10:00 / 15-06-2025
Mehriban Əliyeva Mlli Qurtuluş Günü ilə bağlı fotolar paylaşıb
09:14 / 15-06-2025
Vəhdət Partiyasının sədri dəyişib - Foto
08:50 / 15-06-2025
İranın zərbəsindən sonra İsraildə tədqiqat mərkəzi yanıb
00:49 / 15-06-2025
İlham Əliyev Milli Qurtuluş Günü münasibətilə paylaşım edib - Foto
00:16 / 15-06-2025
İranda daha bir general həlak olub
00:07 / 15-06-2025
Bu gün Milli Qurtuluş Günüdür
20:24 / 14-06-2025
Ərdoğan İlham Əliyevə zəng edib
19:00 / 14-06-2025
AZAL uçuşların sayını artırır
18:57 / 14-06-2025
İlham Əliyev krala məktub göndərib
18:19 / 14-06-2025
İranın 20-dən çox komandanı zərərsizləşdririlib
18:07 / 14-06-2025
Lənkəranda yeniyetmə dənizdə boğulub
17:50 / 14-06-2025
Bakı Ağır Cinayətlər Məhkəməsinə yeni hakim ezam olunub
16:01 / 14-06-2025
Ceyhun Bayramov Hakan Fidanla telefonda danışıb
15:09 / 14-06-2025
Azərbaycan və İran XİN başçıları telefonda müzakirə aparıblar
14:29 / 14-06-2025
İranın 9 nüvə alimi öldürülüb - Siyahı
13:32 / 14-06-2025
Hikmət Hacıyev: "Azərbaycan Avropa İttifaqı və Çin arasında vacib birləşdirici tərəfdir"
12:36 / 14-06-2025
Sabah yağış yağacaq
11:49 / 14-06-2025
İranın Baş Qərargah rəisinin iki müavini həlak olub
08:51 / 14-06-2025
Əcnəbilər İrandan Azərbaycana keçərək təxliyə olunur - Fotolar
08:07 / 14-06-2025
Cəlaloğlu: İranın vurulmasının iki səbəbi var
07:38 / 14-06-2025
Bu gün orta məktəblərdə “Son zəng” çalınacaq
23:40 / 13-06-2025
Putin Pezeşkian və Netanyahu ilə telefon danışıqları aparıb
22:31 / 13-06-2025
İran İsrailə raket hücumuna başlayıb
21:20 / 13-06-2025
Şəmkirdə iki nəfər kanalda batıb
19:03 / 13-06-2025
Müğənninin itkin düşən qardaşı oğlu tapılıb
18:49 / 13-06-2025
“Rəmzi qisas erası bitdi” - Ekspertlər İsrail-İran duelinin aqibətini necə görür?
18:29 / 13-06-2025
“Space” TV-yə xəbərdarlıq ediblər
18:23 / 13-06-2025
ABŞ İranı vurmaq üçün “yaşıl işıq” yandırıb
18:05 / 13-06-2025
Təl-Əvivdə kritik görüş başlayır
13:07 / 10-06-2025
Cəlaloğlu: “Dini idarələr kəşfiyyatla əməkdaşlıq edib”
16:32 / 10-06-2025
Mollazadə: Paşinyan Qarabağ klanı ilə mübarizəni davam etdirir
13:40 / 11-06-2025
Professor: Zəngəzur və Dərələyəzin Ermənistana verilməsinin hüquqi qüvvəsi yoxdur
18:45 / 10-06-2025
Ölkəmizdə 3 gün iş olmayacaq
11:18 / 10-06-2025
İranda it gəzdirmə polemikası: daha bir qadağa qüvvəyə minir
14:57 / 12-06-2025
“Hörümçək toru” əməliyyatının son məqsədi nə idi?
07:27 / 12-06-2025
Üç min avtomobilin olduğu yük gəmisi bir həftədir yanır
08:07 / 14-06-2025
Cəlaloğlu: İranın vurulmasının iki səbəbi var
07:23 / 13-06-2025
İsrail İranı vurmağa başlayıb
07:17 / 12-06-2025
Ağ ev Yaxın Şərqdən diplomatları və hərbçi ailələrini çıxarır
21:06 / 11-06-2025
Acun Ilıcalı istefa verib
14:35 / 10-06-2025
Lukaşenko “Belarusfilm”i kəskin tənqid edib
ABŞ səfirinə Bakıda sui-qəsd cəhdi: köhnə və yeni “İran izləri”
Tarix: 10-05-2023 12:41 | Bölmə: Slayd
Azərbaycan Respublikasının müstəqilliyinin ilk günündən İran Bakıya qarşı düşmən münasibət bəsləyib, onun təhlükəsizliyini və müstəqilliyini sarsıtmaq üçün ardıcıl fəaliyyət göstərib. Bununla belə, son bir ildə iki həmsərhəd ölkə arasında əlaqələr daha da pisləşib. Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev bu yaxınlarda tədqiqatçılarla görüşündə bu tənəzzülə səbəb olan amilləri açıqlayıb. Prezident Əliyev bildirib ki, İranda “terror hökumət səviyyəsində təşkil olunub”.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə FDD-də yazılıb.
