13:06 / 16-06-2025
Sabah yağış yağacaq
10:12 / 16-06-2025
İsmayıllıda hotel yanıb
Bakı və İrəvan Münhen görüşü ərəfəsində: sülhdən iki addım geri
Tarix: 16-02-2024 11:57 | Bölmə: Slayd
Bakı və İrəvan Münhen görüşü ərəfəsində: sülhdən iki addım geri

Fevralın 16-dan 18-dək keçiriləcək Münhen Təhlükəsizlik Konfransında Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyanın iştirakı gözlənilir. Orada o, ilk növbədə Qərb tərəfdaşları ilə Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin həllini müzakirə edə biləcək. İrəvanın şərq müttəfiqləri də regiondakı vəziyyətdən və Ermənistan hakimiyyətinin kimə arxalanmaq istəməsindən narahatdır.

Reyting.az
xəbər verir ki, bu barədə “Nezavisimaya qazeta” yazıb.

Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:

Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatının (KTMT) Birləşmiş Qərargahının rəisi, general-polkovnik Andrey Serdyukov bildirib ki, təşkilat Ermənistan-Azərbaycan sərhədində yüksək münaqişə potensialı görür.

Hərbçi qeyd edib ki, vəziyyəti normallaşdırmaq üçün tərəflər sülh müqaviləsi bağlamalıdırlar. Bununla yanaşı, Serdyukov bildirib ki, ayrı-ayrı dövlətlər Cənubi Qafqazda öz mövqelərini möhkəmləndirmək, Xəzərin resurslarına çıxış əldə etmək və Mərkəzi Asiyaya birbaşa çıxış imkanlarını təmin etmək üçün qarşıdurmadan istifadə etməyə çalışırlar.

Onun sözləri fevralın 12 və 13-də Ermənistan-Azərbaycan sərhədində növbəti eskalasiya fonunda səslənib.

Yada salaq ki, əvvəlcə Azərbaycan tərəfi erməni snayperinin öz əsgərini yaraladığını bəyan etmişdi. Ermənistan Müdafiə Nazirliyi araşdırma aparacağına söz verib, lakin Bakı “qisas əməliyyatı” həyata keçirib, nəticədə “Yerkrapa” könüllülər ittifaqının 4 erməni əsgəri snayper atəşi ilə öldürülüb. Bununla bağlı Moskva ciddi narahatlığını bildirib.

Rusiya hakimiyyəti qafqazlı həmkarlarına xatırladıb ki, bütün yaranan problemlər yalnız sülh, siyasi və diplomatik yollarla həll edilməlidir.

Qərb Ermənistan rəhbərliyinin narahatlığını dəstəkləyir. Avropa diplomatiyasının rəhbəri Cozef Borrell deyib ki, Ermənistan tərəfinin Azərbaycan hərbçilərini atəşə tutması təəssüf doğursa da, cavabı ölçüyəgəlməzdir.

ABŞ Dövlət Departamentinin sözçüsü Metyu Miller “həlak olanların və yaralananların ailələrinə dərin hüznlə başsağlığı verib” və güc tətbiqinin danışıqları pozduğunu bildirib.

"Atəşkəs rejiminin hər hansı pozulması araşdırılmalı və lazımi şəkildə həll edilməlidir", - deyə Miller vurğulayıb.

Bakı iddiaları rədd edib. “Borrelin hərbi təcavüzə yol vermiş erməni tərəfinə haqq qazandırması Ermənistanın hərbi təxribatına məhəl qoymamaq kimi qiymətləndirilir, - deyə Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyi bəyan edib. - Azərbaycanın təxribata cavab olaraq atdığı addımlar adekvat və yerli xarakter daşıyırdı. Bu tədbirlər həm də ermənilərin hərbi eskalasiyanı genişləndirmək cəhdlərinin qarşısını aldı”.

“Atlas” Azərbaycan Siyasi Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri Elxan Şahinoğlu NG-yə bildirib ki, həmyerlisinin xəsarət alması ilə nəticələnən atəşkəs rejiminin pozulması 2023-cü il sentyabrın 19-da keçirilən “antiterror əməliyyatı”ndan sonra ilk ciddi insidentdir.

Eyni zamanda o, təklif edib ki, Ermənistan hadisəni araşdırmaq qərarına gəldiyindən, bu, özü tərəfdən atəşə tutulması faktını etiraf etməsi deməkdir. “Bu təxribatın üç mümkün ssenarisi var idi. Birinci versiyaya görə, erməni əsgər əmrə tabe olmayaraq atəş açıb.

İkinci varianta görə, bu təxribatın arxasında xarici qüvvələr dayanır. “Məhz bunlar sülh prosesinə mane olmaq istəyən qüvvələrdir. Məsələn, Fransa Ermənistanın Azərbaycanla sərhədində hərbi mövcudluğunu gücləndirir. Onlar Azərbaycana həmişə durbinlə baxırlar ki, bu da rəsmi Bakını qıcıqlandırır.

Üçüncü ehtimal odur ki, Ermənistan hakimiyyəti gərginliyi artırmaqla iki il əvvəl sərhəddə itirdikləri yüksəklikləri geri qaytarmaq istəyir”, - deyə ekspert hesab edir.

