15:28 / 16-06-2025
Pənah Hüseyn: "Bu addım istefa anlamına gəlmir"
14:07 / 16-06-2025
İran prezidenti: "İran nüvə silahı hazırlamaq niyyətində deyil"
13:06 / 16-06-2025
Sabah yağış yağacaq
13:01 / 16-06-2025
İrandan 41 Azərbaycan vətəndaşı təxliyə olunub
12:35 / 16-06-2025
İsrail-İran qarşıdurması Cənubi Qafqazda necə əks-səda verir?
12:20 / 16-06-2025
İran hipersəs raketlərindən istifadə edir
11:37 / 16-06-2025
55 yaşlı məktəb yarıməsrlik məzunlarına qucaq açıb - Video
11:14 / 16-06-2025
Xəzər dənizində zəlzələ olub
11:06 / 16-06-2025
Dünyada nüvə silahı ilə bağlı gərginlik artır
10:48 / 16-06-2025
Zelenski-Tramp görüşü Kanadada olacaq
10:38 / 16-06-2025
İran İsrailə məxsus təyyarəni vurub
10:34 / 16-06-2025
Pənah Hüseyn sədr səlahiyyətini müavininə həvalə edib - Foto
10:12 / 16-06-2025
İsmayıllıda hotel yanıb
10:01 / 16-06-2025
İran prezidenti: "Biz nüvə silahına can atmırıq"
09:58 / 16-06-2025
İranda “Mossad”ın PUA və bombalar hazırlayan emalatxanası aşkar edilib
08:47 / 16-06-2025
İranın nüvə obyektinə zərbələr zəlzələyə səbəb olub
08:23 / 16-06-2025
İran İsraili zülmətə qərq edib
00:13 / 16-06-2025
İran XİN-nin binası vurulub - Ölən və yaralanan var
19:08 / 15-06-2025
İranda indiyədək 128 nəfər həlak olub
16:47 / 15-06-2025
Hidayət Heydərov ilk görüşdə məğlub olub
13:19 / 15-06-2025
Sabah leysan yağacaq, güclü külək əsəcək
13:10 / 15-06-2025
Şıx çimərliyində iki nəfər boğulub - Video
12:59 / 15-06-2025
Prezident yeni səfirlərin etimadnamələrini qəbul edib - Fotolar
10:00 / 15-06-2025
Mehriban Əliyeva Mlli Qurtuluş Günü ilə bağlı fotolar paylaşıb
09:14 / 15-06-2025
Vəhdət Partiyasının sədri dəyişib - Fotolar
08:50 / 15-06-2025
İranın zərbəsindən sonra İsraildə tədqiqat mərkəzi yanıb
00:49 / 15-06-2025
İlham Əliyev Milli Qurtuluş Günü münasibətilə paylaşım edib - Foto
00:16 / 15-06-2025
İranda daha bir general həlak olub
00:07 / 15-06-2025
Bu gün Milli Qurtuluş Günüdür
08:07 / 14-06-2025
Cəlaloğlu: İranın vurulmasının iki səbəbi var
14:57 / 12-06-2025
“Hörümçək toru” əməliyyatının son məqsədi nə idi?
07:27 / 12-06-2025
Üç min avtomobilin olduğu yük gəmisi bir həftədir yanır
07:17 / 12-06-2025
Ağ ev Yaxın Şərqdən diplomatları və hərbçi ailələrini çıxarır
07:23 / 13-06-2025
İsrail İranı vurmağa başlayıb
21:06 / 11-06-2025
Acun Ilıcalı istefa verib
17:06 / 13-06-2025
Laçın şəhərinin Baş planı təsdiqlənib
22:53 / 11-06-2025
"Qarabağ" Marko Veşoviçlə yollarını ayırıb
21:38 / 12-06-2025
Erməniəsilli şəxslərin məhkəməsi davam edir - Yenilənib
18:49 / 13-06-2025
“Rəmzi qisas erası bitdi” - Ekspertlər İsrail-İran duelinin aqibətini necə görür?
18:04 / 11-06-2025
Kəmalə Günəşli toy sahibinə bakal atıb
17:43 / 13-06-2025
Rus ordusu Dnepropetrovsk vilayətinə daxil olub
Ərdoğanın Misirə səfəri: barışmaz düşmənlər niyə barışdı?