ABŞ nəşrinin təhlilində qeyd olunur ki, İran və Azərbaycan Respublikası həmsərhəd ölkələrdir və İran əhalisinin üçdə birinə qədərini etnik azərbaycanlılar təşkil edir:
“Çoxlu azərbaycanlılar sərhədyanı ailə bağlarını bölüşürlər və iki Azərbaycan icması arasında ticarət və mədəni mübadilələr Azərbaycan Respublikasının müstəqillik qazanmasından sonra inkişaf edib.
Tehran Azərbaycan Respublikasına qarşı düşmənçiliyinin motivi ilə bağlı çox açıqdır: Tehran müstəqil Azərbaycanın öz etnik azərbaycanlı icmasına daha böyük hüquqlar axtarmaq üçün ilham mənbəyi ola biləcəyini düşünür”.
Təhlildə xatırlanır ki, müvafiq olaraq, Azərbaycanla birinci müharibədə (1992-94) İran Ermənistanı dəstəkləyib, nəticədə Ermənistan Azərbaycanın qanuni ərazisinin altıda birini işğal edib və bir milyona yaxın azərbaycanlı öz yurd-yuvasından didərgin düşüb:
İran Ermənistanla əməkdaşlıq edir və bu ölkənin Azərbaycanın işğal olunmuş ərazilərindəki fəaliyyətdən qazanc əldə edirdi. İran 2020-ci ildə İrəvan və Bakı arasında gedən müharibə zamanı da Ermənistanı dəstəkləyib: İran Rusiyadan Ermənistana silah və təchizat daşıyan əsas kanal rolunu oynayıb, çünki Rusiya və Ermənistan sərhədi bölüşmür.
Bir çox jurnalist və analitik mərkəzlərin tədqiqatçıları arasında yayılmış rəvayətdən fərqli olaraq, İranın düşmənçiliyi Bakının İsraillə yaxın münasibətlərindən irəli gəlmir. Zaman qrafiki açıq-aşkar pozulur: Tehran 1991-ci ildən Azərbaycana düşmən münasibət bəsləyirdi, İsraillə Azərbaycan arasında əməkdaşlıq isə yalnız 1995/1996-cı illərdə başlayıb. İdeologiya Tehranın Azərbaycan və Ermənistanla bağlı siyasətini istiqamətləndirmir və İranın şimal sərhədindəki dövlətlərə münasibətdə siyasətində əsas amillər müdafiə xarakterlidir - regionda baş verən hadisələrin onun milli təhlükəsizliyinə və daxili siyasi arenasına mənfi təsir göstərməsinin qarşısını alır.
İranın Azərbaycana qarşı siyasəti xatırladır ki, Tehranın elan etdiyi müsəlmanların hüquqlarını və İslam həmrəyliyini müdafiə edən siyasət İslam Respublikasının xarici siyasətini istiqamətləndirmir. Ermənistan şiə müsəlmanların torpaqlarını işğal etdi, yüz minlərlə insanı öz yurd-yuvasından didərgin saldı, buna baxmayaraq Tehran İrəvanla açıq əməkdaşlıqda çox rahat idi.
Əsas fikir ayrılıqlarına baxmayaraq, 30 ildə Tehran və Bakı səmimi ritorikanı saxlamağa, iqtisadi və nəqliyyat əməkdaşlığını inkişaf etdirməyə və hərtərəfli böhranların yaranmasının qarşısını almağa çalışıblar. Bununla belə, gərginliyin bir neçə pik nöqtəsi olub. 2001-ci ildə İran Xəzər dənizinin dəniz sərhədi zonasında BP-nin tədqiqat gəmisini hədələdi. 2012-ci ildə Bakı İranın ABŞ-ın Azərbaycandakı səfirini öldürmək, Bakıda yəhudi məktəbinə və digər yəhudi icma qurumlarına hücum etmək planının qarşısını aldı. Bundan əlavə, İran Azərbaycandakı islam qrupları ilə gizli əlaqələr saxlayır. Məsələn, İran Azərbaycan hökumətini devirmək məqsədi daşıyan “Hüseyniyun” briqadalarına sponsorluq edir, Qumdan müntəzəm televiziya və digər media yayımları aparır. Tehran “Huseyniyun” briqadalarını Livandakı “Hizbullah” kimi Yaxın Şərqdə sponsorluq etdiyi digər silahlı qruplaşmalara nümunə göstərir”.
