıb.
Təhlildə qeyd olunur:
Bir müddət əvvəl Rusiyanın millətçi saytı “Regnum” Rusiya prezidenti Vladimir Putini Nevski ilə müsbət müqayisə edən “Rusiyaya yeni hücum: Neva döyüşünü və Ukraynadakı xüsusi əməliyyatı birləşdirən şey” başlıqlı məqalə dərc etmişdi. Putinin “Ukraynadakı xüsusi əməliyyatı”nı Qərbin orta əsrlərdən bəri Rusiyaya qarşı apardığı müharibənin bir hissəsi kimi təsvir edən məqalədə “Vətənin təhlükədə olduğu” xəbərdarlığı edilib və həm Nevski, həm də Putin “milli liderlər” kimi təsvir edilib.
Orta əsrlərə aid bu cür bənzətmələr bu gün Putin Rusiyasında çox xarakterikdir. “FederalPress”in dərc etdiyi başqa bir məqalədə Putinin Ukraynaya qarşı qəddarlığı Rusiyanın onuncu əsrdə başqa bir orta əsr rus sərkərdəsi, Müqəddəs Vladimirin dövründə xristianlığı qəbul etməsinə bənzədilir. Yenə də Qərbin, xüsusən də Ukraynanın Rusiyanın ənənəvi dəyərlərini təhdid edən “bütpərəstləri” və “satanistləri” təmsil etdiyi deyilir.
Rusiya hökumətinin rəsmi qəzeti “Gazeta.ru” da bu yaxınlarda “Rusiyanın xristianlığı qəbul etməsi və Ukraynadakı xüsusi əməliyyatın ortaq cəhəti nədir?” başlıqlı məqalə dərc edib. Putinin xristianlığın qəbulunun Rusiya dövlətinin əsaslarını qoyduğu iddiasını əsas tutaraq, məqalə “xüsusi hərbi əməliyyatı” bir növ ikinci xristianlaşma kimi təqdim edir və bunun pravoslav inancını və Rusiyanın milliliyini inkişaf etdirmək üçün orijinalı qədər vacib olduğunu göstərir.
Məqalə daha sonra Ukrayna xalqına böhtan atmağa davam edir:
“Ukronazilərin əxlaqı yoxdur, onlar əxlaqi cəhətdən düşünmürlər və vəhşiliklərinə görə Allahın cəzasından qorxmurlar. Ukronazilərin çoxu açıq satanistlər və qurbanlar verən və ritual qətllər törədən misantropik kultların ardıcıllarıdır”.
Bu təhlillər arasında təəccüblü oxşarlıqlar təəccüblü deyil. Latviyada yerləşən müstəqil Rusiya xəbər agentliyi olan “Meduza”nın məlumatına görə, dövlətə bağlı media qurumları Kremlin aparıcı ideoloqlarının təbliğat kitabçalarından sadəcə olaraq (atribusiya olmadan) faydalanırlar. Xüsusilə, Ukraynanın işğalından sonra bütün rus təbliğat maşını neo-orta əsr zəmində müharibəyə haqq qazandırmaq üçün yüksək mexanizmə çevrilib.
Rusiyadan kənarda olanlar üçün Kremlin rusların bu cür tarixi absurd və siyasi cəhətdən cəfəng iddialara inanmasını gözləməsi qəribə görünə bilər. Lakin Rusiyanın orta əsrlər keçmişinin tərənnümü Putinin dövründə uzun müddət davam edən daxili layihə olub. 20 ildir ki, Kreml rusların tarixi yaddaşı üzərində “xüsusi əməliyyat” həyata keçirir, onların özünü qavrayışını və keçmişə dair anlayışını aqressiv şəkildə yenidən formalaşdırır. İndi bu ritorikanı ikiqat azaltmaqla Rusiya liderləri strategiyalarının uğur qazanacağına mərc edirlər.
Nevskinin kultu bu çoxşaxəli yaddaş siyasətində çoxdan mühüm rol oynasa da, Nevskinin tarixi irsi birmənalı deyil. Novqorod knyazı həqiqətən də isveçlilərə və almanlara qarşı bir neçə hərbi qələbə qazanıb. Lakin o, monqolların adından hökm sürüb, onların vəhşicəsinə işğalı indiki Rusiya ərazisində törətdiyi vəhşiliklərlə yadda qalıb. Sadiq vassal kimi Nevski təkcə monqollara xərac verməklə kifayətlənməyib, həm də öz həmvətənlərinin onlara qarşı üsyan cəhdlərini yatırıb.
