00:13 / 16-06-2025
İran XİN-in binası vurulub - Ölən və yaralanan var
19:08 / 15-06-2025
İranda indiyədək 128 nəfər həlak olub
16:47 / 15-06-2025
Hidayət Heydərov ilk görüşdə məğlub olub
13:19 / 15-06-2025
Sabah leysan yağacaq, güclü külək əsəcək
13:10 / 15-06-2025
Şıx çimərliyində iki nəfər boğulub - Video
12:59 / 15-06-2025
Prezident yeni səfirlərin etimadnamələrini qəbul edib - Fotolar
10:00 / 15-06-2025
Mehriban Əliyeva Mlli Qurtuluş Günü ilə bağlı fotolar paylaşıb
09:14 / 15-06-2025
Vəhdət Partiyasının sədri dəyişib - Fotolar
08:50 / 15-06-2025
İranın zərbəsindən sonra İsraildə tədqiqat mərkəzi yanıb
00:49 / 15-06-2025
İlham Əliyev Milli Qurtuluş Günü münasibətilə paylaşım edib - Foto
00:16 / 15-06-2025
İranda daha bir general həlak olub
00:07 / 15-06-2025
Bu gün Milli Qurtuluş Günüdür
20:24 / 14-06-2025
Ərdoğan İlham Əliyevə zəng edib
19:00 / 14-06-2025
AZAL uçuşların sayını artırır
18:57 / 14-06-2025
İlham Əliyev krala məktub göndərib
18:19 / 14-06-2025
İranın 20-dən çox komandanı zərərsizləşdririlib
18:07 / 14-06-2025
Lənkəranda yeniyetmə dənizdə boğulub
17:50 / 14-06-2025
Bakı Ağır Cinayətlər Məhkəməsinə yeni hakim ezam olunub
16:01 / 14-06-2025
Ceyhun Bayramov Hakan Fidanla telefonda danışıb
15:09 / 14-06-2025
Azərbaycan və İran XİN başçıları telefonda müzakirə aparıblar
14:29 / 14-06-2025
İranın 9 nüvə alimi öldürülüb - Siyahı
13:32 / 14-06-2025
Hikmət Hacıyev: "Azərbaycan Avropa İttifaqı və Çin arasında vacib birləşdirici tərəfdir"
12:36 / 14-06-2025
Sabah yağış yağacaq
11:49 / 14-06-2025
İranın Baş Qərargah rəisinin iki müavini həlak olub
08:51 / 14-06-2025
Əcnəbilər İrandan Azərbaycana keçərək təxliyə olunur - Fotolar
08:07 / 14-06-2025
Cəlaloğlu: İranın vurulmasının iki səbəbi var
07:38 / 14-06-2025
Bu gün orta məktəblərdə “Son zəng” çalınacaq
23:40 / 13-06-2025
Putin Pezeşkian və Netanyahu ilə telefon danışıqları aparıb
13:40 / 11-06-2025

08:07 / 14-06-2025

14:57 / 12-06-2025

07:27 / 12-06-2025

07:17 / 12-06-2025

07:23 / 13-06-2025

21:06 / 11-06-2025

17:06 / 13-06-2025

22:53 / 11-06-2025

21:38 / 12-06-2025

18:49 / 13-06-2025

15:00 / 11-06-2025

Xruşşovun nəvəsi Çinin indiki liderini Maoya bənzədir
Tarix: 30-03-2023 12:17 | Bölmə: Slayd