Təhlildə qeyd olunur ki, 2020-ci il Ermənistan-Azərbaycan müharibəsi İran və Azərbaycan arasında münasibətlərin pisləşməsinə səbəb olub: “2020-ci il müharibəsində İranın münaqişədə iştirakı yeni zirvəyə çatdı, İran qüvvələri bir neçə dəfə Azərbaycan sərhəddini keçərək Azərbaycanın döyüş meydanında irəliləyişlərini pozdu. 2020-ci il oktyabrın 17-də İran qüvvələri Cəbrayıl rayonunun Zəngilana yaxın hissəsində yola iri beton bloklar yerləşdirərək, Zəngilandakı Azərbaycan qüvvələrini təchizat və əlavələrdən kəsiblər. İran qüvvələri də bir neçə dəfə Azərbaycanın İranla həmsərhəd eksklavı olan Naxçıvana keçib, həmçinin müharibə zamanı Azərbaycan qüvvələrinin əlaqəsini dəfələrlə kəsib, Ermənistana Azərbaycan qoşunlarının hərəkəti barədə məlumat verib. Müharibə zamanı Ermənistanın işğalı altında olan ərazilərdə İran İnqilab Keşikçiləri Korpusunun (SEPAH) təmin etdiyi texnologiya ilə yaradılan tunellər aşkar edilib”.
ABŞ nəşri xatırladır ki, 2020-ci ilin noyabrında atəşkəs əldə edildikdən sonra İran Qarabağdakı erməni qüvvələrinə müxtəlif təxribat və təxribat taktikalarını öyrətmək üçün İİKK mütəxəssislərini göndərməyə davam edib: “İran Azərbaycanla sərhədə yaxın və Ermənistanla Azərbaycan arasında toqquşmaların olduğu bölgəyə yaxın olan Ermənistanın Qafan şəhərində də konsulluq açıb. Tehran çox güman ki, bu postu kəşfiyyat məlumatlarının toplanması və təminatını artırmaq və Ermənistanı dəstəkləmək üçün təsis edib”.
Bildirilir ki, İran da Ermənistanla Azərbaycan arasında münaqişənin həllinə mane olan siyasət aparır:
“Müvafiq olaraq, İran Rusiya sülhməramlılarının nəzarəti altında Azərbaycandakı ermənilərin məskunlaşdığı ərazilərə silah göndərib.
Konkret olaraq Tehran Zəngəzur dəhlizinin açılmasının qarşısını almağa çalışır ki, bu da Türkiyənin tranzitdə İrandan, Azərbaycanın isə Naxçıvanla əlaqədə İrandan asılılığını aradan qaldıracaq.
Prezident Əliyev 2023-cü il mayın 2-də Şuşada keçirdiyi müşavirədə İran-Azərbaycan münasibətlərinin son zamanlar geriləməsini şərtləndirən amilləri açıqlayıb. Əliyev bildirib ki, Tehran Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü rəsmi şəkildə tanısa da, əslində İran “Ermənistanın İran ərazisindən daşıma, o cümlədən hərbi sursat və texnikanın daşınması ilə bağlı fəal istifadə etməsi” vasitəsilə Ermənistanın Azərbaycan ərazilərini işğal etməsini dəstəkləyib.
Əliyev müharibədən sonra İranın Qarabağın ermənilərin məskunlaşdığı ərazilərə yük maşınlarını necə göndərdiyini izah edib: “Biz İran yük maşınlarının Qarabağa müntəzəm hərəkətini aşkar etdik. Bu, tamamilə qanunsuz idi”.
O daha sonra qeyd edib ki, İran Azərbaycanla sərhəddə bir neçə hərbi təlim keçirib: “Bunu başa düşmək çətin idi, çünki işğal zamanı həmin ərazidə heç vaxt hərbi təlimlər keçirməyiblər... Ona görə də, həmişə olduğu kimi, cavab verdik və onların sərhədi boyunca iki hərbi təlim keçirdik. Birincisi, xüsusi təyinatlılarımız tərəfindən… İkincisi, müttəfiqimiz Türkiyə ilə, Türkiyənin “F16”-ları və Türkiyə xüsusi təyinatlıları ilə. Amma bu, özümüzü müdafiə edə biləcəyimiz mesajı idi”.
