07:58 / 25-04-2024
Çin “TikTok”un qadağasına qarşı çıxır
07:52 / 25-04-2024
ABŞ rusiyalıların Meksikaya getməsinə mane olur
07:49 / 25-04-2024
Kuba prezidenti etiraz edir
07:39 / 25-04-2024
Tramp: “Bayden yəhudilərə nifrət edir”
07:34 / 25-04-2024
Fransızların ardınca amerikalılar...
07:31 / 25-04-2024
Yanacaqsız işləyən kosmik mühərrik icad edilib
07:03 / 25-04-2024
Macarıstanın xarici işlər və ticarət naziri Bakıya gəlib
22:54 / 24-04-2024
ABŞ Azərbaycan və Ermənistan arasında əldə olunmuş razılaşmanı alqışlayıb
21:42 / 24-04-2024
Erməni xəyanəti: həkim 40 türk əsgərini zəhərləyib
20:28 / 24-04-2024
İlham Əliyev və Sadır Japarov Bakıda Çingiz Aytmatovun abidəsinin açılışını edib - Fotolar
19:29 / 24-04-2024
İran qoşunları Suriyanı tərk edir
19:16 / 24-04-2024
“Su-35”-lər "Patriot"-u aldada bilir
19:04 / 24-04-2024
Sadır Japarovun şərəfinə dövlət ziyafəti verilib
17:55 / 24-04-2024
Milli Məclis 3150 manatlıq kompüteri niyə 6 minə alır? - 830 minlik tenderlə bağlı qalmaqal
17:46 / 24-04-2024
Azərbaycan-Əlcəzair enerji əməkdaşlığı müzakirə edilib
17:29 / 24-04-2024
24 Aprel - Erməni Yalanı Günüdür
17:16 / 24-04-2024
Şadlıq saraylarında şişirdilmiş qiymətlər... - Ekspertdən şərh
17:04 / 24-04-2024
Keçmiş nazirin meyiti tapılıb
16:56 / 24-04-2024
Rus ordusu daha bir yaşayış məntəqəsini ələ keçirib
16:44 / 24-04-2024
Məhkəmə saxlanılan nazir müavini ilə bağlı qərar verib
16:35 / 24-04-2024
Lukaşenko: "Anlamaq olmur, onlar bununla kimin qarşısını almaq istəyirlər?"
16:30 / 24-04-2024
Avropa qeyri-adi vəziyyətlə üzləşib
16:26 / 24-04-2024
Sabiq icra başçısının növbəti məhkəməsi keçirilib
16:08 / 24-04-2024
Yeni robotlar satışa çıxarılıb - Video
15:57 / 24-04-2024
Ərdoğan Almaniya prezidentini qəbul edib
15:26 / 24-04-2024
Borrell: "İranla diplomatik münasibətləri kəsmək olmaz"
15:12 / 24-04-2024
Ələsgər Məmmədlinin sağlıq durumu pisləşir
14:30 / 24-04-2024
Şuşaya ilkin mərhələdə 50 ailə köçürüləcək
14:30 / 24-04-2024
İlham Əliyevlə Sadır Japarov görüşüb, yeni sənədlər imzalanıb - (Yenilənib)
14:17 / 24-04-2024
Qırğızıstan Ağdamda məktəb binası inşa edəcək
19:13 / 20-04-2024
Bakıda taxta bazarında yanğın olub - Fotolar (Yenilənib)
22:20 / 20-04-2024
ABŞ Ukraynaya 61 milyard dollar ayırıb
18:56 / 22-04-2024
Azərbaycan və Rusiya prezidentlərinin təkbətək görüşü olub - (Yenilənib) - Fotolar
00:11 / 23-04-2024
Sağlam və uzun ömür yaşamağın 10 asan yolu var - Siyahı
18:01 / 21-04-2024
Dünyanın idman paytaxtı olması üçün Bakının namizədliyi irəli sürülüb
13:54 / 22-04-2024
Füzuli şəhərinə növbəti köç olub - (Yenilənib)
09:53 / 22-04-2024
Ümid nəğməsi - Etibar Cəbrayıloğlu yazır
16:10 / 22-04-2024
Ölkələr sürətlə silahlanır - Ümumi hərbi xərclər 2,4 trilyon dolları keçib
13:13 / 20-04-2024
Müğənni Cavanşir Məmmədov vəfat edib
14:10 / 23-04-2024
Füzuli şəhərinə növbəti köç karvanı yola salınıb - (Yenilənib)
16:58 / 23-04-2024
İlham Əliyev “COP29 və Azərbaycan üçün Yaşıl Baxış” beynəlxalq forumda iştirak edir - (Yenilənib)
00:02 / 23-04-2024
Məşhur boksçu Mayk Tayson şirkətin səfiri olub
Berdıməhəmmədovun ölüm-dirim məsələsi: Türkmənistan prezidenti Əzrayılla görüşübmü?