Tarix: 20-02-2024 11:32 | Bölmə: Slayd
Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın 12 ildən sonra Misirə sensasiyalı səfəri Yaxın Şərqdəki prosesləri yaxından izləyənlər üçün çoxdan gözlənilən idi. Amma iqtisadi amillər və Qəzzadakı müharibə prosesi onu sürətləndirdi.
İki regional güc - Türkiyə və Misir arasında münasibətlərin bərpasına dair ilk siqnallar hələ 2021-ci ildə ortaya çıxıb. O vaxta qədər artıq hər kəsə aydın olmuşdu ki, hərbi çevriliş nəticəsində hakimiyyətə gələn general Əbdülfəttah Sisi ölkədə möhkəmlənərək hakimiyyəti tam nəzarətdə saxlayıb. “Müsəlman Qardaşlar”dan təhlükə tamamilə zərərsizləşdirilib. “Ərəb baharı” da sakitləşib. Suriyada Bəşər Əsəd də müqavimət göstərib. Liviyada da “Müsəlman Qardaşlar”ı ölkəyə tam nəzarəti ələ keçirə bilməyib.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Regnum” yazıb.
Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:
Bundan əlavə, Səudiyyə Ərəbistanı və BƏƏ Əl-Sisi və Xəlifə Haftara sponsorluq edərək əks-inqilabi qüvvələrə dəstək kursu götürüblər. Misir Türkiyənin Aralıq dənizindəki qaz yataqlarına dair iddialarına qarşı Yunanıstan, Kipr, İsrail, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri (BƏƏ) və Fransanın koalisiyasına qoşulub.
Təbii ki, Türkiyə “Müsəlman Qardaşlar”ın müttəfiqlərini Körfəz krallıqları və hərbçilərə təslim etmək istəmirdi.
Ankara Liviya və Suriyaya qoşun yeridib. Aralıq dənizində güclü koalisiyanın təzyiqi altında əyilmək isə gələcək qaz satışlarından əldə edilən etibarı və böyük gəlirləri itirmək demək idi.
Ancaq alternativ reallıqla sonsuz mübarizə aparmağın mənası yox idi. Misir-Səudiyyə Ərəbistanı-BƏƏ əlaqəsi iqtisadi və siyasi mənada çox vacibdir. Buna görə də 2021-ci ildə Ərdoğan Qahirəyə nazir müavini səviyyəsində Xarici İşlər Nazirliyinin nümayəndə heyətini göndərdi. Eyni zamanda qeyd etmək lazımdır ki, həmin səfər Ankaranın təktərəfli təşəbbüsü deyildi.
Misir, öz növbəsində, Bosfor sahillərindəki ölkəyə rütbələr göndərdi.
Səfərdən əvvəl Misirin baş naziri Mustafa Medbuli Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğana İnkişaf etməkdə olan Səkkiz Ölkənin İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatına (D-8) sədrliyinə görə minnətdarlığını bildirib. Nazir müavinləri arasında aparılan danışıqlar xarici işlər nazirlərinin görüşünə hazırlıq xarakteri daşıyırdı. Amma Türkiyənin keçmiş xarici işlər naziri Mövlud Çavuşoğlunun Qahirəyə səfərindən əvvəl Qətərdə keçirilən Dünya Çempionatında Sisi ilə Ərdoğan arasında məşhur əlsıxma baş tutdu. Bütün bu müddət ərzində, xüsusən də faciələr fonunda, bir-birlərinə qarşı qınaqlar dayanmadı.
Misirin xarici işlər naziri Samih Şükri 2023-cü ilin fevralında baş vermiş güclü zəlzələdən sonra Türkiyə xalqı ilə həmrəy olduğunu bildirib. Elə növbəti ay Çavuşoğlu Misir tərəfinin dəvəti ilə Qahirəyə gedib. Şükri ilə birlikdə iki mühüm qərar qəbul etdilər: səfirlikləri bərpa etmək və liderlər zirvəsinə hazırlıq. Misirli nazirin sözlərinə görə, danışıqlar iki ölkə arasında münasibətlərdə “yeni səhifə” olub.
Sonra hadisələr intensiv inkişaf edib.
Yayda Qahirə və Ankarada iki ölkənin səfirlikləri yenidən fəaliyyətə başlayıb. İndi isə, altı aydan bir qədər çox müddət sonra Ərdoğanın çoxdan gözlənilən Misir səfəri baş tutub.
Hadisə həm simvolik, həm də tarixi xarakter daşıyır.
