12:36 / 14-06-2025
Sabah yağış yağacaq
III Çarlz: yeni kral Britaniya tarixində ən İslampərəst monarxdır
Tarix: 13-09-2022 15:11 | Bölmə: Slayd
III Çarlz: yeni kral Britaniya tarixində ən İslampərəst monarxdır

Keçən həftə Liz Trass Britaniya tarixinin ən islamofob hökuməti hesab edilən kabinənin rəhbəri vəzifəsini tutdu. Trassın baş nazir olmasından iki gün sonra Kral III Çarlz Britaniya taxtına oturdu. O, İslamı dərindən öyrənmiş, hətta Quran oxumaq üçün ərəb dilini öyrənməyə qədər gedib çıxmışdır.

Yeni kral Britaniya tarixinin ən İslampərəst monarxıdır. Onun hökuməti ilə ziddiyyət kəskindir.

Kral III Çarlz bir neçə onilliklərə aid bir sıra bəyanatlarında İslamın Qərblə müharibədə olduğunu iddia edən “sivilizasiyaların toqquşması” tezisini təkzib edib. Əksinə, o, İslam, yəhudilik və xristianlığın ümumi təqdir ediləndən daha çox ortaq cəhətləri olan üç böyük monoteist din olduğunu iddia edir.

1993-cü ildən yeni kral Oksford İslam Araşdırmaları Mərkəzinin himayədarıdır. Həmin il o, "İslam və Qərb" adlı ilk çıxışını edib. Bu, insanların çoxunun siyasətçilərdən və kral ailəsindən gözlədiyi dinlə bağlı çıxış deyildi; onlar boş-boş sözlər söyləməyə meyllidirlər.

Sonra Uels Şahzadəsi, İslam sivilizasiyası və onun Avropa ilə əlaqələri haqqında mükəmməl bir fikir yürütməyə başlayıb. Şahzadə deyib ki, “İslam bəşər fəaliyyətinin bütün sahələrində keçmişimizin və bu günümüzün bir hissəsidir. O, müasir Avropanı yaratmağa kömək etdi. O, bizim öz mirasımızın bir hissəsidir, ayrı bir şey deyil".

III Çarlz Qərbdəki insanları İslamın keçmiş çağdaş təhriflərini görməyə çağırıb: "İslam qanunlarının rəhbər prinsipi və ruhu birbaşa Qurandan götürülüb, ədalət və mərhəmət olmalıdır".

O, 1400 il əvvəl İslamda qadınlara mülkiyyət və miras hüququnun verildiyini qeyd edərək, orta əsrlər İslamının “gözəl tolerantlığına” ehtiramını bildirib və Qərbin “öz mədəniyyətimiz və sivilizasiyamızın İslam dünyasına borclu olduğuna dair məlumatsızlığından” təəssüfləndiyini diqqətə çatdırıb.

O zamankı şahzadə Britaniyanın müsəlman icmalarını "millətimizin mədəni zənginliyinə əlavə edən" "Britaniya üçün sərvət" kimi səciyyələndirib.

Müsəlmanların assimilyasiya üçün öz kimliklərindən imtina etməsini tələb edənlərdən fərqli olaraq, Çarlz ikitərəfli inteqrasiya prosesinə çağırıb: “Müsəlmanlar “cəmiyyətimizdə inteqrasiyanın əhəmiyyətini dərk edərək öz həyati azadlıqlarını balanslaşdırmalıdırlar”. -Müsəlmanlar “İslam inancının gündəlik tətbiqinə hörmətlə yanaşmalı və dərin təhqirə səbəb ola biləcək hərəkətlərdən çəkinməlidirlər”.

Bu, həyəcanlandırıcı bir çıxış idi: taxt-tac varisi Britaniya müsəlmanlarına, əksəriyyəti keçmiş müstəmləkələrdən olan miqrantlara onların ölkədə olmalarının sadəcə xoş qarşılanmadığını, həm də dəyərli olduğunu söyləyib.