Tarix: 22-07-2019 11:27 | Bölmə: Siyasət
Şrödingerin pişiyi kimi, Türkmənistan prezidenti də həftəsonunu həyat və ölüm arasında keçirib və nəticələrin heç biri qəti deyil.
Xəzər dənizi boyunca uzanan dünyanın dördüncü ən böyük təbii qaz ehtiyatlarına malik, Mərkəzi Asiyanın təcrid olunmuş və qapalı bir ölkəsi olan Türkmənistandan məlumat almaq çətindir. İnternetə giriş sıx nəzarətdədir və senzuraya məruz qalır, müstəqil media yoxdur. Türkmənistanda yaşayan sakinlər və xarici müşahidəçilər rəsmi təbliğat xəbərləri oxuyur, məlumat aclığını dedi-qodularla aradan qaldırırlar.
Bazar günü şayiələr Türkmənistanın 62 yaşlı avtokrat prezidenti Qurbanqulu Berdıməhəmmədovu sarıyıb, sosial media, saytlar və onlayn kahinlər onun ölüm xəbərləri ilə qaynayıb. Moskvadakı Türkmənistan səfirliyi, nəhayət, Bazar günü gecə dedi-qoduları “yalan” adlandırıb. Ancaq söz-söhbət evdən çölə çıxıb və səfirliyin cavabı Rusiyada türkmən liderinin ölümüylə əlaqədar məlumat şişərək partladıqdan sonra verilib.
Berdıməhəmmədov indiyə qədər üzə çıxmayıb və səfirlik onun anasının xəstəliyi ilə qayğılandığını bildirib.
Bu epizod əksər analitiklərin Şimali Koreya ilə eyniləşdirdiyi 5.7 milyon insanın ölkəsindən dəqiq məlumat əldə etmənin nə qədər çətin olduğunu göstərir.
Qlazqo Universitetində Türkmənistan üzrə mütəxəssis olan Luca Anceşi deyib: “Bu, məlumat inhisarı olan dövlətdə meydana gələn problemdir. Hökumətə güvənmək istəyirsinizsə, heç kimə güvənməməlisiniz”.
Qəsdli qeyri-şəffaflıq Türkmənistanda rejimin ekssentrik və qapalı xarakteri ilə güclənir. O, onlayn informasiyanın yayılmasına mane olur və bu, müxtəlif söz-söhbətlərə şərait və onlara inam yaradır.
“Sərhədsiz reportyorlar”ın Şərq Avropa və Mərkəzi Asiya bölməsinin rəhbəri Yohann Bir deyir ki, “ölkə prezidentinin demək olar ki, heç bir bəyanat olmadan ölümü xəbəri belə yetərincə nümunəvidir”.
Berdıməhəmmədovun sağlamlığının pisləşməsinə dair söz-söhbətlərin müəyyən əsası var. Buna qədər bir sıra qeyri-adi hadisə baş verib. Prezidentin ölümü haqqında ilk məlumatlar Şənbə günü Avropada sürgün həyatı yaşayan türkmən müxalifət qrupu ilə əlaqəli bir “YouTube” kanalıyla ortaya çıxıb.