Simvolik, çünki bir neçə il əvvəl Türkiyə prezidenti Sisini qeyri-qanuni hesab edərək onu hərbçilər tərəfindən devrilmiş prezident Məhəmməd Mursini öldürməkdə ittiham edib və Bəşər Əsədlə eyni səviyyəyə qoyub.
Tarixi - Qahirə ilə Ankara arasında soyuq müharibə bitəndən bəri.
Heç bir qərar olmasa belə, Ərdoğanın səfərini məhsuldar hesab etmək olardı. Bununla belə, Sisi və onun həmkarları şərq adamlarıdır. Deməli, ticarət olmayıb.
Liderlər ticarət dövriyyəsini hazırkı 6 milyard dollardan 15 milyard dollara çatdırmaq kimi iddialı məqsəd qoyublar. Məqsəd kifayət qədər realdır. Misirin əhalisi demək olar ki, 110 milyona çatır – bu, türk geyim, qida və texnologiya ixracatçıları üçün dibsiz bir bazardır.
Amma Misirə “Bayraktar”ların tədarükü ilə bağlı razılaşma daha sensasiyalı görünür. Əgər dünən Türkiyənin PUA-ları BƏƏ və Misirin Liviya və Suriyadakı müttəfiqlərini məhv edirdisə, indi Ankara onları heç bir ideoloji şərt olmadan hamıya satır.
Bir-birinə qarşı ərazi iddiaları olan Tacikistan və Qırğızıstana “Bayraktar”ların satılması bu baxımdan göstəricidir.
Türkiyə iqtisadiyyatı çətinliklər yaşamaqda davam edir. İnflyasiya və zəlzələnin nəticələri ilə mübarizəyə xərclənən vəsait büdcəni “yeyir”. Mərkəzi Bank inflyasiyanın qarşısını almaq üçün çox səy göstərir. Bu göstərici rekord səviyyəyə - 45 faizə yüksəlib. Kredit faizlərinin yüksək olması Türkiyədə biznes fəaliyyətini çətinləşdirir. Ona görə də əlavə stimullara ehtiyac var.
Türkiyə sırf pul qazanmaq üçün dronlarını kiməsə satacaq. Hərbi-sənaye kompleksi çərçivəsində oxşar müqavilələr BƏƏ və Səudiyyə Ərəbistanı ilə də bağlanıb.
Yeri gəlmişkən, Ərdoğanın Qahirə səfəri onun Fars körfəzinin ərəb ölkələrinə ötənilki turu ilə birbaşa bağlıdır. Bu, təkcə iqtisadiyyata aid deyil.
Misir və Səudiyyə Ərəbistanı/BƏƏ tandemdə oynayır. Sisi əsasən Ər-Riyadın dəstəyi ilə hakimiyyətə gəlib və Liviyada onlar birlikdə Haftarı güc Olimpinə yüksəldiblər. Səudiyyə şahzadəsi Məhəmməd Bin Salman Sisinin razılığı ilə Misirdən Qırmızı dənizdəki adaları alıb və burada gələcəyin “Neom” şəhərini tikir.
Gərginlik baxımından Ərdoğanın Bin Salman və BƏƏ prezidenti Şeyx Zaidlə münasibətləri Sisi ilə münaqişədən daha aşağı səviyyədə idi. Bəli, Qətərin blokadası Türkiyəni Səudiyyə və Əmirliklərlə parçalayıb və krallıqlar Türkiyənin Suriya müdaxiləsini pisləyib, Suriyanı Ərəb Liqasına qaytarıb. İstanbulda müxalif səudiyyəli jurnalist Camal Qaşıqçının qətli Səudiyyə ilə Türkiyə arasındakı münasibətləri korlayıb. Amma nə Ərdoğan, nə də Bin Salman bir-birinin legitimliyini şübhə altına almayıblar.
Bir sözlə, Misirlə münasibətlərin bərpası Türkiyənin BƏƏ və Səudiyyə ilə münasibətlərinin normallaşmasının məntiqi nəticəsidir. Bin Salmanın müttəfiqi Sisi ilə fikir ayrılığına düşərək onunla dost ola bilməzsiniz.
Təbii ki, Misir bazarının əhəmiyyəti və Qahirənin Süveyş kanalı üzərində nəzarəti, Türkiyə yüklərinin Asiyaya və Asiya mallarına, xüsusilə də Çin yüklərinə və Qətər LNG-sinə (maye qaz) keçdiyindən Misir Türkiyə üçün ayrıca və xüsusi əhəmiyyət kəsb edir.