Aydındır ki, Nevskinin monqollara tabe olması Kremlin onu nümunəvi vətənpərvər kimi təsvir etmək səylərini çətinləşdirir. Elə buna görə də knyazın “monqollarla işbirliyi”ni xatırlatmaq belə, sizi prokurorluğa çağıra bilər, keçən il Sibirin Novosibirsk şəhərindəki kollec inzibatçısı Sergey Çernışov başına gələnlər həmin tarixi faktı “Facebook”da paylaşmağa cəsarətləndirib.
Putin Nevskidən öz təbliğatında istifadə edən ilk rus despotu deyil. Nevski, öz hakimiyyətini qanuniləşdirmək üçün Nevski kultuna güvənən İvan Qroznı (1533-84) dövründə 1547-ci ildə kanonlaşdırılıb. İki əsr sonra Böyük Pyotr Şimal müharibəsində (1700-21) İsveç üzərində qələbəsini Nevskinin külünü yeni paytaxt Sankt-Peterburqdakı Aleksandr Nevski monastırına köçürməklə qeyd edib.
20-ci əsrdə sovet tarixi yaddaşına Sergey Eyzenşteynin 1938-ci ildə çəkdiyi Aleksandr Nevskinin Rusiyanın Qərbdəki düşmənlərinə qarşı uğurlu kampaniyalarına diqqət yetirən filmi böyük təsir göstərib. Stalin faşistlərin işğalından beş ay sonra, 1941-ci ilin noyabrında rus qoşunları qarşısında çıxış edərkən, sıralarda vətənpərvərlik və cəsarəti ruhlandırmaq üçün Nevskiyə müraciət edib.
Sovet İttifaqının süqutundan sonra Nevskinin adı 2008-ci ilin dekabrına qədər qaranlıqda qalıb. Həmin il televiziya şousunun tamaşaçıları Stalini “keçmişin ən mühüm dövlət lideri” seçiblər, görünür, yenidən stalinləşmənin uğurunu nümayiş etdiriblər. Putinin Kremlin təbliğat maşınının media nümayəndələri vasitəsilə həyata keçirdiyi kampaniya. Lakin Kreml çox uzağa getmək istəmədiyinə görə, reytinqə yenidən baxmağa müdaxilə edərək, Rusiyanın əsas milli qəhrəmanı kimi Stalini hərbi şöhrətin daha neytral simvolu kimi görünən Nevski ilə əvəzləyib.
Daha sonra, 2014-cü ilin iyununda Krımın ilhaqından sonra Putin Nevskinin 800 illik yubileyini 2021-ci ildə qeyd etməyi planlaşdırdığını açıqlayıb. 2017-ci ildə isə Rus Pravoslav Kilsəsinin rəhbəri Patriarx Kirill şahzadənin şüurlarda imicini yüksəltmək üçün öz üzərinə düşəni edib. Kirillə görə:
“Rusiyanı şərqdən idarə etməyə çalışanlar pul kisələrimizlə, qərbdən bizi idarə etməyə çalışanlar isə ruhumuzla maraqlanırdılar. [...] Rusiya Orda [monqollar] tərəfindən əsir götürüldükdən sonra öz kimliyini itirmədi, inamını itirmədi, hətta dövlət quruluşunu belə itirmədi”.
Bunun əksinə olaraq, Kirill davam edib, əgər səlibçilər və ya qərblilər onu fəth edə bilsəydilər, "Rus tarixi, mədəni, mənəvi bir fenomen olaraq mövcudluğunu dayandırardı".
2021-ci il gələndə Kreml şahzadənin küllərindən ibarət sərgi keçirib, bir neçə konfrans təşkil edib və Yekaterinburq, Həştərxan, Novqorod, Vladimir və digər şəhərlərdə onun şərəfinə çıxışlara sponsorluq edib. Böyük Nevski konfranslarından birində iştirakçılara müraciət edən Putin onu “Vətənimizin böyük oğlu” adlandırıb.
Nevskiyə həsr olunmuş iki kilsə hazırda tikilir və 50 metrlik bir abidə indi Nevskinin səlibçilərə qarşı döyüşdə qalib gəldiyi Estoniya ilə sərhəddə yerləşən Çud gölünün sahilində dayanır. Bu quraşdırma xüsusilə döyüşkəndir, çünki Estoniyada görünür və açıq şəkildə təkcə keçmiş hərbi qarşıdurmaların deyil, Estoniyanın Rusiya və sovet imperiyaları daxilində uzun müddət tabe olmasının xatırladılması kimi şərh edilmək üçün nəzərdə tutulub.