Britaniyanın ən yüksək səviyyəli siyasətçilərinin son müdaxilələri ilə daha böyük bir təzad təsəvvür etmək çətindir.

“Mübahisəli” şahzadə

Son illərdə Çarlzın İslama və müsəlman dünyasına münasibəti tez-tez mübahisələrə səbəb olur.

III Çarlzın ofisinin əməkdaşlığı ilə kral müxbiri Robert Cobsonun 2018-ci ildə yazdığı kitabda o, 2003-cü ildə İraqın işğalına qarşı çıxdığını, baş nazir Toniy Bleirə öz etirazlarını bildirdiyini açıqlayıb.

Cobsonun iddiasına görə, Çarlz hesab edirdi ki, “Qərb tipli demokratiya üçün bayraq daşımaq həm axmaqlıq, həm də əbəsdir”.

Çarlz, həmçinin nazirlərə bildirib ki, o, artıq Körfəz liderləri ilə əlaqələrinin Britaniya silah şirkətləri üçün silah satmaqla istifadə olunmasını istəmir.

Onun fələstinlilərə rəğbəti var, buna görə də 2018-ci ilin iyununda İsrailə ilk kral səfərini edən Çarlzın özü deyil, oğlu Şahzadə Uilyam idi. Çarlz İsrailə ilk səfərini yalnız 2020-ci ildə edib. O, işğal olunmuş Fələstin ərazilərinə səfər etməyi qarşısına məqsəd qoyub və burada “gələcəyin bütün fələstinlilərə azadlıq, ədalət və bərabərlik gətirməsi ən əziz arzumdur”,- deyib.

Böyük Britaniyanın heç bir naziri oxşar fikirlər səsləndirməyib. Söhbət avropalı müsəlmanlardan gedirsə, Çarlz Fransa və Belçikanın dünyəviliyini tənqid edir, onların qadınların ictimai yerlərdə üz örtüyü taxmasına qadağaları ilə razılaşmır.

Çarlz xeyriyyəçilik fəaliyyətinə görə tənqid atəşinə tutulub. Keçən iyun ayında o vaxtkı şahzadə “Sunday Times” qəzetinin Qətərin keçmiş baş naziri Şeyx Həməd bin Casim bin Cabir Ali-Sanidən 1 milyon avro nağd pul olan çamadanı qəbul etdiyini ortaya çıxardıqdan sonra gündəmə çevrilmişdi. Çarlzın xeyriyyə fondu qanunsuz hərəkətləri rədd etdi və bildirildi ki, onun bu vəsaitdən şəxsən faydalandığına dair heç bir təklif yoxdur.

O, mühakimə səhvlərinə yol vermiş ola bilər, lakin mətbuatda yazılanların çoxu cahillik və ədalətsiz idi.

İyul ayında onun xeyriyyə fondunun Üsamə Bin Ladenin ailəsindən 2013-cü ildə aldığı milyon funt sterlinqlik ianə ilə bağlı sensasiyalı məqalələrin gurultusunu nəzərdən keçirək. Heç bir qanunsuzluq olmayıb: Bin Laden ailəsi Səudiyyə Ərəbistanında ən köklü ailələrdən biridir və bunun mənası terror və “Əl-Qaidə” ilə əlaqə deyil.

Dindar "ənənəçi"

Müsəlman əleyhdarı olan şərhçilər Britaniyanın yeni kralını intellektual marağına görə ələ salırlar. Amerikalı neokonservativ şərhçi Daniel Pips buna misaldır. Onun bloq yazısı: "Şahzadə Çarlz İslamı qəbul edirmi?" Çarlzın Ramazan ayında iftar mərasimində iştirak etməsi və Salman Rüşdini müsəlmanların “ən dərin əqidələrini” təhqir etdiyinə görə tənqid etməsi də daxil olmaqla, özünün müsəlman olmasına dair çoxsaylı “dəlil”lər gətirir.

Bir əsr əvvəl oxşar yalan şayiələr bir dəfə Uinston Çörçilin ətrafında dolanırdı.

