23:52 / 08-11-2025
Bakıda Zəfər Günü münasibətilə konsert və atəşfəşanlıq olub
20:20 / 08-11-2025
Bakıda keçirilən hərbi paradda iştirak edən ölkələr - Siyahı
20:17 / 08-11-2025
Bakıda hərbi parad olub - Video - (Yenilənib) - Fotolar
20:00 / 08-11-2025
Azərbaycan Ordusu regionda ön sıradadır - Fotolar
17:18 / 08-11-2025
Azərbaycan, Türkiyə və Pakistan liderləri birgə nahar edib - Foto
15:40 / 08-11-2025
Prezident: Qarabağ və Şərqi Zəngəzur dirçəlir
14:07 / 08-11-2025
İlham Əliyev: “İndi onlar təcridxanada Azərbaycan çayı içirlər” - Video
12:23 / 08-11-2025
Prezidentlə xanımı Şəhidlər xiyabanında - Fotolar
12:05 / 08-11-2025
Prezident və xanımı Fəxri xiyabanda - Fotolar
10:54 / 08-11-2025
Ərdoğan Azərbaycana gəlib - (Yenilənib)
00:14 / 08-11-2025
Mehriban Əliyeva: "Uca Tanrı xalqımızı və Vətənimizi qorusun!"
00:04 / 08-11-2025
Azərbaycanda Zəfər Günüdür
23:09 / 07-11-2025
Prezident İlham Əliyev Zəfər Günü münasibətilə paylaşım edib - Foto
21:17 / 07-11-2025
İlham Əliyev Məhəmməd Şahbaz Şəriflə görüşb - (Yenilənib) - Fotolar
20:50 / 07-11-2025
Dindarlar Azərbaycan prezidentinə müraciət ünvanlayıblar
19:39 / 07-11-2025
Cəlaloğlu: Azərbaycan və Ermənistandakı partiyalar arasında görüşlər keçirilməlidir
19:36 / 07-11-2025
Yaşar Güler Bakıya gəlib
19:33 / 07-11-2025
Pəncəli Teymurov və Vaqif Qurbanovun ailə üzvlərinə təqaüd təyin olunub
19:01 / 07-11-2025
General: Rusiya NATO-ya hücum edə bilər - Xəbərdarlıq
18:21 / 07-11-2025
Məşhur aktrisanın avtomobilinin qarşısını kəsiblər
18:10 / 07-11-2025
Dronlar Başqırdıstandakı əsas neft-kimya zavodunu vurub
18:06 / 07-11-2025
Hava limanında partlayış olub
18:00 / 07-11-2025
Rus ordusu Donetsk və Xarkovda irəliləyib
17:38 / 07-11-2025
"Bakı Metropoliteni" gücləndirilmiş iş rejiminə keçəcək
17:19 / 07-11-2025
Şəhid Pəncəlinin anası: “10 ildir gözüm yolda idi..."
17:08 / 07-11-2025
Hikmət Hacıyev NATO nümayəndə heyəti ilə görüşüb
16:49 / 07-11-2025
Pəncəli Teymurova Milli Qəhrəman adı verilib
16:45 / 07-11-2025
Tiktoker həbs edilib
16:34 / 07-11-2025
Prezident İlham Əliyev fərman imzalayıb
12:50 / 05-11-2025
“Oğru dünyası”na qarşı əməliyyat: Mirzə Əliyev öldürülüb - Foto
16:49 / 06-11-2025
Deputat: Ermənistan Azərbaycan qarşısında götürdüyü öhdəlikləri yerinə yetirməlidir
14:01 / 04-11-2025
Şərti sərhəddə yenidən gərginlik ola bilər - Ekspert
15:24 / 05-11-2025
Ukraynanın iki şəhərində dəhşətli vəziyyət yaranıb
13:35 / 05-11-2025
Prezident 10 nəfəri təltif edib - Siyahı
15:08 / 06-11-2025
Azərbaycan qonşu ölkəni problemdən xilas edir - Foto
13:05 / 06-11-2025
Mərkəzi Asiya liderləri Trampla görüşdə nəyə ümid edirlər?
