21:03 / 23-04-2025
“Şahdəniz” layihəsinə təxminən 30 milyard ABŞ dolları kapital qoyulub
18:37 / 23-04-2025
Nazirin müşaviri biznesini genişləndirir
18:16 / 23-04-2025
Adsız hekayə - Eldəniz Quliyev yazır
17:46 / 23-04-2025
Əfv komissiyası bu gün 100-dən çox müraciətə baxıb
17:41 / 23-04-2025
Daha 57 maşın hərracda satılıb
17:25 / 23-04-2025
Qurban Yetirmişli: "Bu zəlzələnin bizim ölkəyə heç bir təsiri yoxdur"
17:24 / 23-04-2025
Türkiyə təhlükədə: güclü zəlzələ ilə bağlı narahatlıqlar davam edir
17:07 / 23-04-2025
Növbəti iki gündə bəzi bölgələrdə güclü külək əsəcək - Xəbərdarlıq
17:02 / 23-04-2025
Axtarışda olan azərbaycanlı Albaniyada saxlanılıb
16:59 / 23-04-2025
26 turist öldürülüb, daha 17 yaralı var
16:48 / 23-04-2025
Trampın qərarı ABŞ-a ciddi problem yaradıb
16:44 / 23-04-2025
Qəbiristanlıqda ər arvadını öldürüb - (Yenilənib)
16:34 / 23-04-2025
Ruslar genişmiqyaslı hücuma hazırlaşır
16:26 / 23-04-2025
"Talassemiya işi": məşhur həkim ifadə verib
16:23 / 23-04-2025
Sviridenko: Ukrayna kapitulyasiyaya yox, danışıqlara hazırdır
16:13 / 23-04-2025
Azərbaycanda saxlanılan Rusiya vətəndaşı geri təhvil verilib
16:04 / 23-04-2025
Bakıda klassik musiqi konserti keçirilib - Fotolar
15:54 / 23-04-2025
Azərbaycan Çindən nə umur?
15:53 / 23-04-2025
İlham Əliyev Çinin baş naziri ilə müzakirə aparıb - Foto
15:20 / 23-04-2025
İlham Əliyev Cao Lıci ilə görüşüb - Fotolar
15:06 / 23-04-2025
Yaponiyalı məktəblini öldürən çinli edam edilib
14:47 / 23-04-2025
"Şamaxı"nın futbolçusu və rəsmiləri ağır cəzalandırılıb
14:14 / 23-04-2025
“Melissa Group” şirkətinin sahibi barədə həbs qətimkan tədbiri uzadılıb
14:09 / 23-04-2025
Gəncədə məktəblilər arasında növbəti dava düşüb
14:05 / 23-04-2025
Professor: Prezident Əliyevin Çinə səfəri böyük siyasi hadisədir
13:56 / 23-04-2025
İstanbulda güclü zəlzələ baş verib - Yenilənib
13:12 / 23-04-2025
Vəkil olmaq istəyən 104 nəfər uğur qazanıb - Siyahı
12:57 / 23-04-2025
“Xalq qəzeti” ilə “Respublika” qəzeti birləşdirilir
12:54 / 23-04-2025
Ukrayna ilə bağlı beştərəfli danışıqlar ləğv edilib
00:06 / 19-04-2025
"Qalatasaray" 32-ci turu qələbə ilə başa vurub
11:27 / 21-04-2025
Bakıdakı toyda kütləvi zəhərlənmə olub - (Yenilənib)
23:47 / 18-04-2025
Məhkəmədə Ermənistanın törətdiyi Xocalı soyqırımı ilə bağlı faktlar nümayiş olunub - Fotolar
21:33 / 19-04-2025
İran-ABŞ danışıqlarının növbəti mərhələsi Omanda keçiriləcək
00:09 / 20-04-2025
Toydan 2 yaşlı uşağı qaçıran şəxs saxlanılıb
11:40 / 19-04-2025
General "Bakı Korpusu"nun komandiri təyin olunub
18:54 / 22-04-2025
İlham Əliyev Çində: yeni sənədlər imzalanıb - (Yenilənib) - Fotolar
15:31 / 20-04-2025
Bakıda güclü yanğın olub - (Yenilənib) - Video
09:11 / 21-04-2025
Terrorçuluqda şübhəli bilinən şəxs Azərbaycana gətirilib
09:03 / 21-04-2025
Məşhur müğənni və aktrisa yeni filmdə baş rolu oynayacaq
10:01 / 20-04-2025
Mehriban Əliyeva xristian icmasını təbrik edib - Foto
12:21 / 19-04-2025
“Kredit büroları haqqında” qanun dəyişib
Vüsal Qasımlı: “Qarabağ Azərbaycanda iqtisadi artımın yeni drayveri olacaq” - Müsahibə
Tarix: 24-11-2020 11:16 | Bölmə: İqtisadiyyat
Prezident, Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycan Silahlı Qüvvələri bu ilin sentyabr-noyabr aylarında Vətən müharibəsini böyük zəfərlə başa vurdu və işğala son qoyuldu. Post-konflikt d[vrwnd' quruculuğun əsas istiqamətləri barədə sualları İqtisadi İslahatların Təhlili və Kommunikasiya Mərkəzinin icraçı direktoru Vüsal Qasımlı cavablandırıb.
