18:20 / 31-08-2025
Putin Çində Paşinyanla görüşüb
15:02 / 31-08-2025
İlham Əliyev Çində görüşlər keçirib - (Yenilənib) - Fotolar
14:51 / 31-08-2025
İlham Əliyev kralı təbrik edib
12:15 / 31-08-2025
Salyanda avtomobil kanala aşıb - Bir nəfər ölüb, beş nəfər xəsarət alıb
11:37 / 31-08-2025
İlham Əliyev Sadır Japarova məktub göndərib
10:15 / 31-08-2025
Çin Azərbaycanın suveren inkişaf modelini dəstəkləyir
09:50 / 31-08-2025
Si Cinpin: Azərbaycan-Çin əlaqələri inkişaf edir
09:16 / 31-08-2025
Hikmət Hacıyev: Zəngəzur dəhlizi Orta dəhlizin imkanlarını genişləndirəcək
09:10 / 31-08-2025
"Qarabağ" bu gün daha bir komanda ilə qarşılaşacaq
08:49 / 31-08-2025
Prezident İlham Əliyevin Çin lideri Si Cinpin ilə görüşü keçirilib - (Yenilənib) - Fotolar
19:36 / 30-08-2025
Bu gündən Bakının bəzi yollarında hərəkət məhdudlaşdırılacaq
19:30 / 30-08-2025
Aİ-nin xüsusi nümayəndəsi Naxçıvana gəlib
18:08 / 30-08-2025
Prezident İlham Əliyev Çinə səfər edib - Fotolar
15:49 / 30-08-2025
Ukrayna Ali Radasının deputatı qətlə yetirilib
12:09 / 30-08-2025
Şüvəlanda yeni ictimai çimərliklər yaradılıb
09:27 / 30-08-2025
Premyer Liqa: bu gün daha iki qarşılaşma olacaq
08:23 / 30-08-2025
Gədəbəydəki qəzada ölənlər var
08:13 / 30-08-2025
Bakı-Ağdam sərnişin qatarı istifadəyə verilib
07:08 / 30-08-2025
Ukrayna yenidən kütləvi hücuma məruz qalıb
00:24 / 30-08-2025
Töhmət alan icra başçısı: “İş olan yerdə nöqsan da olur"
00:10 / 30-08-2025
Azərbaycanla ABŞ arasında Anlaşma Memorandumu imzalanlb
19:01 / 29-08-2025
Bako Sahakyanın ibtidai istintaqa ifadəsi yayılıb
18:25 / 29-08-2025
MİQ üzrə müsahibə mərhələsinin nəticələri elan olunub
18:01 / 29-08-2025
Məhkəmə tiktoker Aysel Mustafayeva haqqında həbs qərarı verib
17:53 / 29-08-2025
Gənclər Liqası və U-17 Liqada 2025/2026 mövsümünün püşkü atılıb
17:43 / 29-08-2025
DÇ-2026: Türkiyə yığmasının heyəti açıqlanıb
17:38 / 29-08-2025
Azərbaycanda saxlanılan Özbəkistan vətəndaşı ölkəsinə təhvil verilib
17:32 / 29-08-2025
Rusiya ABŞ və NATO-nun silah marşrutlarını izləyir
17:15 / 29-08-2025
İtaliyada 60-dan çox turist qidadan zəhərlənib
18:09 / 27-08-2025
Bakının üç rayonunda söküntü işlərinə başlayırlar
13:31 / 28-08-2025
Bakıda nəqliyyatda gedişhaqqı artırılacaq? - Açıqlama
12:50 / 27-08-2025
Keçmiş rəqiblər barışır: Türkiyə Səddamla əlaqə qurur
13:54 / 27-08-2025
Ağdama növbəti köç karvanı gedib - (Yenilənib)
19:36 / 30-08-2025
Bu gündən Bakının bəzi yollarında hərəkət məhdudlaşdırılacaq
10:16 / 27-08-2025
Kəlbəcərdə qaz sızması nəticəsində partlayış olub, 4 nəfər xəsarət alıb - Yenilənib
16:24 / 27-08-2025
Sənaye metallarının qiyməti artıb
00:02 / 27-08-2025
Çempionlar Liqası: “Kayrat” tarix yazıb
21:29 / 28-08-2025
Çempionlar Liqası: "Qarabağ"ın rəqibləri müəyyənləşib
23:00 / 28-08-2025
Arne Slot: "Liverpul" üçün "Qarabağ"la qarşılaşmaq xoş olacaq"
08:13 / 30-08-2025
Bakı-Ağdam sərnişin qatarı istifadəyə verilib
Berdıməhəmmədovun ölüm-dirim məsələsi: Türkmənistan prezidenti Əzrayılla görüşübmü?
