16:22 / 11-01-2025
Azadlıq tələb edən general ekspertizadan imtina edib
15:51 / 11-01-2025
Prezident İlham Əliyev Komitə sədrini təltif edib
12:24 / 11-01-2025
Siyəzəndə oğurluq edənlər tutulublar
11:50 / 11-01-2025
Məşhur rəssamın nəvəsi ilə general arasInda qalmaqal yaranıb
11:34 / 11-01-2025
Bələdiyyə seçkisi: 16128 nəfərin namizədliyi qeydə alınıb
10:47 / 11-01-2025
Zamanın sirri: başqa planetlərdə ilin və günün müddəti nə qədərdir?
10:27 / 11-01-2025
Ərdoğan Azərbaycana səfir təyin edib
23:41 / 10-01-2025
"Tiktoker Fatimə" ev dustaqlığına buraxılıb
23:20 / 10-01-2025
BMT: "Putinlə Tramp arasında istənilən dialoqu alqışlayırıq"
18:43 / 10-01-2025
Gəncə terrorunda valideynlərini itirən şəxs: "İcra başçısı evimizi ikinci dəfə dağıtdı" - Video
17:53 / 10-01-2025
Buraxılış və magistratura imtahanlarının vaxtı açıqlanıb
17:40 / 10-01-2025
Bakıda əməliyyatlar keçirilib, 10 nəfər saxlanılıb
17:28 / 10-01-2025
Müəllif qonorarları ilə bağlı yeni qaydalar təsdiqlənib
17:17 / 10-01-2025
Litva prezidenti Kalininqradı ölkəsinin tarixi hissəsi adlandırıb
17:11 / 10-01-2025
Tramp Qrenlandiyanı seçim qarşısında qoyub
16:52 / 10-01-2025
Cərrah mama-ginekoloq və tibb işçiləri cərimələnib
16:41 / 10-01-2025
Ancelina Coli başqa ölkəyə köçür
16:40 / 10-01-2025
Hakimi təhqir edən koordinator cəzalandırılıb
16:29 / 10-01-2025
Oleq Bakinskinin məhkəməsi başlayıb - Yenilənib
16:26 / 10-01-2025
Şahdəniz yatağında problem yaranıb - Sualtı boru kəmərində
16:20 / 10-01-2025
Si Cinpin Donald Trampın andiçmə mərasiminə kimi göndərir?
16:12 / 10-01-2025
Rusiya gəmilərini Tartus limanına buraxmırlar
16:11 / 10-01-2025
Bir sıra təşkilatlarda çalışanların vəzifə maaşları artırılıb
16:06 / 10-01-2025
Mərdan Əliyev vəzifəsindən azad edilib
15:50 / 10-01-2025
Samir Şərifov: "Çalışacam ki, bu etimadı doğruldum"
15:32 / 10-01-2025
Kriminal avtoriteti həbsxanada döyüb öldürüblər
15:21 / 10-01-2025
İcra başçısının qalmaqallı sabiq müavini seçki mübarizəsindən çəkilib
15:09 / 10-01-2025
Avropa İttifaqı Azərbaycan-Ermənistan sərhədində missiya müddətini uzatmaq istəyir
15:06 / 10-01-2025
Prezident İlham Əliyev daha bir fərman imzalayıb
10:49 / 08-01-2025
“Kino adamı kimi bir çox şeylər məni qane etmir” - Müsahibə
16:35 / 06-01-2025
“Sağlığında yaxınlaşmayanlar indi şou göstərirlər” - Aygün Bəylərin ailəsində qalmaqal
18:24 / 06-01-2025
İcra başçısının məktəblini döyən sabiq müavini seçkiyə qatılıb
08:22 / 07-01-2025
Məşhur balerina Rusiyanı tərk etməyə hazırlaşır
12:32 / 08-01-2025
Azərbaycanın 3 gəmisi heyətlə birgə girov götürülüb - Rəsmi Bakı nota verib - (Yenilənib)
10:00 / 07-01-2025
Rəşad Eyyubov millinin məşqçisi təyin olunub
18:03 / 06-01-2025
Moldova: Dnestryanının enerji sistemi sıradan çıxa bilər
17:01 / 07-01-2025
“Səbail” Ruanda millisinin üzvü ilə anlaşıb
08:55 / 08-01-2025
Mükafat alan aktrisa qalmaqal yaradıb
17:05 / 06-01-2025
Daha bir təhlükəli virus dünyanı təhdid edir - Foto
16:04 / 07-01-2025
Cüdo üzrə Azərbaycan birinciliyi keçiriləcək
Azərbaycanın iki qonşusu ərazi mübahisəsinə başlayıb
Tarix: 25-12-2023 14:05 | Bölmə: Siyasət
Rusiya ilə İran arasında münasibətlər yenidən gərginləşib. Rusiyanın Tehrandakı müvəqqəti işlər vəkili İran Xarici İşlər Nazirliyinə çağırılıb.