Bu iddia daha böyük Rusiya KİV-ləri vasitəsilə geniş yayılıb. Şayiələr Berdıməhəmmədovun rəsmən tətilə çıxması və 10 gün ictimaiyyətin qarşısına çıxmaması ilə üst-üstə düşüb. Bundan əvvəl, may ayının əvvəlində Aşqabadda türk həkimlər qrupunun gəlişi, habelə Türkmənistandan Almaniyaya bir neçə reys haqqında onlayn şayiələr də peyda olmuşdu.
Ölkə xaricində yerləşən “Türkmənistan Salnamələri” müxalif internet saytı Berdıməhəmmədovun anasının ağır vəziyyətdə olduğunu, müalicə üçün Almaniyaya aparıldığını və bunun prezidentin tətili və uçuşlara izah ola biləcəyini bildirib.
“Söz-söhbət xaricdə ortaya çıxıb, amma ölkənin özü qiymət artımı, neft və qazın qiymətləri ilə bağlı şayiələr və dezinformasiyalarla doludur, – Yohann Bir deyib. – Bu, etibarlı məlumatlar çatışmazlığı olan bir ölkənin təbii inkişafıdır”.
Prezidentin sağlamlığına dair xəbərlərdən başqa, Türkmənistanın artan iqtisadi böhranın ortasında olduğu düşünülür. 2019-cu ilin əvvəlində rejim tərəfindən kəmərsıxma əlaməti olaraq, hökumət, su, qaz və elektrik daxil olmaqla, kommunal xidmətləri artırıb – bunların hamısı bir zamanlar pulsuz idi.
“Foreign Policy Centre“-nin (“Xarici Siyasət Mərkəzi” – London) iyul araşdırmasında deyilir ki, “ölkə uçurumun kənarındadır, hiperinflyasiya və ərzaq çatışmazlığı ilə üzləşən rejim təzyiqləri daha da gücləndirir”.
Ölkənin valyuta ehtiyatlarının azalmasının qarşısını almaq üçün hökumət 2018-ci ildə yerli “Visa” kartlarının istismarını dayandırıb və pul köçürməyə yeni məhdudiyyətlər qoyub. Nəticədə, yalnız ən imtiyazlı və ən yaxşı dolanan vətəndaşlar xaricə gedə biləcək və ya artan iqtisadi təzyiqləri azaltmaq yollarını tapacaqlar.
İqtisadi vəziyyət pisləşsə də, Türkmənistanın dövlət mediası tez-tez Orta Asiya xalqını, maoçu və ya Şimali Koreya təbliğatına oxşar şəkildə, rifahlı və çiçəklənən kimi təsvir edir. Teleproqramlarda Berdıməhəmmədovun fabrikləri və məktəbləri ziyarət etməsi, prezidentin nəvəsi ilə mahnı oxuması, rəsmilərin coşğulu alqışları altında hədəfləri dəqiq nişan almasına dair qəribə videolar göstərilir.
İyun ayında Türkmənistana səfər edən “Chatham House”-un analitiki Keyt Mallinson bildirib ki, ölkə əhalisi iqtisadi məhbuslardır. “İnsanların necə yaşaması və TV ekranında gördükləri arasında boşluq böyüyür və o, ümidsizlik hissini qidalandırır”.
Berdıməhəmmədov 2006-cı ildən etibarən, şəxsiyyətinə pərəstiş yaratmış Saparmurat Niyazovun ölümündən sonra Türkmənistana rəhbərlik edir. Niyazov özü və anasının adını ilin aylarına vermiş, qızıl heykəlini ucaltmışdı. Diş həkimdən səhiyyə nazirinə çevrilmiş Berdıməhəmmədov da prezident olandan sonra özünə pərəstiş yaradıb. 2015-ci ildə at belində qızıl heykəlini yüksəldib.
Mallinsonun sözlərinə görə, Türkmənistan prezidenti enerji daşıyıcılarına yüksək qiymətlər hesabına iqtidarını gücləndirib, amma dərinləşən iqtisadi böhran rejimin ayaqlarını titrədib.