Tarix: 22-07-2019 11:27 | Bölmə: Siyasət
Şrödingerin pişiyi kimi, Türkmənistan prezidenti də həftəsonunu həyat və ölüm arasında keçirib və nəticələrin heç biri qəti deyil.
Xəzər dənizi boyunca uzanan dünyanın dördüncü ən böyük təbii qaz ehtiyatlarına malik, Mərkəzi Asiyanın təcrid olunmuş və qapalı bir ölkəsi olan Türkmənistandan məlumat almaq çətindir. İnternetə giriş sıx nəzarətdədir və senzuraya məruz qalır, müstəqil media yoxdur. Türkmənistanda yaşayan sakinlər və xarici müşahidəçilər rəsmi təbliğat xəbərləri oxuyur, məlumat aclığını dedi-qodularla aradan qaldırırlar.
Bazar günü şayiələr Türkmənistanın 62 yaşlı avtokrat prezidenti Qurbanqulu Berdıməhəmmədovu sarıyıb, sosial media, saytlar və onlayn kahinlər onun ölüm xəbərləri ilə qaynayıb. Moskvadakı Türkmənistan səfirliyi, nəhayət, Bazar günü gecə dedi-qoduları “yalan” adlandırıb. Ancaq söz-söhbət evdən çölə çıxıb və səfirliyin cavabı Rusiyada türkmən liderinin ölümüylə əlaqədar məlumat şişərək partladıqdan sonra verilib.
Berdıməhəmmədov indiyə qədər üzə çıxmayıb və səfirlik onun anasının xəstəliyi ilə qayğılandığını bildirib.
Bu epizod əksər analitiklərin Şimali Koreya ilə eyniləşdirdiyi 5.7 milyon insanın ölkəsindən dəqiq məlumat əldə etmənin nə qədər çətin olduğunu göstərir.
Qlazqo Universitetində Türkmənistan üzrə mütəxəssis olan Luca Anceşi deyib: “Bu, məlumat inhisarı olan dövlətdə meydana gələn problemdir. Hökumətə güvənmək istəyirsinizsə, heç kimə güvənməməlisiniz”.
Qəsdli qeyri-şəffaflıq Türkmənistanda rejimin ekssentrik və qapalı xarakteri ilə güclənir. O, onlayn informasiyanın yayılmasına mane olur və bu, müxtəlif söz-söhbətlərə şərait və onlara inam yaradır.
“Sərhədsiz reportyorlar”ın Şərq Avropa və Mərkəzi Asiya bölməsinin rəhbəri Yohann Bir deyir ki, “ölkə prezidentinin demək olar ki, heç bir bəyanat olmadan ölümü xəbəri belə yetərincə nümunəvidir”.
Berdıməhəmmədovun sağlamlığının pisləşməsinə dair söz-söhbətlərin müəyyən əsası var. Buna qədər bir sıra qeyri-adi hadisə baş verib. Prezidentin ölümü haqqında ilk məlumatlar Şənbə günü Avropada sürgün həyatı yaşayan türkmən müxalifət qrupu ilə əlaqəli bir “YouTube” kanalıyla ortaya çıxıb.
Bu iddia daha böyük Rusiya KİV-ləri vasitəsilə geniş yayılıb. Şayiələr Berdıməhəmmədovun rəsmən tətilə çıxması və 10 gün ictimaiyyətin qarşısına çıxmaması ilə üst-üstə düşüb. Bundan əvvəl, may ayının əvvəlində Aşqabadda türk həkimlər qrupunun gəlişi, habelə Türkmənistandan Almaniyaya bir neçə reys haqqında onlayn şayiələr də peyda olmuşdu.