Əliyev 2023-cü il yanvarın 27-də Azərbaycanın Tehrandakı səfirliyinə hücumu dövlət terroru kimi qiymətləndirib: “Sonra səfirliyimizə qarşı terror aktı baş verdi və demək olar ki, hər şeyi məhv etdi, çünki videogörüntülər var idi... Bu, diplomatlarımızı və onların ailə üzvlərini öldürmək üçün qəsdən təşkil edilmiş terror aktı idi. 40 dəqiqə ərzində polis yox idi, təhlükəsizlik işçiləri yox, heç nə”.
Prezident Əliyev əlavə edib ki, “üstəlik, həmin gün həmin şəxs mətbuatda da görünür. O, müsahibələr verir. Təsəvvür edirsinizmi, başqa ölkənin səfirliyinə soxulan və bir nəfəri öldürən, iki nəfəri yaralayan bir şəxs müsahibə verərək bunu hansısa başqa məqsədlə etdiyini deyir? Və iki gün sonra İranda o, hər cür hüquqi təqibdən yayınmaq üçün əqli cəhətdən qüsurlu elan edildi”.
Əliyev İranı dövlət terrorunda ittiham edib: “Bu, ciddidir; bu terrordur. Biz isə bu terrorun hökumət səviyyəsində təşkil olunduğunu düşünürük”.
Hücumdan sonra prezident Əliyev Azərbaycanın Tehrandakı səfirliyinin bağlanması barədə göstəriş verib və İran və Azərbaycan diplomatları qarşılıqlı surətdə (açıq qalan Azərbaycanın Təbrizdəki konsulluğundan başqa) çıxarılıb. Bundan əlavə, Əliyev Bakıda açıq tənqidi fikirlər səsləndirən bir parlamentarın və ya İranın az qala ölümünə səbəb olan sonrakı terror aktını Tehranın “qırmızı xətti keçməsi” kimi qiymətləndirib. “Bir neçə gündən sonra həmin qrup saxlanılıb. Beləliklə, hüquq-mühafizə orqanlarımız çox səmərəli işlədilər və onların bütün şəbəkəsi açıqlandı. Onlar ifadə veriblər ki, İrandan sifariş alıblar. Bu, qırmızı xətti keçməkdir”.
Prezident Əliyev bildirdi ki, İranla münasibətlərin yaxşılaşması üçün bir neçə ilkin şərt var:
“Biz ilk növbədə İranda sığınacaq tapmış bəzi terrorçuların Azərbaycana ekstradisiyasını tələb edirik. Biz səfirliyimizə edilən terror aktının şəffaf araşdırılmasını tələb edirik. İndi təsəvvür edə bilərsiniz ki, Azərbaycanla İran arasında münasibətlər indiyədək ən aşağı səviyyədədir. Onların o səviyyədə qalıb-qalmayacağını, aşağı düşəcəklərini, yoxsa yüksələcəklərini proqnozlaşdırmaq çox çətindir”.
Əliyev bəyan edib ki, “İranda hamı, quruluşun bütün təbəqələri nəhayət başa düşməlidir ki, Azərbaycanla təhdid və terror dili işləməyəcək. Nə qədər tez başa düşsələr, normallaşma əlamətlərini bir o qədər yaxşı görə bilərik”.
İran-Azərbaycan münasibətlərində bu gərginlik misli görünməmiş səviyyədədir. Vəziyyət hər iki tərəf üçün risklər yaradır. Həm İran, həm də Rusiya Ermənistanı Azərbaycanla sülh sazişi və sərhədlərin delimitasiyasının qarşısını almağa çağırdığı halda, İranla münaqişə hərbi münaqişənin yenidən alovlanmasına və Qarabağda və bütün Azərbaycanda terror hücumlarının artmasına səbəb ola bilər. Bununla belə, İran həm də, bəlkə də daha böyük risklərlə üz-üzədir. Tehran 2022-ci ilin sentyabrından etibarən hakim rejimin sabitliyini təhdid edən, demək olar ki, rejim əleyhinə görünməmiş fəaliyyət dalğaları ilə üz-üzədir. Rejimin Azərbaycan Respublikasına qarşı fəaliyyəti İranın Azərbaycanla sərhədə bitişik əyalətlərində yaşayan etnik azərbaycanlıların böyük hissəsini daha da qızışdırır. Tehran Azərbaycana qarşı düşmənçiliyi ilə İranda anti-rejim fəaliyyətinin miqyasının genişlənməsi riskini daşıyır”.
ABŞ nəşrinin yazdığına görə, Tehranın bu yaxınlarda törətdiyi terror aktları göstərir ki, İran keçmişdə Səudiyyə Ərəbistanı və BƏƏ-ni müntəzəm hücumlar üçün hədəfə aldığı kimi Azərbaycanı da hədəf seçib: “Bu hücumları “hökumət səviyyəsində təşkil edilmiş terror” adlandıran Azərbaycan prezidenti İranın dövlət tərəfindən maliyyələşdirilən terrorizmini birbaşa çağırmağa hazır olan azsaylı dünya liderlərindən biridir”.
