12:36 / 14-06-2025
Sabah yağış yağacaq
Yaxın Şərqdə silahlanma yarışı: kim hərbə daha çox xərcləyib? - Siyahı
Tarix: 26-04-2023 11:56 | Bölmə: Slayd
Yaxın Şərqdə silahlanma yarışı: kim hərbə daha çox xərcləyib?

Silahlanmada Səudiyyə Ərəbistanı 2022-ci ildə səkkizinci yerdən beşinci yerə yüksələrək Böyük Britaniya, Almaniya və Fransanı geridə qoyub və 2022-ci ildə 5-ci ən çox hərbi büdcə xərcləyən ölkə olub.

Reyting.az
xəbər verir ki, bu barədə “Al Monitor” yazıb.

ABŞ nəşrinin təhlilində qeyd olunur:

Stokholm Beynəlxalq Sülh Araşdırmaları İnstitutunun (SIPRI) Bazar ertəsi açıqladığı hesabata görə, krallıq ilk 10 qlobal siyahıya daxil olan yeganə Yaxın Şərq ölkəsidir. SIPRI-nın “2022-ci il Dünya Hərbi Xərclərinin Trendləri” hesabatına görə, Səudiyyənin hərbi xərclər 16 faiz artaraq 75 milyard dollara çatıb.

Ümumi Yaxın Şərq xərcləri 2022-ci ildə təqribən 184 milyard dollara çatıb ki, bu da əsasən Səudiyyə Ərəbistanının əhəmiyyətli artımı sayəsində əvvəlki ilə nisbətən 3,2 faiz çoxalma deməkdir. Bu məbləğ Fələstin əraziləri, Misir, Mərakeş və Əlcəzair də daxil olmaqla, ərəbdilli Şimali Afrika ölkələrinə aid deyil. Analitika şirkəti “Global Data”nın esabatına görə, 2023-cü ildə təxmini müdafiə büdcəsi 23,2 milyard dollar olan Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri (BƏƏ) də bura daxil edilmir. SIPRI 2014-cü ildən bəri Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin hərbi xərcləri ilə bağlı məlumat əldə etmədiyini bildirib.

SIPRI-nın ən çox 40 qlobal hərbi büdcə xərcləyən ölkələri arasında Yaxın Şərq ölkələri və onların qlobal reytinqləri bunlardır:

Səudiyyə Ərəbistanı - 75 milyard dollar (5-ci)

İsrail - 23,4 milyard dollar (15-ci)

Qətər - 15,4 milyard dollar (20-ci)

Türkiyə - 10,6 milyard dollar (23-cü)

Əlcəzair - 9,1 milyard dollar (26-cı)

Küveyt - 8,2 milyard dollar (30-cu yer)

İran - 6,8 milyard dollar (34-cü yer)

Oman - 5,8 milyard dollar (36-cı yer).


Səudiyyə Ərəbistanı və İsrailin də daxil olduğu 15 ən böyük büdcəsi olan ölkə dünyanın hərbi xərclərinin 82 faizini təşkil edib (1,842 trilyon dollar).

SIPRI-nın məlumatına görə, 2022-ci ildə Yaxın Şərq ən yüksək hərbi yükə malik olub və xərclər orta hesabla ümumi daxili məhsulun 3,9 faizini təşkil edib. Avropa ikinci ən yüksək yükə 2,5 faiz, Afrika isə 1,7 faiz ilə üçüncü ən yüksək yükə sahibdir.

SIPRI-nın Hərbi Xərclər və Silah İstehsalı Proqramının baş tədqiqatçısı Dieqo Lopes da Silva bildirib ki, Yaxın Şərqin yüksək yükü regional münaqişələrlə bağlıdır.

“Səudiyyə Ərəbistanı Yəməndə husilərə qarşı hərbi koalisiyaya rəhbərlik etməyə davam etdi. 8 ildir davam edən münaqişə 2022-ci ildə yenidən pisləşdi, çünki hər iki tərəfin raket və hava hücumları intensivləşdi”, - deyə o, “Al-Monitor”a deyib.