Analitik deyib: “Bu epizod Türkmənistanın gələcək problemlərinə pis hazırlaşdığını göstərir”.
Reid Standiş
“Foreign Policy”, 22.07.2019
Tərcümə:Strateq.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 22-07-2019 11:27 | Bölmə: Siyasət
Şrödingerin pişiyi kimi, Türkmənistan prezidenti də həftəsonunu həyat və ölüm arasında keçirib və nəticələrin heç biri qəti deyil.
Xəzər dənizi boyunca uzanan dünyanın dördüncü ən böyük təbii qaz ehtiyatlarına malik, Mərkəzi Asiyanın təcrid olunmuş və qapalı bir ölkəsi olan Türkmənistandan məlumat almaq çətindir. İnternetə giriş sıx nəzarətdədir və senzuraya məruz qalır, müstəqil media yoxdur. Türkmənistanda yaşayan sakinlər və xarici müşahidəçilər rəsmi təbliğat xəbərləri oxuyur, məlumat aclığını dedi-qodularla aradan qaldırırlar.
Bazar günü şayiələr Türkmənistanın 62 yaşlı avtokrat prezidenti Qurbanqulu Berdıməhəmmədovu sarıyıb, sosial media, saytlar və onlayn kahinlər onun ölüm xəbərləri ilə qaynayıb. Moskvadakı Türkmənistan səfirliyi, nəhayət, Bazar günü gecə dedi-qoduları “yalan” adlandırıb. Ancaq söz-söhbət evdən çölə çıxıb və səfirliyin cavabı Rusiyada türkmən liderinin ölümüylə əlaqədar məlumat şişərək partladıqdan sonra verilib.
Berdıməhəmmədov indiyə qədər üzə çıxmayıb və səfirlik onun anasının xəstəliyi ilə qayğılandığını bildirib.
Bu epizod əksər analitiklərin Şimali Koreya ilə eyniləşdirdiyi 5.7 milyon insanın ölkəsindən dəqiq məlumat əldə etmənin nə qədər çətin olduğunu göstərir.
Qlazqo Universitetində Türkmənistan üzrə mütəxəssis olan Luca Anceşi deyib: “Bu, məlumat inhisarı olan dövlətdə meydana gələn problemdir. Hökumətə güvənmək istəyirsinizsə, heç kimə güvənməməlisiniz”.
Qəsdli qeyri-şəffaflıq Türkmənistanda rejimin ekssentrik və qapalı xarakteri ilə güclənir. O, onlayn informasiyanın yayılmasına mane olur və bu, müxtəlif söz-söhbətlərə şərait və onlara inam yaradır.
“Sərhədsiz reportyorlar”ın Şərq Avropa və Mərkəzi Asiya bölməsinin rəhbəri Yohann Bir deyir ki, “ölkə prezidentinin demək olar ki, heç bir bəyanat olmadan ölümü xəbəri belə yetərincə nümunəvidir”.
Berdıməhəmmədovun sağlamlığının pisləşməsinə dair söz-söhbətlərin müəyyən əsası var. Buna qədər bir sıra qeyri-adi hadisə baş verib. Prezidentin ölümü haqqında ilk məlumatlar Şənbə günü Avropada sürgün həyatı yaşayan türkmən müxalifət qrupu ilə əlaqəli bir “YouTube” kanalıyla ortaya çıxıb.
Bu iddia daha böyük Rusiya KİV-ləri vasitəsilə geniş yayılıb. Şayiələr Berdıməhəmmədovun rəsmən tətilə çıxması və 10 gün ictimaiyyətin qarşısına çıxmaması ilə üst-üstə düşüb. Bundan əvvəl, may ayının əvvəlində Aşqabadda türk həkimlər qrupunun gəlişi, habelə Türkmənistandan Almaniyaya bir neçə reys haqqında onlayn şayiələr də peyda olmuşdu.
Ölkə xaricində yerləşən “Türkmənistan Salnamələri” müxalif internet saytı Berdıməhəmmədovun anasının ağır vəziyyətdə olduğunu, müalicə üçün Almaniyaya aparıldığını və bunun prezidentin tətili və uçuşlara izah ola biləcəyini bildirib.
