12:36 / 14-06-2025
Sabah yağış yağacaq
İsrail “Cənubi Azərbaycan”la İranı yıxmaq gücündədir? - Təhlil
Tarix: 01-05-2023 11:52 | Bölmə: Slayd
İsrail “Cənubi Azərbaycan”la İranı yıxmaq gücündədir?

Knessetin 32 üzvü xarici işlər naziri Eli Kohenə göndərdiyi məktubda İrandakı azəri azlığın “milli istəklərini” təşviq etmək üçün İsrailin müdaxiləsinə çağırış edib.

Reyting.az
xəbər verir ki, bu barədə “INSS Hebrew” yazıb.

İsrail nəşrinin təhlilində qeyd edilir ki, bu, sosial mediada iranlıların, o cümlədən mühacirətdə olan İslam rejiminin əleyhdarları arasında qəzəbli reaksiyalara səbəb olub:

Knesset üzvləri məktublarında iddia ediblər ki, “Güney Azərbaycanda xalqın milli istəklərinə geniş beynəlxalq dəstək qazanmaq Ayətullah rejiminə ölümcül zərbə olacaq və heç bir şübhə yoxdur ki, suveren Güney Azərbaycan dövləti qurularsa, İsrail bölgədə daha bir müttəfiq qazanacaq”.

Bu məktub bir çox iranlı tərəfindən İsrailin ölkələrini parçalamaq və ərazi birliyinə xələl gətirmək cəhdinin ifadəsi kimi qəbul edilir.

Üstəlik, bütün bunlar məhz həssas bir dövrdə, rejim əleyhdarlarının İranın gələcəyi uğrunda apardıqları mübarizənin tərkib hissəsi kimi vahid koalisiya yaratmağa can atdıqları bir vaxta təsadüf edir.

Azlıqların nümayəndələri, o cümlədən azərilər, kürdlər, ərəblər, bəluclar və türkmənlər İran əhalisinin təxminən yarısını təşkil edir və onlar rejim üçün çətin sınaqdırlar. Onlar mərkəzi hökumət tərəfindən məhrumiyyətlər və təhsil, məşğulluq və yerli dillərin öyrənilməsinin qarşısının alınmasında qəsdən ayrı-seçkilik olduğunu iddia edirlər. İranda etnik məsələ illərdir həssasdır və bəzən azlıqların nümayəndələrinin yaşadığı ərazilərdə etirazlara və hətta şiddətli qarşıdurmalara səbəb olur.

Müxtəlif etnik qruplar arasında dərin fərqlərə baxmayaraq, İran əsrlər boyu ayrı bir siyasi və mədəni varlıq kimi mövcud olub. Bu, sərhədləri əsasən Qərb dövlətləri tərəfindən Birinci Dünya müharibəsindən sonra formalaşan Ərəb Yaxın Şərqindəki milli dövlətlərdən fərqlidir. Etnik azlıqların tarixi inkişafı, o cümlədən dini mənsubiyyətləri (sünnilər və şiələr), müxtəlif millətlərdən olan iranlıların ümumi yaddaşı (məsələn, İraqa qarşı müharibə) və onların İran cəmiyyətinə inteqrasiya dərəcəsi arasında böyük fərq var. Bu, azlıqların İranın milli birliyinə olan təhlükəsini azaldır.

Azlıqların nümayəndələri hətta ata tərəfdən yarı azəri olan lider Əli Xamneyi və ərəb əsilli Ali Milli Təhlükəsizlik Şurasının katibi Əli Səmxani də daxil olmaqla, bu illər ərzində bir çox yüksək vəzifələrdə çalışıblar. Ona görə də etnik azlıqlardan gələn iddiaların əksəriyyəti İrandan ayrılma tələblərinə deyil, yerli kimliyin və mədəniyyətin qorunub saxlanmasına, ayrı-seçkiliyin aradan qaldırılmasına yönəlib. Hətta 2022-ci ilin sentyabrında gənc kürd-iranlı Məhsa Əmininin ölümündən sonra başlayan etirazlar zamanı azlıqların nümayəndələri, xüsusilə də kürdlər və bəluclar əsasən etnik-separatçılıq meyllərini deyil, əsasən anti-rejim şüarları və ümummilli tələblər səsləndirdilər.

Bundan əlavə, azlıqların ayrılma cəhdləri ilə bağlı daimi qorxu İranda etnik separatizmi təşviq etmək üçün istənilən xarici cəhdə, həmçinin İranın parçalanmasının xaosa və vətəndaş müharibəsinə səbəb ola biləcəyindən ehtiyat edən rejimin tənqidçiləri tərəfindən xüsusi həssaslıq yaradır. Ona görə də etnik məsələdən istifadə edərək, azlıqları rejimə qarşı üsyana təhrik etmək şansı zəif görünməklə yanaşı, həm də rejim əleyhdarları arasında əks reaksiya yaradır. İsrail siyasətçiləri İsrailin İslam Respublikasına qarşı səylərinə yalnız zərər verə biləcək həssas və mübahisəli məsələlərlə məşğul olmaqdan çəkinsələr yaxşı olardı.

E. KAMAL
Reyting.az




Bölməyə aid digər xəbərlər