12:36 / 14-06-2025
Sabah yağış yağacaq
Qəzza və HƏMAS məsələsi İran elitasında qarşıdurma yaradıb
Tarix: 16-11-2023 11:03 | Bölmə: Slayd
Qəzza və HƏMAS məsələsi İran elitasında qarşıdurma yaradıb

Qəzza zolağında vəziyyətin pisləşməsi fonunda İranın xarici işlər naziri Hüseyn Əmir Abdullahianın istefası tələb edilib. Parlamentin xarici siyasət və milli təhlükəsizlik komissiyasının üzvü Mahmud Abbaszadə Meşkini İslam Respublikasının diplomatik qurumunun Fələstinə dair vəziyyətin nizamlanmasında mərkəzi rolunu itirməkdə və İsraili məhv etmək kursundan əl çəkməkdə ittiham edib. Bəzi deputatlar Tehranın döyüşlərə fəal qoşulmasını istəyir, lakin yüksək səviyyəli liderlər vəziyyəti başqa cür görürlər.

Reyting.az
xəbər verir ki, bu barədə “Nezavisimaya qazeta” yazıb.

Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:

Mahmud Abbaszadə Meşkini mühafizəkar düşərgəni təmsil edən deputat kimi Qəzza zolağında silahlı münaqişənin həllində “mərkəzi və effektiv rol oynamamaq” üçün Xarici İşlər Nazirliyini tənqid edib. Şikayətlərdən biri, qanunvericinin fikrincə, “müqavimət oxunun ən güclü ölkəsi” olan İranın diplomatik idarəsinin keçirilən İslam Əməkdaşlıq Təşkilatının (İƏT) sammitinin çağırılmasını təklif etməməsi olub. Halbuki bu yaxınlarda Səudiyyə Ərəbistanında İran tərəfi, rəsminin iddia etdiyi kimi, görüşün təhrikçilərindən biri idi.

Bundan əlavə, Meşkini İran Xarici İşlər Nazirliyini İslam inqilabının lideri İmam Ruhullah Xomeyninin “İsraili yer üzündən silmək” zərurətindən danışan baxışından imtina etməkdə günahlandırıb. Tehranın beynəlxalq platformalarda Fələstin-İsrail münaqişəsində iki dövlət yaratmaq prinsipinə əsaslanan sənədləri dəstəkləməsi qanunvericini qəzəbləndirib.

Beləliklə, oktyabrın 27-də BMT Baş Assambleyası Qəzza zolağında “humanitar atəşkəsə” çağıran, lakin iki dövlətli həlli təşviq edən ərəb qətnaməsini təsdiqləyib. Qətnaməyə iranlı diplomatlar da qoşulub, lakin onlar bu qərara ictimai əsaslandırma axtarmalı olublar.

İranın BMT-dəki daimi nümayəndəsi deyib ki, İslam Respublikasının qətnamənin müəyyən hissələri ilə bağlı mütləq problemləri var. Onun sözlərinə görə, istənilən alternativ həll İsrailin maraqlarına fayda verəcək.

İslahatçılar düşərgəsi Qəzza ilə bağlı siyasətinə görə hökuməti ayrıca tənqid edib. Keçmiş xarici işlər naziri Məhəmməd Cavad Zərif iki ayrı çıxışında bildirib ki, İslam Respublikasının ABŞ və İsraillə qarşıdurmanı dərinləşdirərək geniş regional münaqişəyə girməsi düzgün deyil. Onun sözlərinə görə, Qəzzanı qorumağın ən yaxşı yolu Qərbin Fələstin xalqının İranın marionetləri kimi çıxış etməsi iddiasının qarşısını almaqdır.

Zərifin keçmiş rəhbəri, keçmiş prezident Həsən Ruhani də keçən həftə hazırkı hökumətə İsrail və HƏMAS arasında müharibədə iştirak etməmək barədə xəbərdarlıq edib: "Bir səhv, səhv qərar və ya qeyri-dəqiq hərəkət bizə müharibə alovunu gətirə bilər".