“Söz-söhbət xaricdə ortaya çıxıb, amma ölkənin özü qiymət artımı, neft və qazın qiymətləri ilə bağlı şayiələr və dezinformasiyalarla doludur, – Yohann Bir deyib. – Bu, etibarlı məlumatlar çatışmazlığı olan bir ölkənin təbii inkişafıdır”.
Prezidentin sağlamlığına dair xəbərlərdən başqa, Türkmənistanın artan iqtisadi böhranın ortasında olduğu düşünülür. 2019-cu ilin əvvəlində rejim tərəfindən kəmərsıxma əlaməti olaraq, hökumət, su, qaz və elektrik daxil olmaqla, kommunal xidmətləri artırıb – bunların hamısı bir zamanlar pulsuz idi.
“Foreign Policy Centre“-nin (“Xarici Siyasət Mərkəzi” – London) iyul araşdırmasında deyilir ki, “ölkə uçurumun kənarındadır, hiperinflyasiya və ərzaq çatışmazlığı ilə üzləşən rejim təzyiqləri daha da gücləndirir”.
Ölkənin valyuta ehtiyatlarının azalmasının qarşısını almaq üçün hökumət 2018-ci ildə yerli “Visa” kartlarının istismarını dayandırıb və pul köçürməyə yeni məhdudiyyətlər qoyub. Nəticədə, yalnız ən imtiyazlı və ən yaxşı dolanan vətəndaşlar xaricə gedə biləcək və ya artan iqtisadi təzyiqləri azaltmaq yollarını tapacaqlar.
İqtisadi vəziyyət pisləşsə də, Türkmənistanın dövlət mediası tez-tez Orta Asiya xalqını, maoçu və ya Şimali Koreya təbliğatına oxşar şəkildə, rifahlı və çiçəklənən kimi təsvir edir. Teleproqramlarda Berdıməhəmmədovun fabrikləri və məktəbləri ziyarət etməsi, prezidentin nəvəsi ilə mahnı oxuması, rəsmilərin coşğulu alqışları altında hədəfləri dəqiq nişan almasına dair qəribə videolar göstərilir.
İyun ayında Türkmənistana səfər edən “Chatham House”-un analitiki Keyt Mallinson bildirib ki, ölkə əhalisi iqtisadi məhbuslardır. “İnsanların necə yaşaması və TV ekranında gördükləri arasında boşluq böyüyür və o, ümidsizlik hissini qidalandırır”.
Berdıməhəmmədov 2006-cı ildən etibarən, şəxsiyyətinə pərəstiş yaratmış Saparmurat Niyazovun ölümündən sonra Türkmənistana rəhbərlik edir. Niyazov özü və anasının adını ilin aylarına vermiş, qızıl heykəlini ucaltmışdı. Diş həkimdən səhiyyə nazirinə çevrilmiş Berdıməhəmmədov da prezident olandan sonra özünə pərəstiş yaradıb. 2015-ci ildə at belində qızıl heykəlini yüksəldib.
Mallinsonun sözlərinə görə, Türkmənistan prezidenti enerji daşıyıcılarına yüksək qiymətlər hesabına iqtidarını gücləndirib, amma dərinləşən iqtisadi böhran rejimin ayaqlarını titrədib.
Analitik deyib: “Bu epizod Türkmənistanın gələcək problemlərinə pis hazırlaşdığını göstərir”.