Ortaq kommunist ideologiyasına baxmayaraq, Çin və Sovet İttifaqı Soyuq müharibə dövründə çətin ki, yaxın dost və sadiq tərəfdaşlar idi. Monqolustan və Mançuriya üzərində mübahisə etdikləri və kommunist dünyasının liderliyi uğrunda vuruşduqları üçün küskün rəqabət əlaqəsizliyi müşahidə olunurdu. Oxşar dinamika Çin prezidenti Si Sinpinin Moskvaya son səfərində də öz əksini tapdı, bir mühüm fərqlə.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Project Syndicate” yazıb.
Təhlildə müəllif Nina Xruşşova qeyd olunur:
Əlbəttə, SSRİ ilə Çin arasında çoxlu əməkdaşlıq var idi. Hər ikisi Koreya müharibəsində Kim İr Senin kommunistlərini dəstəklədi, çinlilər isə Kremlin Şərqi Avropadakı təsir dairəsini saxlamağa kömək etdilər (Albaniya Çinə sadiq idi, İosip Broz Titonun Yuqoslaviyası isə Kremldən güzəştlər və dəstək almaq üçün Çindən bir vasitə kimi istifadə edirdi). Üstəlik, sovet alimləri və mühəndisləri Çində işləyirdilər, SSRİ 1957-ci ildə Xalq Respublikasının atom potensialına yiyələnməsinə kömək etməyə razılıq verdi.
Lakin Çin və SSRİ o qədər də bərabərhüquqlu tərəfdaşlar deyildilər. Mao Zedun özünü İosif Stalinin həmyaşıdı kimi görsə də, Stalinin proletarlarına rəhbərlik etdiyi kimi dünya kəndli kommunistlərinə rəhbərlik etsə də, bağlı qapılar arxasında Stalin Maonu “mağara adamı marksist” və “istedadsız partizan” adlandırıb.
Mao 1949-cu ildə Stalinin ad günü üçün Moskvaya gələndə ona çağırılmamış qonaq kimi yanaşılıb.
Stalinin davranışı Maonu qəzəbləndirib. Lakin 1940-1950-ci illərdə Çin Sovet İttifaqının köməyindən asılı idi, ona görə də Mao dizini az da olsa, bükməli oldu.
Babam Nikita Xruşşov (SSRİ-nin keçmiş rəhbəri-red.) 1953-cü ildə Stalinin ölümündən sonra sovet baş naziri vəzifəsini tutanda Mao Stalinə hörmətsizliyin hesabını ödədi. 1958-ci ildə Pekinə səfərindən qayıdarkən, Xruşşov baş verənlərin nə qədər xoşagəlməz olduğunu dayanmadan danışdı. O, Maonun Sovet İttifaqının Çinin nüvə silahı proqramının qurulmasına kömək etmək vədini yerinə yetirməsi tələbinə sərt cavab verdi və qeyd etdi ki, Mao sovetlər üçün "lənətə gəlmiş bir şey" etməyib, suverenliklə bağlı narahatlıqlara görə "hətta gəmilərin və təyyarələrin onun ərazisində dayanmasına icazə verməyib".
Xruşşov deyib ki: "Bir dəfə çinlilər yeni bir Amerika raketi ələ keçirdilər, lakin Stalin kimi hər şeyə, o cümlədən kölgəsinə paranoyak olan Mao sovet mühəndislərini ona yaxın buraxmadı”.
N. Xruşşov Maonun Pekində “hovuzda zirvə toplantısı”na dəvətinə də narazılıq etdi. Daha da pisi odur ki, (Xruşşov ev sahibi kimi üzgüçülük qabiliyyətinə malik olsa da) sovet həmkarının belə şəraitdə əlverişsiz vəziyyətdə olacağına inanan Mao Çin və Sovet hərbi səylərini dəyərləndirməyə başladı.
Mao soruşdu: "Bizim ərazilərimiz demək olar ki, bir qitə kimi birləşdiyi halda, niyə Fransa, İtaliya və Qərbi Almaniyanı bir həmləylə işğal etməyək?"
Xruşşov cavab verdi: “Əsas olan kəmiyyət deyil, keyfiyyətdir”.