19:39 / 07-11-2025
Cəlaloğlu: Azərbaycan və Ermənistandakı partiyalar arasında görüşlər keçirilməlidir
13:28 / 05-11-2025
Ukrayna daha təhlükəli vəziyyətlə üzləşir
09:27 / 04-11-2025
2025-ci ilin ən böyük buğda istehsalçıları... - Siyahı
09:17 / 06-11-2025
Kosmosda yeni tip nəhəng obyekt kəşf edilib
10:58 / 04-11-2025
Keçmiş vəzifəli şəxslərə hökm oxunub
Azərbaycanın iki qonşusu ərazi mübahisəsinə başlayıb
Tarix: 25-12-2023 14:05 | Bölmə: Siyasət
Rusiya ilə İran arasında münasibətlər yenidən gərginləşib. Rusiyanın Tehrandakı müvəqqəti işlər vəkili İran Xarici İşlər Nazirliyinə çağırılıb.
İki ölkə arasında münasibətlərin pisləşməsinin əsas səbəbi Mərakeşdə keçirilən Rusiya-Ərəb Əməkdaşlıq Forumunun VI sessiyasının yekun bəyanatıdır. Forumun yekun sənədində İran-BƏƏ arasında münaqişəli Böyük və Kiçik Tunb, Əbu Musa adaları müzakirəyə çıxarılıb. BƏƏ-nin bəyanatına Rusiyanın dəstəyi isə Tehranı hiddətləndirib.
Nə baş verir?
Böyük və Kiçik Tunb, Əbu Musa adaları mühüm münaqişələrin səbəblərindən hesab edilir. 30 noyabr 1971-ci ildə Britaniya qüvvələrinin adıçəkilən adalardan çıxması fonunda İran Hərbi Dəniz Qüvvələri bura nəzarəti ələ keçirib. Həmin tarixdə adadakı kiçik ərəb polis təşkilatı bu müdaxiləyə müqavimət göstərsə də, rəsmi Tehran adaları tutmağı bacarıb.
İran 1971-ci ildən de-fakto nəzarət etdiyi adaların suverenliyini heç bir halda müzakirə etmək istəmir. Ərazilər üzərindəki hüquqlarının qədim dövrlərə dayanması tezisini irəli sürən Tehran, adaların 1903-cü ildə ingilislər tərəfindən tutulduğunu, 1971-ci ildə geri qaytarıldığını, beləliklə, “o dövrdə hələ qurulmamış BƏƏ-nin suverenlik iddiasında ola bilməyəcəyi” fikrini müdafiə edir.
İranın tarixi aspektdən irəli sürdüyü arqument əslində düzdür. Adalar 1622-ci ildə Səfəvi hökmdarı Birinci Şah Abbas (Böyük) tərəfindən ingilis gəmilərinin yardımı ilə ələ keçirilib. Lakin beynəlxalq münasibətlər sistemində tarix faktoru hər zaman haqlı arqument hesab edilmir. Yəni bu məntiqlə baxdıqda Türkiyədə həmin tarixdə Osmanlı imperiyasının hakim olduğu torpaqlara ərazi iddiası irəli sürməlidir.
BƏƏ isə adalarla bağlı iddiaları üçün ərəb ölkələri və beynəlxalq təşkilatlar qarşısında təşəbbüslər irəli sürür. İrandan fərqli olaraq bu, daha modern və real təklifdir. Təsadüfi deyil ki, mayın 19-da Səudiyyə Ərəbistanının Ciddə şəhərində keçirilən Ərəb Dövlətləri Liqasının 32-ci Zirvə Toplantısının yekun bəyanatında BƏƏ-nin mübahisəli adalar üzərində suverenlik iddiası qəbul edilib.
Moskva-Tehran gərginliyi
İran-BƏƏ arasındakı münaqişəli adalar məsələsi Çinin də marağındadır, lakin Rusiyanın sərgilədiyi mövqe diqqət çəkir. Prinsip etibarilə bu münaqişədə rəsmi Moskvanın ərəbləri dəstəkləməsi ilk dəfə deyil. Rusiya 2023-cü ilin 10 iyulunda Körfəz Əməkdaşlıq Şurasına üzv ölkələrin toplantısında Əbu Musa, Böyük Tunb və Kiçik Tunb adaları ilə bağlı məsələdə BƏƏ-nin mövqeyini dəstəkləmişdi. Hətta buna görə Rusiyanın Tehrandakı səfiri İran XİN-ə çağrılmışdı. Analoji hadisənin Mərakeşdə keçirilən Rusiya-Ərəb Əməkdaşlıq Forumunun VI sessiyasında da yaşanması Tehran-Moska münasibətlərini yenidən gərginləşdirib.