Reyting.az həmin müsahibəni təqdim edir:
- Post-konflikt quruculuğunda konseptual çərçivəni necə qiymətləndirmək olar?
- Əslində Prezident İlham Əliyev post-konflikt quruculuğunun konseptual çərçivəsini müəyyənləşdirib. Post-konflikt dövründə işğaldan azad olunmuş ərazilərin inkişafı, o cümlədən, institutsional həllər, beynəlxalq inkişaf partnyorları və investorların da cəlb edilməsi ilə bərpa-quruculuq və humanitar fəaliyyət, dövlət-özəl partnyorluğu, məcburi köçkünlərin geri qaytarılması və sosial kapitalın inkişafı dövlətin xüsusi proqram-əsaslı yanaşması ilə həllini tapa bilər.
Post-konflikt quruculuğu Azərbaycanın ümumi inkişaf strategiyası çərçivəsində işğaldan azad olunan ərazilərin reinteqrasiyası və dəyər zəncirlərinə qoşulması ilə həyata keçiriləcəkdir. BMT-nin qəbul etdiyi davamlı inkişaf məqsədləri və 4-cü sənaye inqilabı prinsiplərinə uyğun olaraq, post-konflikt əraziləri yerli xüsusiyyətlər, resurslar və perspektivlər nəzərə alınmaqla inkişaf etdiriləcək. Beynəlxalq ekspertlər də cəlb olunmaqla Ermənistanın Azərbaycana vurduğu ziyan, o cümlədən, torpaq, su, meşə resurslarına, faydalı qazıntılara, əmlaka və mədəni sərvətlərə, ən əsası mülki insanlara dəyən ziyan hesablanaraq, qarşı tərəfə iddialar qaldırılır.
Qarabağın inkişaf strategiyası qısa, orta və uzunmüddəti dövrü əhatə etməklə, yerli, regional, milli və beynəlxalq səviyyələrdə olan fəaliyyətləri özündə ehtiva edə bilər. Strategiyanın həyata keçirilməsi üçün idarəetmənin təşkili və dövlətin makroiqtisadi, fiskal, monetar, sosial və digər siyasət alətlərindən istifadə zərurirdir. İri dövlət maliyyələşməsini əsas götürərək fiskal dayanıqlılıq və beynəlxalq inkişaf partnyorlarının dəstəyini tənzimləyən donor koordinasiyası mexanizmi vacibdir. Eyni zamanda, milli valyutanın real məzənnəsinin tənzimlənməsi üçün pul kütləsinin iqtisadiyyat tərəfindən udulması mərhələlərinin nəzərə alınması zərurəti yarana bilər.
Post-konflikt quruculuğu Azərbaycanda iqtisadi artımı tətikləyən amil kimi çıxış edəcəkdir. Azərbaycan bölgədə iqtisadi, siyasi və hərbi üstünlüyünü bundan sonra da daim möhkəmləndirəcəkdir.
- Beynəlxalq təcrübədə post-konflikt bərpa strategiyaları barədə nə deyə bilərsiniz?
- Post-konflikt bərpa strategiyalarının əsas məqsədi dayanıqlı iqtisadi artıma və insan inkişafına nail olmaqdır. Bir çox post-konflikt ölkələrinin o cümlədən İraq, Əfqanıstan, Kosova, Xorvatiya kimi keçmiş münaqişə ölkələrinin iqtisadi bərpasının tədqiqi göstərir ki, keçmiş münaqişə ölkələri, stabil zəif inkişaf edən ölkələrə nisbətdə daha ciddi problemlərlə üz-üzə qalırlar. Bu problemlərə iqtisadi daralma, yüksək inflyasiya, xroniki fiskal defisit, yuxarı dövlət borclanması, dağıdılmış fiziki, insan və sosial kapital, məhv olunmuş iqtisadi stimul, geniş yayılmış yoxsulluq və kütləvi işsizlik aid oluna bilər. Azərbaycanın “təhlükəsizlik yastığı”, bəlli vizyon və siyasi iradə bu problemlərdən yan qaçmaq imkanı yaradacaqdır.