Ölkə xaricində yerləşən “Türkmənistan Salnamələri” müxalif internet saytı Berdıməhəmmədovun anasının ağır vəziyyətdə olduğunu, müalicə üçün Almaniyaya aparıldığını və bunun prezidentin tətili və uçuşlara izah ola biləcəyini bildirib.
“Söz-söhbət xaricdə ortaya çıxıb, amma ölkənin özü qiymət artımı, neft və qazın qiymətləri ilə bağlı şayiələr və dezinformasiyalarla doludur, – Yohann Bir deyib. – Bu, etibarlı məlumatlar çatışmazlığı olan bir ölkənin təbii inkişafıdır”.
Prezidentin sağlamlığına dair xəbərlərdən başqa, Türkmənistanın artan iqtisadi böhranın ortasında olduğu düşünülür. 2019-cu ilin əvvəlində rejim tərəfindən kəmərsıxma əlaməti olaraq, hökumət, su, qaz və elektrik daxil olmaqla, kommunal xidmətləri artırıb – bunların hamısı bir zamanlar pulsuz idi.
“Foreign Policy Centre“-nin (“Xarici Siyasət Mərkəzi” – London) iyul araşdırmasında deyilir ki, “ölkə uçurumun kənarındadır, hiperinflyasiya və ərzaq çatışmazlığı ilə üzləşən rejim təzyiqləri daha da gücləndirir”.
Ölkənin valyuta ehtiyatlarının azalmasının qarşısını almaq üçün hökumət 2018-ci ildə yerli “Visa” kartlarının istismarını dayandırıb və pul köçürməyə yeni məhdudiyyətlər qoyub. Nəticədə, yalnız ən imtiyazlı və ən yaxşı dolanan vətəndaşlar xaricə gedə biləcək və ya artan iqtisadi təzyiqləri azaltmaq yollarını tapacaqlar.
İqtisadi vəziyyət pisləşsə də, Türkmənistanın dövlət mediası tez-tez Orta Asiya xalqını, maoçu və ya Şimali Koreya təbliğatına oxşar şəkildə, rifahlı və çiçəklənən kimi təsvir edir. Teleproqramlarda Berdıməhəmmədovun fabrikləri və məktəbləri ziyarət etməsi, prezidentin nəvəsi ilə mahnı oxuması, rəsmilərin coşğulu alqışları altında hədəfləri dəqiq nişan almasına dair qəribə videolar göstərilir.
İyun ayında Türkmənistana səfər edən “Chatham House”-un analitiki Keyt Mallinson bildirib ki, ölkə əhalisi iqtisadi məhbuslardır. “İnsanların necə yaşaması və TV ekranında gördükləri arasında boşluq böyüyür və o, ümidsizlik hissini qidalandırır”.
Berdıməhəmmədov 2006-cı ildən etibarən, şəxsiyyətinə pərəstiş yaratmış Saparmurat Niyazovun ölümündən sonra Türkmənistana rəhbərlik edir. Niyazov özü və anasının adını ilin aylarına vermiş, qızıl heykəlini ucaltmışdı. Diş həkimdən səhiyyə nazirinə çevrilmiş Berdıməhəmmədov da prezident olandan sonra özünə pərəstiş yaradıb. 2015-ci ildə at belində qızıl heykəlini yüksəldib.
Mallinsonun sözlərinə görə, Türkmənistan prezidenti enerji daşıyıcılarına yüksək qiymətlər hesabına iqtidarını gücləndirib, amma dərinləşən iqtisadi böhran rejimin ayaqlarını titrədib.
Analitik deyib: “Bu epizod Türkmənistanın gələcək problemlərinə pis hazırlaşdığını göstərir”.
Reid Standiş
“Foreign Policy”, 22.07.2019
Tərcümə:Strateq.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 22-07-2019 11:27 | Bölmə: Siyasət
Şrödingerin pişiyi kimi, Türkmənistan prezidenti də həftəsonunu həyat və ölüm arasında keçirib və nəticələrin heç biri qəti deyil.