Y. QACAR
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 10-05-2023 12:41 | Bölmə: Slayd
Azərbaycan Respublikasının müstəqilliyinin ilk günündən İran Bakıya qarşı düşmən münasibət bəsləyib, onun təhlükəsizliyini və müstəqilliyini sarsıtmaq üçün ardıcıl fəaliyyət göstərib. Bununla belə, son bir ildə iki həmsərhəd ölkə arasında əlaqələr daha da pisləşib. Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev bu yaxınlarda tədqiqatçılarla görüşündə bu tənəzzülə səbəb olan amilləri açıqlayıb. Prezident Əliyev bildirib ki, İranda “terror hökumət səviyyəsində təşkil olunub”.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə FDD-də yazılıb.
ABŞ nəşrinin təhlilində qeyd olunur ki, İran və Azərbaycan Respublikası həmsərhəd ölkələrdir və İran əhalisinin üçdə birinə qədərini etnik azərbaycanlılar təşkil edir:
“Çoxlu azərbaycanlılar sərhədyanı ailə bağlarını bölüşürlər və iki Azərbaycan icması arasında ticarət və mədəni mübadilələr Azərbaycan Respublikasının müstəqillik qazanmasından sonra inkişaf edib.
Tehran Azərbaycan Respublikasına qarşı düşmənçiliyinin motivi ilə bağlı çox açıqdır: Tehran müstəqil Azərbaycanın öz etnik azərbaycanlı icmasına daha böyük hüquqlar axtarmaq üçün ilham mənbəyi ola biləcəyini düşünür”.
Təhlildə xatırlanır ki, müvafiq olaraq, Azərbaycanla birinci müharibədə (1992-94) İran Ermənistanı dəstəkləyib, nəticədə Ermənistan Azərbaycanın qanuni ərazisinin altıda birini işğal edib və bir milyona yaxın azərbaycanlı öz yurd-yuvasından didərgin düşüb:
İran Ermənistanla əməkdaşlıq edir və bu ölkənin Azərbaycanın işğal olunmuş ərazilərindəki fəaliyyətdən qazanc əldə edirdi. İran 2020-ci ildə İrəvan və Bakı arasında gedən müharibə zamanı da Ermənistanı dəstəkləyib: İran Rusiyadan Ermənistana silah və təchizat daşıyan əsas kanal rolunu oynayıb, çünki Rusiya və Ermənistan sərhədi bölüşmür.
Bir çox jurnalist və analitik mərkəzlərin tədqiqatçıları arasında yayılmış rəvayətdən fərqli olaraq, İranın düşmənçiliyi Bakının İsraillə yaxın münasibətlərindən irəli gəlmir. Zaman qrafiki açıq-aşkar pozulur: Tehran 1991-ci ildən Azərbaycana düşmən münasibət bəsləyirdi, İsraillə Azərbaycan arasında əməkdaşlıq isə yalnız 1995/1996-cı illərdə başlayıb. İdeologiya Tehranın Azərbaycan və Ermənistanla bağlı siyasətini istiqamətləndirmir və İranın şimal sərhədindəki dövlətlərə münasibətdə siyasətində əsas amillər müdafiə xarakterlidir - regionda baş verən hadisələrin onun milli təhlükəsizliyinə və daxili siyasi arenasına mənfi təsir göstərməsinin qarşısını alır.
İranın Azərbaycana qarşı siyasəti xatırladır ki, Tehranın elan etdiyi müsəlmanların hüquqlarını və İslam həmrəyliyini müdafiə edən siyasət İslam Respublikasının xarici siyasətini istiqamətləndirmir. Ermənistan şiə müsəlmanların torpaqlarını işğal etdi, yüz minlərlə insanı öz yurd-yuvasından didərgin saldı, buna baxmayaraq Tehran İrəvanla açıq əməkdaşlıqda çox rahat idi.
Əsas fikir ayrılıqlarına baxmayaraq, 30 ildə Tehran və Bakı səmimi ritorikanı saxlamağa, iqtisadi və nəqliyyat əməkdaşlığını inkişaf etdirməyə və hərtərəfli böhranların yaranmasının qarşısını almağa çalışıblar. Bununla belə, gərginliyin bir neçə pik nöqtəsi olub. 2001-ci ildə İran Xəzər dənizinin dəniz sərhədi zonasında BP-nin tədqiqat gəmisini hədələdi. 2012-ci ildə Bakı İranın ABŞ-ın Azərbaycandakı səfirini öldürmək, Bakıda yəhudi məktəbinə və digər yəhudi icma qurumlarına hücum etmək planının qarşısını aldı. Bundan əlavə, İran Azərbaycandakı islam qrupları ilə gizli əlaqələr saxlayır. Məsələn, İran Azərbaycan hökumətini devirmək məqsədi daşıyan “Hüseyniyun” briqadalarına sponsorluq edir, Qumdan müntəzəm televiziya və digər media yayımları aparır. Tehran “Huseyniyun” briqadalarını Livandakı “Hizbullah” kimi Yaxın Şərqdə sponsorluq etdiyi digər silahlı qruplaşmalara nümunə göstərir”.