Mühafizəkar elitanın nümayəndələri hər iki siyasətçini milli maraqlara xəyanətdə ittiham etməyə nail olublar.

Sərt düşərgədəki səslər İranın münaqişəyə birbaşa müdaxiləsini dəstəkləyir. Deputatlar Qəzzaya könüllü kimi getməyə hazır olanların siyahısını toplamağa başlayanda Məclisdə bütöv bir təbliğat kampaniyasına start verilib.

Bununla belə, ali rəhbər Əli Xameneinin ofisi səfərbərliyə o qədər də həvəsli olmaya bilər. “Reuters”-in mənbələri noyabrın 15-də Əli Xamenei ilə HƏMAS Siyasi Bürosunun rəhbəri İsmayıl Haniyə arasındakı son telefon danışıqlarının nəticələrini müzakirə ediblər. Onların sözlərinə görə, Xamenei həmkarından Qəzza daxilində İran və “Hizbullah”ı müharibəyə müdaxilə etməyə çağıran səsləri qısaltmasını istəyib. İranın ali rəhbərliyi, ehtimal ki, potensial xərclərdən xəbərdardır.

Rusiya Beynəlxalq Əlaqələr Şurasının eksperti Nikita Smaqin NG ilə söhbətində qeyd edib ki, İran Xarici İşlər Nazirliyinə qarşı iddialar obyektiv görünmür.

NG-nin həmsöhbəti deyir: “Tehran İƏT sammitini təşkil edə bilməzdi. Əgər o, bunu etməyə cəhd etsəydi, çətin ki, çox sayda iştirakçı gələrdi. Aydındır ki, İran İslam dünyasının ən populyar ölkəsi deyil və bir çox ölkələrin onun siyasəti ilə bağlı sualları var. Ya diplomatik əlaqələr yoxdur, ya da səviyyəsi aşağı salınıb”.

Ekspert əlavə edib ki, İran öz ərazisində görüşün təşkilinə cəhd etsəydi, onun uğurla başa çatacağı ehtimalı az idi.

“İki dövlətin formalaşdırılmasına gəlincə, bu, mühafizəkarlar düşərgəsi daxilində aparılan müzakirələrdən bəhs edir və İranda yalnız mühafizəkar düşərgə kimin daha mühafizəkar, kimin daha sadiq olduğunu göstərmək cəhdi ilə bağlı təsir rıçaqlarına malikdir - Smaqin deyir. - İki dövlət prinsipindən bəhs edən hər hansı qətnamənin imzalanması İslam Respublikasının prinsiplərinə uyğun deyil, çünki o, İsrail dövlətini prinsipcə tanımır. Amma rasional düşünsək, imzalamaqdan imtina etmək çətin ki, əsaslandırılsın, çünki Tehran təcrid olunmalı olacaq”.

Analitikin sözlərinə görə, ölkədə daxili siyasi mövqeləri yaxşılaşdırmaq üçün belə mövzular qaldırılır.

“Ümumiyyətlə, bu, cəmiyyəti razı salmağa çalışmaqdan getmir, çünki İran ictimai rəyi Fələstin probleminə biganədir, - deyə Smaqin NG ilə söhbətində qeyd edir. - İndiki gərginlik zamanı biz ərəb ölkələrindən, Türkiyədən fərqli olaraq İranda Fələstin tərəfdarı gündəmə həvəs olmadığını gördük. Hakimiyyət həvəslidir, amma əhali deyil. Düşünürəm ki, bu, seçicilərin oyunu deyil - bu, sırf qurum daxilində tamaşaçılar üçün nəzərdə tutulmuş oyundur. Abdallahian hərəkət edərkən, hökumətin bütün səviyyələri ilə əlaqələndirilir. Deməli, bu, xalis sistemdaxili duruşdur, məqsədi elitadaxili çəkişmələrdən xal qazanmaqdır”.

Y. QACAR





Bölməyə aid digər xəbərlər