Dünya təcrübəsində post-konflikt dövründə büdcə resurslarının səfərbər olunması və yenidən prioritetləşdirilməsi müşahidə edilir. Azərbaycanda mövcud şəraitdə bu modeldən istifadə etmək daha məqsədəuyğun ola bilər. 1971-ci ildə Malayziyada qəbul olunmuş Yeni İqtisadi Siyasət strategiyası iki üsulla milli birliyin təmini məqsədi daşıyırdı: yoxsulluğu azaltmaq və cəmiyyətin yenidən strukturlaşmasının sürətləndirməklə iqtisadi disbalansı aradan qaldırmaq.
Dünya praktikasına əsasən, ilk olaraq daxili insan kapitalı qiymətləndirilməlidir ki, buna əsasən keçmiş münaqişə zonası əhalisi daxildir. Bu iqtisadi iştirakçılar xarici agentlərin maliyyəşdirilməsini passiv şəkildə gözləməməlidir. Əksinə daha qətiyyətli, daha çox çalışqanlıq və innovativlik göstərərək özləri də əlavə dəyər yarada bilərlər. İnkişaf strategiyaları sosial dinamikliyə və institutsional proseslərin tam dərk edilməsinə əsaslanarsa daha dayanıqlı olur. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İnkişaf Proqramına əsasən yerli iqtisadi iştirakçılar bərpa planında əsas rol oynamalıdırlar.
Post-konflikt ölkələrinin təcrübəsində yeni iqtisadi inkişaf strategiyası makroiqtisadi sabitliyi təmin etmək üçün aşağıdakı tələblərə cavab verməlidir: iqtisadi islahatlar mərhələli və ardıcıl aparılmalı, özəl investisiyaların yatırılması əsas prioritet seçilməli, iqtisadi canlanmanı təmin edən monetar və fiskal siyasət yenidən qurulmalı, bərpanın maliyyələşdirilməsi və məşğulluğun artırılması ilə bərabər fiskal dayanıqlığın təmin edilməsi fiskal siyasətin əsas məqsədi olmalı, fərdlər və ev təsərrüfatları üçün bütün sosial xidmətlər bərpa olunmalı, beynəlxalq yardım və qrantların idarə olunmasında şəffaflıq və səmərəlilik təmin olunmalı, düzgün donor koordinasiya mərkəzi qurulmalı, strategiyanın icrasını təmin edən institut formalaşdırılmalıdır.
İkinci dünya müharibəsindən sonra Fransa və İtaliya iqtisadi bərpanı Marşal planı əsasında həyata keçirib. Digər post-konflikt yardımları kimi Marşal planı çərçivəsində verilən yardımın idxal olunan mal və xidmətlərlə bağlılığı var idi, eyni zamanda yardımdan istifadə ABŞ-ın büdcə və xərcləri təsdiqləməsi ilə şərtlənirdi. İtaliya və Fransa bu proqram şərtləri və gözləntilərindən kəskin kənarlaşmalarla ölkənin prioritet sahələrini daha çox maliyyələşdirməklə uğurlu post-konflikt bərpa siyasətləri həyata keçiriblər.
Bütün bu mərhələlərdə post-konflikt bərpa modelinin qurulmasında əhəmiyyətli rol oynayan beynəlxalq qurumların təcrübəsindən istifadə etmək zəruridir. Effektli post-konflikt modelinin həyata keçirilməsi üçün yüksək keyfiyyətli institusional mühit, əlçatan maliyyələşmə mənbələri, islahatların mərhələliliyi zəruri amillərdəndir.
- Qarabağın inkişaf strategiyasının əsas istiqamətləri necə ola bilər?
- Prezidentin tapşırığı əsasında Azərbaycanda yaradılan iqtisadi siyasətin yeni strateji idarəetmə çərçivəsinə uyğun olaraq Qarabağ bölgəsi davamlı inkişaf etdirilərək ölkə həyatına reinteqrasiya olunacaqdır. Qarabağın inkişaf strategiyası vaxt ardıcıllığı və bölgələr nəzərə alınmaqla aşağıdakı prioritetlər üzrə həyata keçirilə bilər. Qarabağın inkişaf strategiyasının həyata keçirilməsini təmin etmək üçün idarəetmə, monitorinq və qiymətləndirmə mexanizmi, həmçinin şəffaf və hesabatlı maliyyələşmə mexanizmi qurula bilər. İşğaldan azad edilmiş ərazilərin dekontominasiyası və şəhər, qəsəbə və kəndlərin yeni baş planları əsasında quruculuq-abadlıq fəaliyyəti başlayacaq. Ərazidə iqtisadi infrastrukturun, o cümlədən, yol, meliorasiya-irriqasiya, elektrik, qaz, su, kanalizasiya və s. sistemlərinin yaradılması, bərpası və inkişaf etdirilməsi zəruridir. Eyni zamanda ərazidə sosial infrastrukturun, o cümlədən, təhsil və səhiyyənin inkişafı vacibdir. İşğaldan azad olunmuş ərazilərdə dövlət və bələdiyyə idarəetmə orqanlarının fəaliyyətinin tam təmin olunması, rəqabət qabiliyyətli iqtisadi sahələrin inkişaf etdirilməsi və məşğulluğun, o cümlədən, özünüməşğulluğun təmin olunması prioritet olmalıdır. Məcburi köçkünlərin mərhələlərlə iqtisadi və sosial məsələlər nəzərə alınmaqla öz yerlərinə qayıtması, insan kapitalının inkişafı, dövlət sərmayələri ilə yanaşı xarici və yerli sərmayənin cəlb olunması, sahibkarlığın, xüsusilə də mikro, kiçik və orta biznesin inkişafının dəstəklənməsi, iqtisadiyyatın innovativ həllər, yeni texnologiyalar, yaşıl iqtisadiyyat və dövri iqtisadiyyat prinsiplərinə uyğun inkişaf etdirilməsi də prioritetlər arasındadır.
