12:36 / 14-06-2025
Sabah yağış yağacaq
Abdullah Gül Hakan Fidanın fəaliyyətini bəyənir - Fələstin məsələsinə görə
Tarix: 17-11-2023 11:09 | Bölmə: Slayd
Abdullah Gül Hakan Fidanın fəaliyyətini bəyənir - Fələstin məsələsinə görə

“Mən Fələstin prezidenti Mahmud Abbas və o vaxtkı İsrail prezidenti Şimon Pereslə eyni avtomobildə Türkiyə Böyük Millət Məclisinə getmişəm. Ev sahibliyi etmək şərəfinə nail olduğum Ankaraya tarixi səfəri zamanı hər iki lider Türkiyə parlamentində çıxış edərək sülh və iki dövlətli həll yolunu müdafiə etdilər. Bu, Türkiyənin Qəzzada Erez sənaye parkını bərpa etmək istəyən “Sülh Naminə Sənaye” layihəsinə başlamasından cəmi 2 il sonra baş verdi. Fələstinli və israilli həmkarlarım və mən bu təşəbbüsü təsdiqləyəndə hamımız Fələstin iqtisadiyyatının inkişafının regionda davamlı sülhə yol açacağına nikbin idik”.

Reyting.az
xəbər verir ki, bu barədə Türkiyənin keçmiş prezidenti Abdullah Gül yazıb.

“Project Syndicate” nəşrində dərc olunmuş məqaləsində sabiq dövlət başçısı qeyd edib:

“Təəssüf ki, İsrailin həmin il Qəzzaya qurudan, dənizdən və havadan blokada tətbiq etmək qərarı ilə bu arzu söndü. 16 il sonra, 7 oktyabr hadisələrinin və ondan sonrakı hadisələrin şahidi olmaqla, davamlı sülh üçün əldən verilmiş bu fürsətə görə bir daha məyusluq və kədər içindəyəm.

Oktyabrın 7-si İsrail-Fələstin münasibətlərində genişmiqyaslı daxili, regional və qlobal təsirləri olan mühüm dönüş nöqtəsidir. Bu mühüm məqamda özümüzə sual verməliyik: biz həqiqətən də ortaq dəyərlərə söykənən, qaydalara əsaslanan beynəlxalq nizamı qorumağa sadiqik, yoxsa bu dəyərlərin köhnəldiyi parçalanmış və qütbləşmiş dünyaya hazırıq?

Səhv etməyin: mən hər iki tərəfdən mülki əhalinin itkisini birmənalı olaraq pisləyirəm. HƏMAS-ın dinc israilliləri öldürməsi və oğurlaması heç bir halda təsdiqlənməməlidir. Eyni zamanda, İsrailin baş naziri Binyamin Netanyahu hökumətinin qeyri-mütənasib reaksiyası təkcə regionda daha çox zorakılıq və iztirablara səbəb olmayacaq, həm də bütün dünyada nifrət və parçalanmanın yayılmasına təkan verəcək. Nəhayət, bunun nəticələrindən əziyyət çəkən mülki insanlardır.

Qəzzada baş verən faciəvi hadisələr sürpriz sayılmamalıdır. İsrail-Fələstin münaqişəsinə etinasızlıq heç vaxt davamlı olmayıb, xüsusən də fələstinlilərin vəziyyəti gündən-günə pisləşir. İsrailin İordan çayının qərb sahilində qeyri-qanuni və zərərli yaşayış məntəqələrini genişləndirməsi ilə daha da ağırlaşan Fələstin ərazilərinin davam edən işğalı Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurasının qətnamələrinə ziddir, beynəlxalq hüququn təməl prinsiplərini və müəyyən edilmiş insan hüquqları normalarını pozur.

Üstəlik, Qəzzanın davam edən blokadası anklavın 2,3 milyon əhalisini təcrid edib və zədələyib, onları əsas ehtiyaclardan məhrum edib. Vəziyyəti daha da pisləşdirən odur ki, Qərb və hətta ərəb dünyası bu acınacaqlı status-kvoya öyrəşib. Bu tarixi səhv hesablama fələstinlilərin qəzəbini artıraraq, mövcud münaqişə üçün zəmin yaradıb.