Xəzər dənizi boyunca uzanan dünyanın dördüncü ən böyük təbii qaz ehtiyatlarına malik, Mərkəzi Asiyanın təcrid olunmuş və qapalı bir ölkəsi olan Türkmənistandan məlumat almaq çətindir. İnternetə giriş sıx nəzarətdədir və senzuraya məruz qalır, müstəqil media yoxdur. Türkmənistanda yaşayan sakinlər və xarici müşahidəçilər rəsmi təbliğat xəbərləri oxuyur, məlumat aclığını dedi-qodularla aradan qaldırırlar.
Bazar günü şayiələr Türkmənistanın 62 yaşlı avtokrat prezidenti Qurbanqulu Berdıməhəmmədovu sarıyıb, sosial media, saytlar və onlayn kahinlər onun ölüm xəbərləri ilə qaynayıb. Moskvadakı Türkmənistan səfirliyi, nəhayət, Bazar günü gecə dedi-qoduları “yalan” adlandırıb. Ancaq söz-söhbət evdən çölə çıxıb və səfirliyin cavabı Rusiyada türkmən liderinin ölümüylə əlaqədar məlumat şişərək partladıqdan sonra verilib.
Berdıməhəmmədov indiyə qədər üzə çıxmayıb və səfirlik onun anasının xəstəliyi ilə qayğılandığını bildirib.
Bu epizod əksər analitiklərin Şimali Koreya ilə eyniləşdirdiyi 5.7 milyon insanın ölkəsindən dəqiq məlumat əldə etmənin nə qədər çətin olduğunu göstərir.
Qlazqo Universitetində Türkmənistan üzrə mütəxəssis olan Luca Anceşi deyib: “Bu, məlumat inhisarı olan dövlətdə meydana gələn problemdir. Hökumətə güvənmək istəyirsinizsə, heç kimə güvənməməlisiniz”.
Qəsdli qeyri-şəffaflıq Türkmənistanda rejimin ekssentrik və qapalı xarakteri ilə güclənir. O, onlayn informasiyanın yayılmasına mane olur və bu, müxtəlif söz-söhbətlərə şərait və onlara inam yaradır.
“Sərhədsiz reportyorlar”ın Şərq Avropa və Mərkəzi Asiya bölməsinin rəhbəri Yohann Bir deyir ki, “ölkə prezidentinin demək olar ki, heç bir bəyanat olmadan ölümü xəbəri belə yetərincə nümunəvidir”.
Berdıməhəmmədovun sağlamlığının pisləşməsinə dair söz-söhbətlərin müəyyən əsası var. Buna qədər bir sıra qeyri-adi hadisə baş verib. Prezidentin ölümü haqqında ilk məlumatlar Şənbə günü Avropada sürgün həyatı yaşayan türkmən müxalifət qrupu ilə əlaqəli bir “YouTube” kanalıyla ortaya çıxıb.
Bu iddia daha böyük Rusiya KİV-ləri vasitəsilə geniş yayılıb. Şayiələr Berdıməhəmmədovun rəsmən tətilə çıxması və 10 gün ictimaiyyətin qarşısına çıxmaması ilə üst-üstə düşüb. Bundan əvvəl, may ayının əvvəlində Aşqabadda türk həkimlər qrupunun gəlişi, habelə Türkmənistandan Almaniyaya bir neçə reys haqqında onlayn şayiələr də peyda olmuşdu.
Ölkə xaricində yerləşən “Türkmənistan Salnamələri” müxalif internet saytı Berdıməhəmmədovun anasının ağır vəziyyətdə olduğunu, müalicə üçün Almaniyaya aparıldığını və bunun prezidentin tətili və uçuşlara izah ola biləcəyini bildirib.
“Söz-söhbət xaricdə ortaya çıxıb, amma ölkənin özü qiymət artımı, neft və qazın qiymətləri ilə bağlı şayiələr və dezinformasiyalarla doludur, – Yohann Bir deyib. – Bu, etibarlı məlumatlar çatışmazlığı olan bir ölkənin təbii inkişafıdır”.