Bəzi zərbələrə baxmayaraq, Mao heç vaxt Sovet baş nazirini kəndir üzərinə qoymadı. Xruşşov - bütün Kreml rəhbərləri kimi imperialist - nüvə müharibəsi üçün şərait yaratmamaq üçün hələ də yaxşı düşüncəyə malik idi. O, 1959-cu ildə “yarasa dəlisi” – indi də qəzəbli – Mao ilə atom sazişini birtərəfli qaydada ləğv etdi.
1962-ci ildəki Kuba raket böhranı, Xruşşovun yenidən dağıdıcı qarşıdurmanın astanasından geri çəkilmək üçün kifayət qədər mənası olanda Maonu daha da qəzəbləndirdi. O, nüvə silahlarının Kremlə sərf edildiyini düşünürdü: "İstifadə etməyəcəksinizsə, raketlərə sahib olmağın nə mənası var?!" Öz növbəsində, Xruşşov onu “köhnəlmiş bir cüt qaloş”a bənzədib.
Bu gün Rusiya və Çini yenidən bir növ ortaq ideologiya birləşdirir, mərkəzi qlobal məsələlərdə Qərbin təsirinə qarşıdır və əlaqələri sürətlə gücləndirir.
2022-ci ildə ikitərəfli ticarət əvvəlki ildəki 147 milyard dollarla müqayisədə rekord həddə - 190 milyard dollara çatıb. 2023-cü ilin ilk iki ayında Çin mallarının Rusiyaya tədarükləri illik müqayisədə təxminən 25 faiz artıb. Çin isə hazırda Rusiyanın neft və qazının əsas bazarıdır. Ancaq daha sıx əlaqələr hər iki tərəfə fayda verə bilsə də, Çin buna cəhd edir.
Rusiya prezidenti Vladimir Putin Ukraynada seçdiyi müharibəyə başlamazdan əvvəl Sinin üstünlüyü olmasa belə, o, şübhəsiz ki, indi ucsuz-bucaqsız Rusiyanın ölümündən, genişmiqyaslı iqtisadi sanksiyalardan və Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsində (ICC) Putinin hərbi cinayətlərdə ittiham edilməsindən sonra buna sahibdir.
Beləliklə, Si Moskvaya gələndə o, həm sözün həqiqi mənasında – Putinin üstündən beş düym (12,7 santimetr) yuxarı qalxaraq – həm də məcazi mənada hündür dayanmışdı. Bəli, o, ikitərəfli münasibətlərin möhkəmliyini qeyd etdi. Ancaq adi müəmmalı təbəssüm simasına bürünərək, özünü bir üstün tərzdə aparırdı, halbuki Putin gərgin görünürdü. Vladimir Putin güc imicini nümayiş etdirmək üçün nə qədər çarəsiz olsa da, o bilir ki, Çini özündən uzaqlaşdıra bilməz və o, Si ilə Mao (“Böyük Sükançı”) kimi rəftar etdi.
Bununla belə, sammit heç bir böyük irəliləyiş gətirmədi. Si Ukrayna üçün sülh planını təqdim etdi, lakin həm o, həm də Putin etiraf etdi ki, nə Ukrayna, nə də onun Qərb tərəfdarları bunu qəbul edəcək.
İkitərəfli iqtisadi əməkdaşlığın daha da dərinləşdirilməsi planları hazırlanarkən və Rusiya Çinə təbii qaz tədarükünü əhəmiyyətli dərəcədə artırmağa söz versə də, Si Putinin sammitlə bağlı əsas istəyini yerinə yetirməkdən çəkindi: “Sibirin Gücü-2” boru kəmərini maliyyələşdirməyi öhdəsinə götürdü.
Bəziləri hesab edir ki, Sinin Moskvaya səfəri ICC-nin ittihamından sonra Putin rejiminə legitimlik vermək məqsədi daşıyırdı. Bununla belə, Si Moskvaya təkcə Rusiyaya deyil, həm də ABŞ-a kimin məsul olduğunu göstərmək üçün səfər edib. Putinə həyat ipi atmaqla Si, beynəlxalq nizama təsir etmək üçün indi həmişəkindən daha yaxşı mövqedə olan Çini daha da gücləndirdi. Mao sağ olsaydı, indi məmnun olardı.
Y. QACAR
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 30-03-2023 12:17 | Bölmə: Slayd