İki ölkə arasında münasibətlərin pisləşməsinin əsas səbəbi Mərakeşdə keçirilən Rusiya-Ərəb Əməkdaşlıq Forumunun VI sessiyasının yekun bəyanatıdır. Forumun yekun sənədində İran-BƏƏ arasında münaqişəli Böyük və Kiçik Tunb, Əbu Musa adaları müzakirəyə çıxarılıb. BƏƏ-nin bəyanatına Rusiyanın dəstəyi isə Tehranı hiddətləndirib.
Nə baş verir?
Böyük və Kiçik Tunb, Əbu Musa adaları mühüm münaqişələrin səbəblərindən hesab edilir. 30 noyabr 1971-ci ildə Britaniya qüvvələrinin adıçəkilən adalardan çıxması fonunda İran Hərbi Dəniz Qüvvələri bura nəzarəti ələ keçirib. Həmin tarixdə adadakı kiçik ərəb polis təşkilatı bu müdaxiləyə müqavimət göstərsə də, rəsmi Tehran adaları tutmağı bacarıb.
İran 1971-ci ildən de-fakto nəzarət etdiyi adaların suverenliyini heç bir halda müzakirə etmək istəmir. Ərazilər üzərindəki hüquqlarının qədim dövrlərə dayanması tezisini irəli sürən Tehran, adaların 1903-cü ildə ingilislər tərəfindən tutulduğunu, 1971-ci ildə geri qaytarıldığını, beləliklə, “o dövrdə hələ qurulmamış BƏƏ-nin suverenlik iddiasında ola bilməyəcəyi” fikrini müdafiə edir.
İranın tarixi aspektdən irəli sürdüyü arqument əslində düzdür. Adalar 1622-ci ildə Səfəvi hökmdarı Birinci Şah Abbas (Böyük) tərəfindən ingilis gəmilərinin yardımı ilə ələ keçirilib. Lakin beynəlxalq münasibətlər sistemində tarix faktoru hər zaman haqlı arqument hesab edilmir. Yəni bu məntiqlə baxdıqda Türkiyədə həmin tarixdə Osmanlı imperiyasının hakim olduğu torpaqlara ərazi iddiası irəli sürməlidir.
BƏƏ isə adalarla bağlı iddiaları üçün ərəb ölkələri və beynəlxalq təşkilatlar qarşısında təşəbbüslər irəli sürür. İrandan fərqli olaraq bu, daha modern və real təklifdir. Təsadüfi deyil ki, mayın 19-da Səudiyyə Ərəbistanının Ciddə şəhərində keçirilən Ərəb Dövlətləri Liqasının 32-ci Zirvə Toplantısının yekun bəyanatında BƏƏ-nin mübahisəli adalar üzərində suverenlik iddiası qəbul edilib.
Moskva-Tehran gərginliyi
İran-BƏƏ arasındakı münaqişəli adalar məsələsi Çinin də marağındadır, lakin Rusiyanın sərgilədiyi mövqe diqqət çəkir. Prinsip etibarilə bu münaqişədə rəsmi Moskvanın ərəbləri dəstəkləməsi ilk dəfə deyil. Rusiya 2023-cü ilin 10 iyulunda Körfəz Əməkdaşlıq Şurasına üzv ölkələrin toplantısında Əbu Musa, Böyük Tunb və Kiçik Tunb adaları ilə bağlı məsələdə BƏƏ-nin mövqeyini dəstəkləmişdi. Hətta buna görə Rusiyanın Tehrandakı səfiri İran XİN-ə çağrılmışdı. Analoji hadisənin Mərakeşdə keçirilən Rusiya-Ərəb Əməkdaşlıq Forumunun VI sessiyasında da yaşanması Tehran-Moska münasibətlərini yenidən gərginləşdirib.