Strateji və iqtisadi mülahizələrlə yanaşı, Qəzzadakı münaqişə də öz töhfəsini verib.
Misir və Türkiyə Fələstini dəstəkləyir və Ərdoğanın sərt ritorikasına baxmayaraq, İsraillə müharibəyə getməyə tələsmir. Bununla belə, həm Sisi, həm də Ərdoğan Fələstin xalqının faciəsi ilə həmrəydirlər. Hər ikisi İsrailin Qəzzanın şimalından yarım milyondan çox qaçqının toplandığı Misirlə sərhəddəki Rafah şəhərinə mümkün müdaxiləsindən narahatdır.
Sisi görüşdə fələstinlilərə humanitar yardım göndərdiyi üçün Ərdoğana təşəkkür edib, Ərdoğan isə Sisinin Benyamin Netanyahunun Rafahda quru əməliyyatına başlamaması ilə bağlı tələblərini dəstəkləyib. Türkiyə və Misir Qəzzada müharibəni bitirmək üçün birlikdə çalışmaq istəyir.
Fələstindəki Misir-Türkiyə müttəfiqliyinə bir az da dərin yanaşsaq, əslində bunun da maliyyə səbəbləri olduğunu ehtimal etmək olar.
İsrail nə qədər fəal hücuma keçsə və itkilər nə qədər çox olarsa, Ərdoğan və ərəb lideri Sisi üçün bir o qədər çətinləşir. Misirdə hakimiyyətə daxili təzyiqlər artır.
İsrail Rafaha daxil olarsa, bir milyon insan Misirə qaçacaq. KİV-in məlumatına görə, Misir Xarici İşlər Nazirliyi İsraillə münasibətləri kəsməklə hədələyib. İsraillə münaqişə avtomatik olaraq hazırda Netanyahunu əhatə edən Qərblə eskalasiya ilə nəticələnəcək.
Ərdoğan yalnız bu yaxınlarda Co Baydenlə ortaq dil tapıb və Avropa İttifaqı Türkiyə ilə əlaqələri normallaşdırmaq qərarına gəlib. Misir də Türkiyə kimi Qərb sərmayəsindən asılıdır. Qərblə fasilə isə hər iki ölkəni iqtisadi vəziyyətin pisləşməsi ilə hədələyir.
Daha geniş şəkildə desək, böhrandan zəifləmiş Türkiyə Yaxın Şərqdə ekspansionist siyasət yürütmək iqtidarında deyil. Misir, həmçinin öz qüvvələrini və resurslarını Liviya və Aralıq dənizindəki döyüşlərə yönəltməyə ehtiyac duymur.
Regional münaqişələr dondu və tükəndi, buna görə də regional güclərin çəkişməyə davam etməsinin mənası yox idi.
Son iki-üç il ərzində Ankara İsraildən başqa bütün region ölkələri ilə normallaşmaya başlayıb. Ərdoğan hətta Yunanıstanla ortaq dil tapıb və bu yaxınlarda Afinaya səfər edib.
Ankaranın bu cür hərəkətləri Yaxın Şərqdə daha geniş proseslərin tərkib hissəsidir ki, bunun başqa bir nümunəsi İran-Səudiyyə barışığıdır. Yalnız İsrail və Fələstin istisnadır.
Yaxın Şərqdəki rəqiblər arasında əlaqələrin bərpası ABŞ-ı arbitr və prioritet müttəfiq kimi unikal statusundan məhrum edir. Əlbəttə, Amerika sərmayəsi hələ də müsbət qarşılanır, lakin Amerikanın regionda təsiri nəzərəçarpacaq dərəcədə zəifləyir.
Digər tərəfdən, Türkiyə və Misirin Qərblə normal münasibətləri varsa, deməli, onların müttəfiqliyi ikincini təhdid etmir.
Türkiyə-ərəb barışığı Rusiya üçün də risk yaratmır.
Rusiyanın həm Misir, həm də Türkiyə ilə öz ikitərəfli layihələri var. Hər iki yerdə “Rosatom” atom elektrik stansiyası tikir. Rusiya mühüm taxıl tədarükçüsüdür. Qərbdən fərqli olaraq, Fələstin məsələsi Rusiya ilə iki ölkə arasında münasibətləri pozmur, əksinə, gücləndirir. Rusiyanın da Misirlə Suriya məsələsində qarşılıqlı anlaşması var və Qahirə bu yaxınlarda BRİKS-in üzvü olub.