- Post-konflikt quruculuğunda hansı maliyyə mənbələrindən istifadə olunacaq?
- Burada müxtəlif maliyyə mənbələrindən, o cümlədən, dövlət büdcəsi, Dövlət Neft Fondu, xarici kredit təşkilatlarının maliyyə vəsaiti, qrantlar və ianələr, özəl sərmayələr, qanunvericiliklə qadağan olunmayan digər mənbələrdən istifadə edilə bilər. Artıq indidən hiss olunur ki, beynəlxalq təşkilatlar, xarici dövlətlər, iri və orta biznes nümayəndələri post-konflikt quruculuğunda iştirakda maraq göstərirlər. Hər bir beynəlxalq təşkilat öz mandatına və hər bir biznes öz profilinə uyğun olaraq azad edilmiş ərazilərdə sərmayə yatırmağa hazırdır. İsraildə olduğu kimi, Azərbaycanda da diaspor investisiya modelindən də geniş istifadə etmək mümkündür. Münaqişədən sonrakı dövrdə ərazilərdə texnologiya sahəsinə cəlb edilməsi düşünülən sərmayələri vençur kapital, kraudfandinq və kraudinvestinq yolu ilə artırmaq olar. İlkin səviyyədə böyük həcmdə sərmayə qoyuluşu çətin olduğundan, kiçik və orta biznes səviyyəsində sərmayələrin cəlb edilməsi sonrakı dövrdə böyük investisiya qoyuluşlarına dəstək olacaq. Bunun nəticəsidir ki, Tayvan və Yaponiya texnologiya sahəsində vençur kapital qoyuluşlarında özlərini doğruldublar. Dövlət-özəl tərəfdaşlığı vasitəsi ilə bir çox sahələrə sərmayə cəlb edilə bilər. İnfrastruktur layihələrin dövlət-özəl tərəfdaşlığı vasitəsi ilə həyata keçirilməsi özəl sektorun canlanmasına, səmərəliliyin artmasına və dövlət büdcəsinə düşəcək yükün azalmasına gətirib çıxarır.
İşğaldan azad olunan ərazilərdə dağ-mədən sənayesi, metallurgiya, yeyinti sənayesi, emal sənayesi, turizm-rekreasiya, yaradıcı sənaye, əczaçılıq, taxılçılıq, tərəvəzçilik, üzümçülük, pambıqçılıq, meyvəçilik, heyvandarlıq, quşçuluq, arıçılıq, tikini materialları kimi sahələr inkişaf potensialına malikdir. Bu sahələrə yatırılan sərmayələr həm qeyri-neft ixracının artması və idxalın əvəzlənməsi, həm də dəyər zəncirlərinə qoşulmaq nöqteyi-nəzərindən əhəmiyyət kəsb edəcək. Post-konflikt quruculuğu ölkəmizin iqtisadi təhlükəsizliyi, o cümlədən ərzaq təhlükəsizliyi baxımından əhəmiyyətli rol oynayacaq. Bu ərazilərdə investisiyaların təşviqi üçün müxtəlif mexanizmlər, o cümlədən, sənaye parkları və məhəllələri, aqro və texnoparklar və digər investisiya təşviqi mexanizmləri tətbiq edilə bilər. Qarabağda investorların maraqlarına səbəb ola biləcək resurslar, strateji aktivlər, səmərəlilik və bazarlar mövcuddur. Regionun həm 80 milyonluq İran, həm də Naxçıvan üzərindən 83 milyonluq Türkiyə bazarlarına çıxış imkanları ixrac-yönümlü sərmayələr üçün cəlbedicidir.