Putinin Nevskini ucaltması onun İvan Qroznının tarixi yaddaşını bərpa etmək üçün əvvəlki səylərindən irəli gəlir. 2010-cu illərdə Kreml rus çarlarının ən qəddarını qeyd etmək üçün kütləvi kampaniya başlatsa da, tezliklə müqavimətlə üzləşib.
Adından da göründüyü kimi, İvan “Opriçnina” (1565-72) kimi tanınan qəddar dövlət terroru rejimi qurub və bu yaxınlara qədər onun irsi haqlı olaraq lənətlənib. Lakin 2016-cı ildə İvan Qroznıya ilk (Rusiya tarixində) atçılıq abidəsi Oryol şəhərində ucaldılıb, digərləri isə o vaxtdan Aleksandrovda (Opriçninanın paytaxtı), Moskva və Çeboksarıda peyda olub. Hökumət tərəfindən maliyyələşdirilən filmlər və seriallar, dövlət tərəfindən maliyyələşdirilən tarixi konfranslar və sərgilər vasitəsilə İvan indi böyük dövlət lideri və imperiya qurucusu kimi təriflənir. Hətta onun terrordan istifadə etməsi indi Rusiyanı idarə etmək üçün ən təsirli vasitə kimi təriflənir.
Lakin İvanı izzətləndirmək üçün edilən bu kampaniya Rusiyanın o zaman sağ qalmış liberal mediasında və 1552-ci ildə paytaxtı Kazanı zəbt etdiyi, böyük müsəlman əhalisi olan muxtar respublika Tatarıstanda olmayıb. Kreml onun da diqqətini Nevskiyə yönəldib. Kremlin hazırkı subyektlərinin əcdadlarına qarşı deyil, mənfur Qərbə qarşı mübarizə aparan bir müqəddəs olaraq, bugünkü daxili kontekstdə daha az mübahisəlidir.
Üstəlik, Nevski Kremlin antidemokratik dəyərləri üçün ideal avatardır. Mülkədar cəmiyyətinə, teokratik monarxiyaya və imperiyaya qayıdış Kremlin müvəkkilləri - Aleksandr Duginin neofaşist Beynəlxalq Avrasiya Hərəkatı və Rusiyanın ifrat sağçılarının əsas forumu olan İzborski klubu tərəfindən ən aqressiv şəkildə təbliğ olunur.
İvan Qroznı və Nevski ilə yanaşı, Putin 988-ci ildə pravoslav xristianlığı qəbul etməsi ilə məşhur olan Kiyev Rusunun onuncu əsr hökmdarı knyaz Vladimiri də izzətləndirməyə çalışıb. O, 2016-cı ilin noyabrında Vladimirə 57 metrlik abidə ucaltdırıb. Moskvada Kremlin qarşısına qoyulub, çox güman ki, Krımın ilhaqını qeyd etmək üçün. Həm Rusiya, həm də Ukrayna şahzadənin özününkü olduğunu iddia edir və Moskva abidəni açıq şəkildə Kiyevdəki 1853-cü il Knyaz Vladimir abidəsi ilə rəqabət aparmaq üçün hazırladıb.
Təqdimat mərasimində Putin deyib:
"Knyaz Vladimir Rusiya torpaqlarının birləşdiricisi və müdafiəçisi - qarşılıqlı bərabərhüquqlu xalqları, dilləri, mədəniyyətləri və dinləri bir böyük ailədə birləşdirən güclü, unitar, mərkəzləşdirilmiş dövlətin əsaslarını qoyan uzaqgörən siyasətçi kimi əbədi olaraq xatırlanacaqdır".
Andrey Kravçukun 2016-cı il neo-orta əsr təbliğat filmi “Vikinq” həmin abidənin arxasındakı gündəmə əlavə işıq salır. Kremlin indi postsovet kinosunun ən böyük nailiyyəti kimi təqdim etdiyi film Vikinq şahzadəsi Vladimirdən və onun Korsun (Krımdakı qədim yunan şəhəri Kersonesusun slavyan adı) fəthindən bəhs edir. Kravçuk Vladimiri nəcib, qorxmaz döyüşçü və müdrik, xoş cəlbedici lider kimi təsvir edir. Filmin döyüşçü şüarı olan “Korsuna gedirik!” 2014-cü ildə məşhur “Krım bizimdir!” sözlərini və kampaniyasını xatırladır.