Prezidentin sağlamlığına dair xəbərlərdən başqa, Türkmənistanın artan iqtisadi böhranın ortasında olduğu düşünülür. 2019-cu ilin əvvəlində rejim tərəfindən kəmərsıxma əlaməti olaraq, hökumət, su, qaz və elektrik daxil olmaqla, kommunal xidmətləri artırıb – bunların hamısı bir zamanlar pulsuz idi.
“Foreign Policy Centre“-nin (“Xarici Siyasət Mərkəzi” – London) iyul araşdırmasında deyilir ki, “ölkə uçurumun kənarındadır, hiperinflyasiya və ərzaq çatışmazlığı ilə üzləşən rejim təzyiqləri daha da gücləndirir”.
Ölkənin valyuta ehtiyatlarının azalmasının qarşısını almaq üçün hökumət 2018-ci ildə yerli “Visa” kartlarının istismarını dayandırıb və pul köçürməyə yeni məhdudiyyətlər qoyub. Nəticədə, yalnız ən imtiyazlı və ən yaxşı dolanan vətəndaşlar xaricə gedə biləcək və ya artan iqtisadi təzyiqləri azaltmaq yollarını tapacaqlar.
İqtisadi vəziyyət pisləşsə də, Türkmənistanın dövlət mediası tez-tez Orta Asiya xalqını, maoçu və ya Şimali Koreya təbliğatına oxşar şəkildə, rifahlı və çiçəklənən kimi təsvir edir. Teleproqramlarda Berdıməhəmmədovun fabrikləri və məktəbləri ziyarət etməsi, prezidentin nəvəsi ilə mahnı oxuması, rəsmilərin coşğulu alqışları altında hədəfləri dəqiq nişan almasına dair qəribə videolar göstərilir.
İyun ayında Türkmənistana səfər edən “Chatham House”-un analitiki Keyt Mallinson bildirib ki, ölkə əhalisi iqtisadi məhbuslardır. “İnsanların necə yaşaması və TV ekranında gördükləri arasında boşluq böyüyür və o, ümidsizlik hissini qidalandırır”.
Berdıməhəmmədov 2006-cı ildən etibarən, şəxsiyyətinə pərəstiş yaratmış Saparmurat Niyazovun ölümündən sonra Türkmənistana rəhbərlik edir. Niyazov özü və anasının adını ilin aylarına vermiş, qızıl heykəlini ucaltmışdı. Diş həkimdən səhiyyə nazirinə çevrilmiş Berdıməhəmmədov da prezident olandan sonra özünə pərəstiş yaradıb. 2015-ci ildə at belində qızıl heykəlini yüksəldib.
Mallinsonun sözlərinə görə, Türkmənistan prezidenti enerji daşıyıcılarına yüksək qiymətlər hesabına iqtidarını gücləndirib, amma dərinləşən iqtisadi böhran rejimin ayaqlarını titrədib.
Analitik deyib: “Bu epizod Türkmənistanın gələcək problemlərinə pis hazırlaşdığını göstərir”.
Reid Standiş
“Foreign Policy”, 22.07.2019
Tərcümə:Strateq.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 10:15
Çin Azərbaycanın suveren inkişaf modelini dəstəkləyir
29-08-2025, 15:36
Pakistanla Ermənistan arasında diplomatik münasibətlər qurulur
29-08-2025, 15:16
BQXK sentyabrda Bakıdakı ofisini bağlayacaq
29-08-2025, 11:39
Portuqaliya prezidenti: Tramp Rusiya agenti kimi davranır
29-08-2025, 11:17
Ermənistanlı konsul Azərbaycana casusluqda ittiham edilir
29-08-2025, 10:19
Tramp Kiyevdən və Zelenskidən narazıdır
29-08-2025, 09:58
Əhməd Muxtar həbs olunub
28-08-2025, 17:56
“Meydan TV”-nin əməkdaşlarına 8 maddə ilə ittiham elan olunub
27-08-2025, 17:18
Fransanın Azərbaycandakı səfirinin diplomatik fəaliyyəti başa çatıb
27-08-2025, 16:06
Azərbaycan və Uqanda XİN-ləri arasında siyasi məsləhətləşmələr keçirilib
27-08-2025, 11:27
Tramp: Zelenskinin qeyri-legitimliyinə dair iddialar cəfəngiyyatdır
27-08-2025, 10:57
Tramp Orbanı Ukraynaya güzəştə getməyə inandırıb
27-08-2025, 08:16
Uitkoff: İlin sonunadək sülhə nail olacağıq
27-08-2025, 08:03
Tramp Ukraynanı maliyyələşdirməkdən imtina edib?