Reid Standiş
“Foreign Policy”, 22.07.2019
Tərcümə:Strateq.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 15:12
Ələsgər Məmmədlinin sağlıq durumu pisləşir
Dünən, 12:18
YAP-çı deputat Rəsul Quliyevin müdafiəsinə qalxıb
Dünən, 11:42
Müsavat Partiyası növbəti qurultaya hazırlaşır
23-04-2024, 17:14
Paşinyan Ermənistan-Azərbaycan arasında ilk sərhəd dirəyinin fotosunu paylaşıb - Foto
23-04-2024, 15:10
Azadlıq Partiyası ləğv olunub? - Açıqlama
23-04-2024, 15:00
Vüqar Səfərli ilə sabiq icra baçısı əfv üçün müraciət edib
23-04-2024, 14:57
Ceyhun Bayramov Çexiya baş naziri ilə görüşüb
23-04-2024, 10:47
Səadət Bənənyarlı: "Qubad bəyin ev dustaqlığına buraxılmasını yüksək qiymətləndirirəm"
23-04-2024, 10:35
Rəsmi Tehrandan 4 kəndin geri qaytarılmasına reaksiya: "Bu, sülhün bərqərar olması üçün zəruridir"
23-04-2024, 08:42
NATO Polşada nüvə silahı yerləşdirə bilər
23-04-2024, 08:04
Baş katibi gərgin görüşlər gözləyir
22-04-2024, 16:57
Qubad İbadoğlu ev dustaqlığına buraxılıb
22-04-2024, 16:22
Deputat Cenevrədə Azərbaycanı təmsil edəcək
22-04-2024, 14:28
Malayziya parlamentinin sədri Azərbaycana səfər edəcək
22-04-2024, 13:54
Füzuli şəhərinə növbəti köç olub - (Yenilənib)
22-04-2024, 12:21
Paşinyan delimitasiya komissiyasının nəzdində işçi qrup yaradıb
22-04-2024, 10:39
“Stratfor”: Ermənistanla münasibətlərin normallaşması Türkiyəni Cənubi Qafqazda gücləndirəcək
20-04-2024, 15:44
Ceyhun Bayramov İran səfiri ilə görüşüb
20-04-2024, 09:46
Sülhməramlıların Qarabağı tərk etməsi separatçı ermənilərin narahatlığına səbəb olub
20-04-2024, 00:37
Hikmət Hacıyev: "Bu, diplomatik və siyasi cəsarətimizin təcəssümüdür"
19-04-2024, 16:00
Ədalət Məhkəməsində Azərbaycanın tələbi ilə ictimai dinləmələr keçirilib
19-04-2024, 15:29
Ceyhun Bayramov Fələstinin baş naziri ilə telefonda müzakirə aparıb
19-04-2024, 15:11
Türkiyə XİN: "İran-İsrail gərginliyi daimi münaqişəyə çevrilə bilər"
19-04-2024, 11:34
Deputat Milli Məclisdə: "Sülhməramlıların Qarabağdan çıxarılması..."
19-04-2024, 09:37
Türkiyə səfirliyinin yeni mətbuat katibi Bakıya gəlib
18-04-2024, 16:15
Prezident Nyu-Yorkda keçmiş prezidentlə görüşüb
18-04-2024, 15:46
Qubad İbadoğluya yekun ittiham aktı elan edilib
18-04-2024, 14:29
Zaxarova: "Moskva Bakı ilə İrəvan arasında münasibətlərin nizamlanması üçün hər şeyi edib"
18-04-2024, 08:57
Donald Tramp sülh vasitəçisi ola bilər
17-04-2024, 22:49
CHP sədri AŞPA-da Azərbaycana dəstəyini ifadə edib
17-04-2024, 16:40
Milli Şuranın mitinqinə icazə verilməyib
17-04-2024, 16:31
ATƏT-in fəaliyyətdə olan sədri Azərbaycana səfər edəcək
17-04-2024, 16:14
Daha bir prezident COP29-a dəvət olunub
17-04-2024, 09:27
Orban Avropa İttifaqı rəhbərliyini istefaya çağırıb
16-04-2024, 23:14
Ceyhun Bayramov Aİ-nin xüsusi nümayəndəsini qəbul edib
16-04-2024, 17:05
Kreml Makronun ideyasını rədd edib
16-04-2024, 12:37
Etibar Məmmədovun oğluna yeni vəzifə verilib? - Açıqlama
15-04-2024, 20:41
Ceyhun Bayramov Özbəkistan prezidenti ilə görüşüb
15-04-2024, 14:00
Tofiq Yaqublunun daha bir şikayəti təmin olunmayıb