Ortaq kommunist ideologiyasına baxmayaraq, Çin və Sovet İttifaqı Soyuq müharibə dövründə çətin ki, yaxın dost və sadiq tərəfdaşlar idi. Monqolustan və Mançuriya üzərində mübahisə etdikləri və kommunist dünyasının liderliyi uğrunda vuruşduqları üçün küskün rəqabət əlaqəsizliyi müşahidə olunurdu. Oxşar dinamika Çin prezidenti Si Sinpinin Moskvaya son səfərində də öz əksini tapdı, bir mühüm fərqlə.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Project Syndicate” yazıb.
Təhlildə müəllif Nina Xruşşova qeyd olunur:
Əlbəttə, SSRİ ilə Çin arasında çoxlu əməkdaşlıq var idi. Hər ikisi Koreya müharibəsində Kim İr Senin kommunistlərini dəstəklədi, çinlilər isə Kremlin Şərqi Avropadakı təsir dairəsini saxlamağa kömək etdilər (Albaniya Çinə sadiq idi, İosip Broz Titonun Yuqoslaviyası isə Kremldən güzəştlər və dəstək almaq üçün Çindən bir vasitə kimi istifadə edirdi). Üstəlik, sovet alimləri və mühəndisləri Çində işləyirdilər, SSRİ 1957-ci ildə Xalq Respublikasının atom potensialına yiyələnməsinə kömək etməyə razılıq verdi.
Lakin Çin və SSRİ o qədər də bərabərhüquqlu tərəfdaşlar deyildilər. Mao Zedun özünü İosif Stalinin həmyaşıdı kimi görsə də, Stalinin proletarlarına rəhbərlik etdiyi kimi dünya kəndli kommunistlərinə rəhbərlik etsə də, bağlı qapılar arxasında Stalin Maonu “mağara adamı marksist” və “istedadsız partizan” adlandırıb.
Mao 1949-cu ildə Stalinin ad günü üçün Moskvaya gələndə ona çağırılmamış qonaq kimi yanaşılıb.
Stalinin davranışı Maonu qəzəbləndirib. Lakin 1940-1950-ci illərdə Çin Sovet İttifaqının köməyindən asılı idi, ona görə də Mao dizini az da olsa, bükməli oldu.
Babam Nikita Xruşşov (SSRİ-nin keçmiş rəhbəri-red.) 1953-cü ildə Stalinin ölümündən sonra sovet baş naziri vəzifəsini tutanda Mao Stalinə hörmətsizliyin hesabını ödədi. 1958-ci ildə Pekinə səfərindən qayıdarkən, Xruşşov baş verənlərin nə qədər xoşagəlməz olduğunu dayanmadan danışdı. O, Maonun Sovet İttifaqının Çinin nüvə silahı proqramının qurulmasına kömək etmək vədini yerinə yetirməsi tələbinə sərt cavab verdi və qeyd etdi ki, Mao sovetlər üçün "lənətə gəlmiş bir şey" etməyib, suverenliklə bağlı narahatlıqlara görə "hətta gəmilərin və təyyarələrin onun ərazisində dayanmasına icazə verməyib".
Xruşşov deyib ki: "Bir dəfə çinlilər yeni bir Amerika raketi ələ keçirdilər, lakin Stalin kimi hər şeyə, o cümlədən kölgəsinə paranoyak olan Mao sovet mühəndislərini ona yaxın buraxmadı”.
N. Xruşşov Maonun Pekində “hovuzda zirvə toplantısı”na dəvətinə də narazılıq etdi. Daha da pisi odur ki, (Xruşşov ev sahibi kimi üzgüçülük qabiliyyətinə malik olsa da) sovet həmkarının belə şəraitdə əlverişsiz vəziyyətdə olacağına inanan Mao Çin və Sovet hərbi səylərini dəyərləndirməyə başladı.
Mao soruşdu: "Bizim ərazilərimiz demək olar ki, bir qitə kimi birləşdiyi halda, niyə Fransa, İtaliya və Qərbi Almaniyanı bir həmləylə işğal etməyək?"