Beləliklə, Kravçuk Putinin Krımı ilhaq etməsi ilə bağlı əsaslandırmasını təkrarlayır. Hər ikisi “Korsun”dan, Putinin 2014-cü ilin dekabrında Federal Məclisə müraciətində dediyi kimi, “Şahzadə Vladimirin Rusiyanı xristianlaşdırmazdan əvvəl xristianlaşdığı yer”dən danışır.
Rusiya dövlət rəsmiləri Rusiyanın orta əsrlər tarixinə və onun hökmdarlarına qarşı hər hansı tənqidi Qərbin öz əbədi məqsədinə çatmaq üçün Rusiyaya qarşı apardığı əbədi “informasiya müharibəsinin” bir hissəsi hesab edirlər. 2012-2020-ci illərdə Rusiyanın mədəniyyət naziri olmuş Vladimir Medinski İvan və Nevskiyə pərəstişlə yanaşı, bu sui-qəsd nəzəriyyəsini fəal şəkildə təbliğ edir.
Putinin yeni orta əsr yaddaş siyasəti təbliğat və mədəniyyət sərgiləri ilə məhdudlaşmır. 2004-cü ildə Putin Sovet İttifaqının 7 Noyabr İnqilabını qeyd etmək ənənəsini ləğv edib. Bunun əvəzinə ruslar Rusiyanın 1612-ci il Polşa işğalından azad edilməsi və s. bayramlar keçirir. Bu dövr - İvanın öz siyasətinin nəticəsi (bəlkə də Putində itirilən istehza) - Rusiyanın Livoniya müharibəsindəki məğlubiyyətini (1558-83), geniş sosial iğtişaşları və geniş miqyaslı aclığı əhatə edir. Putinin hakimiyyətə gəlməsinin 1990-cı illərin “Çətinliklər Zamanı”na son qoyduğuna işarə vurmaqla yanaşı, yeni bayram həm də Rusiya çarlığı ilə Putinin hakimiyyəti arasında davamlılığı təklif edir.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 08-09-2022 12:06 | Bölmə: Slayd
Avqustun əvvəlində rus işğalçıları Mariupol limanında şəhərin ukraynalı müdafiəçilərinə ucaldılmış abidəni söküblər. Tezliklə onun yerinə isveçlilərə və tevton cəngavərlərinə qarşı hərbi səriştələri ilə tanınan XIII əsr orta əsr rus sərkərdəsi Aleksandr Nevskinin heykəlinin qoyulma planı elan edilib.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Project Syndicate” yazıb.
Təhlildə qeyd olunur:
Bir müddət əvvəl Rusiyanın millətçi saytı “Regnum” Rusiya prezidenti Vladimir Putini Nevski ilə müsbət müqayisə edən “Rusiyaya yeni hücum: Neva döyüşünü və Ukraynadakı xüsusi əməliyyatı birləşdirən şey” başlıqlı məqalə dərc etmişdi. Putinin “Ukraynadakı xüsusi əməliyyatı”nı Qərbin orta əsrlərdən bəri Rusiyaya qarşı apardığı müharibənin bir hissəsi kimi təsvir edən məqalədə “Vətənin təhlükədə olduğu” xəbərdarlığı edilib və həm Nevski, həm də Putin “milli liderlər” kimi təsvir edilib.
Orta əsrlərə aid bu cür bənzətmələr bu gün Putin Rusiyasında çox xarakterikdir. “FederalPress”in dərc etdiyi başqa bir məqalədə Putinin Ukraynaya qarşı qəddarlığı Rusiyanın onuncu əsrdə başqa bir orta əsr rus sərkərdəsi, Müqəddəs Vladimirin dövründə xristianlığı qəbul etməsinə bənzədilir. Yenə də Qərbin, xüsusən də Ukraynanın Rusiyanın ənənəvi dəyərlərini təhdid edən “bütpərəstləri” və “satanistləri” təmsil etdiyi deyilir.
Rusiya hökumətinin rəsmi qəzeti “Gazeta.ru” da bu yaxınlarda “Rusiyanın xristianlığı qəbul etməsi və Ukraynadakı xüsusi əməliyyatın ortaq cəhəti nədir?” başlıqlı məqalə dərc edib. Putinin xristianlığın qəbulunun Rusiya dövlətinin əsaslarını qoyduğu iddiasını əsas tutaraq, məqalə “xüsusi hərbi əməliyyatı” bir növ ikinci xristianlaşma kimi təqdim edir və bunun pravoslav inancını və Rusiyanın milliliyini inkişaf etdirmək üçün orijinalı qədər vacib olduğunu göstərir.