Ümumiyyətlə, Qarabağ bölgəsi Azərbaycanda iqtisadi inkişafın yeni coğrafi drayveri – artım mərkəzi olacaqdır. Bu bölgədə sərmayə qoyuluşu və quruculuq işləri Azərbaycanda ÜDM-in artımını sürətləndirəcək.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 24-11-2020 11:16 | Bölmə: İqtisadiyyat
Prezident, Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycan Silahlı Qüvvələri bu ilin sentyabr-noyabr aylarında Vətən müharibəsini böyük zəfərlə başa vurdu və işğala son qoyuldu. Post-konflikt d[vrwnd' quruculuğun əsas istiqamətləri barədə sualları İqtisadi İslahatların Təhlili və Kommunikasiya Mərkəzinin icraçı direktoru Vüsal Qasımlı cavablandırıb.
Reyting.az həmin müsahibəni təqdim edir:
- Post-konflikt quruculuğunda konseptual çərçivəni necə qiymətləndirmək olar?
- Əslində Prezident İlham Əliyev post-konflikt quruculuğunun konseptual çərçivəsini müəyyənləşdirib. Post-konflikt dövründə işğaldan azad olunmuş ərazilərin inkişafı, o cümlədən, institutsional həllər, beynəlxalq inkişaf partnyorları və investorların da cəlb edilməsi ilə bərpa-quruculuq və humanitar fəaliyyət, dövlət-özəl partnyorluğu, məcburi köçkünlərin geri qaytarılması və sosial kapitalın inkişafı dövlətin xüsusi proqram-əsaslı yanaşması ilə həllini tapa bilər.
Post-konflikt quruculuğu Azərbaycanın ümumi inkişaf strategiyası çərçivəsində işğaldan azad olunan ərazilərin reinteqrasiyası və dəyər zəncirlərinə qoşulması ilə həyata keçiriləcəkdir. BMT-nin qəbul etdiyi davamlı inkişaf məqsədləri və 4-cü sənaye inqilabı prinsiplərinə uyğun olaraq, post-konflikt əraziləri yerli xüsusiyyətlər, resurslar və perspektivlər nəzərə alınmaqla inkişaf etdiriləcək. Beynəlxalq ekspertlər də cəlb olunmaqla Ermənistanın Azərbaycana vurduğu ziyan, o cümlədən, torpaq, su, meşə resurslarına, faydalı qazıntılara, əmlaka və mədəni sərvətlərə, ən əsası mülki insanlara dəyən ziyan hesablanaraq, qarşı tərəfə iddialar qaldırılır.
Qarabağın inkişaf strategiyası qısa, orta və uzunmüddəti dövrü əhatə etməklə, yerli, regional, milli və beynəlxalq səviyyələrdə olan fəaliyyətləri özündə ehtiva edə bilər. Strategiyanın həyata keçirilməsi üçün idarəetmənin təşkili və dövlətin makroiqtisadi, fiskal, monetar, sosial və digər siyasət alətlərindən istifadə zərurirdir. İri dövlət maliyyələşməsini əsas götürərək fiskal dayanıqlılıq və beynəlxalq inkişaf partnyorlarının dəstəyini tənzimləyən donor koordinasiyası mexanizmi vacibdir. Eyni zamanda, milli valyutanın real məzənnəsinin tənzimlənməsi üçün pul kütləsinin iqtisadiyyat tərəfindən udulması mərhələlərinin nəzərə alınması zərurəti yarana bilər.
Post-konflikt quruculuğu Azərbaycanda iqtisadi artımı tətikləyən amil kimi çıxış edəcəkdir. Azərbaycan bölgədə iqtisadi, siyasi və hərbi üstünlüyünü bundan sonra da daim möhkəmləndirəcəkdir.
- Beynəlxalq təcrübədə post-konflikt bərpa strategiyaları barədə nə deyə bilərsiniz?
- Post-konflikt bərpa strategiyalarının əsas məqsədi dayanıqlı iqtisadi artıma və insan inkişafına nail olmaqdır. Bir çox post-konflikt ölkələrinin o cümlədən İraq, Əfqanıstan, Kosova, Xorvatiya kimi keçmiş münaqişə ölkələrinin iqtisadi bərpasının tədqiqi göstərir ki, keçmiş münaqişə ölkələri, stabil zəif inkişaf edən ölkələrə nisbətdə daha ciddi problemlərlə üz-üzə qalırlar. Bu problemlərə iqtisadi daralma, yüksək inflyasiya, xroniki fiskal defisit, yuxarı dövlət borclanması, dağıdılmış fiziki, insan və sosial kapital, məhv olunmuş iqtisadi stimul, geniş yayılmış yoxsulluq və kütləvi işsizlik aid oluna bilər. Azərbaycanın “təhlükəsizlik yastığı”, bəlli vizyon və siyasi iradə bu problemlərdən yan qaçmaq imkanı yaradacaqdır.