Y. QACAR
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 20-02-2024 11:32 | Bölmə: Slayd
Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın 12 ildən sonra Misirə sensasiyalı səfəri Yaxın Şərqdəki prosesləri yaxından izləyənlər üçün çoxdan gözlənilən idi. Amma iqtisadi amillər və Qəzzadakı müharibə prosesi onu sürətləndirdi.
İki regional güc - Türkiyə və Misir arasında münasibətlərin bərpasına dair ilk siqnallar hələ 2021-ci ildə ortaya çıxıb. O vaxta qədər artıq hər kəsə aydın olmuşdu ki, hərbi çevriliş nəticəsində hakimiyyətə gələn general Əbdülfəttah Sisi ölkədə möhkəmlənərək hakimiyyəti tam nəzarətdə saxlayıb. “Müsəlman Qardaşlar”dan təhlükə tamamilə zərərsizləşdirilib. “Ərəb baharı” da sakitləşib. Suriyada Bəşər Əsəd də müqavimət göstərib. Liviyada da “Müsəlman Qardaşlar”ı ölkəyə tam nəzarəti ələ keçirə bilməyib.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Regnum” yazıb.
Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:
Bundan əlavə, Səudiyyə Ərəbistanı və BƏƏ Əl-Sisi və Xəlifə Haftara sponsorluq edərək əks-inqilabi qüvvələrə dəstək kursu götürüblər. Misir Türkiyənin Aralıq dənizindəki qaz yataqlarına dair iddialarına qarşı Yunanıstan, Kipr, İsrail, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri (BƏƏ) və Fransanın koalisiyasına qoşulub.
Təbii ki, Türkiyə “Müsəlman Qardaşlar”ın müttəfiqlərini Körfəz krallıqları və hərbçilərə təslim etmək istəmirdi.
Ankara Liviya və Suriyaya qoşun yeridib. Aralıq dənizində güclü koalisiyanın təzyiqi altında əyilmək isə gələcək qaz satışlarından əldə edilən etibarı və böyük gəlirləri itirmək demək idi.
Ancaq alternativ reallıqla sonsuz mübarizə aparmağın mənası yox idi. Misir-Səudiyyə Ərəbistanı-BƏƏ əlaqəsi iqtisadi və siyasi mənada çox vacibdir. Buna görə də 2021-ci ildə Ərdoğan Qahirəyə nazir müavini səviyyəsində Xarici İşlər Nazirliyinin nümayəndə heyətini göndərdi. Eyni zamanda qeyd etmək lazımdır ki, həmin səfər Ankaranın təktərəfli təşəbbüsü deyildi.
Misir, öz növbəsində, Bosfor sahillərindəki ölkəyə rütbələr göndərdi.
Səfərdən əvvəl Misirin baş naziri Mustafa Medbuli Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğana İnkişaf etməkdə olan Səkkiz Ölkənin İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatına (D-8) sədrliyinə görə minnətdarlığını bildirib. Nazir müavinləri arasında aparılan danışıqlar xarici işlər nazirlərinin görüşünə hazırlıq xarakteri daşıyırdı. Amma Türkiyənin keçmiş xarici işlər naziri Mövlud Çavuşoğlunun Qahirəyə səfərindən əvvəl Qətərdə keçirilən Dünya Çempionatında Sisi ilə Ərdoğan arasında məşhur əlsıxma baş tutdu. Bütün bu müddət ərzində, xüsusən də faciələr fonunda, bir-birlərinə qarşı qınaqlar dayanmadı.
Misirin xarici işlər naziri Samih Şükri 2023-cü ilin fevralında baş vermiş güclü zəlzələdən sonra Türkiyə xalqı ilə həmrəy olduğunu bildirib. Elə növbəti ay Çavuşoğlu Misir tərəfinin dəvəti ilə Qahirəyə gedib. Şükri ilə birlikdə iki mühüm qərar qəbul etdilər: səfirlikləri bərpa etmək və liderlər zirvəsinə hazırlıq. Misirli nazirin sözlərinə görə, danışıqlar iki ölkə arasında münasibətlərdə “yeni səhifə” olub.
Sonra hadisələr intensiv inkişaf edib.
Yayda Qahirə və Ankarada iki ölkənin səfirlikləri yenidən fəaliyyətə başlayıb. İndi isə, altı aydan bir qədər çox müddət sonra Ərdoğanın çoxdan gözlənilən Misir səfəri baş tutub.