Məqalə daha sonra Ukrayna xalqına böhtan atmağa davam edir:
“Ukronazilərin əxlaqı yoxdur, onlar əxlaqi cəhətdən düşünmürlər və vəhşiliklərinə görə Allahın cəzasından qorxmurlar. Ukronazilərin çoxu açıq satanistlər və qurbanlar verən və ritual qətllər törədən misantropik kultların ardıcıllarıdır”.
Bu təhlillər arasında təəccüblü oxşarlıqlar təəccüblü deyil. Latviyada yerləşən müstəqil Rusiya xəbər agentliyi olan “Meduza”nın məlumatına görə, dövlətə bağlı media qurumları Kremlin aparıcı ideoloqlarının təbliğat kitabçalarından sadəcə olaraq (atribusiya olmadan) faydalanırlar. Xüsusilə, Ukraynanın işğalından sonra bütün rus təbliğat maşını neo-orta əsr zəmində müharibəyə haqq qazandırmaq üçün yüksək mexanizmə çevrilib.
Rusiyadan kənarda olanlar üçün Kremlin rusların bu cür tarixi absurd və siyasi cəhətdən cəfəng iddialara inanmasını gözləməsi qəribə görünə bilər. Lakin Rusiyanın orta əsrlər keçmişinin tərənnümü Putinin dövründə uzun müddət davam edən daxili layihə olub. 20 ildir ki, Kreml rusların tarixi yaddaşı üzərində “xüsusi əməliyyat” həyata keçirir, onların özünü qavrayışını və keçmişə dair anlayışını aqressiv şəkildə yenidən formalaşdırır. İndi bu ritorikanı ikiqat azaltmaqla Rusiya liderləri strategiyalarının uğur qazanacağına mərc edirlər.
Nevskinin kultu bu çoxşaxəli yaddaş siyasətində çoxdan mühüm rol oynasa da, Nevskinin tarixi irsi birmənalı deyil. Novqorod knyazı həqiqətən də isveçlilərə və almanlara qarşı bir neçə hərbi qələbə qazanıb. Lakin o, monqolların adından hökm sürüb, onların vəhşicəsinə işğalı indiki Rusiya ərazisində törətdiyi vəhşiliklərlə yadda qalıb. Sadiq vassal kimi Nevski təkcə monqollara xərac verməklə kifayətlənməyib, həm də öz həmvətənlərinin onlara qarşı üsyan cəhdlərini yatırıb.
Aydındır ki, Nevskinin monqollara tabe olması Kremlin onu nümunəvi vətənpərvər kimi təsvir etmək səylərini çətinləşdirir. Elə buna görə də knyazın “monqollarla işbirliyi”ni xatırlatmaq belə, sizi prokurorluğa çağıra bilər, keçən il Sibirin Novosibirsk şəhərindəki kollec inzibatçısı Sergey Çernışov başına gələnlər həmin tarixi faktı “Facebook”da paylaşmağa cəsarətləndirib.
Putin Nevskidən öz təbliğatında istifadə edən ilk rus despotu deyil. Nevski, öz hakimiyyətini qanuniləşdirmək üçün Nevski kultuna güvənən İvan Qroznı (1533-84) dövründə 1547-ci ildə kanonlaşdırılıb. İki əsr sonra Böyük Pyotr Şimal müharibəsində (1700-21) İsveç üzərində qələbəsini Nevskinin külünü yeni paytaxt Sankt-Peterburqdakı Aleksandr Nevski monastırına köçürməklə qeyd edib.
20-ci əsrdə sovet tarixi yaddaşına Sergey Eyzenşteynin 1938-ci ildə çəkdiyi Aleksandr Nevskinin Rusiyanın Qərbdəki düşmənlərinə qarşı uğurlu kampaniyalarına diqqət yetirən filmi böyük təsir göstərib. Stalin faşistlərin işğalından beş ay sonra, 1941-ci ilin noyabrında rus qoşunları qarşısında çıxış edərkən, sıralarda vətənpərvərlik və cəsarəti ruhlandırmaq üçün Nevskiyə müraciət edib.