Təhlildə qeyd olunur ki, 2020-ci il Ermənistan-Azərbaycan müharibəsi İran və Azərbaycan arasında münasibətlərin pisləşməsinə səbəb olub: “2020-ci il müharibəsində İranın münaqişədə iştirakı yeni zirvəyə çatdı, İran qüvvələri bir neçə dəfə Azərbaycan sərhəddini keçərək Azərbaycanın döyüş meydanında irəliləyişlərini pozdu. 2020-ci il oktyabrın 17-də İran qüvvələri Cəbrayıl rayonunun Zəngilana yaxın hissəsində yola iri beton bloklar yerləşdirərək, Zəngilandakı Azərbaycan qüvvələrini təchizat və əlavələrdən kəsiblər. İran qüvvələri də bir neçə dəfə Azərbaycanın İranla həmsərhəd eksklavı olan Naxçıvana keçib, həmçinin müharibə zamanı Azərbaycan qüvvələrinin əlaqəsini dəfələrlə kəsib, Ermənistana Azərbaycan qoşunlarının hərəkəti barədə məlumat verib. Müharibə zamanı Ermənistanın işğalı altında olan ərazilərdə İran İnqilab Keşikçiləri Korpusunun (SEPAH) təmin etdiyi texnologiya ilə yaradılan tunellər aşkar edilib”.
ABŞ nəşri xatırladır ki, 2020-ci ilin noyabrında atəşkəs əldə edildikdən sonra İran Qarabağdakı erməni qüvvələrinə müxtəlif təxribat və təxribat taktikalarını öyrətmək üçün İİKK mütəxəssislərini göndərməyə davam edib: “İran Azərbaycanla sərhədə yaxın və Ermənistanla Azərbaycan arasında toqquşmaların olduğu bölgəyə yaxın olan Ermənistanın Qafan şəhərində də konsulluq açıb. Tehran çox güman ki, bu postu kəşfiyyat məlumatlarının toplanması və təminatını artırmaq və Ermənistanı dəstəkləmək üçün təsis edib”.
Bildirilir ki, İran da Ermənistanla Azərbaycan arasında münaqişənin həllinə mane olan siyasət aparır:
“Müvafiq olaraq, İran Rusiya sülhməramlılarının nəzarəti altında Azərbaycandakı ermənilərin məskunlaşdığı ərazilərə silah göndərib.
Konkret olaraq Tehran Zəngəzur dəhlizinin açılmasının qarşısını almağa çalışır ki, bu da Türkiyənin tranzitdə İrandan, Azərbaycanın isə Naxçıvanla əlaqədə İrandan asılılığını aradan qaldıracaq.
Prezident Əliyev 2023-cü il mayın 2-də Şuşada keçirdiyi müşavirədə İran-Azərbaycan münasibətlərinin son zamanlar geriləməsini şərtləndirən amilləri açıqlayıb. Əliyev bildirib ki, Tehran Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü rəsmi şəkildə tanısa da, əslində İran “Ermənistanın İran ərazisindən daşıma, o cümlədən hərbi sursat və texnikanın daşınması ilə bağlı fəal istifadə etməsi” vasitəsilə Ermənistanın Azərbaycan ərazilərini işğal etməsini dəstəkləyib.
Əliyev müharibədən sonra İranın Qarabağın ermənilərin məskunlaşdığı ərazilərə yük maşınlarını necə göndərdiyini izah edib: “Biz İran yük maşınlarının Qarabağa müntəzəm hərəkətini aşkar etdik. Bu, tamamilə qanunsuz idi”.
O daha sonra qeyd edib ki, İran Azərbaycanla sərhəddə bir neçə hərbi təlim keçirib: “Bunu başa düşmək çətin idi, çünki işğal zamanı həmin ərazidə heç vaxt hərbi təlimlər keçirməyiblər... Ona görə də, həmişə olduğu kimi, cavab verdik və onların sərhədi boyunca iki hərbi təlim keçirdik. Birincisi, xüsusi təyinatlılarımız tərəfindən… İkincisi, müttəfiqimiz Türkiyə ilə, Türkiyənin “F16”-ları və Türkiyə xüsusi təyinatlıları ilə. Amma bu, özümüzü müdafiə edə biləcəyimiz mesajı idi”.