Hadisə həm simvolik, həm də tarixi xarakter daşıyır.
Simvolik, çünki bir neçə il əvvəl Türkiyə prezidenti Sisini qeyri-qanuni hesab edərək onu hərbçilər tərəfindən devrilmiş prezident Məhəmməd Mursini öldürməkdə ittiham edib və Bəşər Əsədlə eyni səviyyəyə qoyub.
Tarixi - Qahirə ilə Ankara arasında soyuq müharibə bitəndən bəri.
Heç bir qərar olmasa belə, Ərdoğanın səfərini məhsuldar hesab etmək olardı. Bununla belə, Sisi və onun həmkarları şərq adamlarıdır. Deməli, ticarət olmayıb.
Liderlər ticarət dövriyyəsini hazırkı 6 milyard dollardan 15 milyard dollara çatdırmaq kimi iddialı məqsəd qoyublar. Məqsəd kifayət qədər realdır. Misirin əhalisi demək olar ki, 110 milyona çatır – bu, türk geyim, qida və texnologiya ixracatçıları üçün dibsiz bir bazardır.
Amma Misirə “Bayraktar”ların tədarükü ilə bağlı razılaşma daha sensasiyalı görünür. Əgər dünən Türkiyənin PUA-ları BƏƏ və Misirin Liviya və Suriyadakı müttəfiqlərini məhv edirdisə, indi Ankara onları heç bir ideoloji şərt olmadan hamıya satır.
Bir-birinə qarşı ərazi iddiaları olan Tacikistan və Qırğızıstana “Bayraktar”ların satılması bu baxımdan göstəricidir.
Türkiyə iqtisadiyyatı çətinliklər yaşamaqda davam edir. İnflyasiya və zəlzələnin nəticələri ilə mübarizəyə xərclənən vəsait büdcəni “yeyir”. Mərkəzi Bank inflyasiyanın qarşısını almaq üçün çox səy göstərir. Bu göstərici rekord səviyyəyə - 45 faizə yüksəlib. Kredit faizlərinin yüksək olması Türkiyədə biznes fəaliyyətini çətinləşdirir. Ona görə də əlavə stimullara ehtiyac var.
Türkiyə sırf pul qazanmaq üçün dronlarını kiməsə satacaq. Hərbi-sənaye kompleksi çərçivəsində oxşar müqavilələr BƏƏ və Səudiyyə Ərəbistanı ilə də bağlanıb.
Yeri gəlmişkən, Ərdoğanın Qahirə səfəri onun Fars körfəzinin ərəb ölkələrinə ötənilki turu ilə birbaşa bağlıdır. Bu, təkcə iqtisadiyyata aid deyil.
Misir və Səudiyyə Ərəbistanı/BƏƏ tandemdə oynayır. Sisi əsasən Ər-Riyadın dəstəyi ilə hakimiyyətə gəlib və Liviyada onlar birlikdə Haftarı güc Olimpinə yüksəldiblər. Səudiyyə şahzadəsi Məhəmməd Bin Salman Sisinin razılığı ilə Misirdən Qırmızı dənizdəki adaları alıb və burada gələcəyin “Neom” şəhərini tikir.
Gərginlik baxımından Ərdoğanın Bin Salman və BƏƏ prezidenti Şeyx Zaidlə münasibətləri Sisi ilə münaqişədən daha aşağı səviyyədə idi. Bəli, Qətərin blokadası Türkiyəni Səudiyyə və Əmirliklərlə parçalayıb və krallıqlar Türkiyənin Suriya müdaxiləsini pisləyib, Suriyanı Ərəb Liqasına qaytarıb. İstanbulda müxalif səudiyyəli jurnalist Camal Qaşıqçının qətli Səudiyyə ilə Türkiyə arasındakı münasibətləri korlayıb. Amma nə Ərdoğan, nə də Bin Salman bir-birinin legitimliyini şübhə altına almayıblar.
Bir sözlə, Misirlə münasibətlərin bərpası Türkiyənin BƏƏ və Səudiyyə ilə münasibətlərinin normallaşmasının məntiqi nəticəsidir. Bin Salmanın müttəfiqi Sisi ilə fikir ayrılığına düşərək onunla dost ola bilməzsiniz.