Prinsip etibarilə Rusiya və İran arasında xüsusi bir problem yoxdur. Əksinə, Rusiya-Ukrayna müharibəsinə görə Tehran Moskvaya dron və müxtəlif təyinatlı silah tədarük edir. Yəni iki ölkənin münasibətləri əslində zirvə nöqtəsindədir. Lakin Kremlin BƏƏ-yə dəstək verməsinin pərdəarxasında geosiyasi və iqtisadi maraqlar dayanır.
Məsələ ondadır ki, Rusiya-Ukrayna müharibəsinin uzanması Moskvanın kifayət qədər ciddi iqtisadi itkilərlə üzləşməsinə səbəb olub. Yəni indiki məqamda BƏƏ ağır iqtisadi itki və təcridlə üzləşən Moskva üçün böyük önəm kəsb edir.
İkinci məqam isə Rusiyanın ərəb ölkələrini öz tərəfinə çəkmək cəhdi ilə bağlıdır. Ərəblərin Qərbə tərəf mövqe sərgiləməsi ehtimalı Kremli narahat edir. Yəni bu, əslində sözlü dəstəkdən başqa bir şey deyil.
Müqayisə üçün qeyd edim ki, 10 iyul böhranı zamanı da İran-Rusiya münasibətləri pisləşmiş, daha sonra normallaşmışdı. Rusiya İranın Qərbə meyiletmə imkanlarının olmadığını bildiyi üçün arxayındır. Buna görə də vaxtaşırı Tehranı qıcıqlandırsa da, sonradan gərginliyi aradan qaldıracaq addımlar atır.
Turan RZAYEV
Politoloq
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 25-12-2023 14:05 | Bölmə: Siyasət
Rusiya ilə İran arasında münasibətlər yenidən gərginləşib. Rusiyanın Tehrandakı müvəqqəti işlər vəkili İran Xarici İşlər Nazirliyinə çağırılıb.
İki ölkə arasında münasibətlərin pisləşməsinin əsas səbəbi Mərakeşdə keçirilən Rusiya-Ərəb Əməkdaşlıq Forumunun VI sessiyasının yekun bəyanatıdır. Forumun yekun sənədində İran-BƏƏ arasında münaqişəli Böyük və Kiçik Tunb, Əbu Musa adaları müzakirəyə çıxarılıb. BƏƏ-nin bəyanatına Rusiyanın dəstəyi isə Tehranı hiddətləndirib.
Nə baş verir?
Böyük və Kiçik Tunb, Əbu Musa adaları mühüm münaqişələrin səbəblərindən hesab edilir. 30 noyabr 1971-ci ildə Britaniya qüvvələrinin adıçəkilən adalardan çıxması fonunda İran Hərbi Dəniz Qüvvələri bura nəzarəti ələ keçirib. Həmin tarixdə adadakı kiçik ərəb polis təşkilatı bu müdaxiləyə müqavimət göstərsə də, rəsmi Tehran adaları tutmağı bacarıb.
İran 1971-ci ildən de-fakto nəzarət etdiyi adaların suverenliyini heç bir halda müzakirə etmək istəmir. Ərazilər üzərindəki hüquqlarının qədim dövrlərə dayanması tezisini irəli sürən Tehran, adaların 1903-cü ildə ingilislər tərəfindən tutulduğunu, 1971-ci ildə geri qaytarıldığını, beləliklə, “o dövrdə hələ qurulmamış BƏƏ-nin suverenlik iddiasında ola bilməyəcəyi” fikrini müdafiə edir.
İranın tarixi aspektdən irəli sürdüyü arqument əslində düzdür. Adalar 1622-ci ildə Səfəvi hökmdarı Birinci Şah Abbas (Böyük) tərəfindən ingilis gəmilərinin yardımı ilə ələ keçirilib. Lakin beynəlxalq münasibətlər sistemində tarix faktoru hər zaman haqlı arqument hesab edilmir. Yəni bu məntiqlə baxdıqda Türkiyədə həmin tarixdə Osmanlı imperiyasının hakim olduğu torpaqlara ərazi iddiası irəli sürməlidir.