Dünya təcrübəsində post-konflikt dövründə büdcə resurslarının səfərbər olunması və yenidən prioritetləşdirilməsi müşahidə edilir. Azərbaycanda mövcud şəraitdə bu modeldən istifadə etmək daha məqsədəuyğun ola bilər. 1971-ci ildə Malayziyada qəbul olunmuş Yeni İqtisadi Siyasət strategiyası iki üsulla milli birliyin təmini məqsədi daşıyırdı: yoxsulluğu azaltmaq və cəmiyyətin yenidən strukturlaşmasının sürətləndirməklə iqtisadi disbalansı aradan qaldırmaq.
Dünya praktikasına əsasən, ilk olaraq daxili insan kapitalı qiymətləndirilməlidir ki, buna əsasən keçmiş münaqişə zonası əhalisi daxildir. Bu iqtisadi iştirakçılar xarici agentlərin maliyyəşdirilməsini passiv şəkildə gözləməməlidir. Əksinə daha qətiyyətli, daha çox çalışqanlıq və innovativlik göstərərək özləri də əlavə dəyər yarada bilərlər. İnkişaf strategiyaları sosial dinamikliyə və institutsional proseslərin tam dərk edilməsinə əsaslanarsa daha dayanıqlı olur. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İnkişaf Proqramına əsasən yerli iqtisadi iştirakçılar bərpa planında əsas rol oynamalıdırlar.
Post-konflikt ölkələrinin təcrübəsində yeni iqtisadi inkişaf strategiyası makroiqtisadi sabitliyi təmin etmək üçün aşağıdakı tələblərə cavab verməlidir: iqtisadi islahatlar mərhələli və ardıcıl aparılmalı, özəl investisiyaların yatırılması əsas prioritet seçilməli, iqtisadi canlanmanı təmin edən monetar və fiskal siyasət yenidən qurulmalı, bərpanın maliyyələşdirilməsi və məşğulluğun artırılması ilə bərabər fiskal dayanıqlığın təmin edilməsi fiskal siyasətin əsas məqsədi olmalı, fərdlər və ev təsərrüfatları üçün bütün sosial xidmətlər bərpa olunmalı, beynəlxalq yardım və qrantların idarə olunmasında şəffaflıq və səmərəlilik təmin olunmalı, düzgün donor koordinasiya mərkəzi qurulmalı, strategiyanın icrasını təmin edən institut formalaşdırılmalıdır.
İkinci dünya müharibəsindən sonra Fransa və İtaliya iqtisadi bərpanı Marşal planı əsasında həyata keçirib. Digər post-konflikt yardımları kimi Marşal planı çərçivəsində verilən yardımın idxal olunan mal və xidmətlərlə bağlılığı var idi, eyni zamanda yardımdan istifadə ABŞ-ın büdcə və xərcləri təsdiqləməsi ilə şərtlənirdi. İtaliya və Fransa bu proqram şərtləri və gözləntilərindən kəskin kənarlaşmalarla ölkənin prioritet sahələrini daha çox maliyyələşdirməklə uğurlu post-konflikt bərpa siyasətləri həyata keçiriblər.
Bütün bu mərhələlərdə post-konflikt bərpa modelinin qurulmasında əhəmiyyətli rol oynayan beynəlxalq qurumların təcrübəsindən istifadə etmək zəruridir. Effektli post-konflikt modelinin həyata keçirilməsi üçün yüksək keyfiyyətli institusional mühit, əlçatan maliyyələşmə mənbələri, islahatların mərhələliliyi zəruri amillərdəndir.
- Qarabağın inkişaf strategiyasının əsas istiqamətləri necə ola bilər?
