12:36 / 14-06-2025
Sabah yağış yağacaq
“Bu, ərazi mübahisəsi deyil, dünya nizamı uğrunda müharibədir” - Sabiq baş nazir yazır
Tarix: 25-04-2023 12:06 | Bölmə: Slayd
“Bu, ərazi mübahisəsi deyil, dünya nizamı uğrunda müharibədir” - Sabiq baş nazir yazır

Florida ştatının Respublikaçı qubernatoru, ABŞ prezidentliyinə perspektivli namizəd Ron DeSantis bu yaxınlarda Rusiyanın Ukraynaya qarşı təcavüzkar müharibəsini Amerikanın əsas strateji maraqlarına uyğun gəlməyən sadəcə “ərazi mübahisəsi” kimi təsvir edərək, ajiotaj yaradıb. Sərt tənqidlərdən və dəstək sayının azalmasından sonra DeSantis öz iradlarını geri götürməyə çalışsa da, arqument dövriyyədə qalır və o, çətin ki, bunu başqasına sırıya bilsin.

Reyting.az
xəbər verir ki, bu barədə “Project Syndicate”də İsveçin sabiq baş naziri Karl Bildt yazıb.

Nəşrin təhlilində keçmiş hökumət başçısı qeyd edir:

Tarix DeSantisin bəyanatında hər hansı bir ləyaqətin olub-olmadığını müəyyənləşdirməyə kömək edə bilər. Adolf Hitlerin 1939-cu ilin sentyabrında qonşusuna qarşı “blitskrieg”i başlatdığı zaman Polşa ilə “ərazi mübahisəsi” var idimi?

Hitler Polşada almanca danışanları qorumaq vəzifəsindən danışırdı. Bu cür ritorika həmişə diqqəti əsl məqsəddən yayındırmaq üçün sadəcə “tüstü pərdəsi” kimi istifadə edilir.

A. Hitler Birinci Dünya Müharibəsindən sonra yenidən yaranmış müstəqil Polşanı aradan götürmək və bununla da Almaniyanın şərqə doğru genişlənməsinə yol açmaq istəyirdi.

Tarixi paralellərlə bağlı həmişə diqqətli olmaq lazımdır. Lakin 1939-cu ildə Hitlerlə bugünkü Rusiya prezidenti Putin arasında oxşarlıqlar göz qabağındadır.

Hitler Danziqdə alman mənşəlilərin taleyindən narahatlığını ifadə etdiyi halda, Putin Donbasdakı rusdillilər üçün də eyni şeyi edir. Hər iki halda heç kimi aldada bilməzsin.



Putin açıq şəkildə bildirdi ki, o, Ukraynanı “tarixi Rusiya torpağı” hesab edir və deyir ki, Vladimir Lenin Birinci Dünya Müharibəsindən sonra Ukrayna dövlətinin yaranmasına icazə verməklə böyük siyasi səhvə yol verib. (O, Sovet Ukraynasının yaranmasına icazə verən İosif Stalini də qınamış ola bilərdi. İkinci Dünya Müharibəsindən sonra Birləşmiş Millətlər Təşkilatının qurucu üzvləri belə Ukraynanı tanıyıblar)

Putin bütün bu tarixin geri qaytarılmasını istəyir. Onun məqsədi Ukraynanı daha geniş Rusiya imperiyası daxilində sadəcə inzibati bölgəyə çevirməklə onu milli dövlət kimi aradan qaldırmaqdır. XVIII-XIX əsrlərdəki rus çarları onun nümunəsi, işğalçılıq müharibələri isə onun ilham mənbəyidir.

Kremlin niyyətləri ilə bağlı bütün şübhələr Putinin yaxınları və siyasi müttəfiqləri tərəfindən aradan qaldırılıb. Dmitri Medvedevə nəzər salaq. Hazırda Milli Təhlükəsizlik Şurası sədrinin müavini vəzifəsini icra edən Rusiyanın keçmiş prezidenti bəyan edib ki, suveren Ukrayna “planetdə heç kimə lazım deyil” və buna görə də Rusiya bununla məşğul olduqdan sonra mövcudluğunu dayandıracaq.

Medvedev Putini təkrarlayaraq, Ukraynanın “süni şəkildə kəsilmiş, çoxu yerli ruslar olan və iyirminci əsrdə təsadüfən ayrılmış ərazilərdən” ibarət olduğunu iddia edir. Onun gəldiyi nəticə kəskindir: “Bizə “unterukraine” lazım deyil. Bizə Böyük Rusiya lazımdır”. Əgər bu, Putinin və onun yaxın ətrafının qalan hissəsinin məsələ ilə bağlı mövqeyini əks etdirməsəydi, bu cür həyasız ritorikaya yol verilməzdi.

Medvedevin “Böyük Rusiyası” bir anda mövcud idi. Digərləri o vaxt onu başqa bir adla çağırırdılar: “Millətlər həbsxanası”. 1917-ci ildə Rusiya İmperiyasının dağılmasından sonra Finlandiya, Polşa, Estoniya, Latviya və Litva öz müstəqilliklərini təmin etmək fürsətindən istifadə etdilər. Ukraynalılar da buna can atsalar da, sonrakı bolşevik zorakılığı onları əzdi.

Kremlin açıq şəkildə ifadə edilmiş Böyük Qüdrətli Rusiyanı yenidən yaratmaq layihəsinə “ərazi mübahisəsi” kimi yanaşmaq tarixi nisbətlərin yanlış qiymətləndirilməsidir. Rusiya BMT-yə üzv olan daha bir dövlətin ərazi bütövlüyünü pozaraq onu xəritədən silib. Kremlin beynəlxalq sülhə qarşı bu ağır cinayətdən faydalanmasına imkan vermək bütün qlobal nizamı poza bilər. BMT-nin dayandığı əsas prinsiplərə birbaşa etiraz edilir və imperiya ambisiyaları və ya irinli şikayətləri olan digər dövlətlərə öz kiçik və zəif qonşularını udmaq üçün qapı açacaq şəkildə. Biz cəngəllik qanunu ilə idarə olunan bir dünyaya enmək riski ilə üzləşirik, burada yalnız güclü haqlı olmaq deməkdir.

DeSantis və Qərbin Ukraynanın gələcəyi ilə maraqlandığına şübhə edən hər hansı digər siyasətçi əslində, nəyin təhlükə altında olduğunu düşünməlidir. Yaxşı olardı ki, 1930-cu illərin sonundakı sakitləşdiricilərlə eyni tələyə düşməsinlər deyə, Medvedyev və digər Rusiya liderlərinin bu məsələ ilə bağlı öz bəyanatlarını oxusunlar. Bu, ərazi mübahisəsi deyil. Bu, bildiyimiz kimi, dünya nizamı uğrunda müharibədir.

Y. QACAR




Bölməyə aid digər xəbərlər