Həqiqətdə, kral dindar anqlikandır, onun İslamla (həmçinin yəhudilik və pravoslav xristianlıqla) dərin əlaqəsi ənənəvi XX əsrin ezoterik düşüncə məktəbi traditionalizmə olan marağı ilə bağlıdır.

Kral Çarlz bütün böyük dinlərin müasir bəlaların padzəhiri ola biləcək universal həqiqətləri paylaşdığına inanan dindar anqlikandır.

Çarlz xüsusilə traditionalizmin ən mühüm mütəfəkkirlərindən biri olan Rene Guenonun əsərləri ilə tanış olub. 20-ci əsrin əvvəllərində yazan, katolik kimi yetişən və Sorbonda təhsil alan fransız ziyalısı Guenon, “maddi xətlər üzərində inkişaf edən” Qərb müasirliyini bəşər tarixində “anomaliya” kimi qiymətləndirdi.

2000-ci ildə Şotlandiya Kilsəsinin Baş Assambleyasına müraciətində Çarlz xəbərdarlıq etmişdi ki, çağımız "müqəddəs və ruhani biliklərə məhəl qoymamaq və ya unutmaq təhlükəsi ilə üz-üzədir". Məhz bu narahatlıq onun ekoloji münasibətinin əsasını təşkil edir. Çarlz hesab edir ki, müasir Qərb “getdikcə daha çox aldadıcı və istismarçı hala gəldi” və bu, İslamdan “dünyanın həyati müqəddəs və mənəvi xarakterinin qəyyumluğunu” yenidən öyrənə biləcəyimizi təklif edir.

Guenon özü Parisdən Qahirəyə getməzdən əvvəl Hinduizm və Taoizm haqqında bir neçə kitab yazaraq Şərqə baxdı. Orada o, Əhmədiyyə Şadhiliyyə sufi tariqatına daxil oldu və dünyanın sünni müsəlman elmi mərkəzlərindən biri olan Əl-Əzhərdə təhsil aldı. O, 1951-ci ildə Qahirədə müsəlman olaraq vəfat etmişdir.

Kralın dünyagörüşünün formalaşmasında Guenonun rolu bir çox əsas şərhçiləri çaşdırdı. Hərbi tarixçi Maks Hastinqs buna misaldır. Çarlzın 2010-cu ildə yazdığı “Harmoniya: Dünyamıza Yeni Baxış Yolu” kitabına dair o, “Daily Mail”-də yazırdı ki, “gələcək onilliklərdə kral institutumuz üçün əsas təhlükə onun yaxşı niyyətli, qarışıq, yunlu başındadır”.

Qəddar tənqid

İngilis mediasının bəyənmədiyi baxışları qarşısında dayanmayan Çarlz Uels Şahzadəsi vəzifəsindən öz ideyalarını praktiki mənada davam etdirmək üçün istifadə etdi. 1993-cü ildə Şahzadə Vəqfi Vizual İslam və Ənənəvi İncəsənət Proqramını yerləşdirməyə başladı.

Orada tələbələr Moğol miniatürləri, Osmanlı kaşıları və ərəb xəttatlığı istehsal ediblər. İki görkəmli ənənəvi alim repetitorları ziyarət edirdi - filosof Seyyid Hüseyn Nəsr və Məhəmməd peyğəmbərin məşhur tərcümeyi-halını yazan və Guenonu ilk oxuyanda özünü ildırım vurmuş kimi hiss edən alim Martin Linqs.

Proqram 2004-cü ildə Şahzadənin Ənənəvi İncəsənət Vəqfi Məktəbi oldu.

Çarlz Conson və Trass hökumətlərinin millətçiliyindən fərqli olaraq Britaniyanın tolerantlıq və multikulturalizm ənənələrini sakitcə vurğulayacaqmı?

Qlosterşirdəki evində Çarlzın bağı var: “Mən bağda əncir, nar və zeytun ağacları əkdim, çünki onların Quranda adı çəkilir”.




Bölməyə aid digər xəbərlər