Xruşşov cavab verdi: “Əsas olan kəmiyyət deyil, keyfiyyətdir”.
Bəzi zərbələrə baxmayaraq, Mao heç vaxt Sovet baş nazirini kəndir üzərinə qoymadı. Xruşşov - bütün Kreml rəhbərləri kimi imperialist - nüvə müharibəsi üçün şərait yaratmamaq üçün hələ də yaxşı düşüncəyə malik idi. O, 1959-cu ildə “yarasa dəlisi” – indi də qəzəbli – Mao ilə atom sazişini birtərəfli qaydada ləğv etdi.
1962-ci ildəki Kuba raket böhranı, Xruşşovun yenidən dağıdıcı qarşıdurmanın astanasından geri çəkilmək üçün kifayət qədər mənası olanda Maonu daha da qəzəbləndirdi. O, nüvə silahlarının Kremlə sərf edildiyini düşünürdü: "İstifadə etməyəcəksinizsə, raketlərə sahib olmağın nə mənası var?!" Öz növbəsində, Xruşşov onu “köhnəlmiş bir cüt qaloş”a bənzədib.
Bu gün Rusiya və Çini yenidən bir növ ortaq ideologiya birləşdirir, mərkəzi qlobal məsələlərdə Qərbin təsirinə qarşıdır və əlaqələri sürətlə gücləndirir.
2022-ci ildə ikitərəfli ticarət əvvəlki ildəki 147 milyard dollarla müqayisədə rekord həddə - 190 milyard dollara çatıb. 2023-cü ilin ilk iki ayında Çin mallarının Rusiyaya tədarükləri illik müqayisədə təxminən 25 faiz artıb. Çin isə hazırda Rusiyanın neft və qazının əsas bazarıdır. Ancaq daha sıx əlaqələr hər iki tərəfə fayda verə bilsə də, Çin buna cəhd edir.
Rusiya prezidenti Vladimir Putin Ukraynada seçdiyi müharibəyə başlamazdan əvvəl Sinin üstünlüyü olmasa belə, o, şübhəsiz ki, indi ucsuz-bucaqsız Rusiyanın ölümündən, genişmiqyaslı iqtisadi sanksiyalardan və Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsində (ICC) Putinin hərbi cinayətlərdə ittiham edilməsindən sonra buna sahibdir.
Beləliklə, Si Moskvaya gələndə o, həm sözün həqiqi mənasında – Putinin üstündən beş düym (12,7 santimetr) yuxarı qalxaraq – həm də məcazi mənada hündür dayanmışdı. Bəli, o, ikitərəfli münasibətlərin möhkəmliyini qeyd etdi. Ancaq adi müəmmalı təbəssüm simasına bürünərək, özünü bir üstün tərzdə aparırdı, halbuki Putin gərgin görünürdü. Vladimir Putin güc imicini nümayiş etdirmək üçün nə qədər çarəsiz olsa da, o bilir ki, Çini özündən uzaqlaşdıra bilməz və o, Si ilə Mao (“Böyük Sükançı”) kimi rəftar etdi.
Bununla belə, sammit heç bir böyük irəliləyiş gətirmədi. Si Ukrayna üçün sülh planını təqdim etdi, lakin həm o, həm də Putin etiraf etdi ki, nə Ukrayna, nə də onun Qərb tərəfdarları bunu qəbul edəcək.
İkitərəfli iqtisadi əməkdaşlığın daha da dərinləşdirilməsi planları hazırlanarkən və Rusiya Çinə təbii qaz tədarükünü əhəmiyyətli dərəcədə artırmağa söz versə də, Si Putinin sammitlə bağlı əsas istəyini yerinə yetirməkdən çəkindi: “Sibirin Gücü-2” boru kəmərini maliyyələşdirməyi öhdəsinə götürdü.
Bəziləri hesab edir ki, Sinin Moskvaya səfəri ICC-nin ittihamından sonra Putin rejiminə legitimlik vermək məqsədi daşıyırdı. Bununla belə, Si Moskvaya təkcə Rusiyaya deyil, həm də ABŞ-a kimin məsul olduğunu göstərmək üçün səfər edib. Putinə həyat ipi atmaqla Si, beynəlxalq nizama təsir etmək üçün indi həmişəkindən daha yaxşı mövqedə olan Çini daha da gücləndirdi. Mao sağ olsaydı, indi məmnun olardı.