BƏƏ isə adalarla bağlı iddiaları üçün ərəb ölkələri və beynəlxalq təşkilatlar qarşısında təşəbbüslər irəli sürür. İrandan fərqli olaraq bu, daha modern və real təklifdir. Təsadüfi deyil ki, mayın 19-da Səudiyyə Ərəbistanının Ciddə şəhərində keçirilən Ərəb Dövlətləri Liqasının 32-ci Zirvə Toplantısının yekun bəyanatında BƏƏ-nin mübahisəli adalar üzərində suverenlik iddiası qəbul edilib.
Moskva-Tehran gərginliyi
İran-BƏƏ arasındakı münaqişəli adalar məsələsi Çinin də marağındadır, lakin Rusiyanın sərgilədiyi mövqe diqqət çəkir. Prinsip etibarilə bu münaqişədə rəsmi Moskvanın ərəbləri dəstəkləməsi ilk dəfə deyil. Rusiya 2023-cü ilin 10 iyulunda Körfəz Əməkdaşlıq Şurasına üzv ölkələrin toplantısında Əbu Musa, Böyük Tunb və Kiçik Tunb adaları ilə bağlı məsələdə BƏƏ-nin mövqeyini dəstəkləmişdi. Hətta buna görə Rusiyanın Tehrandakı səfiri İran XİN-ə çağrılmışdı. Analoji hadisənin Mərakeşdə keçirilən Rusiya-Ərəb Əməkdaşlıq Forumunun VI sessiyasında da yaşanması Tehran-Moska münasibətlərini yenidən gərginləşdirib.
Prinsip etibarilə Rusiya və İran arasında xüsusi bir problem yoxdur. Əksinə, Rusiya-Ukrayna müharibəsinə görə Tehran Moskvaya dron və müxtəlif təyinatlı silah tədarük edir. Yəni iki ölkənin münasibətləri əslində zirvə nöqtəsindədir. Lakin Kremlin BƏƏ-yə dəstək verməsinin pərdəarxasında geosiyasi və iqtisadi maraqlar dayanır.
Məsələ ondadır ki, Rusiya-Ukrayna müharibəsinin uzanması Moskvanın kifayət qədər ciddi iqtisadi itkilərlə üzləşməsinə səbəb olub. Yəni indiki məqamda BƏƏ ağır iqtisadi itki və təcridlə üzləşən Moskva üçün böyük önəm kəsb edir.
İkinci məqam isə Rusiyanın ərəb ölkələrini öz tərəfinə çəkmək cəhdi ilə bağlıdır. Ərəblərin Qərbə tərəf mövqe sərgiləməsi ehtimalı Kremli narahat edir. Yəni bu, əslində sözlü dəstəkdən başqa bir şey deyil.
Müqayisə üçün qeyd edim ki, 10 iyul böhranı zamanı da İran-Rusiya münasibətləri pisləşmiş, daha sonra normallaşmışdı. Rusiya İranın Qərbə meyiletmə imkanlarının olmadığını bildiyi üçün arxayındır. Buna görə də vaxtaşırı Tehranı qıcıqlandırsa da, sonradan gərginliyi aradan qaldıracaq addımlar atır.
Turan RZAYEV
Politoloq
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 13:59
XİN: "Los Ancelesdəki Baş Konsulluq..."
Dünən, 13:07
Əhəd Abıyev: "Hazırda elə trenajordayam"
Dünən, 08:44
Moskva-İrəvan münasibətləri tarıma çəkilib
9-01-2025, 22:53
Ermənistanda aclıq başlaya bilər
9-01-2025, 17:02
XİN sözçüsü: "Ermənistan sülhdə maraqlıdırsa..."
9-01-2025, 14:26
BMT Azərbaycan Prezidentinin müraciətini rəsmi sənəd kimi yayıb
9-01-2025, 09:10
Zelenski: “Rusiyanı sülhə “məcbur etmək” lazımdır”
8-01-2025, 17:15
İranyönlü silahlılar Suriyanı tərk edib
8-01-2025, 16:31
MSK sədri: "16148 nəfərin namizədliyi qeydə alınıb"
8-01-2025, 16:00
Bələdiyyə seçkiləri:YAP-ın məşvərətçi səs hüquqlu üzvü təsdiqlənib
8-01-2025, 12:00
Adəm Məmmədov: "Əmimin həbsi barədə açıqlama vermək istəmirəm”
8-01-2025, 10:21
Bələdiyyə seçkiləri: “exit-poll”a sənəd qəbulu müddəti başa çatır
8-01-2025, 08:38
Fələstin BMT Təhlükəsizlik Şurasını ayağa qaldıracaq
8-01-2025, 08:26
ABŞ Qəzzada atəşi niyə dayandırmır?