- Prezidentin tapşırığı əsasında Azərbaycanda yaradılan iqtisadi siyasətin yeni strateji idarəetmə çərçivəsinə uyğun olaraq Qarabağ bölgəsi davamlı inkişaf etdirilərək ölkə həyatına reinteqrasiya olunacaqdır. Qarabağın inkişaf strategiyası vaxt ardıcıllığı və bölgələr nəzərə alınmaqla aşağıdakı prioritetlər üzrə həyata keçirilə bilər. Qarabağın inkişaf strategiyasının həyata keçirilməsini təmin etmək üçün idarəetmə, monitorinq və qiymətləndirmə mexanizmi, həmçinin şəffaf və hesabatlı maliyyələşmə mexanizmi qurula bilər. İşğaldan azad edilmiş ərazilərin dekontominasiyası və şəhər, qəsəbə və kəndlərin yeni baş planları əsasında quruculuq-abadlıq fəaliyyəti başlayacaq. Ərazidə iqtisadi infrastrukturun, o cümlədən, yol, meliorasiya-irriqasiya, elektrik, qaz, su, kanalizasiya və s. sistemlərinin yaradılması, bərpası və inkişaf etdirilməsi zəruridir. Eyni zamanda ərazidə sosial infrastrukturun, o cümlədən, təhsil və səhiyyənin inkişafı vacibdir. İşğaldan azad olunmuş ərazilərdə dövlət və bələdiyyə idarəetmə orqanlarının fəaliyyətinin tam təmin olunması, rəqabət qabiliyyətli iqtisadi sahələrin inkişaf etdirilməsi və məşğulluğun, o cümlədən, özünüməşğulluğun təmin olunması prioritet olmalıdır. Məcburi köçkünlərin mərhələlərlə iqtisadi və sosial məsələlər nəzərə alınmaqla öz yerlərinə qayıtması, insan kapitalının inkişafı, dövlət sərmayələri ilə yanaşı xarici və yerli sərmayənin cəlb olunması, sahibkarlığın, xüsusilə də mikro, kiçik və orta biznesin inkişafının dəstəklənməsi, iqtisadiyyatın innovativ həllər, yeni texnologiyalar, yaşıl iqtisadiyyat və dövri iqtisadiyyat prinsiplərinə uyğun inkişaf etdirilməsi də prioritetlər arasındadır.
- Post-konflikt quruculuğunda hansı maliyyə mənbələrindən istifadə olunacaq?
- Burada müxtəlif maliyyə mənbələrindən, o cümlədən, dövlət büdcəsi, Dövlət Neft Fondu, xarici kredit təşkilatlarının maliyyə vəsaiti, qrantlar və ianələr, özəl sərmayələr, qanunvericiliklə qadağan olunmayan digər mənbələrdən istifadə edilə bilər. Artıq indidən hiss olunur ki, beynəlxalq təşkilatlar, xarici dövlətlər, iri və orta biznes nümayəndələri post-konflikt quruculuğunda iştirakda maraq göstərirlər. Hər bir beynəlxalq təşkilat öz mandatına və hər bir biznes öz profilinə uyğun olaraq azad edilmiş ərazilərdə sərmayə yatırmağa hazırdır. İsraildə olduğu kimi, Azərbaycanda da diaspor investisiya modelindən də geniş istifadə etmək mümkündür. Münaqişədən sonrakı dövrdə ərazilərdə texnologiya sahəsinə cəlb edilməsi düşünülən sərmayələri vençur kapital, kraudfandinq və kraudinvestinq yolu ilə artırmaq olar. İlkin səviyyədə böyük həcmdə sərmayə qoyuluşu çətin olduğundan, kiçik və orta biznes səviyyəsində sərmayələrin cəlb edilməsi sonrakı dövrdə böyük investisiya qoyuluşlarına dəstək olacaq. Bunun nəticəsidir ki, Tayvan və Yaponiya texnologiya sahəsində vençur kapital qoyuluşlarında özlərini doğruldublar. Dövlət-özəl tərəfdaşlığı vasitəsi ilə bir çox sahələrə sərmayə cəlb edilə bilər. İnfrastruktur layihələrin dövlət-özəl tərəfdaşlığı vasitəsi ilə həyata keçirilməsi özəl sektorun canlanmasına, səmərəliliyin artmasına və dövlət büdcəsinə düşəcək yükün azalmasına gətirib çıxarır.
İşğaldan azad olunan ərazilərdə dağ-mədən sənayesi, metallurgiya, yeyinti sənayesi, emal sənayesi, turizm-rekreasiya, yaradıcı sənaye, əczaçılıq, taxılçılıq, tərəvəzçilik, üzümçülük, pambıqçılıq, meyvəçilik, heyvandarlıq, quşçuluq, arıçılıq, tikini materialları kimi sahələr inkişaf potensialına malikdir. Bu sahələrə yatırılan sərmayələr həm qeyri-neft ixracının artması və idxalın əvəzlənməsi, həm də dəyər zəncirlərinə qoşulmaq nöqteyi-nəzərindən əhəmiyyət kəsb edəcək. Post-konflikt quruculuğu ölkəmizin iqtisadi təhlükəsizliyi, o cümlədən ərzaq təhlükəsizliyi baxımından əhəmiyyətli rol oynayacaq. Bu ərazilərdə investisiyaların təşviqi üçün müxtəlif mexanizmlər, o cümlədən, sənaye parkları və məhəllələri, aqro və texnoparklar və digər investisiya təşviqi mexanizmləri tətbiq edilə bilər. Qarabağda investorların maraqlarına səbəb ola biləcək resurslar, strateji aktivlər, səmərəlilik və bazarlar mövcuddur. Regionun həm 80 milyonluq İran, həm də Naxçıvan üzərindən 83 milyonluq Türkiyə bazarlarına çıxış imkanları ixrac-yönümlü sərmayələr üçün cəlbedicidir.