26-08-2025, 15:42
Ceyhun Bayramov: "ABŞ Konqresi ilə müvafiq iş aparılacaq"
26-08-2025, 14:04
Quranı yandıran siyasətçi müsəlmanları hədələyir - Video
26-08-2025, 11:26
Ukraynalı kişilər kütləvi şəkildə Belarusa qaçır - Foto
26-08-2025, 09:57
Markov Rusiyanı tərk edəcək? - Açıqlama
26-08-2025, 08:12
Almaniya Ukraynaya ildə milyardlarla avro yardım edəcək
26-08-2025, 07:57
Avropa İttifaqı BCM-ə “güclü dəstəyini” davam etdirəcək
25-08-2025, 19:13
Şahin Şıxlinski toyuq hini boyda kamerada saxlanılır: "Hər an ölə bilər"
25-08-2025, 17:00
Kelloq: 2026-cı ildə Ukrayna fərqli ölkə olacaq
25-08-2025, 13:55
Ararat Mirzoyan: "Sülh təkcə Ermənistan üçün yox, bütün Cənubi Qafqaz üçün əhəmiyyətlidir"
25-08-2025, 08:11
Səfir Parisi antisemitizmə görə kəskin tənqid edib
24-08-2025, 09:38
Polşalılar təhlükəsizlik məsələsində Trampa etibar etmir
22-08-2025, 18:20
FTB Con Boltonun evində axtarış aparıb
22-08-2025, 12:39
Avropa İttifaqı Nümayəndəliyi Azərbaycandakı səfirlə vidalaşıb
22-08-2025, 12:38
Bir milyondan çox insan ölüm təhlükəsi ilə üzləşib - Xəbərdarlıq
22-08-2025, 12:11
Ukrayna Rusiya tərəfindən zorla sərhədə aparılan vətəndaşlarını geri qaytarıb - Foto
22-08-2025, 10:03
Baş Prokurorluq Laçında beynəlxalq konfrans keçirir
22-08-2025, 08:39
Məhkəmə Trampın 500 milyon dollardan artıq cəriməsini ləğv edib
22-08-2025, 07:39
Təhlükəsizlik zəmanəti Kiyevə stimul ola bilər
21-08-2025, 12:56
Trampı Rumıniyaya “F-35” qırıcıları yerləşdirməyə çağırırlar
21-08-2025, 08:21
Prezident: ABŞ beynəlxalq hüququn əsas prinsiplərini pozur
20-08-2025, 15:27
Azərbaycan-Avropa İttifaqı münasibətləri müzakirə olunub
20-08-2025, 14:46
Rusiyanın nüvə alimi Monqolustanda saxlanılıb
20-08-2025, 11:29
Keçmiş deputat məxfi məlumatları Qərbə ötürüb
20-08-2025, 10:58
Azərbaycan və Fransa səfirləri görüşüb
20-08-2025, 08:01
Azarov: Putin və Zelenskinin avqustun sonunda görüşmək ehtimalı yoxdur
20-08-2025, 07:57
Mask siyasi partiya yaratmaq fikrindən daşınıb
20-08-2025, 00:10
Fransa Azərbaycana səfir təyin edib
19-08-2025, 18:30
Hikmət Hacıyev Türkiyə səfiri ilə görüşüb
19-08-2025, 17:51
Diaspor rəhbəri Rusiya vətəndaşlığından çıxarılıb
19-08-2025, 14:38
Bayramov Nepal xarici işlər naziri ilə telefonla danışıb
Xalq artisti deyir ki, rəqqasların səhnə ömrü çox qısa olur. Bu az müddətdə uğur qazanmaq, əsl sənətkar kimi yetişmək üçün daha çox zəhmət çəkmək lazımıdır
Rus Dram Teatrının aktyoru deyir ki. bölgə teatrlarında diplomlu aktyor və rejissor tapmaq müşkül məsələdir
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