Şahinoğlunun fikrincə, bu təxribat Paşinyanı tezliklə sülh müqaviləsi imzalamağa sövq etməlidir. Bundan başqa, azərbaycanlı politoloqun fikrincə, Ermənistan lideri Bakı ilə yeni müharibə istəmirsə, “Yerkrapa” üzvlərini tərksilah etməlidir.

Maraqlıdır ki, erməni ekspertlər Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin həllində Qərb dövlətlərinin hansı rolu oynaması ilə bağlı müxtəlif qiymətləndirmələr aparıblar. Orbeli Mərkəzinin eksperti Conni Melikyan NG-yə bildirib ki, KTMT problemlərini başa düşmək əvəzinə, ona görə məsuliyyət daşıyanları tapmağa çalışır.

Ekspert vurğulayıb ki, genişmiqyaslı təcavüz təhlükəsi Ermənistanın ərazi bütövlüyünü itirmək riski ilə üz-üzədir. Bu baxımdan KTMT müttəfiqinə necə kömək etmək barədə düşünməlidir. “Əgər bu mövzuda irəliləyiş yoxdursa, Qərbi yox, özlərini günahlandırsınlar. Qarabağla bağlı Azərbaycanın tərəfində olmaq mümkün idi, amma indi Ermənistanın sərhədlərindən danışırıq”, - deyə Melikyan bildirib.

Eyni zamanda, politoloq qeyd edib ki, İrəvan fikrindən dönmür. O hələ də KTMT və Aİİ-nin (Avrasiya İqtisadi İttifaqı) üzvüdür. Amma Qazaxıstan kimi digər ölkələrlə, o cümlədən NATO üzvləri ilə münasibətləri inkişaf etdirir.

Strateji Araşdırmalar və Təşəbbüslər üzrə Analitik Mərkəzin (ACSIS) rəhbəri Ayk Xalatyan, əksinə, KTMT-nin Birləşmiş Qərargah rəisinin bəyanatında Türkiyə və Qərbin Azərbaycana güclü təsirinin etirafını görüb.

“İlk növbədə, NATO üzvü olan Türkiyə son bir neçə ildə baş verən hadisələr nəticəsində Cənubi Qafqazda aparıcı qüvvəyə çevrilib, eyni zamanda, Mərkəzi Asiyada öz təsirini artırır, onların inteqrasiyası layihəsini irəli sürür. İlk növbədə, Ankara bu istiqamətdə ABŞ tərəfindən dəstəklənir. Türklər nə qədər güclü olarsa, Vaşinqtonun strateji rəqibləri Rusiya, İran və Çin də bir o qədər zəifləyəcək”, - deyə ekspert hesab edir.

Bununla bağlı o xatırladıb ki, ABŞ Bakının İranla sərhəddə və Xəzər dənizində imkanlarını gücləndirmək bəhanəsi ilə Azərbaycana yüz milyonlarla dollar hərbi yardım edib.

Bundan əlavə, Xalatyan qeyd edib ki, Bakı Avropa İttifaqının enerji resursları ilə təchizatında və ABŞ və Aİ-nin Avropanın Rusiyanın enerji resurslarından asılılığını azaltmaq üzrə bütün planlarında mühüm rol oynayır. Məsələn, Qərb türkmən qazının Azərbaycan ərazisindən Aİ-yə tranzitinin yaradılmasına yönəlmiş layihələrə lobbiçilik edir.

“Eyni zamanda, Rusiya ilə müttəfiqlik münasibətlərinə yenidən baxma və Qərblə yaxınlaşma prosesinə başlayan Ermənistan hakimiyyəti NATO ölkələrinin regiondakı strateji maraqlarına hər cür məhəl qoymur”, - deyə Xalatyan xatırladıb. - Üstəlik, Ermənistan hakimiyyətinin indiki siyasəti, Rusiya ilə artıq açıq-aşkar görünən problemlərə əlavə olaraq, İranla münasibətlərdə ciddi fəsadlarla doludur. O, yeganə ölkədir ki, indi açıq şəkildə sərhədlərinə yenidən baxılmasına icazə verməyəcək.

Öz növbəsində, Beynəlxalq Münasibətlər və Beynəlxalq İqtisadiyyat İnstitutunda Qafqaz sektorunun müdiri Vadim Muxanov bildirib ki, Ermənistan və Azərbaycan 2023-cü ilin sonunda sülhdən daha da uzaqlaşıblar.

Eyni zamanda, o, izah edib ki, KTMT-ni “çevik reaksiya qrupu” adlandırmaq olmaz, lakin onun nümayəndələri mövcud vəziyyətin mürəkkəbliyini anlayır və buna imkan daxilində cavab verirlər. “Əgər siz diqqətsiz davransanız, təşkilat istər proqram, istərsə də resurs səviyyəsində hazırda hazır olmadığı bir işə cəlb oluna bilər”, - deyə Qafqaz üzrə ekspert vurğulayıb.

Y. QACAR




Bölməyə aid digər xəbərlər