Y. QACAR
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 00:13
İran XİN-in binası vurulub - Ölən və yaralanan var
Dünən, 13:19
Sabah leysan yağacaq, güclü külək əsəcək
14-06-2025, 20:24
Ərdoğan İlham Əliyevə zəng edib
14-06-2025, 15:09
Azərbaycan və İran XİN başçıları telefonda müzakirə aparıblar
14-06-2025, 14:29
İranın 9 nüvə alimi öldürülüb - Siyahı
14-06-2025, 08:51
Əcnəbilər İrandan Azərbaycana keçərək təxliyə olunur - Fotolar
14-06-2025, 08:07
Cəlaloğlu: İranın vurulmasının iki səbəbi var
13-06-2025, 22:31
İran İsrailə raket hücumuna başlayıb
13-06-2025, 17:43
Rus ordusu Dnepropetrovsk vilayətinə daxil olub
13-06-2025, 16:44
Keçmiş səfir: Çin və Rusiyanın İranın yanında duracağına inanmıram
13-06-2025, 11:24
Azərbaycan İran və İsraili dialoqa çağırır
13-06-2025, 10:40
143 milyon manatlıq mənimsəmə üzrə yenidən məhkəmə olub
13-06-2025, 09:57
İsrailin İrana zərbələri davam edəcək
13-06-2025, 09:27
Tramp İrana hücumdan əvvəlcədən məlumatlı olub
13-06-2025, 08:30
AZAL son hadisələrlə əlaqədar bəzi reysləri ləğv edib - Siyahı
13-06-2025, 07:23
İsrail İranı vurmağa başlayıb
12-06-2025, 17:51
Nə Bayden, nə də Tramp Rusiyanın çökməsini istəmir
12-06-2025, 17:09
Təqaüd və sosial müavinətlər artırılıb - Fərman
12-06-2025, 14:57
“Hörümçək toru” əməliyyatının son məqsədi nə idi?
12-06-2025, 13:07
İranı vurmağa hazırlaşırlar
11-06-2025, 15:00
Nüvə hücumu ola bilər - Xəbərdarlıq
11-06-2025, 14:27
Qəbul imtahanının nəticəsi elan edilib
11-06-2025, 12:12
Dron müharibəsinin dərsləri
11-06-2025, 08:09
NATO Ukrayna ilə bağlı qərar verməyə hazırlaşır
10-06-2025, 16:32
Mollazadə: Paşinyan Qarabağ klanı ilə mübarizəni davam etdirir
10-06-2025, 13:54
Rusiya təhlükəsi artır - Xəbərdarlıq
10-06-2025, 13:07
Cəlaloğlu: “Dini idarələr kəşfiyyatla əməkdaşlıq edib”
10-06-2025, 11:18
İranda it gəzdirmə polemikası: daha bir qadağa qüvvəyə minir
9-06-2025, 22:32
Deputat: “İqtisadiyyatımız üçün görülən işləri yetərli saymıram”
6-06-2025, 10:11
Elmdə yenilik: insanlar 1000 il yaşaya biləcək
5-06-2025, 17:33
İqlim dəyişikliyi münaqişələri artıracaq
5-06-2025, 13:29
Kilsə ilə Paşinyan arasında qarşıdurma böyüyür
5-06-2025, 12:08
Moskva və Bakı “Rus Evi”nə dair hələ də razılığa gəlməyib
5-06-2025, 10:05
Federasiya rəhbərini icra başçısı bıçaqlatdırıb? - Yenilənib
4-06-2025, 11:27
Vaşinqton Qafqaza böyük diplomatik diqqət yetirir
4-06-2025, 11:10
Rusiyaya qarşı daha sərt sanksiya hazırlanıb
4-06-2025, 10:13
Azərbaycan və Ermənistanın dövlət komissiyaları arasında görüş olub
4-06-2025, 08:08
Sabirabaddakı yanğında 4 nəfər həyatını itirib - (Yenilənib)
3-06-2025, 17:32
Məhkəmələrə hakimlər təyin edilib - (Siyahı)
3-06-2025, 17:26
Dünyanın bir hissəsi su altında qalacaq
3-06-2025, 15:18
Müharibə daha təhlükəli fazaya keçib