Təbii ki, Misir bazarının əhəmiyyəti və Qahirənin Süveyş kanalı üzərində nəzarəti, Türkiyə yüklərinin Asiyaya və Asiya mallarına, xüsusilə də Çin yüklərinə və Qətər LNG-sinə (maye qaz) keçdiyindən Misir Türkiyə üçün ayrıca və xüsusi əhəmiyyət kəsb edir.
Strateji və iqtisadi mülahizələrlə yanaşı, Qəzzadakı münaqişə də öz töhfəsini verib.
Misir və Türkiyə Fələstini dəstəkləyir və Ərdoğanın sərt ritorikasına baxmayaraq, İsraillə müharibəyə getməyə tələsmir. Bununla belə, həm Sisi, həm də Ərdoğan Fələstin xalqının faciəsi ilə həmrəydirlər. Hər ikisi İsrailin Qəzzanın şimalından yarım milyondan çox qaçqının toplandığı Misirlə sərhəddəki Rafah şəhərinə mümkün müdaxiləsindən narahatdır.
Sisi görüşdə fələstinlilərə humanitar yardım göndərdiyi üçün Ərdoğana təşəkkür edib, Ərdoğan isə Sisinin Benyamin Netanyahunun Rafahda quru əməliyyatına başlamaması ilə bağlı tələblərini dəstəkləyib. Türkiyə və Misir Qəzzada müharibəni bitirmək üçün birlikdə çalışmaq istəyir.
Fələstindəki Misir-Türkiyə müttəfiqliyinə bir az da dərin yanaşsaq, əslində bunun da maliyyə səbəbləri olduğunu ehtimal etmək olar.
İsrail nə qədər fəal hücuma keçsə və itkilər nə qədər çox olarsa, Ərdoğan və ərəb lideri Sisi üçün bir o qədər çətinləşir. Misirdə hakimiyyətə daxili təzyiqlər artır.
İsrail Rafaha daxil olarsa, bir milyon insan Misirə qaçacaq. KİV-in məlumatına görə, Misir Xarici İşlər Nazirliyi İsraillə münasibətləri kəsməklə hədələyib. İsraillə münaqişə avtomatik olaraq hazırda Netanyahunu əhatə edən Qərblə eskalasiya ilə nəticələnəcək.
Ərdoğan yalnız bu yaxınlarda Co Baydenlə ortaq dil tapıb və Avropa İttifaqı Türkiyə ilə əlaqələri normallaşdırmaq qərarına gəlib. Misir də Türkiyə kimi Qərb sərmayəsindən asılıdır. Qərblə fasilə isə hər iki ölkəni iqtisadi vəziyyətin pisləşməsi ilə hədələyir.
Daha geniş şəkildə desək, böhrandan zəifləmiş Türkiyə Yaxın Şərqdə ekspansionist siyasət yürütmək iqtidarında deyil. Misir, həmçinin öz qüvvələrini və resurslarını Liviya və Aralıq dənizindəki döyüşlərə yönəltməyə ehtiyac duymur.
Regional münaqişələr dondu və tükəndi, buna görə də regional güclərin çəkişməyə davam etməsinin mənası yox idi.
Son iki-üç il ərzində Ankara İsraildən başqa bütün region ölkələri ilə normallaşmaya başlayıb. Ərdoğan hətta Yunanıstanla ortaq dil tapıb və bu yaxınlarda Afinaya səfər edib.
Ankaranın bu cür hərəkətləri Yaxın Şərqdə daha geniş proseslərin tərkib hissəsidir ki, bunun başqa bir nümunəsi İran-Səudiyyə barışığıdır. Yalnız İsrail və Fələstin istisnadır.
Yaxın Şərqdəki rəqiblər arasında əlaqələrin bərpası ABŞ-ı arbitr və prioritet müttəfiq kimi unikal statusundan məhrum edir. Əlbəttə, Amerika sərmayəsi hələ də müsbət qarşılanır, lakin Amerikanın regionda təsiri nəzərəçarpacaq dərəcədə zəifləyir.
Digər tərəfdən, Türkiyə və Misirin Qərblə normal münasibətləri varsa, deməli, onların müttəfiqliyi ikincini təhdid etmir.
Türkiyə-ərəb barışığı Rusiya üçün də risk yaratmır.