Əliyev 2023-cü il yanvarın 27-də Azərbaycanın Tehrandakı səfirliyinə hücumu dövlət terroru kimi qiymətləndirib: “Sonra səfirliyimizə qarşı terror aktı baş verdi və demək olar ki, hər şeyi məhv etdi, çünki videogörüntülər var idi... Bu, diplomatlarımızı və onların ailə üzvlərini öldürmək üçün qəsdən təşkil edilmiş terror aktı idi. 40 dəqiqə ərzində polis yox idi, təhlükəsizlik işçiləri yox, heç nə”.
Prezident Əliyev əlavə edib ki, “üstəlik, həmin gün həmin şəxs mətbuatda da görünür. O, müsahibələr verir. Təsəvvür edirsinizmi, başqa ölkənin səfirliyinə soxulan və bir nəfəri öldürən, iki nəfəri yaralayan bir şəxs müsahibə verərək bunu hansısa başqa məqsədlə etdiyini deyir? Və iki gün sonra İranda o, hər cür hüquqi təqibdən yayınmaq üçün əqli cəhətdən qüsurlu elan edildi”.
Əliyev İranı dövlət terrorunda ittiham edib: “Bu, ciddidir; bu terrordur. Biz isə bu terrorun hökumət səviyyəsində təşkil olunduğunu düşünürük”.
Hücumdan sonra prezident Əliyev Azərbaycanın Tehrandakı səfirliyinin bağlanması barədə göstəriş verib və İran və Azərbaycan diplomatları qarşılıqlı surətdə (açıq qalan Azərbaycanın Təbrizdəki konsulluğundan başqa) çıxarılıb. Bundan əlavə, Əliyev Bakıda açıq tənqidi fikirlər səsləndirən bir parlamentarın və ya İranın az qala ölümünə səbəb olan sonrakı terror aktını Tehranın “qırmızı xətti keçməsi” kimi qiymətləndirib. “Bir neçə gündən sonra həmin qrup saxlanılıb. Beləliklə, hüquq-mühafizə orqanlarımız çox səmərəli işlədilər və onların bütün şəbəkəsi açıqlandı. Onlar ifadə veriblər ki, İrandan sifariş alıblar. Bu, qırmızı xətti keçməkdir”.
Prezident Əliyev bildirdi ki, İranla münasibətlərin yaxşılaşması üçün bir neçə ilkin şərt var:
“Biz ilk növbədə İranda sığınacaq tapmış bəzi terrorçuların Azərbaycana ekstradisiyasını tələb edirik. Biz səfirliyimizə edilən terror aktının şəffaf araşdırılmasını tələb edirik. İndi təsəvvür edə bilərsiniz ki, Azərbaycanla İran arasında münasibətlər indiyədək ən aşağı səviyyədədir. Onların o səviyyədə qalıb-qalmayacağını, aşağı düşəcəklərini, yoxsa yüksələcəklərini proqnozlaşdırmaq çox çətindir”.
Əliyev bəyan edib ki, “İranda hamı, quruluşun bütün təbəqələri nəhayət başa düşməlidir ki, Azərbaycanla təhdid və terror dili işləməyəcək. Nə qədər tez başa düşsələr, normallaşma əlamətlərini bir o qədər yaxşı görə bilərik”.
İran-Azərbaycan münasibətlərində bu gərginlik misli görünməmiş səviyyədədir. Vəziyyət hər iki tərəf üçün risklər yaradır. Həm İran, həm də Rusiya Ermənistanı Azərbaycanla sülh sazişi və sərhədlərin delimitasiyasının qarşısını almağa çağırdığı halda, İranla münaqişə hərbi münaqişənin yenidən alovlanmasına və Qarabağda və bütün Azərbaycanda terror hücumlarının artmasına səbəb ola bilər. Bununla belə, İran həm də, bəlkə də daha böyük risklərlə üz-üzədir. Tehran 2022-ci ilin sentyabrından etibarən hakim rejimin sabitliyini təhdid edən, demək olar ki, rejim əleyhinə görünməmiş fəaliyyət dalğaları ilə üz-üzədir. Rejimin Azərbaycan Respublikasına qarşı fəaliyyəti İranın Azərbaycanla sərhədə bitişik əyalətlərində yaşayan etnik azərbaycanlıların böyük hissəsini daha da qızışdırır. Tehran Azərbaycana qarşı düşmənçiliyi ilə İranda anti-rejim fəaliyyətinin miqyasının genişlənməsi riskini daşıyır”.