7-01-2025, 22:37
İranda 901 nəfəri edam ediblər
7-01-2025, 16:21
Lalə Şövkətin oğlu: "Əgər Əvəz bəy partiya istəyirsə..."
7-01-2025, 14:23
Milli Məclisin iclasları gələn həftədən başlayır
6-01-2025, 19:57
Makron: Mask seçkilərə kobud müdaxilələr edir
6-01-2025, 18:44
XİN sözçüsü: "Makronun təxribat dolu açıqlamaları qəbuledilməzdir”
6-01-2025, 18:24
İcra başçısının məktəblini döyən sabiq müavini seçkiyə qatılıb
6-01-2025, 17:10
Yeni hökumət ərəb coğrafiyasında danışıqlar aparır
6-01-2025, 16:26
YAP bələdiyyə seçkilərində ödənişsiz təşviqat hüququndan imtina edib
6-01-2025, 16:17
Bələdiyyə seçkiləri: 16174 nəfərin namizədliyi qeydə alınıb
5-01-2025, 21:52
Polşa XİN başçısı Ceyhun Bayramova zəng edib
1-01-2025, 23:33
Lalə Şövkətin partiyası fəaliyyətini bərpa edib
1-01-2025, 18:43
İlon Mask Zelenskini "soyğunçuluq üzrə çempion" adlandırıb
29-12-2024, 22:23
Azərbaycan XİN başçısının müavini Suriyaya səfər edib - Foto
29-12-2024, 16:29
Milyarder ifrat sağçıları hakimiyyətə gətirməyə çalışır
29-12-2024, 13:11
Milli Məclisin payız sessiyası başa çatıb
29-12-2024, 08:59
Bu gün Gürcüstanın 6-cı prezidenti and içəcək
28-12-2024, 17:12
XİN: "Ermənistanla sülh prosesinin irəlilədilməsi..."
28-12-2024, 14:49
Rusiya vətəndaşlarının Azərbaycanda müvəqqəti qalma müddəti dəyişəcək
28-12-2024, 11:56
Prokuror Bəxtiyar Hacıyevin 11 il azadlıqdan məhrum edilməsini istəyib
27-12-2024, 23:37
Ceyhun Bayramovla Hakan Fidan arasında telefon danışığı olub
27-12-2024, 14:56
Almanlar növbədənkənar seçkilərə gedir - Qərar
27-12-2024, 10:33
Putin: Ukraynaya qarşı daha güclü silahlardan istifadə edəcəyik
26-12-2024, 15:42
Paşinyan eks-prezidentlərlə “şou” təşkil edib - Deputat
26-12-2024, 14:43
Azərbaycan və Gürcüstan XİN başçıları telefonla danışıb
26-12-2024, 12:11
Özbəkistan XİN başçısı Ceyhun Bayramova zəng edib
26-12-2024, 11:43
Murat Nurtleu Ceyhun Bayramova zəng edib
26-12-2024, 10:23
Siyasi partiyalar təyyarə qəzası ilə bağlı bəyanat yayıb
26-12-2024, 08:40
Makron prezident postunu vaxtından əvvəl tərk edə bilər
26-12-2024, 08:20
İsrail ordusu jurnalistləri öldürür
25-12-2024, 08:40
İlon Mask ABŞ-ın növbəti prezidenti ola bilər
25-12-2024, 08:25
Onlar Vaşinqtonda görüşməyəcəklər
24-12-2024, 17:46
Spiker Ukrayna səfiri ilə görüşüb
24-12-2024, 16:30
Bələdiyyə üzvlüyünə namizədliyin irəli sürülməsi müddəti başa çatır
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Deputatlığa namizəd Milli Məclisdə təmsil etmək istədiyi bölgənin problemlərinin təsnifatını artıq ağlına yazıb və işə nədən başlayacağını sıralayıb
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
“Tənha insanın monoloqu”nun ssenari müəllifi və rejissoru deyir ki, kinomuzu yaşatmaq və irəli aparmaq üçün film istehsalını artırmalı və onun bazarını düşünməliyik