Prinsip etibarilə Rusiya və İran arasında xüsusi bir problem yoxdur. Əksinə, Rusiya-Ukrayna müharibəsinə görə Tehran Moskvaya dron və müxtəlif təyinatlı silah tədarük edir. Yəni iki ölkənin münasibətləri əslində zirvə nöqtəsindədir. Lakin Kremlin BƏƏ-yə dəstək verməsinin pərdəarxasında geosiyasi və iqtisadi maraqlar dayanır.
Məsələ ondadır ki, Rusiya-Ukrayna müharibəsinin uzanması Moskvanın kifayət qədər ciddi iqtisadi itkilərlə üzləşməsinə səbəb olub. Yəni indiki məqamda BƏƏ ağır iqtisadi itki və təcridlə üzləşən Moskva üçün böyük önəm kəsb edir.
İkinci məqam isə Rusiyanın ərəb ölkələrini öz tərəfinə çəkmək cəhdi ilə bağlıdır. Ərəblərin Qərbə tərəf mövqe sərgiləməsi ehtimalı Kremli narahat edir. Yəni bu, əslində sözlü dəstəkdən başqa bir şey deyil.
Müqayisə üçün qeyd edim ki, 10 iyul böhranı zamanı da İran-Rusiya münasibətləri pisləşmiş, daha sonra normallaşmışdı. Rusiya İranın Qərbə meyiletmə imkanlarının olmadığını bildiyi üçün arxayındır. Buna görə də vaxtaşırı Tehranı qıcıqlandırsa da, sonradan gərginliyi aradan qaldıracaq addımlar atır.
Turan RZAYEV
Politoloq
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 25-12-2023 14:05 | Bölmə: Siyasət
Rusiya ilə İran arasında münasibətlər yenidən gərginləşib. Rusiyanın Tehrandakı müvəqqəti işlər vəkili İran Xarici İşlər Nazirliyinə çağırılıb.
İki ölkə arasında münasibətlərin pisləşməsinin əsas səbəbi Mərakeşdə keçirilən Rusiya-Ərəb Əməkdaşlıq Forumunun VI sessiyasının yekun bəyanatıdır. Forumun yekun sənədində İran-BƏƏ arasında münaqişəli Böyük və Kiçik Tunb, Əbu Musa adaları müzakirəyə çıxarılıb. BƏƏ-nin bəyanatına Rusiyanın dəstəyi isə Tehranı hiddətləndirib.
Nə baş verir?
Böyük və Kiçik Tunb, Əbu Musa adaları mühüm münaqişələrin səbəblərindən hesab edilir. 30 noyabr 1971-ci ildə Britaniya qüvvələrinin adıçəkilən adalardan çıxması fonunda İran Hərbi Dəniz Qüvvələri bura nəzarəti ələ keçirib. Həmin tarixdə adadakı kiçik ərəb polis təşkilatı bu müdaxiləyə müqavimət göstərsə də, rəsmi Tehran adaları tutmağı bacarıb.
İran 1971-ci ildən de-fakto nəzarət etdiyi adaların suverenliyini heç bir halda müzakirə etmək istəmir. Ərazilər üzərindəki hüquqlarının qədim dövrlərə dayanması tezisini irəli sürən Tehran, adaların 1903-cü ildə ingilislər tərəfindən tutulduğunu, 1971-ci ildə geri qaytarıldığını, beləliklə, “o dövrdə hələ qurulmamış BƏƏ-nin suverenlik iddiasında ola bilməyəcəyi” fikrini müdafiə edir.
İranın tarixi aspektdən irəli sürdüyü arqument əslində düzdür. Adalar 1622-ci ildə Səfəvi hökmdarı Birinci Şah Abbas (Böyük) tərəfindən ingilis gəmilərinin yardımı ilə ələ keçirilib. Lakin beynəlxalq münasibətlər sistemində tarix faktoru hər zaman haqlı arqument hesab edilmir. Yəni bu məntiqlə baxdıqda Türkiyədə həmin tarixdə Osmanlı imperiyasının hakim olduğu torpaqlara ərazi iddiası irəli sürməlidir.