Rusiyanın həm Misir, həm də Türkiyə ilə öz ikitərəfli layihələri var. Hər iki yerdə “Rosatom” atom elektrik stansiyası tikir. Rusiya mühüm taxıl tədarükçüsüdür. Qərbdən fərqli olaraq, Fələstin məsələsi Rusiya ilə iki ölkə arasında münasibətləri pozmur, əksinə, gücləndirir. Rusiyanın da Misirlə Suriya məsələsində qarşılıqlı anlaşması var və Qahirə bu yaxınlarda BRİKS-in üzvü olub.
Y. QACAR
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 11:06
Dünyada nüvə silahı ilə bağlı gərginlik artır
Bu gün, 08:47
İranın nüvə obyektinə zərbələr zəlzələyə səbəb olub
Bu gün, 00:13
İran XİN-nin binası vurulub - Ölən və yaralanan var
Dünən, 13:19
Sabah leysan yağacaq, güclü külək əsəcək
14-06-2025, 20:24
Ərdoğan İlham Əliyevə zəng edib
14-06-2025, 08:07
Cəlaloğlu: İranın vurulmasının iki səbəbi var
13-06-2025, 17:43
Rus ordusu Dnepropetrovsk vilayətinə daxil olub
13-06-2025, 16:44
Keçmiş səfir: Çin və Rusiyanın İranın yanında duracağına inanmıram
13-06-2025, 11:24
Azərbaycan İran və İsraili dialoqa çağırır
13-06-2025, 10:40
143 milyon manatlıq mənimsəmə üzrə yenidən məhkəmə olub
13-06-2025, 09:57
İsrailin İrana zərbələri davam edəcək
13-06-2025, 09:27
Tramp İrana hücumdan əvvəlcədən məlumatlı olub
13-06-2025, 08:30
AZAL son hadisələrlə əlaqədar bəzi reysləri ləğv edib - Siyahı
13-06-2025, 07:23
İsrail İranı vurmağa başlayıb
12-06-2025, 17:51
Nə Bayden, nə də Tramp Rusiyanın çökməsini istəmir
12-06-2025, 17:09
Təqaüd və sosial müavinətlər artırılıb - Fərman
12-06-2025, 14:57
“Hörümçək toru” əməliyyatının son məqsədi nə idi?
12-06-2025, 13:07
İranı vurmağa hazırlaşırlar
11-06-2025, 15:00
Nüvə hücumu ola bilər - Xəbərdarlıq
11-06-2025, 14:27
Qəbul imtahanının nəticəsi elan edilib
11-06-2025, 12:12
Dron müharibəsinin dərsləri
11-06-2025, 08:09
NATO Ukrayna ilə bağlı qərar verməyə hazırlaşır
10-06-2025, 16:32
Mollazadə: Paşinyan Qarabağ klanı ilə mübarizəni davam etdirir
10-06-2025, 13:54
Rusiya təhlükəsi artır - Xəbərdarlıq
10-06-2025, 13:07
Cəlaloğlu: “Dini idarələr kəşfiyyatla əməkdaşlıq edib”
10-06-2025, 11:18
İranda it gəzdirmə polemikası: daha bir qadağa qüvvəyə minir
9-06-2025, 22:32
Deputat: “İqtisadiyyatımız üçün görülən işləri yetərli saymıram”
6-06-2025, 10:11
Elmdə yenilik: insanlar 1000 il yaşaya biləcək
5-06-2025, 17:33
İqlim dəyişikliyi münaqişələri artıracaq
5-06-2025, 13:29
Kilsə ilə Paşinyan arasında qarşıdurma böyüyür
5-06-2025, 12:08
Moskva və Bakı “Rus Evi”nə dair hələ də razılığa gəlməyib
5-06-2025, 10:05
Federasiya rəhbərini icra başçısı bıçaqlatdırıb? - Yenilənib
4-06-2025, 11:27
Vaşinqton Qafqaza böyük diplomatik diqqət yetirir
4-06-2025, 11:10
Rusiyaya qarşı daha sərt sanksiya hazırlanıb
4-06-2025, 10:13
Azərbaycan və Ermənistanın dövlət komissiyaları arasında görüş olub
4-06-2025, 08:08
Sabirabaddakı yanğında 4 nəfər həyatını itirib - (Yenilənib)
3-06-2025, 17:32
Məhkəmələrə hakimlər təyin edilib - (Siyahı)
3-06-2025, 17:26
Dünyanın bir hissəsi su altında qalacaq
3-06-2025, 15:18
Müharibə daha təhlükəli fazaya keçib
3-06-2025, 12:29
Xaricdə yaşayan daha 7 nəfər haqqında həbs qərarı çıxarılıb
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