İsraildə, 2022-ci ildə hərbi xərclərin azalmasına baxmayaraq, İsrailin Fələstin ərazilərinə hərbi hücumları və Suriyaya intensivləşdirilmiş zərbələr arasında yük hələ də yüksəkdir.

Yaxın Şərq ölkələri 2022-ci ildə hərbi xərclərin əvvəlki illə müqayisədə 0,4 faiz azaldığını gördülər, çünki regionda əvvəllər rəqib hesab edilən dövlətlərlə, xüsusən də Körfəz Əməkdaşlıq Şurası (KƏŞ) ölkələri ilə normallaşmanın tədricən artması müşahidə oluna bilər.

Qətərin Səudiyyə Ərəbistanı, BƏƏ, Misir və Bəhreyn ilə münasibətləri 2021-ci ildə ABŞ və Küveytin vasitəçiliyi ilə Səudiyyə Ərəbistanında Əl-Ula Bəyannaməsinin imzalanmasından sonra 2021-ci ildən istiləşib.

Körfəz mübahisəsi 2017-ci ilin iyununda diplomatik əlaqələrin dayandırılması və Misir və digər Körfəz Əməkdaşlıq Şurası ölkələri Səudiyyə Ərəbistanı, BƏƏ və Bəhreynin Qətəri blokadaya alması ilə başlayıb.

Mart ayında Səudiyyə Ərəbistanı Çinin vasitəçiliyi ilə əldə edilmiş razılaşmaya əsasən, uzun müddətdir rəqibi olan İranla əlaqələri bərpa etməyə və diplomatik nümayəndəliklərini yenidən açmağa razılaşıb. Münasibətlər 2016-cı ildə Səudiyyə Ərəbistanının hörmətli şiə ruhanisi Nimr əl-Nimrin edam edilməsindən və digər hadisələrdən sonra pisləşib.

Qəbul edilən irəliləyişlərə baxmayaraq, Yaxın Şərqdə hərbi xərclərin nəticələrinin dərhal görünməyəcəyi ehtimal edilir.

"Əlaqələr yaxşılaşsa və münaqişələr sona çatsa belə, çox güman ki, hərbi yükün dəyişməsi hələ də bir qədər vaxt aparacaq, - deyə Da Silva “Al-Monitor”a bildirib. - Nəticədə, Yaxın Şərq 2023-cü ildə ən yüksək orta hərbi yükə malik region olaraq qalacaq”.

Dünya hərbi xərcləri ardıcıl səkkizinci il artaraq, 2021-ci ilə nisbətən 3,7 faiz yüksələrək 2,24 trilyon dollarla bütün zamanların ən yüksək səviyyəsinə çatıb. Ən çox xərcləyən üç ölkə ABŞ (39%), Çin (13%) və Rusiya (3,9%) olub (Ümumi olaraq qlobal hərbi xərclərin təxminən 56%-ni təşkil edir).

Müharibənin yaxınlıqdakı ölkələrin xərclərinə güclü təsir göstərdiyini müəyyən edən SIPRI-nın bildirdiyinə görə, Avropa xərclərin ən kəskin artımını 13 faizlə müşahidə edib, bu, əhəmiyyətli dərəcədə Rusiya və Ukraynanın xaricə axını ilə əlaqədardır.

SIPRI-nın Hərbi Xərclər və Silah İstehsalı Proqramının baş elmi işçisi Nan Tian bildirib: "Son illərdə qlobal hərbi xərclərin davamlı artması getdikcə daha təhlükəsiz bir dünyada yaşadığımıza işarədir".

“Dövlətlər yaxın gələcəkdə yaxşılaşacağını düşünmədikləri pisləşən təhlükəsizlik mühitinə cavab olaraq hərbi gücünü artırır”, - deyə o əlavə edib.

Y. QACAR
Reyting.az




Bölməyə aid digər xəbərlər