Sovet İttifaqının süqutundan sonra Nevskinin adı 2008-ci ilin dekabrına qədər qaranlıqda qalıb. Həmin il televiziya şousunun tamaşaçıları Stalini “keçmişin ən mühüm dövlət lideri” seçiblər, görünür, yenidən stalinləşmənin uğurunu nümayiş etdiriblər. Putinin Kremlin təbliğat maşınının media nümayəndələri vasitəsilə həyata keçirdiyi kampaniya. Lakin Kreml çox uzağa getmək istəmədiyinə görə, reytinqə yenidən baxmağa müdaxilə edərək, Rusiyanın əsas milli qəhrəmanı kimi Stalini hərbi şöhrətin daha neytral simvolu kimi görünən Nevski ilə əvəzləyib.
Daha sonra, 2014-cü ilin iyununda Krımın ilhaqından sonra Putin Nevskinin 800 illik yubileyini 2021-ci ildə qeyd etməyi planlaşdırdığını açıqlayıb. 2017-ci ildə isə Rus Pravoslav Kilsəsinin rəhbəri Patriarx Kirill şahzadənin şüurlarda imicini yüksəltmək üçün öz üzərinə düşəni edib. Kirillə görə:
“Rusiyanı şərqdən idarə etməyə çalışanlar pul kisələrimizlə, qərbdən bizi idarə etməyə çalışanlar isə ruhumuzla maraqlanırdılar. [...] Rusiya Orda [monqollar] tərəfindən əsir götürüldükdən sonra öz kimliyini itirmədi, inamını itirmədi, hətta dövlət quruluşunu belə itirmədi”.
Bunun əksinə olaraq, Kirill davam edib, əgər səlibçilər və ya qərblilər onu fəth edə bilsəydilər, "Rus tarixi, mədəni, mənəvi bir fenomen olaraq mövcudluğunu dayandırardı".
2021-ci il gələndə Kreml şahzadənin küllərindən ibarət sərgi keçirib, bir neçə konfrans təşkil edib və Yekaterinburq, Həştərxan, Novqorod, Vladimir və digər şəhərlərdə onun şərəfinə çıxışlara sponsorluq edib. Böyük Nevski konfranslarından birində iştirakçılara müraciət edən Putin onu “Vətənimizin böyük oğlu” adlandırıb.
Nevskiyə həsr olunmuş iki kilsə hazırda tikilir və 50 metrlik bir abidə indi Nevskinin səlibçilərə qarşı döyüşdə qalib gəldiyi Estoniya ilə sərhəddə yerləşən Çud gölünün sahilində dayanır. Bu quraşdırma xüsusilə döyüşkəndir, çünki Estoniyada görünür və açıq şəkildə təkcə keçmiş hərbi qarşıdurmaların deyil, Estoniyanın Rusiya və sovet imperiyaları daxilində uzun müddət tabe olmasının xatırladılması kimi şərh edilmək üçün nəzərdə tutulub.
Putinin Nevskini ucaltması onun İvan Qroznının tarixi yaddaşını bərpa etmək üçün əvvəlki səylərindən irəli gəlir. 2010-cu illərdə Kreml rus çarlarının ən qəddarını qeyd etmək üçün kütləvi kampaniya başlatsa da, tezliklə müqavimətlə üzləşib.
Adından da göründüyü kimi, İvan “Opriçnina” (1565-72) kimi tanınan qəddar dövlət terroru rejimi qurub və bu yaxınlara qədər onun irsi haqlı olaraq lənətlənib. Lakin 2016-cı ildə İvan Qroznıya ilk (Rusiya tarixində) atçılıq abidəsi Oryol şəhərində ucaldılıb, digərləri isə o vaxtdan Aleksandrovda (Opriçninanın paytaxtı), Moskva və Çeboksarıda peyda olub. Hökumət tərəfindən maliyyələşdirilən filmlər və seriallar, dövlət tərəfindən maliyyələşdirilən tarixi konfranslar və sərgilər vasitəsilə İvan indi böyük dövlət lideri və imperiya qurucusu kimi təriflənir. Hətta onun terrordan istifadə etməsi indi Rusiyanı idarə etmək üçün ən təsirli vasitə kimi təriflənir.
Lakin İvanı izzətləndirmək üçün edilən bu kampaniya Rusiyanın o zaman sağ qalmış liberal mediasında və 1552-ci ildə paytaxtı Kazanı zəbt etdiyi, böyük müsəlman əhalisi olan muxtar respublika Tatarıstanda olmayıb. Kreml onun da diqqətini Nevskiyə yönəldib. Kremlin hazırkı subyektlərinin əcdadlarına qarşı deyil, mənfur Qərbə qarşı mübarizə aparan bir müqəddəs olaraq, bugünkü daxili kontekstdə daha az mübahisəlidir.