BƏƏ isə adalarla bağlı iddiaları üçün ərəb ölkələri və beynəlxalq təşkilatlar qarşısında təşəbbüslər irəli sürür. İrandan fərqli olaraq bu, daha modern və real təklifdir. Təsadüfi deyil ki, mayın 19-da Səudiyyə Ərəbistanının Ciddə şəhərində keçirilən Ərəb Dövlətləri Liqasının 32-ci Zirvə Toplantısının yekun bəyanatında BƏƏ-nin mübahisəli adalar üzərində suverenlik iddiası qəbul edilib.
Moskva-Tehran gərginliyi
İran-BƏƏ arasındakı münaqişəli adalar məsələsi Çinin də marağındadır, lakin Rusiyanın sərgilədiyi mövqe diqqət çəkir. Prinsip etibarilə bu münaqişədə rəsmi Moskvanın ərəbləri dəstəkləməsi ilk dəfə deyil. Rusiya 2023-cü ilin 10 iyulunda Körfəz Əməkdaşlıq Şurasına üzv ölkələrin toplantısında Əbu Musa, Böyük Tunb və Kiçik Tunb adaları ilə bağlı məsələdə BƏƏ-nin mövqeyini dəstəkləmişdi. Hətta buna görə Rusiyanın Tehrandakı səfiri İran XİN-ə çağrılmışdı. Analoji hadisənin Mərakeşdə keçirilən Rusiya-Ərəb Əməkdaşlıq Forumunun VI sessiyasında da yaşanması Tehran-Moska münasibətlərini yenidən gərginləşdirib.
Prinsip etibarilə Rusiya və İran arasında xüsusi bir problem yoxdur. Əksinə, Rusiya-Ukrayna müharibəsinə görə Tehran Moskvaya dron və müxtəlif təyinatlı silah tədarük edir. Yəni iki ölkənin münasibətləri əslində zirvə nöqtəsindədir. Lakin Kremlin BƏƏ-yə dəstək verməsinin pərdəarxasında geosiyasi və iqtisadi maraqlar dayanır.
Məsələ ondadır ki, Rusiya-Ukrayna müharibəsinin uzanması Moskvanın kifayət qədər ciddi iqtisadi itkilərlə üzləşməsinə səbəb olub. Yəni indiki məqamda BƏƏ ağır iqtisadi itki və təcridlə üzləşən Moskva üçün böyük önəm kəsb edir.
İkinci məqam isə Rusiyanın ərəb ölkələrini öz tərəfinə çəkmək cəhdi ilə bağlıdır. Ərəblərin Qərbə tərəf mövqe sərgiləməsi ehtimalı Kremli narahat edir. Yəni bu, əslində sözlü dəstəkdən başqa bir şey deyil.
Müqayisə üçün qeyd edim ki, 10 iyul böhranı zamanı da İran-Rusiya münasibətləri pisləşmiş, daha sonra normallaşmışdı. Rusiya İranın Qərbə meyiletmə imkanlarının olmadığını bildiyi üçün arxayındır. Buna görə də vaxtaşırı Tehranı qıcıqlandırsa da, sonradan gərginliyi aradan qaldıracaq addımlar atır.
Turan RZAYEV
Politoloq
Bölməyə aid digər xəbərlər
6-11-2025, 16:03
Paşinyan: “Zəngəzur dəhlizi” ifadəsi sülh üçün təhlükəlidir
6-11-2025, 14:19
Kreml Ukrayna ərazilərinə əlavə qüvvə yerləşdirəcək
6-11-2025, 08:10
Şatdaun respublikaçıların imicini ciddi zədələyib
5-11-2025, 23:27
Putin: Rusiyada daxili sabitliyi pozmağa çalışırlar
5-11-2025, 16:44
Misir Mərdanov: "Nazir postuna qayıtmaq arzusunda deyiləm"
5-11-2025, 15:52
Nazir: “Ramiz Mehdiyevə villa bağışlamamışam”
5-11-2025, 11:12
Moskvada Usubovla Şoyqunun görüşü olacaq
5-11-2025, 10:55
"Zəfər marşrutu: Orta dəhliz və yeni reallıqlar" mövzusunda təqdimat keçirilib - Fotolar
4-11-2025, 22:49
Ceyhun Bayramov əlcəzairli spikerlə görüşüb
4-11-2025, 15:23
Ramiz Mehdiyevin oğlundan xəbər var: "Hər gün işə gəlir və..."