Ümumiyyətlə, Qarabağ bölgəsi Azərbaycanda iqtisadi inkişafın yeni coğrafi drayveri – artım mərkəzi olacaqdır. Bu bölgədə sərmayə qoyuluşu və quruculuq işləri Azərbaycanda ÜDM-in artımını sürətləndirəcək.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 18:37
Nazirin müşaviri biznesini genişləndirir
Bu gün, 17:41
Daha 57 maşın hərracda satılıb
Bu gün, 10:18
Mərkəzi Bank uçot dərəcəsini sabit saxlayıb
Bu gün, 10:09
Mərkəzi Bank inflyasiya proqnozunu artırıb
Dünən, 17:42
Unun son qiyməti açıqlanıb
Dünən, 14:46
Mərkəzi Bankda daha bir təyinat olub
Dünən, 13:06
“Sosial xidmət haqqında” qanun dəyişib
Dünən, 12:03
Nazirlər Kabinetinə tövsiyələr paketi verilib
21-04-2025, 16:51
İkinci Dünya müharibəsi veteranlarına birdəfəlik maddi yardım veriləcək - Sərəncam
21-04-2025, 12:39
Dünya bazarı: neft niyə ucuzlaşır?
21-04-2025, 11:16
Məmməd Abbasbəyli müşavir təyin olunub
19-04-2025, 12:21
“Kredit büroları haqqında” qanun dəyişib
18-04-2025, 18:45
Bakı Şəhər İcra Hakimiyyəti 105 milyonluq tender elan edib
18-04-2025, 17:57
ƏƏSMN: "Müavinət və təqaüdlər artırılacaq"
18-04-2025, 17:33
Azərbaycanın dövlət borcu nə qədərdir? - Açıqlama
18-04-2025, 16:35
"Sevimli dad"ın kolbasası zay çıxıb - Foto
18-04-2025, 16:06
Azərbaycanda yeni fırıldaq növü yayılıb: "Kabus toxunuşu"
18-04-2025, 15:14
Marketdə saxta spirtli içkilər aşkarlanıb
18-04-2025, 13:23
İcra Hakimiyyəti 150 min manatlıq ağac və kol alır
18-04-2025, 11:15
Bağlanmış bankların əmlakları hərraca çıxarılıb
18-04-2025, 09:45
Su Ehtiyatları Agentliyində ciddi nöqsanlar aşkarlanıb
17-04-2025, 17:28
İşsizlikdən Sığorta Fondunda qanunsuzluq üzə çıxarılıb
17-04-2025, 16:05
Kliniki Tibbi Mərkəzdə nöqsanlar aşkarlanıb
17-04-2025, 15:03
ARDNF-in aktivləri artıb
17-04-2025, 14:52
Azərbaycan daha 3 ölkədən qızıl almağa başlayıb
17-04-2025, 09:04
Avropa İttifaqı Rusiya qazına sanksiya məsələsində tərəddüd edir
16-04-2025, 15:35
Ukrayna və ABŞ bu həftə saziş imzalaya bilər
15-04-2025, 18:02
Çin “Boeing” təyyarələrinin alışını dayandırır
15-04-2025, 16:18
Sahil Babayev Məmməd Musayevi yola salıb
15-04-2025, 16:13
Bakıda ekoloji pozuntulara yol verən şirkət rəhbərləri cəzalandırılıb
15-04-2025, 12:12
Dövlət qurumlarında qanun pozuntuları aşkar edilib
14-04-2025, 11:33
Avtomobil yolunun təmiri üçün vəsait ayrılıb
14-04-2025, 10:13
Vətəndaşların bank kartlarından oğurluqlar davam edir
14-04-2025, 08:43
Qazaxıstan-Çin yeni əməkdaşlıq rejimi işə düşüb
11-04-2025, 19:24
Maliyyə Nazirliyi depozit hərracı keçirib
11-04-2025, 16:24
Məşhur moda şirkətini 1,375 milyard dollara satıblar
11-04-2025, 12:59
ABŞ və Çin dünya bazarlarında şok yaradıb
11-04-2025, 12:27
Bir qrup sahibkar axtarışa verilib
11-04-2025, 00:06
Avropa İttifaqı və Çin ABŞ-a qarşı birləşir
11-04-2025, 00:05
UNEC-də 54 mühafizəçinin hər birinə günlük 100 manat veriləcək
10-04-2025, 13:29
Tokayev: Dünya ən ağır böhranlardan birinin astanasındadır
10-04-2025, 12:59
Mərkəzi Bnak kiberdələduzluqla bağlı banklara göstəriş verib
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