1999-cu ildə Avropa Şurası Parlament Assambleyası tərəfindən Qəzza zolağında faktaraşdırıcı missiyada olan millət vəkili kimi mən fələstinli uşaq və qadınların gözündə acizliyi gördüm. Hesabatımız Fələstin əhalisi arasında dözülməz həyat şəraiti və artan məyusluğu vurğulayıb. Türkiyənin xarici işlər naziri və prezidenti kimi sonrakı səfərlərimdə vəziyyətin daha da pisləşdiyi açıq-aydın görünürdü, çünki bu davamlı münaqişəyə səbəb olan siyasi çatlar daha da möhkəmlənib.

Son beş onillikdə beynəlxalq birlik yeganə səmərəli həll yolunu müdafiə edə bilmədi: sülh şəraitində yan-yana yaşayan iki dövlətin, İsrail və Fələstinin yaradılması. Fürsətlər qaçdıqca yerdəki şərait sürətlə pisləşdi. Bu gün fələstinli uşaqların İsrail bombardmanı nəticəsində həyatlarını itirmə ehtimalına hazırlaşarkən ailələrinə vida məktubları yazdıqları bildirilir. Bu vəziyyət daha da ümidsizliyə və düşmənçiliyə səbəb olacaq.

İsrailin Qəzzadakı taktikası açıq şəkildə müharibə qanunlarını pozur. Qəzzalıları elektrik enerjisindən, sudan və yeməkdən məhrum etmək, həmçinin yaşayış məntəqələrini, xəstəxanaları, məscidləri, kilsələri, məktəbləri və qaçqın düşərgələrini hədəfə almaq Cenevrə Konvensiyaları və onların əlavə protokolları ilə bir araya sığmır. Bu hücumlar müharibə cinayətindən başqa bir şey deyil və şübhəsiz ki, tarix məsuliyyət daşıyanlardan hesab verəcək.

Davranışını nəzərə alsaq, İsrailin Qərb ölkələrinin, xüsusən də ABŞ-ın davamlı dəstəyini qoruyub saxlamağı təəccübləndirir. İsrailin hərəkətlərini kor-koranə dəstəkləyənlər özlərinə sual verməlidirlər: əgər biz Fələstinin ərazi bütövlüyünü qorumasaq, Ukraynanı necə inandırıcı şəkildə müdafiə edə bilərik? Əgər beynəlxalq hüquqa hörmət etməsəniz, necə etibar qalacaqsınız?

Bu ikili standart qaydalara əsaslanan qlobal nizamı sarsıdır və bu cür uyğunsuzluqlardan sui-istifadə edərək inkişaf edən avtoritar liderlərin və ekstremist hərəkatların əlinə keçir.

Bu ssenaridən qaçmaq beynəlxalq hüquqa və BMT Təhlükəsizlik Şurasının müvafiq qətnamələrinə riayət etməyi tələb edəcək. İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı tərəfindən təsdiq edilmiş və xüsusilə də İran tərəfindən qəbul edilən 2002-ci il Ərəb Sülh Təşəbbüsü irəliyə doğru əlverişli yolu təmsil edir və fələstinlilərin hüquq və ləyaqətinin müdafiəsi üçün real çərçivə təklif edir.

Amma ilk növbədə, biz qan tökülməsini dayandırmalı, dərhal və qeyd-şərtsiz atəşkəs tələb etməliyik. BMT-nin Baş katibi Antonio Quterreşin hətta Təhlükəsizlik Şurasındakı “veto müharibələri” fonunda belə Qəzzada davam edən humanitar böhrana diqqəti cəlb etmək səyləri təqdirəlayiqdir.

Bundan əlavə, Yaxın Şərq dinamikasını dərindən dərk etməsi ilə tanınan Türkiyənin xarici işlər naziri Hakan Fidanın töhfəsi sülh yolu ilə həllə nail olmaq üçün mühüm rol oynayacaq.

Zorakılığın və iztirabların qarşısını almaq üçün İsrail-Fələstin münaqişəsinə dürüst və konstruktiv yanaşma mütləqdir. Güclü regional məsuliyyət hissi ilə dəstəklənən effektiv diplomatiya irəliyə doğru ən yaxşı yolu təmsil edir. Qəzzadakı hazırkı müharibə bizim qaydalara əsaslanan beynəlxalq nizama sadiqliyimizin sınağıdır. İndi biz öz hərəkətlərimizi istiqamətləndirmək üçün həmişəkindən daha çox beynəlxalq hüququn mənəvi kompasına etibar etməliyik”.

Y. QACAR




Bölməyə aid digər xəbərlər