Üstəlik, Nevski Kremlin antidemokratik dəyərləri üçün ideal avatardır. Mülkədar cəmiyyətinə, teokratik monarxiyaya və imperiyaya qayıdış Kremlin müvəkkilləri - Aleksandr Duginin neofaşist Beynəlxalq Avrasiya Hərəkatı və Rusiyanın ifrat sağçılarının əsas forumu olan İzborski klubu tərəfindən ən aqressiv şəkildə təbliğ olunur.
İvan Qroznı və Nevski ilə yanaşı, Putin 988-ci ildə pravoslav xristianlığı qəbul etməsi ilə məşhur olan Kiyev Rusunun onuncu əsr hökmdarı knyaz Vladimiri də izzətləndirməyə çalışıb. O, 2016-cı ilin noyabrında Vladimirə 57 metrlik abidə ucaltdırıb. Moskvada Kremlin qarşısına qoyulub, çox güman ki, Krımın ilhaqını qeyd etmək üçün. Həm Rusiya, həm də Ukrayna şahzadənin özününkü olduğunu iddia edir və Moskva abidəni açıq şəkildə Kiyevdəki 1853-cü il Knyaz Vladimir abidəsi ilə rəqabət aparmaq üçün hazırladıb.
Təqdimat mərasimində Putin deyib:
"Knyaz Vladimir Rusiya torpaqlarının birləşdiricisi və müdafiəçisi - qarşılıqlı bərabərhüquqlu xalqları, dilləri, mədəniyyətləri və dinləri bir böyük ailədə birləşdirən güclü, unitar, mərkəzləşdirilmiş dövlətin əsaslarını qoyan uzaqgörən siyasətçi kimi əbədi olaraq xatırlanacaqdır".
Andrey Kravçukun 2016-cı il neo-orta əsr təbliğat filmi “Vikinq” həmin abidənin arxasındakı gündəmə əlavə işıq salır. Kremlin indi postsovet kinosunun ən böyük nailiyyəti kimi təqdim etdiyi film Vikinq şahzadəsi Vladimirdən və onun Korsun (Krımdakı qədim yunan şəhəri Kersonesusun slavyan adı) fəthindən bəhs edir. Kravçuk Vladimiri nəcib, qorxmaz döyüşçü və müdrik, xoş cəlbedici lider kimi təsvir edir. Filmin döyüşçü şüarı olan “Korsuna gedirik!” 2014-cü ildə məşhur “Krım bizimdir!” sözlərini və kampaniyasını xatırladır.
Beləliklə, Kravçuk Putinin Krımı ilhaq etməsi ilə bağlı əsaslandırmasını təkrarlayır. Hər ikisi “Korsun”dan, Putinin 2014-cü ilin dekabrında Federal Məclisə müraciətində dediyi kimi, “Şahzadə Vladimirin Rusiyanı xristianlaşdırmazdan əvvəl xristianlaşdığı yer”dən danışır.
Rusiya dövlət rəsmiləri Rusiyanın orta əsrlər tarixinə və onun hökmdarlarına qarşı hər hansı tənqidi Qərbin öz əbədi məqsədinə çatmaq üçün Rusiyaya qarşı apardığı əbədi “informasiya müharibəsinin” bir hissəsi hesab edirlər. 2012-2020-ci illərdə Rusiyanın mədəniyyət naziri olmuş Vladimir Medinski İvan və Nevskiyə pərəstişlə yanaşı, bu sui-qəsd nəzəriyyəsini fəal şəkildə təbliğ edir.