4-11-2025, 12:31
Azərbaycan-Türkiyə əlaqələri müzakirə olunub
4-11-2025, 08:14
Tramp mərkəzi rolda Ankaranı görür
3-11-2025, 17:20
AVP-nin qalmaqallı qurultayı ilə bağlı araşdırma aparılacaq
3-11-2025, 15:03
Səyyad Aran: "Ramiz Mehdiyev kimdir ki, onunla ünsiyyətim olsun?"
3-11-2025, 14:56
Ceyhun Bayramov BBP sədrini qəbul edib
3-11-2025, 12:00
Ramiz Mehdiyevin köməkçisi həbs edilib
3-11-2025, 08:27
Rusiya İranla nüvə sazişinin həllini asanlaşdıra bilər
3-11-2025, 08:08
Tramp Ukrayna münaqişəsinə son qoya biləcəyinə əmindir
1-11-2025, 21:14
Ukrayna daha bir bölgəni itirir
1-11-2025, 20:50
Vaşinqtonda Suriya prezidentini gözləyirlər
1-11-2025, 16:04
Allahşükür Paşazadə Vatikanda Roma Papası ilə görüşüb
31-10-2025, 19:33
Sabiq icra başçısı barəsində həbs qərarı verilib
31-10-2025, 15:52
Əli Həsənov Türkiyəyə köçüb? - Açıqlama
31-10-2025, 15:50
Tavuş vilayətində demarkasiya işləri dayanıb - Qubernator
31-10-2025, 15:30
Zahid Oruc: "Onlar "söyüş blogerləri" yox, terror şəbəkəsidir"
31-10-2025, 15:29
“Aralıq dənizinin açarı Türkiyədədir” - Politoloq
31-10-2025, 15:11
Rus ordusu Pokrovskda irəliləyir
31-10-2025, 11:20
Arif Rəhimzadə Ramiz Mehdiyevdən danışıb: "Ramiz Mehdiyevlə bağlı məsələlər sübuta..."
31-10-2025, 08:43
Ərdoğan: Avropanın təhlükəsizliyi birgə səylər tələb edir
31-10-2025, 08:37
Qaluzin: Rusiya Kiyevlə danışıqlara hazırdır
30-10-2025, 22:30
Azərbaycanlı əsir və girovların qətli ilə bağlı sənəd tədqiq edilib
30-10-2025, 21:00
TİKA sədri Hikmət Hacıyevlə görüşüb - Foto
30-10-2025, 16:34
Sərdar Cəlaloğlu bacısı oğlunun həbsindən danışıb
30-10-2025, 14:57
Daha bir vəzifəli şəxsin adı Ramiz Mehdiyevlə hallanır
30-10-2025, 14:49
Saleh Səmədovun bir qardaşı həbs edilib, digəri axtarışa verilib
30-10-2025, 11:27
İcra başçısı saxlanılıb - DTX əməliyyat keçirib - (Yenilənib)
30-10-2025, 11:04
Zahid Oruc: Sosial-iqtisadi inkişafla bağlı yeni paradiqma formalaşıb
30-10-2025, 08:29
Aİ İsraili Qəzzada atəşkəsə əməl etməyə çağırıb
30-10-2025, 08:06
Donald Tramp və Si Cinpin Koreyada görüşüblər
29-10-2025, 19:05
Polşa ilə Rusiya arasında gərginlik artır
29-10-2025, 17:45
Ukraynanın iki şəhəri mühasirəyə alınıb
29-10-2025, 17:19
"QHT işi": Zamin Zəkinin məhkəməsi başlayıb
29-10-2025, 16:30
Baş Prokurorluq sabiq deputata xəbərdarlıq edib
29-10-2025, 14:37
Azərbaycan və Oman XİN başçıları arasında görüş olub
29-10-2025, 12:24
Sabiq deputat 3 milyonluq mənimsəmədə ittiham olunur
Mikayıl Mikayılov deyir ki, festivalda nümayiş olunan tamaşa Azərbaycanla Meksika arasında teatr əlaqələrinin başlanğıcı sayıla bilər
ADP sədri ehtimal edir ki, “Tərtər işi” yaxşı araşdırılsa, onun da altından Mehdiyev və əlaltıları çıxacaq
Xalq artisti deyir ki, rəqqasların səhnə ömrü çox qısa olur. Bu az müddətdə uğur qazanmaq, əsl sənətkar kimi yetişmək üçün daha çox zəhmət çəkmək lazımıdır
Rus Dram Teatrının aktyoru deyir ki. bölgə teatrlarında diplomlu aktyor və rejissor tapmaq müşkül məsələdir
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