ABŞ nəşrinin yazdığına görə, Tehranın bu yaxınlarda törətdiyi terror aktları göstərir ki, İran keçmişdə Səudiyyə Ərəbistanı və BƏƏ-ni müntəzəm hücumlar üçün hədəfə aldığı kimi Azərbaycanı da hədəf seçib: “Bu hücumları “hökumət səviyyəsində təşkil edilmiş terror” adlandıran Azərbaycan prezidenti İranın dövlət tərəfindən maliyyələşdirilən terrorizmini birbaşa çağırmağa hazır olan azsaylı dünya liderlərindən biridir”.
Y. QACAR
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 20:24
Ərdoğan İlham Əliyevə zəng edib
Dünən, 14:29
İranın 9 nüvə alimi öldürülüb - Siyahı
Dünən, 08:07
Cəlaloğlu: İranın vurulmasının iki səbəbi var
13-06-2025, 22:31
İran İsrailə raket hücumuna başlayıb
13-06-2025, 17:58
90-a yaxın mədəniyyət nümayəndəsi İrandan Azərbaycana gətiriləcək
13-06-2025, 17:43
Rus ordusu Dnepropetrovsk vilayətinə daxil olub
13-06-2025, 17:06
Laçın şəhərinin Baş planı təsdiqlənib
13-06-2025, 16:44
Keçmiş səfir: Çin və Rusiyanın İranın yanında duracağına inanmıram
13-06-2025, 11:24
Azərbaycan İran və İsraili dialoqa çağırır
13-06-2025, 10:40
143 milyon manatlıq mənimsəmə üzrə yenidən məhkəmə olub
13-06-2025, 09:57
İsrailin İrana zərbələri davam edəcək
13-06-2025, 09:27
Tramp İrana hücumdan əvvəlcədən məlumatlı olub
13-06-2025, 08:30
AZAL son hadisələrlə əlaqədar bəzi reysləri ləğv edib - Siyahı
13-06-2025, 07:23
İsrail İranı vurmağa başlayıb
12-06-2025, 17:51
Nə Bayden, nə də Tramp Rusiyanın çökməsini istəmir
12-06-2025, 17:09
Təqaüd və sosial müavinətlər artırılıb - Fərman
12-06-2025, 14:57
“Hörümçək toru” əməliyyatının son məqsədi nə idi?
12-06-2025, 13:07
İranı vurmağa hazırlaşırlar
11-06-2025, 15:00
Nüvə hücumu ola bilər - Xəbərdarlıq
11-06-2025, 14:27
Qəbul imtahanının nəticəsi elan edilib
11-06-2025, 12:12
Dron müharibəsinin dərsləri
11-06-2025, 08:09
NATO Ukrayna ilə bağlı qərar verməyə hazırlaşır
10-06-2025, 16:32
Mollazadə: Paşinyan Qarabağ klanı ilə mübarizəni davam etdirir
10-06-2025, 13:54
Rusiya təhlükəsi artır - Xəbərdarlıq
10-06-2025, 13:07
Cəlaloğlu: “Dini idarələr kəşfiyyatla əməkdaşlıq edib”
10-06-2025, 11:18
İranda it gəzdirmə polemikası: daha bir qadağa qüvvəyə minir
9-06-2025, 22:32
Deputat: “İqtisadiyyatımız üçün görülən işləri yetərli saymıram”
6-06-2025, 10:11
Elmdə yenilik: insanlar 1000 il yaşaya biləcək
5-06-2025, 17:33
İqlim dəyişikliyi münaqişələri artıracaq
5-06-2025, 13:29
Kilsə ilə Paşinyan arasında qarşıdurma böyüyür
5-06-2025, 12:08
Moskva və Bakı “Rus Evi”nə dair hələ də razılığa gəlməyib
5-06-2025, 10:05
Federasiya rəhbərini icra başçısı bıçaqlatdırıb? - Yenilənib
4-06-2025, 11:27
Vaşinqton Qafqaza böyük diplomatik diqqət yetirir
4-06-2025, 11:10
Rusiyaya qarşı daha sərt sanksiya hazırlanıb
4-06-2025, 10:13
Azərbaycan və Ermənistanın dövlət komissiyaları arasında görüş olub
4-06-2025, 08:08
Sabirabaddakı yanğında 4 nəfər həyatını itirib - (Yenilənib)
3-06-2025, 17:32
Məhkəmələrə hakimlər təyin edilib - (Siyahı)
3-06-2025, 17:26
Dünyanın bir hissəsi su altında qalacaq
3-06-2025, 15:18
Müharibə daha təhlükəli fazaya keçib
3-06-2025, 12:29
Xaricdə yaşayan daha 7 nəfər haqqında həbs qərarı çıxarılıb
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