Putinin yeni orta əsr yaddaş siyasəti təbliğat və mədəniyyət sərgiləri ilə məhdudlaşmır. 2004-cü ildə Putin Sovet İttifaqının 7 Noyabr İnqilabını qeyd etmək ənənəsini ləğv edib. Bunun əvəzinə ruslar Rusiyanın 1612-ci il Polşa işğalından azad edilməsi və s. bayramlar keçirir. Bu dövr - İvanın öz siyasətinin nəticəsi (bəlkə də Putində itirilən istehza) - Rusiyanın Livoniya müharibəsindəki məğlubiyyətini (1558-83), geniş sosial iğtişaşları və geniş miqyaslı aclığı əhatə edir. Putinin hakimiyyətə gəlməsinin 1990-cı illərin “Çətinliklər Zamanı”na son qoyduğuna işarə vurmaqla yanaşı, yeni bayram həm də Rusiya çarlığı ilə Putinin hakimiyyəti arasında davamlılığı təklif edir.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 20:24
Ərdoğan İlham Əliyevə zəng edib
Dünən, 14:29
İranın 9 nüvə alimi öldürülüb - Siyahı
Dünən, 08:07
Cəlaloğlu: İranın vurulmasının iki səbəbi var
13-06-2025, 22:31
İran İsrailə raket hücumuna başlayıb
13-06-2025, 17:58
90-a yaxın mədəniyyət nümayəndəsi İrandan Azərbaycana gətiriləcək
13-06-2025, 17:43
Rus ordusu Dnepropetrovsk vilayətinə daxil olub
13-06-2025, 17:06
Laçın şəhərinin Baş planı təsdiqlənib
13-06-2025, 16:44
Keçmiş səfir: Çin və Rusiyanın İranın yanında duracağına inanmıram
13-06-2025, 11:24
Azərbaycan İran və İsraili dialoqa çağırır
13-06-2025, 10:40
143 milyon manatlıq mənimsəmə üzrə yenidən məhkəmə olub
13-06-2025, 09:57
İsrailin İrana zərbələri davam edəcək
13-06-2025, 09:27
Tramp İrana hücumdan əvvəlcədən məlumatlı olub
13-06-2025, 08:30
AZAL son hadisələrlə əlaqədar bəzi reysləri ləğv edib - Siyahı
13-06-2025, 07:23
İsrail İranı vurmağa başlayıb
12-06-2025, 17:51
Nə Bayden, nə də Tramp Rusiyanın çökməsini istəmir
12-06-2025, 17:09
Təqaüd və sosial müavinətlər artırılıb - Fərman
12-06-2025, 14:57
“Hörümçək toru” əməliyyatının son məqsədi nə idi?
12-06-2025, 13:07
İranı vurmağa hazırlaşırlar
11-06-2025, 15:00
Nüvə hücumu ola bilər - Xəbərdarlıq
11-06-2025, 14:27
Qəbul imtahanının nəticəsi elan edilib
11-06-2025, 12:12
Dron müharibəsinin dərsləri
11-06-2025, 08:09
NATO Ukrayna ilə bağlı qərar verməyə hazırlaşır
10-06-2025, 16:32
Mollazadə: Paşinyan Qarabağ klanı ilə mübarizəni davam etdirir
10-06-2025, 13:54
Rusiya təhlükəsi artır - Xəbərdarlıq
10-06-2025, 13:07
Cəlaloğlu: “Dini idarələr kəşfiyyatla əməkdaşlıq edib”
10-06-2025, 11:18
İranda it gəzdirmə polemikası: daha bir qadağa qüvvəyə minir
9-06-2025, 22:32
Deputat: “İqtisadiyyatımız üçün görülən işləri yetərli saymıram”
6-06-2025, 10:11
Elmdə yenilik: insanlar 1000 il yaşaya biləcək
5-06-2025, 17:33
İqlim dəyişikliyi münaqişələri artıracaq
5-06-2025, 13:29
Kilsə ilə Paşinyan arasında qarşıdurma böyüyür
5-06-2025, 12:08
Moskva və Bakı “Rus Evi”nə dair hələ də razılığa gəlməyib
5-06-2025, 10:05
Federasiya rəhbərini icra başçısı bıçaqlatdırıb? - Yenilənib
4-06-2025, 11:27
Vaşinqton Qafqaza böyük diplomatik diqqət yetirir
4-06-2025, 11:10
Rusiyaya qarşı daha sərt sanksiya hazırlanıb
4-06-2025, 10:13
Azərbaycan və Ermənistanın dövlət komissiyaları arasında görüş olub
4-06-2025, 08:08
Sabirabaddakı yanğında 4 nəfər həyatını itirib - (Yenilənib)
3-06-2025, 17:32
Məhkəmələrə hakimlər təyin edilib - (Siyahı)
3-06-2025, 17:26
Dünyanın bir hissəsi su altında qalacaq
3-06-2025, 15:18
Müharibə daha təhlükəli fazaya keçib
3-06-2025, 12:29
Xaricdə yaşayan daha 7 nəfər haqqında həbs qərarı çıxarılıb
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
